10

CHEMIEOnderstaand schema schetst je studietraject van beginnende bachelor tot afgestudeerde master en de verschillende keuzes die je kunt of moet maken.

Bacheloropleiding

Bachelor in de chemie (180 sp.)

1e bachelor 2e bachelor 3e bachelor

Minor biochemie en biotechnologie

Minor chemische technologie

Minor verbreding

Minor Business & Innovation

11CHEMIE

Master in de bio-ingenieurswetenschappen: levensmiddelentechnologie (120 sp.) p. 77

Master in de bio-ingenieurswetenschappen: katalytische technologie (120 sp.) p. 77

Master in de biochemie en de biotechnologie (120 sp.) p. 74

Master of Biophysics, Biochemistry and Biotechnology (120 sp.) p. 74

Masteropleidingen

Master in de chemie (E) (120 sp.) p. 73

(Erasmus Mundus) Master of Theoretical Chemistry and Computational Modelling (120 sp.) p. 73

Educatieve master in de wetenschappen en technologie (120 sp.) p. 79

(E) De opleiding wordt ook in het Engels aangeboden.

Naast deze opleidingen kun je ook instromen in andere masteropleidingen p. 73.

12

Creatief bezig zijn met atomen en moleculen, nieuwe materialen ontwerpen, synthetiseren en hun eigenschappen onderzoeken: het is en blijft voor een chemicus een ontzettend boeiende bezigheid! Maar je kunt daarbij nog een stapje verder gaan. Waarom heeft een molecule of materiaal net die specifieke eigenschappen? Op zoek naar verklaringen dus, de passie voor het begrijpen van de eigen schappen van bepaalde materialen en die kennis gebruiken om betere materialen te ontwerpen.

(Prof. Luc Van Meervelt)

13

BEGINPROFIEL

Is chemie iets voor jou? • Je hebt een grote interesse in wetenschappen en wilt zelf onder -

zoeken en begrijpen hoe alles in elkaar zit (Wetenschapper of ingenieur: wat is het verschil? p. 82).

• Je wilt weten hoe het gedrag en de eigenschappen van materie tot stand komen. Je wilt haar componenten en hun onderlinge interacties bestuderen tot op het niveau van de moleculen en atomen.

• Je wilt je zin voor experimenteren en je observatievermogen verder ontwikkelen. Je wilt zelfstandig leren werken in een laboratorium met respect voor veiligheid en milieu.

• Je hebt de ambitie om totaal nieuwe stoffen te maken die de mens en de maatschappij zullen vooruithelpen (geneesmiddelen, betere halfgeleiders, nanomaterialen ...).

• Je wilt stoffen analyseren en doorgronden om bij te dragen aan gerichte verbeteringen.

• De chemie is stevig verankerd in de basiswetenschappen. Ook wie interesse heeft voor wiskunde en informatica, kan er zijn gading vinden. De computersimulatie van moleculen die je in het lab hebt gemaakt, wint in de actuele chemie immers steeds meer aan belang. Je houdt van logische verbanden en wilt die vast -leggen in een wetenschappelijke taal. Je hebt een vooropleiding genoten met een stevig pakket wiskunde.

• Je wilt bijdragen aan de moleculaire bouwstenen en het fundamenteel begrip voor de materialen, medicijnen en chemicaliën van de toekomst.

• Je wilt begrijpen hoe moleculaire interacties plaatsvinden in de aardkorst, de zee, de lucht en levende organismen.

<

BEGIN VOORBEREID

Wil je weten of je voldoende voorkennis, wiskundige vaardigheden en inzichten bezit om te starten in deze bacheloropleiding, neem dan deel aan de ijkingstoets. Daarnaast biedt KU Leuven verschillende mogelijkheden om je goed voor te bereiden op je studie.

