musicalaalsmeer.nlmusicalaalsmeer.nl/.../2015/01/Ruth-script-versie-3-10-jan-2015.docx · Web...

RUTHvan graftot wiegTeksten: Erik Idema en Gerard van Midden

Muziek: Gerard van AmstelVormgeving: Richard Feld

i: www.gerardengerardmusicals.nle: [email protected]

t: 06-51318817Postadres: Mauvestraat 2, 3741 TN Baarn

© 2013, GerardenGerardmusicals.nlRuth, van graf tot wieg is een uitgave van

GerardenGerardmusicals.nl

Musical Ruth herschreven versie 3: 6 januari 2015 Pagina 1

Inleiding Het verhaal over Ruth is een prachtige vertelling. Maar welke thema’s en vragen spelen onder de oppervlakte een rol? In de inleiding schetsen we een aantal lijnen en motieven die in het boek Ruth en de musical Ruth, van graf tot wieg een rol spelen.

Een begin dat geen begin is Het verhaal neemt ons mee naar een tijd van crisis. Díepe crisis zelfs, want er is hongersnood in Betlehem. De naam van die stad betekent ‘huis van het brood’; als daar hongersnood is gaat er iets grondig mis. Dat geldt ook voor de gebeurtenissen aan het begin van het verhaal. De eerste persoon die door de Bijbelse verteller wordt voorgesteld, is een man uit Betlehem: Elimelech, ‘God is koning’. De man die God als zijn koning heeft, gaat met zijn vrouw en twee zoons weg uit Betlehem om in Moab zijn geluk te beproeven. Als je het nietsvermoedend leest, denk je het begin te lezen van een verhaal over de reiservaringen van deze Elimelech. Maar het loopt anders. Al in vers 3 is de veronderstelde hoofdpersoon gestorven, en 2 verzen later horen we dat ook zijn zoons sterven. Wat is dit voor verhaal? Welk verhaal begint nou met de dood van drie hoofdpersonen? Het lijkt een begin dat geen begin is. Of is het een einde dat geen einde is?

De hoofdpersoon De verteller zet zijn luisteraars op het verkeerde been. Niet Elimelech is de hoofdpersoon van dit verhaal, en ook niet Machlon en Kiljon. En nee: ook niet Ruth (‘kameraad’), al is dit boek dan naar haar genoemd. Het gaat in dit verhaal in de eerste plaats om Noömi. Haar naam betekent zoveel als ‘mijn lieflijke’. Het is een naam die geluk met zich meedraagt. Maar in het verloop van het verhaal is dat geluk ver te zoeken. ‘Noem mij Mara,’ zegt Noömi later, ‘de verbitterde’. Haar ongeluk heeft een eind gemaakt aan wie ze geweest is en hoe ze zich voelde. Als kinderloze weduwe heeft zij niet veel van het leven meer te verwachten. Maar later in het verhaal verandert dat: haar bitterheid maakt plaats voor geluk. In het geluk van Noömi speelt Ruth een belangrijke rol. Zij is een Moabitische vrouw, getrouwd met Machlon, een van de zoons van Elimelech. Als Noömi besluit om terug te gaan naar Betlehem, besluit Ruth met haar mee te gaan. Ze spreekt de beroemd geworden woorden: ‘Jouw land is mijn land, jouw God is mijn God’. Ze verklaart zich zo diep verbonden met Noömi dat ze haar eigen leven

daaraan ondergeschikt maakt. Wat deze Moabitische vrouw doet is zó indrukwekkend, dat de evangelist Matteüs haar naam (net als overigens die van Tamar, Rachab en de vrouw van Uria) later expliciet vermeldt in zijn verhaal over de afstamming van Jezus (Matteüs 1, 5).

Verdriet Zoals gezegd: Het verhaal begint met een crisis. Deze musical begint met een korte proloog, waarin we zien hoe een zekere ‘Sjagger’ het huis van zijn oom Elimelech leegrooft. Meteen na die proloog, als het verhaal echt begint, zien we drie vrouwen bij een graf. Elimelech en zijn beide zoons – Machlon, de ‘ziekelijke’, en Kiljon, de ‘afgeschrevene’ – zijn gestorven. De familie ‘ziek, zwak en misselijk’ was het en het liep in Moab slecht met ze af. Hun vrouwen blijven achter. Naast Noömi en Ruth is dat ook de Moabitische Orpa. Hoe zal het verder gaan, met die drie vrouwen bij het graf? Is deze crisis nog te overwinnen? Kunnen de vrouwen zich ooit echt losmaken van de graven? Uiteindelijk, aan het eind van de musical, zullen ze rond een wieg staan en blij zijn om het nieuwe leven. Maar zover is het voorlopig nog niet.

