Ontwerpverslag opdracht 5: Examentrainingselement

ProbleemanalyseDeze week kregen wij, Suzanne, Martijn, Rianne, Mariëlle en Renée de opdracht om een onderdeel van een dag examentraining biologie te verzorgen. Dit element zou gaming aspecten moeten bevatten: beloning, competitie en uitdaging. Voor deze opdracht kregen we problemen aangeleverd van ‘echte’ leerlingen uit 6VWO. Aangezien we met een interdisciplinair team werken, hebben wij twee verwante problemen voor verschillende vakken gekozen en hopen deze beide met één ontwerp op te lossen. De teksten die we kregen van de leerlingen luidden als volgt:

“Ik heb moeite met natuurkunde terug te zien in het dagelijks leven. Hierdoor wordt leren voor mij ook een stuk moeilijker.”

“De tekst begrijpen, geen probleem. De stof toepassen op een SE wil bijna niet. Ik zet altijd maar wat neer dat soms wel goed is, maar ben nooit zeker van mijn antwoord. Vaak is het ook totaal fout.”

Na een uitvoerige discussie kwamen we tot het werkelijke probleem: iemand die de lesstof wel begrijpt maar niet kan toepassen, heeft hoogstwaarschijnlijk een gebrek in het vermogen om verschillende stukken lesstof met elkaar in verband te brengen. Dit probleem zou ook een oorzaak kunnen zijn van wat de eerste leerling aanmerkt; deze brengt namelijk de geleerde stof niet met het ‘echte leven’ in verband. Het probleem wat wij dus zullen proberen op te lossen met dit ontwerp is het aanleren om verschillende stukken lesstof in de context te plaatsen en verbanden tussen de verschillende onderdelen te zien. (Vanuit de taxonomie van Bloom gezien gaat het bij deze leerlingen dus fout in de fase ‘toepassen’.)

OntwerpTijdens de probleemanalyse kwamen al enkele ideeën om dit probleem op te lossen naar voren. Een voorbeeld daarvan was om de leerlingen allemaal te laten mindmappen over een bepaald (biologisch) onderwerp, waarna de genoemde begrippen dan in bijbehorend systeem zouden worden gerangschikt en zouden worden verbonden aan de onderwerpen die de medeleerlingen hadden gekozen. Zo zou dan een netwerk van verbonden onderwerpen ontstaan dat verbanden tussen stukken lesstof duidelijk zou maken. Het probleem hiermee was alleen dat dit voor de betreffende docent bijna niet te doen zou zijn, aangezien mindmappen een erg vrije manier van werken is en de docent over veel meer kennis zou moeten beschikken dan alleen die van zijn of haar eigen vakgebied. Ook was het erg lastig om hierin gaming aspecten te verwerken.

Daarop besloten we elk voor onszelf na te denken over hoe we het probleem zouden willen oplossen. Na een korte persoonlijke brainstormperiode kwamen we weer als groep bij elkaar en presenteerden kort onze oplossingen. Voorbeelden hiervan waren memoryspellen waarbij verbanden moesten worden gelegd of gepresenteerd worden en koppelkaarten waarbij de leerlingen een verband moesten zoeken tussen een natuurkundig en biologisch begrip om het out-of-the-box denken te bevorderen gecombineerd met een schattenjacht. Een concept van zo’n kaartje is hieronder te vinden. Van sommige ontwerpen betwijfelden we in hoeverre het ontwerp (een deel van) het probleem zou oplossen. Wat wel uit alle conceptontwerpen naar voren kwam, was dat we

allemaal een bepaald element in de concepten hadden verwerkt, namelijk dat de leerlingen verbanden zouden moeten leggen tussen stukken leerstof waarvan het verband niet direct duidelijk was. Op die manier zouden zij kunnen leren om stukken leerstof zelf in een ander daglicht te plaatsen wanneer zij een bepaald vraagstuk niet zouden kunnen oplossen, in de hoop dat zij dit dan ook zouden toepassen op een toets of om een stuk leerstof in de dagelijkse gang van zaken te leren herkennen. Het doel van het ontwerp werd dus nu ook heel duidelijk: leerlingen leren om verbanden te leggen tussen onderdelen van de lesstof onderling en met de echte wereld.