CHEMIE

14

BACHELOROPLEIDING

Chemie is overal. Terwijl je dit leest, spelen er zich in je lichaam belangrijke processen af waarbij chemische reacties gebeuren. Chemici dringen door tot de geheimen van de moleculaire wereld. Met die kennis ontwerpen ze nieuwe stoffen die recycleerbaar, milieuvriendelijker en energiebesparend zijn. Chemie studeren heeft dus een belangrijke maatschappelijke relevantie. Chemie speelt een rol in andere wetenschappelijke disciplines zoals fysica, biologie, farmacie en geneeskunde. Tijdens de opleiding komen die raakvlakken tot uiting en kun je chemie via een minor met een andere wetenschap combineren.

Opbouw De eerste bachelor is volledig gemeenschappelijk voor alle chemie -studenten en biedt een algemene vorming in de wetenschappen van de materie (chemie en fysica), van het leven (biochemie en biotechnologie) en van de aarde (geologie). Verder volg je een opleidingsonderdeel wiskunde en een opleidingsonderdeel wijsbegeerte. Er is ook een opleidingsonderdeel veiligheid en laboratoriumpraktijk, een belangrijke stap in het aanleren van professionele vaardigheden. Chemie is immers niet alleen een wetenschap, maar ook een beroep waarin je grote verantwoordelijkheden voor milieu en veiligheid opneemt. In de tweede en derde bachelor wordt het studieprogramma flexibel. Via een pakket keuzeopleidingsonderdelen (30 studiepunten van de volledige programma’s) vul je zelf het profiel van je opleiding in. Je hebt de keuze uit de minors biochemie en biotechnologie, chemische technologie, verbreding en Business & Innovation.

Na je bachelor chemie kun je kiezen voor de educatieve masteropleiding in de wetenschappen en technologie (120 sp.) (p. 79). Je wordt opgeleid tot leraar in twee vakken: uiteraard tot leraar chemie, maar je kiest ook voor een tweede vak dat je interesseert en waar je inhoudelijk op voorbereid wordt. Je combineert vakinhoudelijke kennis dus met een stevige en onderzoeks -gebaseerde vakdidactische vorming. Je gaat op stage en maakt een masterproef waarin je onderwijsrelevant onderzoek uitvoert. Volg je na de bachelor eerst een andere masteropleiding, dan kun je nadien het verkorte traject van de educatieve master (60 sp.) (p. 80) volgen.

Chemie en de educatieve masteropleiding

15CHEMIE

In de eerste twee minors verdiep je je naast chemie in een aanverwante discipline. De minor Business & Innovation is geschikt voor studenten met een speciale belangstelling voor het maatschappelijk nut van onderzoeksresultaten en/of het commercialiseren ervan. Je wordt echt interdisciplinair gevormd, wat zich vertaalt in extra doorstroommogelijkheden.

<

In de bachelorproef definieer je een onderzoeksvraag, plan je en voer je nieuw wetenschappelijk onderzoek uit, en rapporteer je je resultaten. Dat alles doe je in teamverband in de onderzoeksgroepen van het Departement Chemie.

Weken, maanden en jaren braaf naar de les komen, zouden niet kunnen vervangen wat we tijdens ons bachelorproject hebben bijgeleerd. Prijzige apparaten als de NMR, de UV-Vis en de spectrofluorometer werden al snel onontbeerlijke kameraden, maar ook onze band met Endnote, Web of Science en SciFinder werd heel wat hechter. Zouden we nu al echte wetenschappers zijn?

(Cedric, Robina, Jorik, Flip, Karen en Dries (Team BODIPY))

16

Eerste bachelor 60 studiepunten

Grondslagen van de chemie (9) Geologie (6) Wiskunde I (6)

Algemene natuur - kunde I (3/9)

Celbiologie en

biochemie (3/9)

n chemie n ondersteuning n algemene vorming n minor

* P: Practicum: synthese & karakterisatie

** WCOM: Wetenschapscommunicatie

* ITC: Industriële en technische chemie

** VLP: Veiligheid en laboratoriumpraktijk

1e semester 27 sp.

ITC* (3) VLP** (3) Bio-organische chemie (6) Wiskunde II (6) Algemene

natuurkunde I (6/9) Celbiologie en

biochemie (6/9)

2e semester 33 sp.

