2013

4 ‘ We gaan meer het voortouw nemen’

8 Samen leren over creativiteit

12 Van monitor naar markt-onderzoek

15 Tapdansen op je tachtigste

foto

: Mitc

h Au

nger

19 Zichtbaar actief

20 De bron voor alle kennis

24 Het LKCA laat zich zien

27 In de leer bij het LKCA

foto

: Lili

an d

e R

ooij

Een nieuw kennisinstituut, ont-staan uit een fusie van twee organisaties, vraagt om een nieuwe directeur. Deze trad aan op 1 september 2013. Ocker van Munster wil de kracht van het kennisinstituut beter uitbuiten: ‘We moeten zichtbaar maken wat onze werkvelden opleveren voor de samenleving.’

Stelt u zichzelf eens voor in enkele steekwoorden‘Ik ben van het exploreren, verken graag nieuwe terreinen. Rusteloos en kritisch. Maatschappelijk geën-gageerd en geïnteresseerd. En erg gemotiveerd om kunst en cultuur van maatschappelijke betekenis te laten zijn. De samenleving ontwik-kelt zich razendsnel en onze sector heeft moeite om dit bij te houden. We zitten te veel op ons eigen domein en houden te weinig zicht op wat er daarbuiten gebeurt in de samenleving. Het mag politiek allemaal wat relevanter. Ik wil het debat naar ons toe trekken, meer

het belang van cultuur uitdragen en niet alleen met gelijkgezinden werken.’

Meer naar buiten dus. Al was de blik in 2013 als eerste fusiejaar ongetwijfeld ook naar binnen gericht. Hoe verliep de fusie? ‘Daar heb ik niet helemaal zicht op, omdat ik pas na de zomer begon. Maar natuurlijk kost het tijd om twee organisaties met een eigen bedrijfscultuur aan elkaar te laten wennen en te groeien tot één nieuwe organisatie. Zover zijn we nog niet, maar we zijn op de goede weg.

Jullie hebben vorig jaar een doelgroepenonderzoek gedaan. Hoe kijkt de buitenwereld aan tegen het LKCA?‘We hebben een echt instituuts-profiel: gedegen kennis van zaken. Maar het zou wat pro-actiever en extraverter mogen, hoorden we. Het LKCA moet meer voor de sector gaan staan. Daar hebben

LKCA-directeur Ocker van Munster

foto

: Lili

an d

e R

ooij

5

we onze conclusies uit getrokken. We gaan meer het voortouw nemen en een sleutelrol proberen te vervullen.’

Waar moet ik dan aan denken?‘Dat we vaker de regie nemen. Neem Cultuureducatie met Kwaliteit. In diverse projecten gaan mensen aan de slag met doorlopende leerlijnen. We gaan dat monitoren en verbindingen leggen, zodat het niet als los zand blijft. We brengen actief partijen bij elkaar en zoeken verbindingen met andere domeinen, bijvoorbeeld op lokaal niveau actieve cultuur-participatie verbinden met de maatschappelijke agenda.’

Verder staat zichtbaarheid op uw verlanglijstje. Hoe gaan jullie dat doen?‘Het gaat om de zichtbaarheid van onze werkvelden en de bijdrage daarvan aan de persoonlijke ont-wikkeling van deelnemers en aan de samenleving. Daar is weinig aandacht voor. De sportsector pakt dat slimmer aan. Het LKCA wordt geen campagnebureau hoor. We gaan wel met meer partijen in het veld samenwerken om het goede verhaal te vertellen,’

En wat is het goede verhaal?‘Mensen en de samenleving als geheel hebben een enorme behoefte aan betekenisgeving en identiteit. Dat geldt in toenemende mate. Een goed verhaal is bijvoor-beeld dat amateurkunst niet alleen gaat over leuk bezig zijn in de vrije tijd, maar ook om persoonlijke en artistieke ontwikkeling en om participatie in de samenleving. Kunst zegt iets over wie je bent.

We moeten ook nadenken aan wie we ons verhaal vertellen. We rich-ten ons alsmaar op de overheid, maar we moeten ons juist meer op de samenleving richten, want die overheid doet steeds minder. We moeten ons meer relateren aan de ontwikkelingen naar de participatiesamenleving.’