Figuur 1. Voorbeeld van een 'koppelkaartje'. Er zou dan een verband moeten worden gezocht tussen dit kaartje en een natuurkundige tegenhanger.

Met dat idee in het achterhoofd zijn we opnieuw allemaal apart gaan brainstormen en presenteerden opnieuw onze concepten aan elkaar. Nu kwamen er dominospellen waarbij je kaarten aan elkaar mocht leggen als je het verband tussen de onderwerpen erop had gevonden, een soort science pictionary waarbij de leerlingen voor elkaar begrippen zouden tekenen op een bord en daardoor het begrip ook in een andere context zouden plaatsen en een vereenvoudigde versie van de koppelkaarten met een schattenjacht, maar ook een levend ganzenbordidee (wat praktisch gezien niet haalbaar was, maar wel een leuk idee) voorbij. Een ander voorbeeld was een spel met drie onderdelen waarin elk overkoepelend begrip wordt beschreven aan de hand van 2 contexten en een omschrijving. Eerst moeten de kaarten verdiend worden, daarna geruild en tot slot inhoudelijk opgelost. De haalbare ideeën hebben we allemaal zelf uitgetest (in een pre-test dus), waarna we een beslissing hebben genomen over het definitieve concept voor het onderdeel voor deze examentraining (zie ook formatieve evaluatie).

Het definitieve concept werd uiteindelijk een soort combinatie tussen een (net wat andere vorm van) science pictionary en het domino-idee met koppelkaartjes. De activiteit bestaat uit twee delen: Party&Co Science en Bèta-domino. Samen heet deze activiteit NotaBene (met de N van Natuurkunde en de B van Biologie). Het doel van het spel is contextverbreding (verbanden leggen) en begripsverruiming. Het spel is, volgens de taxonomie van Bloom, gericht op toepassing van kennis. Het spel heeft hierbij een constructivistische aanpak. Het dwingt de leerlingen om actief te leren op een onderzoekende manier en daardoor hun eigen werkelijkheid te creëren en te verruimen. Ze moeten visualiseren en nieuwe verbanden leggen, waarbij in de vorm van Party&Co Science wordt ingespeeld op wat de leerling al weet, hierdoor wordt de voorkennis geactiveerd die vervolgens bij

Bèta-domino wordt gebruikt en verruimd. Binnen dit kader hebben ze een bepaalde vrijheid om na te denken over nieuwe manieren om de lesstof te gebruiken. Het spel bevat competitie-elementen en een vorm van beloning. Uitgebreide uitleg van de complete activiteit valt in de docentenhandleiding te vinden.

Realisatie

Toen het definitieve concept was gekozen, hebben we de volgende taakverdeling gemaakt:Renée – VormgevingRianne – Inhoud v/d kaartjes, verdere uitwerking handleidingMartijn – Beschrijving tweede deel spel, nalezen en aanvullen ontwerpverslagSuzanne – Beschrijving eerste deel spel, opzet handleidingMariëlle – Ontwerpverslag met probleemanalyse en ontwerpfasen, ontwerpen vragenlijst voor summatieve evaluatie

Direct na de tweede brainstormsessie is iedereen met zijn eigen taak aan de slag gegaan. Al snel lag er een conceptversie van de docentenhandleiding. Na feedback daarop kwamen we tot de eindversie van de docentenhandleiding van het NB-spel.

De kaarten zijn gebaseerd op een normale speelkaart en hebben ook dat formaat. De kleur groen werd gekozen omdat men die vaak associeert met biologie. Daaruit volgde de kleur paars als kleur voor de natuurkundige onderwerpen omdat deze kleuren een goed contrast tegen elkaar vormen. Door de witte achtergrond ogen de kaarten strak en netjes. Na verschillende lettertypes geprobeerd te hebben viel de keuze op het lettertype Bangla Sangam NM, omdat deze het beste paste bij de witte lijnen op de achterkant van de kaartjes. De symbolen op de kaartjes zijn creative commons en enigszins aangepast (dat was toegestaan) om bij de strakke lay-out van de kaartjes aan te sluiten. Verschillende versies van de afbeeldingen zijn uitgeprobeerd in de proefversies, die hieronder te bekijken zijn:

1 2

3 4Figuur 2. Enkele conceptversies van de kaartjes in volgorde van ontwikkeling.