De crisis voorbij Het verhaal van Noömi en Ruth is niet alleen een verhaal van crisis en verdriet, maar vooral ook een verhaal vol hoop. Geen crisis zo diep dat er geen hoop meer zou zijn, lijkt het te willen zeggen. Uiteindelijk is dit een verhaal van graf tot wieg, en niet andersom. De crisis gaat voorbij. Dat is mooi, maar het gaat niet zomaar. In het verhaal zien we op verschillende momenten dat de weg naar de toekomst niet rechtdoor gaat, het gaat niet alleen maar bergopwaarts. Het gaat steeds een beetje de goede kant op, om vervolgens toch weer tegen te vallen. In Betlehem komt een eind aan de hongersnood, er wordt opnieuw geoogst. Maar door wie? Alleen door de maaiers of ook door een vrouw die daar op haar knieën door het veld gaat om de restjes bij elkaar te zoeken? Het verhaal vertelt weliswaar over een crisis die voorbijgaat, maar dat gaat niet zomaar. Dat zien we ook als Noömi teruggaat naar haar eigen stad. Haar thuiskomst brengt haar in eerste instantie geen geluk: ‘Noem mij maar Mara, bitterheid,’ zijn Noömi’s eerste woorden in Betlehem. (Overigens is dat ook meteen de laatste keer dat ze zo genoemd wordt, want de verteller blijft haar consequent Noömi noemen!) Aan Ruth legt ze uit dat je nog betrekkelijk gemakkelijk kunt zeggen dat je op weg bent naar huis. Maar voordat je kunt zeggen dat je thuis bent, is er heel wat meer nodig.


Moab Een groot deel van het verhaal speelt zich af in Betlehem. De naam van die stad laat zien dat het leven in zich draagt; het is een goede plek om tezijn. Daartegenover staat Moab, waar Elimelech met zijn vrouw en kinderen heen vluchtte. Moab is in alles het tegendeel van Betlehem. De naam van deze stad draagt een oud verhaal in zich: Moab was het kind van de oudste dochter van Lot (zijn naam kun je vertalen met ‘het zal je vader maar zijn’). Nadat Lot uit Sodom en Gomorra was ontkomen - waarbij zijn vrouw in een zoutpilaar veranderde - ging hij met zijn twee dochters in de bergen wonen. Om kinderen te kunnen krijgen, voerden de dochters hun vader dronken en sliepen met hem. Het eerste kind dat daardoor geboren werd, werd Moab genoemd. Niet echt een voorname afkomst dus, en de beeldvorming rond de Moabieten sloot daar helemaal bij aan: tuig van de richel, dronkenlappen, onbetrouwbaar volk. In Moab moet je niet wezen. Waarom Elimelech dan toch daar naartoe ging om zijn geluk te beproeven? We zullen het wel nooit weten. In ieder geval had hij er weinig plezier van, dat is duidelijk. De vraag is natuurlijk wel of uit Moab dan helemaal niets goeds kan komen. Kan uit een volk met zo’n voorgeschiedenis iets komen dat hoop geeft op een betere toekomst?

Orpa Uit dat zuipende, onbetrouwbare volk komen de schoondochters van Noömi. Wat kan ze van hen verwachten? In de Bijbeltekst verdwijnt Orpa (‘de weerbarstige/de afvallige’) al vrij snel van het toneel. Zij gaat in eerste instantie met haar schoonmoeder mee, maar keert halverwege om en gaat terug naar Moab. Daarmee maakt ze een begrijpelijke keuze. Wat heeft ze immers te zoeken in Betlehem? Wat zou ze daar verwachten? In de musical stellen we ons voor hoe het met Orpa verder gaat: met welke vragen ze worstelt, hoe ze probeert verder te gaan met haar leven. Zij speelt in deze musical dus een grotere rol dan in de Bijbeltekst. Ze laat zien hoe moeilijk het is om verder te leven in een wereld die voorgoed veranderd is door het gemis van je geliefde. Er is voor altijd een ‘voor’ en ‘na’. Ze worstelt met zichzelf en met haar toekomst. Moet ze toch nog naar Betlehem gaan of kan ze beter thuis blijven? Wat is ‘thuis’ eigenlijk nog als je geliefde er niet meer is? Aan het eind van het verhaal brengt ze alsnog een bezoek aan Betlehem om met eigen ogen te zien dat de naam van Elimelech, het huis van ‘God-is-koning’, toch nog toekomst heeft.