Wat ziet u als de kracht van het LKCA?‘We hebben een unieke opdracht in het veld en zijn niet commercieel. Daarom kunnen we gemakkelijk met iedereen samenwerken. We

6

hebben een unieke mix van kennis en competenties in huis waardoor we vragen aan kunnen. We hebben goede netwerken, ook internatio-naal. Het is de uitdaging om dat in een tijd met andere eisen waar te blijven maken.’

En waar moeten jullie nog hard aan trekken?‘De eerste twee van de vier thema’s voor de komende tijd

(zie kader, red.) vloeien voort uit het werk van de rechtsvoorgangers van het LKCA: cultuureducatie en amateurkunst. Daarnaast willen we nadrukkelijker verbindingen zoeken met andere beleidster-reinen en extraverter worden. Om die ambities waar te maken zijn intern aanpassingen nodig, daar werken we dit jaar aan. Van een kennisinstituut dat kennisbemid-deling centraal stelt, groeien we tot een instituut dat actief op zoek gaat naar onze klanten en de samenleving.’

Ocker van Munster studeerde economie. Zijn eerste baan was beleidsmedewerker bij de gemeente Rotterdam. Daarna werkte hij onder meer bij Culturele Zaken (WVC) en Berenschot en vervulde hij vele bestuurs-functies bij culturele instellingen. Zijn voorlaatste baan (2009-2014) was directeur van de Stichting Kunstzinnige Vorming Rotterdam (SKVR).

Vier speerpunten

In ons strategisch beleidsplan 2013-2016 staan de vier thema’s geformuleerd waar we de komende jaren aan werken:

Thema 1 Verbetering van de kwaliteit van cultuureducatie binnen- en buitenschools

Thema 2 Vernieuwing van de infrastructuur voor actieve cultuurparticipatie

Thema 3 Versterking van de verbinding tussen actieve cultuurparticipatie en andere sectoren

Thema 4 Bevordering van waardering voor cultuureducatie en actieve cultuur-participatie in de samenleving

7

Samen leren over creativiteit

Creativiteitsontwikkeling was het thema van de nieuwe Dag van de Cultuureducatie Nederland 2013. Dit was de eerste editie voor leer-krachten en medewerkers van culturele instellingen samen.

Prikkelende keynotes over herin-neringen, de basis van fantasie en een door de computer geschre-ven gedicht, tweetserenades, een discussie over het verschil tus-sen knutselen en kunst en een workshop over het nut van spelen. Het is slechts een greep uit het programma van de Dag van de Cultuureducatie Nederland die op

8

5 november 2013 plaats vond in de Amsterdamse Meervaart. Een dag met een nadrukkelijk paars huis-kleurtintje, want het was de eerste grote publieke presentatie van het LKCA als nieuw kennisinstituut.

Voorheen was er een afzonder-lijke Dag van de Cultuureducatie voor educatief medewerkers

van culturele instellingen en de Culturele Onderwijs Tentoonstelling (COT) voor leer-krachten en intern cultuurcoör-dinatoren. In 2013 zijn deze voor het eerst samengevoegd. ‘Die nieuwe opzet is een welbewuste keuze’, licht projectleider Melissa de Vreede toe. ‘Het OCW-beleid is immers gericht op duurzame

foto

: Co

de K

ruijf

9

Het LKCA werkte in 2013 aan: - monitoring van projecten binnen

matchingsregeling Cultuureducatie met Kwaliteit

- goede verbindingen en doorstroom tussen binnen- en buitenschoolse cultuureducatie

- regie op doorlopende leerlijnen - onderzoek naar

beoordelingsinstrumenten- internationale uitwisseling- deskundigheidsbevordering en actieve

kennisdeling door onder meer netwerk-bijeenkomsten, studiedagen, kennis-ateliers, conferenties, zicht op good practices, debat en analyses

samenwerking tussen scholen en culturele instellingen. Op onze dag kunnen beide partijen elkaar ontmoeten en met elkaar in gesprek gaan.’ Als voorbeeld gold de Dag van de Cultuureducatie Vlaanderen, die het LKCA samen met CANON Cultuurcel organi-seert en die al langer voor beide doelgroepen is.

Tijdens de eerste Nederlandse gezamenlijke editie was het voor sommigen nog even wen-nen. ‘Leerkrachten zijn vooral op zoek naar praktische tips, educatief medewerkers willen juist liever wat meer theorie en

achtergrondinformatie’, vertelt De Vreede. Voor de volgende Dag, begin 2015, zal het LKCA daar rekening mee houden en een gedifferentieerd programma met voor elk wat wils maken. ‘Maar we zullen ook bewust enkele programmaonderdelen inbouwen waarin ontmoeting centraal staat. Beide partijen moeten toch samen cultuureducatie met kwaliteit realiseren.’