Tweede bachelor ± 60 studiepunten

Analytische basistechnieken (6)

Moleculaire architectuur (6)

Chemische thermodynamica (6) P* (3/6) Algemene

natuurkunde II (6)

WCOM** (3)

Minor (±3)

1e semester ± 30 sp.

Organische chemie (6) Metalen en katalyse (6) Minor (±12)

2e semester ± 30 sp.

Studieprogramma Meer info over de opleidingsonderdelen vind je vanaf p. 56. Je krijgt er een omschrijving van alle opleidings -onderdelen van de eerste bachelor. Voor een gedetailleerde beschrijving van de opleidingsonderdelen van de volledige bacheloropleiding en voor het uurrooster:

www.kuleuven.be/ba/bcheml > ‘Kies je programma’

Wijsbe-geerte (3)

P* (3/6)

17CHEMIE

Derde bachelor ± 60 studiepunten

Polymer Materials (6) Computationele chemie (6) VB* (4/9)

Bachelor-proef:

onderzoek (1/6)

Statistiek & data-

analyse (3)

1e semester ± 29 sp.

Bachelorproef: onderzoek (5/6)

Spectroscopische meettechnieken (6) VB* (5/9) Moleculaire

herkenning (6)

2e semester ± 31 sp.

<

OPLEIDINGSONDERDEEL

Officiële term voor ‘vak’ STUDIEPUNT (SP.)

Drukt de omvang van een opleiding (bv. 180 sp.) of een opleidings -onderdeel (bv. 5 sp.) uit. Het aantal studiepunten staat voor de totale studietijd die een gemiddelde student aan dat opleidings onderdeel moet besteden om het grondig te verwerken: les volgen, voorbereidingen maken, studeren, opzoekwerk ...

Eén studiepunt komt overeen met 25 à 30 uur studietijd. Een pakket van 60 studiepunten komt overeen met één jaar voltijds studeren.

* VB: Voorbereiding bachelorproef: gevorderde synthese en karakterisatie van moleculen en materialen

** RZL: Religie, zingeving en levensbeschouwing

Mogelijke minors: verbreding, biochemie en biotechnologie, chemische technologie, Business & innovation

Minor (±9)

Minor (±6)RZL**(3)

18

Week van een student chemie Deze fictieve agenda geeft je een idee hoe je week er kan uitzien. Je studie omvat niet enkel lessen volgen, maar ook achteraf je notities overlopen, naar de bibliotheek gaan, zelfstudie ... Zo zit je al snel aan een 40 à 50 urenweek. Daarnaast is er natuurlijk ook ruimte voor ontspanning. Een overzicht van het academiejaar 2020-2021 vind je op p. 88.

MAANDAG

9-12 u. Grondslagen van de chemie (practicum) 14-16 u. Algemene natuurkunde I (hoorcollege) 16-17.30 u. Wiskunde I (oefeningen) 18 u. Zwemmen @ Sportkot

DINSDAG

9-10.30 u. Geologie (hoorcollege) 12-13 u. Lunch Alma 13.30-18.30 u. Celbiologie en biochemie (practicum) 20 u. Toneel in de Schouwburg

WOENSDAG

8.30-10.30 u. Celbiologie en biochemie (hoorcollege) 10.30-12 u. Wiskunde I (oefeningen) 13 u. Boeken campusbib! 14-16 u. Geologie (oefeningen) 16.30-18 u. Grondslagen van de chemie (hoorcollege)

DONDERDAG

11-13 u. Wiskunde I (hoorcollege) 14-16 u. Algemene natuurkunde I (oefeningen

& practica) 16-18 u. Grondslagen van de chemie (oefeningen) 22 u. TD Chemika

VRIJDAG

8.30-10.30 u. Sessie studiebegeleiding 10.45-12.45 u. Grondslagen van de chemie (hoorcollege) 14-16 u. Geologie (hoorcollege)