Losser In de tijd waarin dit verhaal zich afspeelt, werd de maatschappij voor een belangrijk deel bepaald door mannen. Vrouwen konden maar beperkt deelnemen aan het economisch verkeer en waren eigenlijk niet in staat om voor zichzelf zorgen. Ze waren sterk afhankelijk van mannen. De verantwoordelijkheden van een man werden daarom bij zijn overlijden overgedragen op zijn broers en zijn zonen. Maar wat nu als een man geen broer heeft en zijn zoons gestorven zijn? Dan kon iemand uit de kring van de familie optreden als ‘losser’, door zich te ontfermen over het bezit en de vrouw van de overledene. Als de losser met de weduwe een kind kreeg, ging het bezit weer over op dat kind zodat de erfenis binnen het oorspronkelijke gezin bleef. Noömi sluit al snel uit dat zij zelf nog zal hertrouwen. ‘Ik ben te oud voor een man,’ zegt zij al vóór haar terugkomst in Betlehem. Dat Noömi nog zou trouwen om een kind te kunnen krijgen dat dan later als losser voor Ruth kan optreden, is uitgesloten. Als er een losser is, dan zal die met Ruth moeten trouwen. In Betlehem wonen twee mannen die daarvoor in aanmerking zouden kunnen komen. En zoals Moab en Betlehem twee plaatsen zijn die in alles tegenover elkaar staan, zo zijn ook deze twee mannen elkaars tegenpolen. De man die de eerste rechten heeft, mag in het verhaal nauwelijks een naam hebben. ‘Peloni Almoni’ heet hij in het Hebreeuws, dat zoveel betekent als: ‘meneer Die-en-Die, meneer Huppeldepup’. ‘Sjagger’ heet hij in deze musical. Waarom hij geen naam mag hebben? Misschien wel in de eerste plaats omdat hij weigert de naam van Elimelech recht te doen. Een stuk grond, daarin is hij nog wel geïnteresseerd. Maar zorgen voor een vrouw? Dan haakt Sjagger af. Ook hij maakt daarmee duidelijk dat een crisis nooit zomaar voorbij is. Je mag dan weer terug zijn in Betlehem, dat betekent niet dat alles meteen weer goed is. Ook in Betlehem lopen vage figuren rond die alleen aan zichzelf denken. Tegenover Sjagger staat Boaz (‘in hem is kracht’). Hij ontfermt zich over Ruth: hij geeft haar te eten, biedt haar bescherming. Daarmee doet hij wat in de Thora steeds opnieuw verteld wordt over God. Eigenlijk zou je kunnen zeggen: Boaz ‘doet God’ in dit verhaal. Hij staat voor betrouwbaarheid, ontferming, liefde. Hij staat voor toekomst.


Familiebestek In deze musical speelt een zilveren familiebestek een belangrijke rol. Als Elimelech Betlehem verlaten heeft, haalt Sjagger het huis van zijn verre oom leeg om de spullen te verkopen. Daarbij vindt hij ook drie zilveren lepels met de namen Elimelech, Machlon en Kiljon erin gegraveerd. Die lepels symboliseren de inzet van het verhaal. Het gaat in dit verhaal om de vraag of er eten is en, belangrijker nog, om de vraag of de namen van Elimelech en zijn zoons zullen voortbestaan. Omdat Sjagger natuurlijk wel aanvoelt dat hij het bestek in Betlehem niet kan verkopen, gaat hij ermee naar Moab. Daar wordt het gekocht door Orpa, die het later terugbrengt naar het huis van Noömi, Boaz en Ruth. Zo zijn de namen weer terug waar ze horen en hebben ze opnieuw toekomst.

Meer waard dan zeven zonen Normaal gesproken kan in de cultuur van dit verhaal alleen een zoon ervoor zorgen dat de naam van zijn vader voortleeft. Maar zoals vaker in de Bijbel gaat het allemaal net anders dan je zou denken. De zoons spelen in dit verhaal een marginale rol, ze worden al ‘ziekelijk’ en ‘afgeschreven’ genoemd als ze geïntroduceerd worden. Veelzeggend is dan ook wat de buurvrouwen tegen Noömi zeggen nadat haar kleinkind geboren is: ‘Jouw schoondochter Ruth is meer waard dan zeven zonen’. Daarmee zet het verhaal de wereld op zijn kop. In een tijd waarin men er vanuit ging dat een zoon bij wijze van spreken meer waard was dan zeven dochters, wordt het hier totaal omgekeerd. Ruth laat zien dat God soms andere wegen zoekt om zijn geschiedenis doorgang te laten vinden. Niet de zoons zorgen voor toekomst, maar een vrouw doet dat. En dan ook nog eens niet een vrouw uit Israël, maar een Moabitische. Het komt uit totaal onverwachte hoek en het realiseert het onmogelijke: dat je de crisis te boven komt, dat je van het graf op weg gaat naar een wieg.