InspiratieNaast ontmoeting zijn inspiratie en deskundigheidsbevordering de kerndoelen van de Dag van de Cultuureducatie. Deelnemers

foto

: Pie

ter

Troo

st

krijgen informatie over nieuwe inzichten uit onderzoek en maken kennis met succesvolle praktijk-voorbeelden. Dit gebeurt rondom een centraal thema, in 2013 was dat creativiteitsontwikkeling, een vooral voor het onderwijs actu-eel thema. Wie zich verder in dit thema wil verdiepen, kan hierover op de LKCA-website een speciaal kennisdossier vinden.

De belangstelling voor de Dag was met 750 deelnemers boven ver-wachting. Het merendeel, zo bleek uit de evaluatie, was zeer tevreden met de inhoud en opzet en waar-deerde de Dag met een dikke 7.

Op 16 december 2013 sloten minister Bussemaker en haar staatssecretaris met de PO-Raad, de organisatie van schoolbe-sturen, en provincies en gemeenten het con-venant Cultuur en Onderwijs. Op de foto vlnr minister Bussemaker, wethouder Gehrels (Amsterdam) en LKCA-directeur Ocker van Munster.

foto

: Ton

van

Til

11

Van monitor naar marktonderzoek

Het LKCA vernieuwt het perio-dieke onderzoek naar actieve cultuurparticipatie. Voortaan is er ook aandacht voor gedrag en motieven van mensen die in hun vrije tijd iets kunstzinnigs doen of daar les in nemen.

Sinds 2009 liet Kunstfactor, een van de rechtsvoorgangers van het LKCA, jaarlijks de Monitor Amateurkunst (MAK) uitvoeren door Bureau Veldkamp onder een steekproef van duizend mensen

van zes jaar en ouder. Dat leverde jaarlijks een factsheet op met gegevens over actieve beoefenaars per kunstdiscipline. Het LKCA zet dit periodieke onderzoek in ver-nieuwde vorm voort.

Het LKCA ontwerpt vanaf 2013 niet alleen de vragenlijsten, maar voert ook zelf de data-analyses uit en schrijft de onderzoeksrap-portages. De steekproef voor het bevolkingsonderzoek is vergroot naar vijfduizend mensen. ‘Dat maakt de resultaten betrouwbaar-der en maakt diepgaander analy-ses mogelijk’, vertelt projectleider

12

Het LKCA werkte in 2013 aan:- onderzoek naar infrastructurele

voorzieningen- analyse van kunstbeoefening- deskundigheidsbevordering en actieve

kennis deling door onder meer netwerk-bijeenkomsten, publicaties, debat

Teunis IJdens. Behalve over cul-tuurdeelname en kunstdiscipline beantwoorden mensen ook vragen over bijvoorbeeld hoe vaak ze deel-nemen (geregeld, onregelmatig of een deel van het jaar), van welke voorzieningen ze gebruikmaken en of ze daarover tevreden zijn. Die aandacht voor voorzieningen is mede op verzoek van OCW. ‘De overheid wil graag zicht houden op het voorzieningenniveau voor actieve cultuurparticipatie nu de gesubsidieerde lokale infrastruc-tuur onder druk staat’, licht IJdens toe.

Ter voorbereiding van het grote bevolkingsonderzoek hield het LKCA vorig jaar eerst een kleine enquête onder beoefenaren uit de MAK 2012 om te achterhalen wat zij onder voorzieningen verstaan. Op basis daarvan zijn vier soor-ten voorzieningen onderscheiden: apparatuur, werk- en oefenruimte, docenten en deskundige begelei-ding, en podia.

In de jaren tussen de tweejaar-lijkse bevolkingsonderzoeken houdt het LKCA onder beoefe-naars telkens een kleine enquête over een specifiek thema gehou-den. In 2014 is dat bijvoorbeeld de mate van georganiseerdheid: beoefenen mensen hun kunst alleen, in informele groepen of in verenigingsverband?