Uiteindelijk kwamen we toen tot de eindversie van de kaartjes zoals die hieronder te vinden is:

Figuur 3. De eindversie van de kaartjes, die zowel voor Bèta-domino als voor Party&Co Science worden gebruikt.

De onderwerpen die omschreven en gecombineerd moeten worden zijn allemaal afkomstig uit de eindexamenstof voor de betreffende vakken. In figuur 4 is de indeling voor de combinaties van de begrippen weergegeven.

Figuur 4. De combinaties van de verschillende onderwerpen zoals die op de kaartjes komen.

Voor het eerste spel (Party&Co Science) hebben we gekozen voor drie eenvoudige symbolen om de drie categorieën uit te beelden. Voor tekenen hebben we een potlood gekozen, voor uitleggen een mond en voor uitbeelden een mannetje. Dit is voor de leerlingen snel duidelijk wat deze symbolen inhouden en hier gaat het principe ‘less is more’ duidelijk op.

Formatieve evaluatieToen eenmaal duidelijk was dat we een spel wilden maken waarbij leerlingen gedwongen werden om nieuwe verbanden te leggen, heeft Mariëlle enkele conceptversies van het examentrainingselement voorgelegd aan twee docenten. Zij vonden de conceptversies een goed idee en waren het ermee eens dat je een stap dichter bij de oplossing van het probleem (zie probleemanalyse) kon komen door de leerlingen verbanden te laten leggen tussen stukken lesstof en zelfs tussen vakgebieden, waar zij eerder niet zelf aan hadden gedacht. Op basis van deze informatie zijn we daarna verder gegaan met de tweede conceptronde.

Tijdens de tweede conceptronde hebben we zelf enkele conceptideeën getest door een snelle versie van het spel in elkaar te knutselen. Hierbij werd duidelijk of spellen wel of niet werkten in de werkelijkheid. Tijdens deze test merkten we dat het spel met drie onderdelen in de praktijk niet haalbaar was en de opdrachten oneerlijk over de groepen zouden zijn verdeeld. Het domino-idee bleek juist erg goed te werken, maar duurde niet heel lang, wat we eerst wel hadden verwacht. Daarom besloten we om aan dit idee nog de Party&Co Science toe te voegen: op die manier kon de voorkennis van de leerlingen worden geactiveerd en zou de activiteit meer een geheel worden.

ImplementatieHet examentrainingselement bestaat uit een docentenhandleiding en de kaartjes. Deze documenten zullen worden overhandigd aan de betreffende bachelorstudent (=docent), die dit onderdeel van de examentraining zal gaan verzorgen aan de hand van deze documenten. Als de docent nog vragen heeft naar aanleiding van de handleiding, kunnen die nog worden gesteld aan de ontwerpers, opdat de docent complete helderheid heeft over de gang van zaken bij deze activiteit. Van de school zal worden verwacht dat zij zelf de aangeleverde kaartjes zullen laten drukken of printen, deze worden dus in digitale vorm aangeleverd.

Daarnaast zal de school zelf moeten voorzien in de beloning voor de winnaars van het Bèta-domino. De winnaars (zie docentenhandleiding) krijgen namelijk een taart. De docent en de school waarop de examentraining zal worden uitgevoerd worden vriendelijk verzocht om deze taart (of soortgelijke beloning die eenzelfde reactie bij de leerlingen teweeg zal brengen) zelf te verzorgen.

Summatieve evaluatieHet effect van de opdracht alleen zal lastig te meten zijn aangezien de examentraining uit veel meer elementen dan alleen deze bestaat; een summatieve evaluatie in de vorm van een toets zal daarom alleen het effect van meerdere onderdelen laten zien en niet van dit onderdeel alleen. Daarom hebben we besloten om in plaats van naar ‘absolute kennisopbrengst’ door toetsing te kijken naar hoe de leerlingen het spel hebben ervaren en of zij het gevoel hebben nu een beter inzicht te hebben in de stof en in staat zijn om zelf verbanden te leggen. Daarom krijgen de leerlingen aan het einde van het spel een korte vragenlijst over de activiteit. Deze vragenlijst zal dan worden geïnventariseerd en zal op die manier hopelijk inzicht geven over in hoeverre deze activiteit heeft bijgedragen aan het oplossen van bovengenoemd probleem (zie probleemanalyse).