Pagina | 2

Pagina | 1

Over leertheorie Virtual Action Learning van Jos Baeten

Het invoeren van VAL in een opleiding betekent een radicale verandering maar het kan ook gedeeltelijk of geleidelijk worden ingevoerd. Uit onderzoek blijkt dat naarmate VAL meer wordt ingevoerd studenten actiever en gemotiveerder zijn, er meer diepgang is, opleiders hebben meer plezier en de kwaliteit neemt toe.

Het boek als kennisdomein beschrijft vijf kennisobjecten:

Leren, Samenwerkend produceren, de betekenisvolle dialoog met feedback en reflectie, beeldend leren en kennisproductie.

Beoordelen, van Taylorisme naar assessor-ontwerper, samenhang in processen en rollen, kennisgeorienteerde competentiemethodiek, bewijslast en materiaal, beoordelen inclusief valideren, de vituele kant, assessmentdag, beoordelings- en reflectiegesprek.

Ontwerpen, digitale techniek staat centraal: ontwerpprincipes, leerpaden en arrangementen.

Modereren, methodiek en het monitoren en stimuleren van leerprocessen.

Organiseren, transformatie naar Val en de noodzakelijke organisatiekenmerken. Tentames, cijfers geven en roosters afschaffen daardoor ontstaat ruimte voor feedback en inhoudelijke contacten met studenten. Docenten worden opleiders in de rol van assessor ontwerper en trainer coach.

Doordat meer integratie met beroepssituaties ontstaat en studenten vaker in andere netwerken gaan leren, worden de inhoudelijke grenzen van de opleiding opgerekt. Informatieselectie wordt een vast onderdeel. Kenniswerving staat centraal, vraagsturing is een logisch gevolg. Lerenden gaan meer samenwerken en leren van elkaar.

Persoonlijke leerinterface: Nieuwe media is een verzamelnaam voor allerlei bronnen (websites, informatiedragers: pc, dvd, cd, pds’s, gsm, gps, games en allerlei internettoepassingen; Facebook, YouTube, Twitter. De lerende wordt gedwongen tot een eigen toegangspoort, een interface waarin hij informatie filtert en een plaats geeft.

De sociaal-constructivistische en connectivistische leertheorieën vormen een theoretische basis. Die gaan uit van individuele kennisconstructie die zich in interactie met medelerenden ontwikkelt en waarbij ICT als animator kan dienen.

Sociaal constructivistisch leren: (Simons, 2006)

Verantwoordelijkheid nemen voor eigen leerproces Concrete leervragen stellen Het kennisobject expliciteren Het kennisobject relateren aan vergelijkbare objecten die men al kent Zowel qua inhoud als vorm originele oplossingen bedenken Nieuwe kennis construeren Zelf bronnen aanboren die aansluiten bij voorkennis Publieksgerichte presentatie

De 11 VAL stappen:

1. Competentieprofiel2. Kiest leerarrangementen3. Selecteert informatie

Ingrid ter Horst MLI 2012

Pagina | 3

Pagina | 2

4. Maakt leerproducten5. Virtuele leerinteractie6. Bijeenkomsten7. Verbeteren en best practising8. Editorial review9. Publicaties 10. Assessment11. Reflectie

Uitgangspunten VAL:

Samenwerkend produceren gericht op competentieontwikkeling De lerende beschikt over kennis als hij informatie kan expliciteren in een formele omgeving waar

validatie plaatsvindt (school, werk) De student beschikt over een competentie als hij op professionele wijze kennis kan toepassen in een

formele omgeving waar validatie plaatsvindt (school, werk) Leren is een proces van gedragsverandering dat het gevolg is van betekenisvolle interactie rond

kennisverwerving Leerinteractie door het samen produceren van leerproducten Leerinteractie sluit aan bij de persoonlijke leerinterface Studenten leren door en van elkaar (Hattie, 2007) Leerproces is transparant en alle leeractiviteiten en producten blijven zichtbaar De opleider stimuleer diep leren, de lerende kan zijn kennis toepassen in een hoger abstractieniveau De virtuele leervraag vormt het vertrekpunt van een leercyclus De student kan deels plaatsonafhankelijk leren De student wordt beoordeeld op zijn feitelijke competentieontwikkeling De betekenisvolle dialoog zorgt voor samenhang tussen alle leeractiviteiten en leerprestaties.