Naast statistisch onderzoek doet het LKCA kwalitatieve case studies in een kleine, middelgrote en grotere gemeente, respectievelijk Nuenen, Alphen aan de Rijn en Venlo. Later wordt dit uitgebreid met meer gemeenten. Deze moe-ten inzicht geven in veranderingen en problemen die zich voordoen in de lokale voorzieningen en hoe gemeenten en andere betrokkenen daarmee omgaan.

foto

: Ric

hard

van

der

Wou

de

13

foto

: de

Nat

iona

le B

eeld

bank

/ M

orijn

Profiel van beoefenaarUit de kleine enquête in 2013 kwam naar voren dat de helft van de beoefenaren in 2012 een jaar later niet meer actief aan kunst-beoefening deed. ‘Daaruit blijkt dat kunstbeoefening vaak een tijdelijke aangelegenheid is’, vertelt IJdens. ‘De monitor nieuwe stijl geeft meer inzicht in dit soort patronen en in het gedrag van beoefenaars. Het profiel van beoefenaars wordt daarmee scherper.’

De drie onderdelen van het onder-zoek verschaffen samen een breed beeld van actieve cultuurparti-cipatie en van veranderingen en trends daarin. ‘Het wordt meer een marktonderzoek. Het kan inzicht opleveren voor het beleid van gemeenten en het Rijk, maar ook voor bijvoorbeeld amateurkunst-verenigingen en aanbieders van buitenschoolse kunsteducatie.’ 

Is het voorzieningenniveau voor kunstbeoefening in de vrije tijd nu verslechterd na alle bezuinigingen op onder meer de centra voor de kunsten? ‘Vooralsnog kun je dat niet uit de onderzoeksresultaten opmaken’, zegt IJdens. ‘Hooguit 4% van de beoefenaars zegt dat er voorzieningen zijn weggevallen.’

Hij beschouwt deze eerste pei-ling als nulmeting, de komende jaren zal duidelijk worden of beoefenaars iets gaan missen. Betrouwbare informatie is belang-rijk voor het veld. ‘Onderzoek dient onder meer om eenzijdige beweringen te weerleggen. Minder gesubsidieerd aanbod betekent niet per se een achteruitgang van het totale aanbod. Het is mogelijk dat particuliere aanbieders in het gat springen. We moeten leren te redeneren vanuit de behoeften en belangen van de beoefenaar en niet automatisch denken vanuit de belangen van gesubsidieerde instellingen. Het gaat ook over nieuwe rollen van gemeenten, met of zonder subsidie. Daar moet men goed over nadenken en ons onder-zoek helpt daarbij.’

14

foto

: de

Nat

iona

le B

eeld

bank

/ M

orijn

Tapdansen op je tachtigste

In 2013 ging het programma Lang leve kunst van start. De cultuur-sector trekt hier samen op met de sector zorg en welzijn om goede voorzieningen voor actieve kunstbeoefening voor ouderen te realiseren.

Oud en achter de geraniums je dagen slijten. Dat beeld is niet meer van deze tijd. Ouderen zijn

15

Het LKCA werkte in 2013 aan:- samenwerking met sector zorg en

welzijn- convenant met 3 fondsen en 2 minis-

teries rondom cultuuraanbod voor ouderen

- monitoring van en advisering over regi-onale netwerken voor kunstbeoefening door ouderen

- analyse en evaluatie van projecten voor kunstbeoefening door ouderen

- internationale uitwisseling- actieve kennisdeling door onder meer

netwerk bijeenkomsten, intervisiebijeen-komsten, inspiratiedagen, conferenties, debat en analyses

vitaal, hebben tijd en zijn op zoek naar zinvolle vrijetijdsbesteding. Een van de mogelijkheden is actieve cultuurparticipatie. ‘Ze zoeken niet louter bezigheid, maar willen zich echt artistiek ontwikke-len’, vertelt programmaleider Wies Rosenboom. ‘Bovendien voorziet actief kunstzinnig bezig zijn in de behoefte van ouderen aan sociale contacten. Samen kunst maken is goed voor het welbevinden van mensen.’