ZATERDAG

10-12 u. Oefeningen grondslagen van de chemie voorbereiden

13-16 u. Practicum celbiologie voorbereiden

ZONDAG

14-17 u. Scouts 21 u. Naar Leuven

19CHEMIE

Alles is chemie, dat zeggen we graag. En dat is ook zo: in de chemie leerde ik hoe de kleinste moleculen je hele lichaam controleren, dat nieuw gesynthetiseerde materialen de basis vormen voor het zonnepaneel van de toekomst, en hoe je een transistor maakt ter grootte van een miljardste van een meter. Ja, dat is allemaal chemie, maar het is toch ook nog zoveel meer. En dat is precies wat mij interesseerde toen ik 17 was en voor chemie koos: ik wou de wereld rond me begrijpen en snappen waarom de dingen zijn zoals ze zijn. Als ik nu, in mijn vierde jaar, rond me kijk, zie ik geen statische, harde wereld, maar een dynamisch en chemisch allegaartje van moleculen en reacties. Iedere dag opnieuw heb ik het gevoel de wereld iets beter te begrijpen dan de dag ervoor. Mijn interesse is echter nog lang niet gesmoord: ieder antwoord wekt weer tien nieuwe vragen op. Het is dan ook aan onze generatie om werk te maken van de chemie van de toekomst. Chemie geeft ons de middelen om die toekomst tegemoet te gaan, laten we er gebruik van maken.

(Jan-Willem Clerix, student)

20

Ik wilde graag ervaring opdoen binnen een bedrijf, omdat ik later in de bedrijfswereld hoop te werken. Tijdens je master -proef in de tweede master doe je al ervaring op binnen de academische wereld, dus de keuze voor een bedrijfsstage in de eerste master was snel gemaakt.

Een stage in de medicinale chemie leek mij enorm interessant. Zo kwam ik na enkele telefoontjes en mails terecht bij Galapagos NV in Mechelen, een clinical stage biotechnology bedrijf dat gespecialiseerd is in de ontdekking en ontwikkeling van geneesmiddelen.

In mijn stageproject lag de focus op het onderzoek naar de ontwikkeling van een nieuw medicijn. Dat hield in dat ik op een gerichte manier verschillende moleculen synthetiseerde, die daarna gekarakteriseerd werden via LC-MS, 1H-NMR, NOESY … Elk molecule werd voor screening naar de afdeling biologie gestuurd, waar de biologische activiteit werd getest op het target dat de ziekte veroorzaakt.

Tijdens de stage werd ik zeer goed begeleid. Een keer per week was er een teammeeting met ons eigen team en een keer per maand presenteerden we onze vorderingen voor het volledige R&D-team. Dat team was internationaal divers en dus was kennis van het Engels onontbeerlijk: alle communicatie verliep in die taal.

Tijdens de stage heb ik enorm veel bijgeleerd. Niet enkel op wetenschappelijk vlak, maar ook qua zelfstandigheid en het werken in een internationaal bedrijf. Dit is veruit mijn beste ervaring tot nu toe. De externe stage is een absolute meerwaarde voor de opleiding.

Birgitt Timmermans – student chemie Stageplaats: Galapagos NV – Mechelen

Birgitt werkt mee aan de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen

21CHEMIE

STAGE

Je loopt stage tijdens het volledige tweede semester van je eerste master, tot midden of eind juni. Je hebt geen examens op het einde van dat tweede semester. Het is de uitdrukkelijke vraag van de industrie om te kiezen voor een voldoende lange stageperiode van minstens 15 weken. Tijdens deze externe (bedrijfs)stage in binnen- of buitenland maak je kennis met de beroepspraktijk van de master in de chemie in een industriële of onderzoeksomgeving. Het is tegelijk een goede gelegenheid om te ontdekken hoe je kennis in de praktijk inzetbaar is. Je doet ervaring op met bedrijfsstructuren, bedrijfsmentaliteit en de verschillende functies van een master in de chemie in een bedrijf of onderzoeksinstelling. Je kunt ook stage lopen aan een buiten -landse universiteit. Daardoor vergroot je niet alleen je wetenschappelijke kennis, maar ook je technisch inzicht, je kritisch en probleemoplossend vermogen en je vaardigheden op het vlak van teamwerk, communicatie en inventiviteit. Concreet oefen je, afhankelijk van het type stageplaats, onder andere de volgende competenties: een werkplan opmaken, afspraken maken en communiceren binnen een team, resultaten mondeling en schriftelijk presenteren, juridische aspecten (patenten) en veiligheids- en milieuaspecten. Dankzij je ervaring en de contacten die je legt, kan je stage aanleiding geven tot je eerste job na afstuderen.