Samenwerkend produceren, de student leert van andere studenten doordat hij feedback ontvangt waarmee hij de kwaliteit van zijn leerproducten verbetert. Hij leert ook van de waardering die andere studenten op zijn feedback geven, zo ook van de validering en de feedback van zijn opleiders op zijn producten. Studenten leren door en van elkaar, zij leggen hun leervragen pas bij de opleider als ze er samen niet uitkomen. De optimale situatie wordt bereikt als de opleider leerproducten dusdanig goed vindt, dat ze kunnen worden gepubliceerd op een publiek plaza, inclusief feedback en het commentaar (diepleren en een sense of audience). Betekenisvolle dialoog: Open in beslotenheid: feedback en reflectie is zichtbaar behalve de beoordeling Wederkerigheid: studenten geven en ontvangen feedback op leerproducten en worden beloond door waardering van hun medestudenten en validering door hun opleider. Veel leerinteractie!Gericht op validering van concepties: de feedback bestaat uit subjectieve en objectieve informatie. De dialoog is gericht op de juistheid, betrouwbaarheid en objectiviteit van de concepties. Gericht op verbetering van een meetbare competentieontwikkeling: de opleider beoordeelt de leerresultaten van de student in de context van de verbetering van zijn competentieontwikkeling en reflecteert hierop met de student. De dialoog is gericht op wat de student tijdens het leerproces geproduceerd heeft, hoe ze bewijsmateriaal voor hun competentieontwikkeling levert.

Beeldend leren:Leren mbv beeldmateriaal in combinatie met interactie op het internet. Door middel van foto’s maakt de student een leerproduct waarin hij zijn critical incidents analyseert en tot nieuwe leerdoelen komt. 5 vragen: waarom is dit een critical incident? Had een goede beroepsbeoefenaar dit anders gedaan? Waar kan ik kennis

Ingrid ter Horst MLI 2012

Pagina | 4

Pagina | 3

over het gedrag in dit incident vinden (literatuur), als ik had moeten interveniëren1 , wat had ik dan moeten doen? Welke leerdoelen wil ik op dit gebied realiseren? Hoe ga ik dat dan doen?

Virtual Learning Community is een internetapplicatie waar allerlei componenten voor iedereen te gebruiken zijn zoals leerproces en het onderwijs- en beoordelingsproces. Bij de start van de opleiding worden afspraken gemaakt over aantal keren inloggen, reageren, aantal producten per periode en de kwalitatieve participatie.

Virtuele leerinteractie:Platform, leervragen, afkijken, stellingname, sprekende beelden, argementeren, feedback geven en waarderen, dialoog, toetsen, leerprocesanalyse, best practising

Van Taylorisme naar assessorOntwerper: de docent kijkt meer na dan dat hij corrigeert, terugkoppeling blijft beperkt tot het bekendmaken van de cijfers. Eerst worden de eindtermen geformuleerd, dan wordt de inhoud bepaald en verdeeld over het curriculum van de hele opleiding, er komen diverse beoordelingsmomenten. Belangrijkste is de inrichting van het curriculum, de verdeling van de docenten over de vakgebieden. Zoveel mogelijk verticaal differentiëren naar vakgebieden en docenten verspreid over de verschillende leerjaren: Taylorisme in het onderwijs. Tegenwoordig wel CGO maar de inrichting houdt de kenmerken van verticale differentiatie: toenemende bureaucratie, afvinklijstjes met prestatieindicatoren, en vakken en cijfers die gewoon blijven bestaan.

Horizontale integratie: competenties die tijdens een bepaalde periode centraal staan, vormen de basis van het onderwijs. De beoordeling (Sinke) is het onderscheidende proces waar op een gestructureerde manier cruciale informatie over de leerresultaten van studenten wordt verzameld. Tijdens de opleiding vinden meerdere assessments plaats, de beoordeling daarvan is aanleiding om het leerproces aan te passen. Toetsing heeft vooral tot doel de student te laten ontdekken hoe hij zijn leeractiviteiten en leerproducten kan bijsturen.