Plaats van het boek Ruth In de joodse traditie wordt het verhaal van Ruth traditioneel gelezen op het Wekenfeest, zeven weken na Pesach. Van oudsher staat dit feest ook in het teken van het binnenhalen van de oogst, het geluk van het nieuwe leven. Naast deze liturgische functie is het verhaal van Ruth ook om andere redenen belangrijk geworden in de geloofsgeschiedenis van Israël. Het verhaal heeft natuurlijk diepere lagen en bijzondere betekenissen, maar tegelijk is het ook van een ontwapenend soort ‘alledaagsheid’. Je ziet het voor je, hoe de maaiers op het land aan het werk zijn en een paar vrouwen de overgebleven aren bij elkaar

lezen… Het ‘gewone’ leven krijgt in het verhaal volop aandacht. Misschien moet je zelfs zeggen dat het gewone leven de inzet is van deze geschiedenis. Maaiers die de oogst binnen halen, een kind dat geboren wordt… zo bijzonder is het allemaal niet, op wereldschaal bekeken. En tegelijk is het nogal wat. Het spreekt niet vanzelf en soms is het een wonder als het ‘gewone’ leven toch weer door kan gaan.

De achtste van Betlehem Aan het eind van het boek Ruth geeft de verteller zijn verhaal nog een extra dimensie: Het kind (Obed) dat Ruth en Boaz krijgen, zal de grootvader zijn van koning David. Daarmee beschrijft dit boek ook iets van de ‘wordingsgeschiedenis’ van het koningschap in Israël. Wie het heeft over het huis van David, heeft het niet alleen over Betlehem en herderschap. In het koningschap van David klinkt ook altijd iets mee van een vrouw uit Moab. Een vrouw die op het eerste gezicht geen toekomst meer had, een buitenlandse die in Betlehem weinig te zoeken leek te hebben. Een buitenbeentje, iemand die niet meetelde. Een vrouw die we leerden kennen aan een graf. Maar uiteindelijk bleek zij een vrouw te zijn die meer waard is dan zeven zonen van Betlehem. Jaren later zou de profeet Samuël naar Betlehem komen om een koning te zalven. Zeven zonen van Isaï werden aan hem voorgesteld, maar zij waren het allemaal niet. Toen de profeet vroeg of dit alle zonen waren, bleek dat er nog een was die op de schapen zat te passen. Een buitenbeentje, een die niet echt meetelde. Uiteindelijk bleek hij meer waard dan de zeven andere zonen. Wie het verhaal van zijn overgrootmoeder Ruth kent, kijkt er al iets minder van op. Zo gaat het nu eenmaal, in Betlehem. Bij God gaat het net anders dan je zou verwachten.

Een einde dat geen einde is Het verhaal begon als een begin dat geen begin was. Het eindigt met een einde dat geen einde is. Het verhaal van Israël gaat verder, soms langs onverwachte wegen en met verrassende ontwikkelingen. De drie vrouwen die aan het graf stonden, staan uiteindelijk rond een wieg. Dát is het verhaal van Noömi: de lieflijke, een naam die geluk met zich meedraagt.


Rolverdeling Achter de rollen staan de aanduidingen L (large), M (medium) of S (small). Die geven de grootte van de rol aan. Als het een zangrol is, staat er ook een * bij.

Noömi (L *) Ruth (L *) Orpa (L *) Boaz (L *) Sjagger (eerste losser van Noömi; M *) Ozza (buurvrouw van Elimelech S) Sara (zus van Orpa; M) Abram (inwoner van Betlehem; M) Inwoner 1 t/m 3 (inwoners van Betlehem; S) Buurvrouw 1 en 2 (buurvrouwen van Noömi

in Betlehem; S *) Maaier 1 t/m 3 (werknemers van Boaz; S *) Tamar (vriendin van Noömi; S)

Er zijn diverse rollen zonder tekst. Die kunnen vanuit het koor worden ingevuld.

Enscenering (nog definitief maken JYK)We geven geen tips voor decor en kleding. Onze ervaring is dat musicalgroepen allemaal op hun eigen manier met het script omgaan. En terecht, want alleen zó wordt het een eigen productie. Ook met regie-aanwijzingen in de tekst zelf gaan we schaars om, zodat elke regisseur zijn eigen accenten kan leggen.

Rekwisieten (nog definitief maken JYK)Hieronder een overzicht van de in het script genoemde rekwisieten.

beitel drie zilveren lepels tas spullen van Kiljon (verhuis)dozen koffiemokken aren kleedje of uitstaltafel appel en een ei gerst baldakijn slingers wijnglazen stoel wieg

Muziek Alle zeventien (achttien) songs zijn ingezongen door een vierstemmig koor, ‘Projectief’, onder leiding van Gerard van Amstel. Er zijn oefentracks

per lied voor elk van de afzonderlijke partijen: sopraan, alt, tenor en bas. Er is ook een soundmix van alle songs én we leveren ook de muziek van alle in het script genoemde instrumentale delen. Al die muziek leveren we aan als mp3-bestanden. Bestellers van de musical ontvangen die via www.wetransfer.com (via een e-maillink). De nummering van de muziekbestanden is als volgt: 1 t/m 18 = ingezongen songs, vierstemmig 19 t/m 36 = soundmix van de songs 37 t/m 49 = overige instrumentale delen De oefenpartijen per lied per stemsoort zijn als volgt genummerd: sopraan01, sopraan 02 enz. Idem voor alt, tenor en bas.