Om de kansen van cultuur voor ouderenbeleid beter voor het voetlicht te brengen en te benut-ten zoekt het LKCA partners in de

sociale sectoren zorg en welzijn. De afgelopen jaren wist rechts-voorganger Kunstfactor twee private ouderenfondsen, Fonds Sluyterman van Loo en Stichting RCOAK, te interesseren. Daar kwamen later het Fonds voor Cultuurparticipatie (FCP) en het VSBfonds bij. Samen met hen is het LKCA initiatiefnemer van het programma Lang leve kunst (2013–2016). Ze sloten hierover op 18 juni 2013 een convenant met de ministeries van OCW en VWS en met de Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV). ‘Doel is meer en beter aanbod om zo actieve

16

foto

: Ton

van

Til

cultuurparticipatie door ouderen te stimuleren’, vertelt Rosenboom. ‘De fondsen kunnen met gerichte subsidie dat aanbod daadwer-kelijk sturen, zo heeft het FCP een regeling Versterking actieve cultuurparticipatie/ouderen en cultuur opgezet. Onze bijdrage is onder meer om lokale en regionale netwerken te ondersteunen, te monitoren en te voeden met ken-nis en goede voorbeelden. Verder organiseren we conferenties en inspiratiebijeenkomsten, zowel op landelijk als Europees niveau, om de kennis op dit terrein toegan-kelijk te maken en te delen met professionals en bestuurders.’

Een ander doel van Lang leven kunst is om de beeldvorming over ouderen te veranderen.

‘Ouderen hebben de samenleving en ook jonge mensen veel te bie-den. We willen de vitale en posi-tieve kant van ouderen laten zien.’ Ze memoreert een werkbezoek van twee bewindslieden. ‘Oudere kunstbeoefenaars gaven presen-taties. Zo stapte er een dame van tachtig uit de coulissen die vol overgave begon te tapdansen. De hele zaal lichtte op.’

Lange ademSamenwerken met andere secto-ren is ‘werk van de lange adem’, stelt Rosenboom. Mensen moe-ten elkaar zien te vinden. Want ouderenwelzijn is nu eenmaal een ander gemeentelijk loket dan kunst en cultuur. Weet hebben van elkaar is juist in deze tijd van transities – de overheveling van zorg- en welzijnstaken van Rijk naar gemeenten – heel belangrijk. De trend is dat mensen langer thuis (moeten) blijven wonen en gemeenten zouden culturele activi-teiten kunnen inzetten als zinvolle tijdsbesteding voor ouderen.

Daarvoor is nodig dat lokaal pro-fessionals uit amateurkunst- en welzijnsinstellingen gaan samen-werken. ‘Stel je open voor een andere wereld. Het is nodig om je heel goed te verdiepen in wat er in andere domeinen gaande is en elkaars taal leren verstaan. Organiseer contactmomenten en zoek elkaar letterlijk op’, advi-seert Rosenboom. Dat is eerst investeren en dan genereren. ‘De ouderen fondsen openden deuren die wij niet eens hadden kunnen vinden. En omgekeerd deden wij dat voor hen. Dan geldt echt: 1+1=3.’

17

foto

: Co

de K

ruijf

19

Zichtbaar actief

Bijna 50% van de Nederlanders doet in de vrije tijd aan kunst-beoefening. Van operazang tot rappen en van schilderen tot streetdance en nog veel meer. Tijdens de Week van de Amateurkunst (WAK) laten de amateurkunstenaars zich zien. In 2013 vond de derde editie plaats, dit keer georganiseerd door Stichting WAK Nederland.

De WAK maakt niet alleen zicht-baar met welk plezier en talent menig Nederlander zich in de vrije tijd artistiek ontwikkelt, het toont ook de waarde van actieve cultuurparticipatie voor de lokale omgeving. Het LKCA heeft dat in beeld gebracht door zes van de 63 deelnemende gemeenten – Haarlemmermeer, Lelystad, Nuenen, Veere, Venlo en Wageningen - te volgen en de vor-men van samenwerking, werkwij-zen en netwerken te inventariseren en analyseren. De resultaten staan beschreven in de eind oktober verschenen publicatie Week van de Amateurkunst 2013.

Het LKCA werkte in 2013 aan:- zichtbaarheid in sociale media, met

onder meer een corporate blog- analyse van Week van de Amateurkunst- herkenbare huisstijl- ontwikkeling van een Digitaal

Kenniscentrum- strategische agenda- onderzoeksagenda- actieve kennisdeling door onder meer

kennisnetwerken, publicaties, conferen-ties en debat

De bron voor alle kennis

In 2013 heeft het LKCA gewerkt aan een Digitaal Kenniscentrum: een nieuwsbron, kennisbank, bibliotheekcatalogus en digitaal platform in een. De website ging 1 mei 2014 de lucht in.