Opleiden volgens VAL:

De student is volledig verantwoordelijk voor zijn leerproces De opleider faciliteert zijn leerproces De student toont zijn competentieontwikkeling aan De opleider beoordeelt deze en geeft feedback De opleider is volledig verantwoordelijk voor het onderwijs- en beoordelingsproces

Een beroepssituatie wordt uitgedrukt in werkproducten, activiteiten, rollen en kenmerkende situaties (critical incidents). De competentiemethodiek van VAL is kennis georiënteerd (kennis gaat voor toepassing).

De beoordeling van een student:Leerfunctie: geven van feedback op producten, uitspreken van waardering, het bevestigen van ontwikkelrichting en ontwikkelingsniveauAdministratieve functie: toekennen van studiepunten en uiteindelijk het certificaat

Bij VAL wordt de student beoordeeld op zo authentiek mogelijke informatie. Het gesprek heeft tot doel dat de student op een indringende maar positieve manier op zijn ontwikkeling reflecteert. Doel is om het resultaat te veranderen in gedragsverandering. Het aantal meetmomenten en assessoren is beperkt. Tijdens de assessmentdag presenteert de student zijn zelfbeoordeling met daarin bewijsmateriaal voor zijn

1 ingrijpen

Ingrid ter Horst MLI 2012

Pagina | 5

Pagina | 4

competentieontwikkeling. De assessor beslist op grond van het bewijsmateriaal op welk niveau, de student aan bepaalde competenties heeft voldaan.

Valideren:De assessor valideert dwz dat hij de formele status bepaalt van de leerproducten die studenten hebben genomineerd en van de feedback die hierop is uitgebracht. Status is: afgewezen, herschrijven, aanscherpen, te publiceren, gepubliceerd.

De assessmentdag heeft een formele setting: wordt geleid door de AssessorOntwerper en bevat onderdelen om de student adequaat en vanuit verschillende perspectieven te beoordelen. Er zijn 2 vaste onderdelen: zelfbeoordeling en peerbeoordeling. Worden aangevuld met een tot drie variabele onderdelen: screenshot-toets, rollenspel, voortgangstoets, persconferentie of testimonialvideo (zonder voorbereiding een medestudent 3 min. Diepgaand ondervragen over een specifiek kennisobject).

Beoordelings- en reflectiegesprek Na het assessment komt de AssessorOntwerper tot zijn beoordeling op basis van de informatie uit de bronnen: het rapport leerontwikkeling en de voortgang tijdens de assessmentdag. Cruciaal is dat er een betekenisvolle dialoog ontstaat tussen de assessor en de student. Dan komen zij tot een verklaring over het leergedrag. De dialoog vormt de beoordeling en de verklaring de reflectie.

Bij VAL is sprake van Blended learning, een combinatie van fysieke bijeenkomsten en vitueel leren met dit laatste als vertrekpunt.

Het eerste deel van een leercyclus is de virtuele fase (www.digitaledidactiek.nl) (www.kenniswiki.nl/digitaal lesmateriaal), waarin de uitvoering van de leerarrangementen resulteert in een leerproduct. Daarna begint het proces van virtuele leerinteractie waarbij de studenten elkaars werk verbeteren, discussiëren en argumenteren, beantwoorden van elkaars leervragen en zich verdiepen in bronnen zoals het internet, literatuur en artikelen. In de tweede deel komt de student met leervragen (Walraven) naar bijeenkomsten (campfirestories, forum, storytelling, training). Met deze input verbetert hij zijn leerproducten. Tijdens een best practisingsessie nomineren de studenten leerproducten voor bespreking en validering door de AssessorOntwerper in een Editorial Review.

Visualisering competentieprofiel: de student maakt beelden, foto’s, plaatjes, animaties, screenshots van werkproducten, activiteiten, rollen en kenmerkende situaties van de beroepspraktijk.