Koorleden ‘Projectief’:

Sopranen Jantine Galesloot Else Koedam Hilde van der Laan Annet Moleveld Nicole Ram Thilly Tomassen Alten Jessica van Amstel Lidwien Burghout Hanneke van Harten Loes Menke Monique van der Ven Tenoren Richard van den Brink Ben Eichholz Sipko van Gent Bert van der Heide Tom Verweij Bassen Peter Dorr Kees van Dijke Hans van der Meer Willem Mulder Johan van Veen Solisten Sjagger: Gerard van Amstel Boaz: Sipko van Gent Ruth: Else Koedam Noömi: Annet Moleveld Orpa: Thilly Tomassen


Scène 1 Koor staat als 1 groep dicht op elkaar. Weinig verlicht.Terwijl zij het lied zingen maken zich een man, een vrouw en 2 jongens zich los uit de groep en lopen weg van de groep.

Lange wegen1. In Betlehem, de stad waar brood moet zijn daar is de hoop verwaaid, vervlogen. Geen eten hier, geen feest, geen goede wijn; de droogte heeft ons leeggezogen. Komt er ooit nog eens een morgen? Stralend, lachend, zonder zorgen? Komt er ooit een einde aan de pijn en zullen wij nog leven mogen?

Refrein:Lange wegen moet je gaan opstaan en je overgeven aan de hoop op beter leven, aan een verder voortbestaan.

2. De zonen vluchten, zien geen toekomst meer; waar zijn zij thuis, wie is hun herder? De crisis woedt en slaat de mensen neer; failliet, verdrietig, hoe nu verder? Liefde zoek je in den vreemde als verdwaalde, als ontheemde hopend op een wending, ommekeer. Geluk ligt in de verste verte.

3. Maar wie in Moab zijn geluk beproeft is ver van huis, is haast wanhopig. En Betlehem is bitter en bedroefd: geen brood, geen toekomst meer, voorlopig… Aan het einde van hun krachten stond de dood hun al te wachten. Leven hebben zij niet meer geproefd en Moab had hen niet meer nodig.

4. Wat laat je achter en wie neem je mee op levenslange verre reizen, wie neemt je hand, wie gaat met jou in zee en wie zal jou je wegen wijzen? Zal je wereld zich versmallen? Kunnen mensen samen vallen? Ga je verder, deel je wel en wee met and’ren die je doen herrijzen?

Meteen daarna gewoon licht. Koor af

Ozza (vm buurvrouw Elimelech)(Biedt spullen aan uit het voormalige huis van Elimelech) Ozza en Sjagger kennen elkaar.

Sjagger Ik hoorde van iemand dat U leuke spulletjes te koop hebt, klopt dat?

Ozza Mijn buurman Elimelech heeft al deze toch mooie spulletjes, zelfs heel persoonlijk, gewoon hier achtergelaten! Hij had inenen besloten naar Moab te gaan met z’n gezin. Met de noorderzon vertrokken…Zijn huis moet leeg en als hij blijkbaar het niet meer wil hebben, dan ga ik het maar verkopen, kan het geld goed gebruiken.Zegge.. Sjagger, er zit vast wel iets voor jou bij!

Sjagger Ja zolang de spullen te verhandelen zijn.

Ozza Wat denk je, ik heb hier mooie lepels en kleding van mijn vorige buurman.

Sjagger Laten we dan maar nagels met koppen slaan, ik geef U 50 zilverlingen voor alles, meer is het echt niet waard, ’t is allemaal oud spul, niet waar, is niet eenvoudig om daar weer een baasje voor te vinden?

Ozza Ach dan doen we dat maar, kan ik weer wat eten kopen voor mijn gezin.

Sjagger Mevrouwtje, U heeft een goede deal, daar doet U heus goed aan, allebei gelukkig, nu maar weer een nieuwe klant zien te vinden, maar goed dat is mijn probleem, niet waar! Bedankt en tot ziens, heeft u weer iets te verkopen, gewoon naar Sjagger toe lopen!


Scène 2 (Start track 38 voor achtergrondmuziek. Noömi, Zittend op steen, voorzich uit pratend, Ruth en Orpa op. Alle drie in het zwart gekleed. Ruth en Orpa gaan met hun rug naar het publiek staan en met hun gezicht naar drie - al dan niet denkbeeldige - grafstenen. Er is geen contact tussen de vrouwen.) Noömi, Zittend op steen, voor zich uit pratend,

Noömi Ik had nooit met je mee moeten gaan. Weg van Betlehem was letterlijk verder van huis. Maar had ik een keus? Je had je plannen al gemaakt en zei niets tegen mij. Opeens stond je op: we gaan. Hoezo, we gaan? Maar je zweeg.