Chemie is een classificerende wetenschap die jaarlijks zelf een miljoen nieuwe stoffen produceert die geclassificeerd moeten worden! Deze immense genererende capaciteit doet het onderscheid vervagen dat gemaakt wordt tussen wetenschap en technologie.

(J. Schummer, 1997)

22

Bedrijven in de chemische sector streven continu naar verbeteringen op het vlak van milieu, veiligheid en gezondheid. De opleiding chemie aan KU Leuven volgt die positieve trend. Het principe van ‘responsible care’ (verantwoordelijke zorg) wordt al vanaf de eerste bachelor geïntroduceerd in het practicum veiligheid en laboratoriumpraktijk.

Met behulp van de universitaire veiligheidswebsite en de specifieke veiligheidsinformatie van het nieuwe onderzoeksgebouw Chem & Tech, doorgrond je zelf de veiligheidsproblematiek in een aantal concrete situaties. Je voert risicoanalyses uit en leert je experiment plannen en nauwkeurig noteren in een laboschrift. Je oefent de belangrijkste scheidingstechnieken zoals gefractioneerde destillatie en extractie, en voert enkele syntheses uit. Voor elk experiment ga je onder begeleiding op zoek naar de beste werkwijze en opstelling. Als kroon op het werk van de eerste bachelor lanceer je een waterflesraket. Als brandstof gebruik je, net zoals bij de spaceshuttle, zuurstof- en waterstofgas. Tijdens je verdere opleiding – en niet het minst tijdens je latere loopbaan – wordt die veilige en milieubewuste omgang met chemicaliën consequent doorgetrokken.

Via een stage in een binnen- of buitenlands chemie -bedrijf krijg je tijdens je masteropleiding de kans om ervaring op te doen in een industriële omgeving. Door die totaal vernieuwde aanpak, waarbij groepswerk een belangrijke rol speelt, leer je vanaf de eerste bachelor verantwoord en creatief met chemicaliën omgaan. Een troef die je potentiële werkgevers zeker appreciëren.

Een degelijke veiligheidsopleiding vanaf de eerste bachelor

<

23CHEMIE

Als afgestudeerde master heb je heel wat kennis en competenties verworven, waardoor je een hele waaier aan loopbaanmogelijkheden hebt.

Kennis en competenties Als master in de chemie heb je een nieuwe kijk op de wereld ontwikkeld en beschik je over volgende interesses en competenties. • Je hebt een brede wetenschappelijke vorming. Je beschikt over de kennis

en vaardigheden om als wetenschapper een actieve maatschappelijke rol op te nemen in een multidisciplinair team.

• Je hebt kennis van en inzicht in de wiskunde, fysica, bio- en geowetenschappen. • Je hebt uitgebreide kennis van en inzicht in de belangrijkste deelfacetten van

de chemie. Via de masterproef heb je diepgaande kennis opgedaan over minstens één gespecialiseerd chemieonderwerp.

• Je hebt een theoretische en praktische basiskennis van zowel basis- als gevorderde chemische technieken van synthese en karakterisering.

• Je hebt kennisgemaakt met de praktijk in een industriële, onderwijs- of onderzoeksomgeving.

• Je hebt actief wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd in een of meerdere onderzoeksgroepen van het Departement Chemie.

• Je kunt gespecialiseerde chemische en aanverwante informatie zelfstandig opzoeken, verwerken, interpreteren en rapporteren, gebruikmakend van moderne informaticatechnologie.

• Je hebt een verantwoordelijke attitude wat betreft milieu- en veiligheids -aspecten.

• Als expert met chemische kennis van zaken kun je bijdragen aan een welvarende, duurzame maatschappij. Je bedenkt daarvoor recepten vanuit moleculair oogpunt.