Modereren binnen VAL

Is een nieuwe discipline, een opleidersactiviteit met een specifiek karakter en met hulpmiddelen die alleen mogelijk zijn door gebruik van internettechnologie: monitoren, screenshots, virtuele nestwarmte en schermkleefkracht. Het is een didactische vaardigheid, waarbij training nodig is, ervaring, reflectie en aanpassing.

Het modereren gebeurt in een Learning Community, met moderatoren die de studenten monitoren op en stimuleren in hun leeractiviteiten met veel virtuele leerinteractie en met de nadruk op construeren van kennis in een betekenisvolle dialoog met medestudenten en opleiders, er ontstaat leerchemie.

Studenten leren het meest van Best Practising (33%), het kijken in portfolio’s van medestudenten (27%), het geven en ontvangen van feedback aan en van medestudenten (23%), leervragen scoort maar 7%.

Ingrid ter Horst MLI 2012

Pagina | 6

Pagina | 5

De VAL modereermethodiek bestaat uit een modereermodel met de objecten waar de moderator naar kijkt en uit de manier waarop hij deze als opleider modereert.

De afbakening en beschrijving van de objecten digitale communicatie, virtuele leerinteractie, interacties van studenten, interventies van opleiders en interactiviteit tussen hen

De typologie van interactiviteit in een virtuele leeromgevingo Monitoren van de digitale communicatie en analyse van het verloop van de virtuele

leerinteractieo Stimulering van de Virtuele Leerinteractie door plaatsing van berichten en informatie op de

VLC en door plaatsing van nieuwe leerarrangementen.

Stimulering gebeurt op het centrale platform door:

Pro-actieve stimulering; de opleider neemt het initiatief door een bericht te plaatsen waarin studenten worden geattendeerd op informatie of actualiteiten

Chemiestimulering: de opleider plaatst een bericht dat primair is gericht op het verbeteren van de leerchemie tussen studenten

Informatiegerichte stimulering; de opleider plaatst een bericht met als primair doel attenderen op nieuwe informatie

Reactieve stimulering; de opleider plaatst een bericht als reactie op een activiteit van een student Evaluatieve stimulering: de opleider plaatst een bericht met het doel positief te reageren op

activiteiten die door studenten samen zijn uitgevoerd.

De AssessorOntwerper en de TrainerCoach modereren samen de VLC. De TrainerCoach monitort de studievoortgang en stimuleert de Virtuele leerinteractie, ook doet hij de inrichting van de VLC. Hij bepaalt in hoeverre er wordt gestuurd.

Modereren vormt het cement tussen de overige drie VAL activiteiten: beoordelen, ontwerpen en organiseren.

Beloningssysteem: studenten leren met een doel en ze willen daarvoor een beloning en die moet vooraf duidelijk zijn. Korte termijn beloningen: waardering door medestudenten via feedback, de validering van zijn leerproducten en van de feedback van zijn opleiders. Als lange termijn beloning ziet de student de afronding van het opleidingsdeel met de eindbeoordeling van zijn competentieontwikkeling inclusief de nodige studiepunten.

Organiseren:

Is ingrijpend nieuwe opleidersrollen, andere organisatiekenmerken, aanpassing van de ICT en veel nieuwe onderwijswerkvormen, welke financiele gevolgen heeft VAL?

Werkvormen VAL:

Virtuele leerproductie met leerinteractie: informatie selecteren en omzetten in concrete leerproducten met gebruikmaking van bronnen. Studenten lezen het stuk en geven feedback, daarna verbetering toepassen aan het product.

Campfirestories: doel is studenten terugkoppeling te geven op leervragen over leerarrangementen die zij hebben uitgevoerd zodat zij de inhoud beter begrijpen en hun product kunnen verbeteren. Accent ligt op inhoud niet op proces, inhoud is afhankelijk van vragen student, opleider stimuleert diep leren, de opleider geeft leiding aan een bijeenkomst maar maakt geen verslag.

Forum; is een bijeenkomst van een groep met hun opleider. Doel is om met elkaar te debateren over stellingen.

Ingrid ter Horst MLI 2012

Pagina | 7

Pagina | 6

Voortgangsbespreking; doel is om de voortgang van het leerproces van de studenten zichtbaar te maken, te stimuleren, dat ze van elkaars ervaringen leren en het bevorderen van samenwerking.