Orpa Lieverd, wat moet ik zeggen? Moet ik iets zeggen? Je ligt hier en ook weer niet. Ruth en Noömi… ja, die houden hele verhalen. Ik wil je levend houden. Maar dat lukt me niet op een begraafplaats.

Ruth Weet je hoe ze mij noemen, Machlon? ‘Die sterke vrouw.’ Wat kan zij toch goed met haar verdriet omgaan. Netjes in zwart gehuld en verder merk je niks. Ze hebben geen flauw idee. Wie kent mijn verdriet? Noömi: Zwijgzaam en boos. Je begon over de ellende in ons land. Dat het bij ons geen haar beter was dan in de volkeren om ons heen. Je wilde vluchten, maar waarheen? Wanneer? Moab? Je wilde de honger ontlopen, slechte raadgever. Je had gelijk in Moab was brood. Maar het gaf geen leven. Na een tijdje liep ik in het zwart. Ik bleef over met mijn twee zonen.

Ruth O Machlon, toen wij trouwden hoorde ik ze fluisteren: Waar begint ze aan met die Judeeër. Dat kan geen jaar goed gaan. Maar het ging tien jaar goed. Ook al gaf je me geen kinderen, ik hield van je. Ik was je vriendin, je kameraad. (Ondertussen staat Noömi op en loopt naar het graf van Elimelech.)

Noömi Ik ben hier om afscheid van je te nemen. Er is weer brood in Betlehem. Ik ga terug. Ik heb hier niets meer te zoeken. Vol kwam ik hier aan, leeg ga ik weg. Waarom moet mij dit overkomen?

Ik ga terug.. ( Noömi loopt weg bij het graf.)

Orpa Ik voel me onrustig. Dat komt door Noömi Ik vertel je ‘t nog… later. ( blijft nog even staan)

Ruth Je moeder is eh… anders. Verbittering met vuur daar door heen. Zij wil terug naar Bethlehem. Wat moet ik dan doen? Blijven of meegaan? Ruth blijft nog even staan en zegt dan) Dag lieve Machlon. (neemt ook afscheid van de andere twee graven) Dag Kiljon. Dag, Elimelech. (Ruth af, zelfde kant op als Noömi)

Orpa Hoezo?Ruth Wat?Orpa Je klinkt of je hier niet terug zal komen.

Net als Noömi.Ruth tja zij heeft haar besluit genomen. Dat

merk je aan alles.Orpa gistren zei ze nog tegen mij”; “Ga toch

weer terug naar het huis van je moeder. Je bent nog jong. Misschien vind je wel weer een man!Alsof dat zo gemakkelijk gaat!

Ruth wijfelend. Ja terug naar mijn familie…wat heb ik daar nog…Ik weet het niet…..Maar jij, jouw zusje woont hier om de hoek.

Orpa en jij dan??Ruth ik weet het niet. Ik kan haar toch niet

alleen laten gaan. Orpa Ja maar..naar Bethlehem.

Ze zien jou daar aankomen. Je bent dan een vreemde. Die Judeeërs, dats echt heel ander volk hoor! Wat moet je daar!!

Ruth dat weet ik ook nog niet. Daar moet ik dan maar op vertrouwen denk ik. Machlon en Kiljon waren toch ook judeers. En; Haar God is mijn God..

Orpa Ja jij hebt je aangesloten bij hun geloof, dat is anders. Maar als jij gaat dan, dan raak ik jullie allebei kwijt

Scene, stil spel . Noómi, Ruth en Orpa lopen naar over toneel naar achteren. Nemen afscheid van Orpa. Orpa blijft staan.

Orpa Zij koos voor Noömi. En alles wat bij haar hoort. Dat zou ik sterk moeten vinden. Maar die keus bepaalt ook mijn leven. Vóór Noömi is tegen mij. Zo voelt het… (start track 20).-


Lied van OrpaSolo Orpa:We stonden aan een grensdie ik niet over kon.Ik zag haar staan, een mensdie wegging bij haar bron.Zich lostrok van haar wortels,haar veilige geboortegrond.Een onvoltooid gedeeld verledenalsof ík ook niet bestond.

Koor:Ik ga waar jij gaatik vind me in jou.Ik sta waar jij staat.Ik bind me aan trouw.Jouw land is mijn land,en jouw lot, mijn lot.Jouw hand in mijn handen jouw God, mijn God.

Solo Orpa:We stonden aan een grensdie ik niet over kon.Ik zag haar staan, een mensdie wegging bij haar bron.Zij sprak die mooie woorden,maar niet voor mij, dat voelde wreed.Zo werd ons leven afgeschreven,alsof ík er niet toe deed.