Bij de start van het nieuwe kennis-instituut op 1 januari 2013 zijn de websites van beide rechts-voorgangers vervangen door een tijdelijke LKCA-website. Achter de schermen is afgelopen jaar hard gewerkt aan een nieuwe website. ‘We hebben de tijd genomen om er iets goeds van te maken’, ver-telt Angela van Dijk (hoofd afde-ling Informatie, Documentatie & Communicatie). ‘We wilden een eigentijdse, flexibele en gebruiks-vriendelijke website die tegemoet komt aan de verschillende manie-ren waarop mensen informatie zoeken.’

Het resultaat is sinds 1 mei 2014 te zien. De website is een Digitaal Kenniscentrum met nieuwsberich-ten, blogs, informatie over rege-lingen en beleid, kennis dossiers, thematische portals, interessante links en namen van contactperso-nen. Gebruikers kunnen zoeken

op vaste trefwoorden (Kennis A-Z), maar er is ook een zoekbalk. Ze kunnen op zoek naar vakliteratuur in de informatie bank, bestaande uit de catalogi van beide LKCA-rechtsvoorgangers die voortdurend geactualiseerd wordt. Gebruikers kunnen zich gratis aanmelden voor digitale nieuwsbrieven en een wekelijkse customized news ser-vice. ‘Onze doelgroep is heel divers en onze website dus ook’, aldus Van Dijk. ‘We zijn er voor ieder-een die actief is in de werkvelden, als professional, bestuurder of vrijwilliger.’

In 2014 blijven de url’s cultuur-coordinator.nl en cultuurplein.nl nog bestaan, maar uiteindelijk wor-den ze geïntegreerd in de nieuwe website. Alle kennis en informatie op één website gebundeld komt de duidelijkheid en herkenbaarheid ten goede. ‘Het is onze ambitie dat iedereen die iets over cultuur-educatie en -participatie wil weten, naar onze website gaat. Wij ver-wijzen zo nodig wel door’, vertelt Van Dijk. En bij voorkeur reikt het nog verder: ‘Uiteindelijk moet het Digitaal Kenniscentrum bijdragen aan zichtbaarheid van en draagvlak voor cultuureducatie en actieve cultuurparticipatie.’

20

22

Eind 2013 telde het LKCA 64 medewerkers, waarvan 46 vrouwen en 18 mannen. Ze zijn verdeeld over vier inhoudelijke afdelingen - Amateurkunst, Cultuureducatie, Informatie & Documentatie en communicatie, Onderzoek & Monitoring – en een faciliterende afdeling (Middelen).

De medewerkers van de eerste vier afdelingen onderhouden een rijk netwerk aan externe contacten met onder meer scholen, universi-teiten, lerarenopleidingen, pabo’s, culturele instellingen, steun-functie-instellingen, gemeenten, provincies, het Rijk, zorg- en welzijnsinstellingen, fondsen en tijdschriften. LKCA-medewerkers en hun externe partners vormen samen een stevig fundament voor cultuureducatie en actieve cultuurparticipatie.

Urenbesteding 2013

Verhouding bediening doelgroepen

indirect productief Digitaal Kenniscentrum thema 1: verbetering van de kwaliteit van cultuureducatie binnen- en buitenschools thema 2: vernieuwing van de infrastructuur voor actieve cultuurparticipatie thema 3: versterking verbinding tussen actieve cultuurpartici patie en andere sectoren thema 4: bevordering van waardering voor cultuuredu-catie en actieve cultuurparti-cipatie in de samenleving

professionele cultuurinstellingen BIS-instellingen zzp’ers erfgoedinstellingen scholen onderzoekers overheden actieve cultuurparticipatie instellingen instellingen voor buiten-schoolse kunsteducatie actieve cultuurparticipanten internationale (zuster) organisaties

26%

24,5%26%

4,5%

7%

12%

9%

10%

10%

7%

14%7%

10%

9%

11%

10%3%

23

Publiek In 2013 organiseerden we, vaak samen met partners, dertien grote bijeenkomsten met elk meer dan vijftig deelnemers. Grote uitschieter was de Dag van de Cultuureducatie op 5 november met maar liefst 750 deelnemers. Daarnaast waren er zo’n dertig kleinere netwerk- en inspiratiebijeenkomsten en symposia, met gemiddeld 38 deelnemers per bijeenkomst.

24

15 mei & 15 november 2013 Onder het motto Kunst versterkt organi-seerde het LKCA samen met het Fonds voor Cultuurparticipatie een conferentie (ruim honderd deelnemers) en netwerkbij-eenkomst (ruim zeventig deelnemers) over de maatschappelijke waarde van actieve cultuurparticipatie. Tijdens beide bijeen-komsten stonden inspirerende praktijk-voorbeelden centraal over verbindingen tussen cultuur en andere sectoren in de samenleving. Acht daarvan zijn gebundeld in de publicatie Kunst versterkt; inmiddels zijn ook praktijkvoorbeelden te vinden in de digitale Inspiratiebox op onze website.