Best Practising; als een student tevreden is over zijn leerproduct kan hij dat voordragen als Plazaproduct en laten waarderen door medestudenten. Zij nomineren het product waarna het bij een editorial review wordt besproken en gevalideerd.

Editorial Review: de AssessorOntwerper valideert op een positieve manier de genomineerde leerproducten en de bijbehorende feedback. Wordt gehouden aan het eind van een cyclus.

Analyse voor de MBO leerling:

Verantwoordelijkheid nemen voor eigen leerproces. Is de MBO leerling daartoe in staat? Leerlingen willen weten waar ze aan toe zijn, willen graag deadlines en willen precies weten wat en hoe ze het moeten inleveren.

Vraaggestuurd opleiden is lastig. Weet de student wat hij niet weet? Wachten totdat de student met een leervraag komt, kan m.i. leiden tot demotivatie en onzekerheid.

Kennis delen d.m.v. Virtual Learning Community of platform kan leiden tot meeliften van studenten. Laat de ander maar komen met producten, dan kijk ik het wel af. Feedback geven op een objectieve manier lijkt mij lastig voor een MBO student.

Leertheorie Val staat of valt met het enthousiasme van de docenten die hiermee moeten werken. Het nieuwe leren is te veel gericht op enerzijds de nieuwe media anderzijds de verbale kwaliteiten van

studenten. VAL is talig georiënteerd, daardoor haken studenten af, digitaal eloquente2 leerlingen zijn beter in

staat om hun ideeën en argumentatie te formuleren in een virtuele omgeving. VAL is competitief door het publiceren van leeractiviteiten Degenen die zullen afhaken zijn degenen die op de kennisbagagedrager meeliften De docentrollen assessor en trainer coach (doceerfunctie) worden door studenten niet onderscheiden. De student kan zijn product verbeteren en nomineren voor een Editoral Review. De expert valideert

de 3, 4 beste producten van een leerarrangement. Voor een gemiddelde leerling is dit niveau misschien niet te halen en raakt daardoor gedemotiveerd.

Misschien is de student competent maar heeft hij onvoldoende bewijsmateriaal verzameld. De assessor kan in dit geval geen juiste competentieontwikkeling aantonen.

Het onderdeel visualisering van het competentieprofiel is echt iets voor een MBO’er en maakt gelijk het beroepsprofiel duidelijk.

Het vraagt lef om elkaars werk te beoordelen De eerst geplaatste artikelen bepalen vaak de kwaliteitsmeetlat Studenten moeten selectief zijn anders kost het teveel tijd, er moet doelgericht worden gewerkt Deadlines werken stimulerend De onderwijsorganisatie en expertise van de docenten moet ingrijpend worden aangepast. De

organisatie dient eerst een eenduidige onderwijsvisie en doelen te hebben voordat men VAL gaat toepassen.

Alle informatie wordt door iedereen gelezen en kan er zijn eigen interpretatie aan geven. (Laat, 2006) Minder e-mailverkeer en vragen omdat alles voor iedereen zichtbaar is op VLC Veel scholen hebben al een electronische leeromgeving en is daarin een VLC mogelijk? Zelfwerkzaamheid en verantwoordelijkheid van de student wordt vergroot, virtueel leren is niet

plaatsafhankelijk Andere beoordelingsprincipes

2 Welformulerendheid of welsprekendheid

Ingrid ter Horst MLI 2012

Pagina | 7

Literatuur

Hattie, J. & Timperley, H. (2007). The Power of Feedback.

Laat, M. d. (2006). Networked Learning.

Sinke, G.P.J. www.aandeslagmetassessment.nl., www.competentonderwijs.nl

Simons, P.R.J. & Bolhuis, S. (2006). Constructivist Learning Theories and complex Learning environments.

Walraven, A. B.-G. (sd). 2008. Onderwijsinnovatie .

www.digitaledidactiek.nl. (sd).

www.kenniswiki.nl/digitaal lesmateriaal. (sd).

Ingrid ter Horst MLI 2012