Koor:Ik ga waar jij gaat.Ik vind me in jou.Ik sta waar jij staat.Ik bind me aan trouw.Jouw land is mijn land,en jouw lot, mijn lot.

Jouw hand in mijn handen jouw God, mijn God.Solo Orpa:Maar wie gaat waar ik ga,wie vindt me in mij?Wie staat waar ik sta?Wie bindt me aan mij?Mijn land wordt dwaalland,dus jouw lot mijn lot.

Mijn hand mist jouw hand.Wie is toch jouw God?

Orpa loopt weer langs het grafen dan af.


Scène 3 (Start track 39 voor kort overgangsmuziekje naar deze scène. Orpa op. Ze komt terug in haar huis in Moab. Ze heeft haar zwarte kleding nog aan. Ze begint verwoed spullen van Kiljon in dozen te doen. Tegen haar tranen in. Na een tijdje kan ze het niet meer opbrengen en begint ze voor zich uit te praten.

Orpa Elke keer neem ik me voor: dit is de laatste keer. Ik vind niks bij zo’n graf. Maar dan zag ik Ruth en Noömi gaan en voelde ik me schuldig. Dan ging ik toch. Zodat iedereen kon zien hoeveel ik van Kiljon heb gehouden. Nou ja…dat is toch…

(Sara op) Sara; Je bent er…Orpa: (toonloos) Ja, ik ben weer terug. Sara: Hoe was het? Orpa: Zoals altijd. Sara : Goed dus. Heerlijk dat je zo vaak naar zijn

graf gaat en daar tot rust komt. Zo knap van je.

Orpa (onderkoeld) Ja, heerlijk. Heel knap. Sara: Is er iets? Orpa (wordt steeds bozer) Misschien heb je het

gemist, maar ik ben mijn man kwijt. En mijn zwager en schoonvader.

Sara: Je schoonvader? Maar dat is al een eeuw geleden.

Orpa: Dus? Sara Dus… eh… nou… de tijd en zo… heb je dat nou nog steeds niet verwerkt?

Orpa (driftig) Nee, ‘dát’ heb ik nog niet verwerkt. Moet dat? Staat dat ergens? Mag dat niet langer dan een jaar duren? Ben je dan abnormaal of zo?

Sara: Orpa! Orpa: Niks Orpa! Ik stop ermee. Sara: Met wat? Orpa: Met toneelspelen. Enig idee hoeveel ik van

Kiljon heb gehouden ? Nee, natuurlijk niet. Jullie keken alleen naar zijn falen. Hij kon geen kinderen verwekken, de stakker. Bij voorbaat afgeschreven. Ziek en doodverklaard.

Sara Dat heb ik nooit gezegd! Orpa Nee, maar wel gedacht. Ik hoorde het jou

en de rest van mijn familie denken Sara: Nee, echt niet, maar…

Orpa: Maar jullie vonden hem geen partij voor mij. Och, och… die Orpa toch… Een buitenlander. Uit Juda nog wel. Stel je voor… straks wil hij terug. Dan hang je, Orpa, want dan moet je mee. En da’s toch niks voor jou? Weg uit Moab? Naar dat vreemde volk in Juda?

Sara: Je bent niet eerlijk. Orpa: O nee? Niet eerlijk? Wie bepaalt dat? Jij? Sara: Waar zijn Ruth en Noömi? Orpa Tuurlijk. Gooi het maar over een andere

boeg…... Weg. Sara: Hoe bedoel je… weg? Orpa: Is weg niet duidelijk genoeg? Sara: Waar naartoe? Orpa: (boosheid wordt verslagenheid) Noömi

wilde terug. Terug naar Betlehem. Sara: Dus toch. Orpa : Toch? Sara: Ik wist het. Orpa : Ja, ze was stil de laatste tijd. Alsof ze iets

uitbroedde. Ik dacht: ik vergis me. Ze is nu eenmaal lastig te volgen.

Sara: Om haar… Orpa : Ja, om haar verbittering ja. Die versluierde

alles. Alles wist ze beter en niets deugde hier. Naar mijn verdriet vragen om Kiljon? Nooit! En dat deed ze bij Ruth ook niet.

Sara Alsof haar verdriet erger was dan dat van jou en Ruth.

Orpa Zíj was haar zonen kwijt. Háár toekomst was ingestort. Háár leven geruïneerd. Háár, háár, háár… Maar dat Ruth en ik onze mannen waren kwijtgeraakt.

Sara Heb je spijt? Orpa Waarvan? Sara Dat je niet bent meegegaan. Orpa Ja. Ik heb hier niets dat me bindt. Sara Meen je dat nou? Orpa Het spijt me, lieve zus. Zo bedoel ik het niet.