6 & 7 juni 2013 Het LKCA hielp het Centrum voor Historische Cultuur van de Erasmus Universiteit Rotterdam met de voorbereiding en uitvoe-ring van de internationale conferentie over erfgoededucatie, Tangible Pasts, Questioning Heritage Education. Bij dit centrum is de bijzondere LKCA-leerstoel Historische Cultuur en Educatie (bekleed door Carla van Boxtel) gevestigd De conferentie vormde de afsluiting van het NWO-onderzoeksprogramma Heritage Education, Plurality of Narratives and Shared Historical Knowledge. Er waren ongeveer 150 deelnemers uit Europa en Noord-Amerika. www.tangiblepasts.eu

25 november 2013 Een keynote van Gert Biesta, drie themasymposia, elf workshop-sessies en ruim vierhonderd deelnemers. De jaarlijkse onderzoeks-conferentie was wederom inspirerend. Onderzoekers, studenten en andere geïnteresseerden wisselden informatie uit over lopend en afgerond onderzoek naar cultuureducatie en –participatie. Deze zevende editie organiseerde het LKCA samen met de master-opleiding kunsteducatie van de Fontys Hogeschool voor de Kunsten en het lectoraat Kunstpraktijk in de samenleving.

Intervisiebijeenkomst kennisdeling cultuureducatie

Landelijke bijeenkomst Ouderen en cultuurparticipatie

Conferentie Kunst Versterkt

Internationale conferentie Tangible Pasts? Questioning Heritage Education

Lang leve kunst

Twee expertmeetings Art for Art’s Sake

Methodieken instrumentaal muziekonderwijs

Kunst versterkt, cultuurparticipatie en samenleving

Conferentie onderzoek Cultuureducatie en Cultuurparticipatie

Ouderen en Cultuur

84

60

100

150

90

40

750

170

80

400

100

112

aantal deelnemers >

Dag van de Cultuureducatie

Intervisiedag Dans

Publicaties

25

Tijd

schr

ift

Cul

tuur

+Edu

cati

e #

36

Tijd

schr

ift

Cul

tuur

+Edu

cati

e #

37

Tijd

schr

ift

Cul

tuur

+Edu

cati

e #

38

Kun

st V

erst

erkt

Muz

iek

in ie

der

kind

, de

pro

ject

en (d

igita

le p

ublic

atie

)

Lang

Lev

e K

unst

Rui

mte

voo

r am

ateu

rkun

st

Pla

nana

lyse

aan

vrag

en

mat

chin

gsre

gelin

g

Cul

tuur

educ

atie

met

Kw

alit

eit

2013

-201

6

Vera

nder

ende

tijd

en

Inve

ntar

isat

ie s

amen

wer

king

s-ve

rban

den

tijd

ens

W

eek

van

de A

mat

eurk

unst

Inve

ntar

isat

ie C

ultu

urco

ache

s

6 & 7 juni 2013 Het LKCA hielp het Centrum voor Historische Cultuur van de Erasmus Universiteit Rotterdam met de voorbereiding en uitvoe-ring van de internationale conferentie over erfgoededucatie, Tangible Pasts, Questioning Heritage Education. Bij dit centrum is de bijzondere LKCA-leerstoel Historische Cultuur en Educatie (bekleed door Carla van Boxtel) gevestigd De conferentie vormde de afsluiting van het NWO-onderzoeksprogramma Heritage Education, Plurality of Narratives and Shared Historical Knowledge. Er waren ongeveer 150 deelnemers uit Europa en Noord-Amerika. www.tangiblepasts.eu

25 november 2013 Een keynote van Gert Biesta, drie themasymposia, elf workshop-sessies en ruim vierhonderd deelnemers. De jaarlijkse onderzoeks-conferentie was wederom inspirerend. Onderzoekers, studenten en andere geïnteresseerden wisselden informatie uit over lopend en afgerond onderzoek naar cultuureducatie en –participatie. Deze zevende editie organiseerde het LKCA samen met de master-opleiding kunsteducatie van de Fontys Hogeschool voor de Kunsten en het lectoraat Kunstpraktijk in de samenleving.