• Je bent een ontdekker en wilt als specialist via baanbrekend wetenschappelijk onderzoek de fundamentele inzichten verwerven die aan de basis liggen van de technologieën van de toekomst.

LOOPBAAN

24

Loopbaan De opleiding chemie staat garant voor gevarieerde loopbaan -mogelijkheden met een bijzondere maatschappelijke relevantie. Uiteindelijk komt meer dan de helft van de afgestudeerde chemici terecht in het bedrijfsleven. Daarnaast vervullen ze functies in het onderwijs en bij de overheid. De verduurzaming van onze maatschappij is een van de belangrijkste actuele uitdagingen waarin chemici een essentiële rol kunnen vervullen. Veel afgestudeerden kiezen na het behalen van het masterdiploma voor een doctoraatsopleiding om nog enkele jaren wetenschappelijke onderzoekservaring op te doen aan de universiteit of een (internationale) onderzoeksinstelling. Masters in de chemie kunnen natuurlijk ook doorstromen naar wetenschappelijke of technische functies binnen de industrie (chemische industrie, voedingsindustrie, micro-elektronica, financiële instellingen, informaticabedrijven, milieusector, circulaire economie, consultancy …), de overheid (ministeries, provinciale of stedelijke diensten, internationale organisaties) en wetenschappelijke instellingen van de overheid. Als je aan de slag wilt als leraar in het secundair of hoger onderwijs (waar een grote nood is aan gedreven chemieleraren), dan is een educatieve masteropleiding een aanrader.

<

Meer weten over de loopbaanmogelijkheden? wet.kuleuven.be/wetenschappers-op-de-werkvloer

Onderzoek in de farmaceutische industrie confronteert je met vergelijkbare uitdagingen zoals academisch onderzoek. Daarom ben ik bij het onderzoeksteam van Janssen gestart. Medicinale chemie vergt een multidisciplinaire aanpak, die zowat je hele wetenschappelijke kennis mobiliseert. Bovendien is medicinale chemie een directe toepassing van de organische synthese, die creatief denken en een brede kijk op structurele diversiteit vereist. Ook een degelijke kennis van analytische fysico -chemie en van biologie, biochemie en farma -cologie komt van pas.

(Lieven Meerpoel, global head of compound logistics and analytical sciences, Janssen R&D)

• Onderzoeker aan de universiteit • (Inter)nationale onderzoeksinstellingen

Onderzoek

25CHEMIE

• Chemische industrie • Voedingsindustrie • Micro-elektronica • Financiële instellingen • Informaticabedrijven • Milieusector • Circulaire economie • Consultancy

Industrie

• Leraar chemie en natuurwetenschappen • Overheidsinstellingen

Onderwijs & overheid

Wij rapporteren over de luchtkwaliteit in België, ook in realtime, waarbij actuele metingen bijna onmiddellijk via het internet worden verspreid. Een van de taken waar -voor IRCEL het meest bekend is, is het verwittigen van de bevolking voor periodes met te veel lucht veront reiniging (smog -episodes). Dan is het belangrijk om ingewikkelde problemen eenvoudig en duidelijk te communiceren aan de geschreven en audio visuele media.

(Frans Fierens, administratief directeur, IRCEL)

Wil je tijdens je studie graag een centje bijverdienen en al eens proeven van het échte werkleven? Je kunt je interesses al doende ontdekken in een studentenjob, al dan niet aansluitend bij je opleiding. Vrijwilligerswerk of een vrijwillige studiestage helpen om je talenten te ontplooien. Je vindt een uitgebreid jobaanbod in de databanken van het Student Career Center.

Het Student Career Center coacht je graag op weg naar je eerste werkervaring tijdens je studie. Ook bij de zoektocht naar een boeiende startersfunctie en bij je sollicitaties staan de adviseurs je bij. Het team staat klaar met tal van tips, geeft workshops, begeleidt je op maat en organiseert events.

Studenten met ondernemingszin zijn welkom bij Lcie, de KU Leuven-community waar innovatieve ideeën een boost krijgen.

www.kuleuven.be/ studentcareercenter

www.lcie.be

studentcareercenterkuleuven

<