Veranderende tijden We publiceerden elf eigen publicaties en werkten daarnaast mee aan 31 publicaties van anderen. De eerste LKCA-publicatie was Veranderende tijden, dat een beschrijving geeft van de ontwikkelingen in gemeentelijk beleid voor binnenschoolse cultuureducatie sinds 2002. Het is een vervolg op en actualisering van het onderzoek van Cultuurnetwerk Nederland en VNG uit 2002. De zes destijds beschreven gemeenten - Groningen, Zoetermeer, Kampen, Vlissingen, Gilze en Rijen en Horst aan de Maas – zijn opnieuw bezocht en bevraagd naar de stand van zaken.

Cultuur+Educatie Het tijdschrift Cultuur+Educatie maakt actuele inzichten uit onderzoek toeganke-lijk voor een breed publiek. In 2013 is de opzet geheel vernieuwd. De inhoudelijke nadruk ligt nu op praktijk- en theoriege-richt onderzoek naar leren, lesgeven en overdracht in cultuureducatie en actieve cultuurparticipatie. Ieder nummer kent net als voorheen een centraal thema, maar daarnaast is er nu ruimte voor vrij in te zenden artikelen en essays. Dat daar behoefte aan is, bleek uit de grote respons op onze oproep om (voorstellen voor) arti-kelen in te sturen. In 2013 verschenen twee afleveringen, het derde nummer uit deze jaargang verscheen begin 2014.

26

27

Vera Martensstagiaire LKCA

Eerst wist ze niets van het LKCA. Na een half jaar meedraaien op de werkvloer is stagiaire Vera Martens vol lof over de deskun-digheid van het kennisinstituut.

November 2013 stapte ze als eerste stagiaire van het LKCA binnen. Vera Martens is derdejaars bachelorstu-dent taal- en cultuurstudies met al een pabo-diploma (inclusief minor cultuureducatie) op zak. ‘Ik ben geïnteresseerd in cultuur, maar ook in de onderwijskant ervan. Juist die combinatie heeft me hier gebracht.’

Ze mocht meteen meedraaien in enkele lopende projecten van het LKCA voor het pro-gramma Cultuureducatie met Kwaliteit. Voor de kennisate-liers Beoordelingsinstrumenten maakte ze een inventarisatie van al beschikbare instrumenten, ze doet deskresearch voor de gevals-studies en is bezig aan een inven-tarisatie van alle leerlijnen binnen

de projecten van Cultuureducatie met Kwaliteit. ‘Ik krijg echt verant-woordelijkheid en mag meeden-ken. Het voelt alsof ik een collega ben’, vertelt ze. ‘Op de pabo was ik praktisch bezig, tijdens mijn studie leer ik de theorie en hier leer ik om na te denken over de beleidsmatige kanten van cultuureducatie.’

Ze heeft haar stageperiode al tot twee keer toe verlengd. ‘Ik vind het heel zinvol en ik leer heel veel. Ik zie nu het grotere plaatje, van OCW-beleid tot en met een school of culturele instelling.’

Ze geeft meteen toe dat ze voor haar stage nog niet van het LKCA had gehoord. Inmiddels weet ze beter: ‘Er werken hier mensen met veel expertise, het is echt een grote kennisbron. De organisatie weet goed wat er speelt in het land en heeft een enorm netwerk.’ En dus ook een prettige stageplek: ‘Er is een goede balans tussen bege-leiding en vrijheid, dat waardeer ik zeer. Het is een plek waar je veel kunt leren.’

Het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) bestaat sinds 1 januari 2013 en is ontstaan uit een fusie van Cultuurnetwerk Nederland en Kunstfactor. Het is het landelijk ken-nisplatform voor educatie  en participatie in kunst en cultuur. We dragen bij aan de kwaliteit van praktijk en beleid door kennis toegankelijk te maken, te delen en te ontwik-kelen. We stimuleren de professionele ont-wikkeling van het veld door ontmoeting en debat en we bieden advies bij vraagstukken over cultuureducatie en cultuurparticipatie.

Samenstelling & Redactie Angela van Dijk, Miriam Schout en Marlies Tal Teksten Zunneberg & Ros Tekstproducties, Nijmegen Vormgeving Thonik, Amsterdam Utrecht, LKCA 2014

Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) Kromme Nieuwegracht 66 Postbus 452 3500 AL Utrecht 030 711 51 00 www.lkca.nl info@lkca.nl