Maar Ruth en Noömi hebben elkaar. Ze doen in ieder geval iets! En.. Ruth vindt misschien nog iets terug van Machlon en Kiljon als ze in Betlehem is. Iets van vroeger.

Sara Je wilt het liefst ook naar Betlehem. Orpa Soms denk ik dat wel ja. M,n spullen

pakken en wegwezen. Hen alsnog achterna. (vermant zich) Kom, het leven gaat verder. Weg met al die spullen van Kiljon.

Sara Dat meen je niet. Orpa (fel) Ik gooi hém niet weg. Alleen zijn

spullen. Elke dag kijk ik ernaar. En elke dag zeggen die spullen: hij komt nooit meer


terug. Weet je hoe moeilijk dat is? Vanaf nu is er altijd een voor en na.

Sara Vóór Kiljon en ná Kiljon? Orpa Ja. (start track 21)

Veilig weggelegd in mij1. Als de aandacht langzaam weglekten de stroom aan kaarten stokt;de dood een rauw verbond gesloten heeft.Als voor iedereen het levendoodgewoon zijn gang weer gaat,rest voor haar een voor en na zolang ze leeft.

A. De spullen zijn naïef,ze doen nog net als kort hiervoor,alsof hij straks toch thuiskomt, zo vertrouwd.Zijn jas hangt even vormeloosals anders in de gang.De spiegel mist zijn beeld,maar zelfs dat missen laat hem koud.

B. De dingen weten nietvan grijs en grenzeloos verdriet.Ze liggen maar, zijn schaamteloos present.Het boek dat ongelezen blijft,vraagt niet naar het waarom.Zijn trui bewaart een geurdie zij uit duizenden herkent.

Solo Orpa:

Ik kan het niet,ik kan dit niet bewaren.Waar ik ook kijk zie ik: het is voorbij.Het spijt me, ik wil jou echt niet doodverklaren.Jouw liefste zijn is veilig weggelegd in mij.

Koor:Die foto, dat kussen,zijn sloffen bij het bed.Het bierglas, zijn vulpen,het rake zelfportret.

C. Opgeruimd,weg ermee.Haastig in een doos.Alles ooit door hem bewaardwordt nu waardeloos.(herhaling solo Orpa)Dat beeldje, die ketting,gereedschap in de schuur.

Horloge, diploma,dat kunstwerk aan de muur.(herhaling C en solo Orpa)(herhaling 1.)

Sara Zal ik helpen? Orpa Graag. (We zien nu hoe de beide vrouwen

verder gaan met spullen in dozen doen.

Stoppen laatste spullen in dozen en dragen ze van het toneel.


Scène 4 (In Betlehem. De hongersnood is nog niet voorbij en de crisis is op zijn hoogtepunt. Inwoners van Betlehem op. Start track 22.)

De straten zijn stilDe straten zijn stil,de cafés zijn verlaten.De pleinen zijn kilen wij zuchten gelaten.De crisis legt ons droogen wij kijken omhoog.

De velden zijn kaal,het gewas wil niet groeien.De parken zijn schraalen geen leven kan bloeien…De crisis legt ons droogen wij roepen omhoog.

De luiken zijn dichten de winkels gesloten.De stad niet verlichten de kleuren verschoten.De crisis legt ons droogen wij schreeuwen omhoog.

Het loopt op zijn eind,de verhalen vergetenvan Betlehems tijdvan de schuren vol eten.De crisis legt ons droogen wij smeken omhoog.

(Een deel van de inwoners gaat na dit lied af. Een deel blijft en gaat in groepjes bij elkaar zitten. Suggestie: een kantine van een bedrijf. Laat eventueel op de achtergrond een bekende smartlap klinken. De groepjes praten met elkaar, zoals dat gaat tijdens een lunchpauze. Het gesprek vindt in verschillende groepjes plaats.)

SettingAbram is wijnperser, anderen druivenplukkers, omgeving: 2 rijtjes wijnranken en een projectie erachter met wijngaard. Ton waar perser/Abram in staat en manden met geplukte trossen?Mannen komen met manden aan en gaan dan in schaduw onder boom zitten. Schenken wat drinken in uit kruik

Abram Proost! Op het werk. Inw 1 Ja zolang je mag komen. Abram Mij zullen ze elke dag toch wel nodig blijven

houden. Ik ben hier toch zeker al 25 jaar bijna elke dag wel aan t werk. Mijn beste krachten en zweetdruppels liggen in deze wijngaard. Een goeie die me een dag laat staan en me geen dagloon biedt.

Inw 3 Hoe naïef kun je zijn. De laatste maand werken er toch elke dag minder op het veld.

Abram Mag het wat vrolijker? Ellende genoeg om ons heen.

Inw 1 Ontken het maar. Ik heb vorige week maar 4 dagen gewerkt, ik ben benieuwd hoeveel dagen we deze week mogen komen.

Abram Welkom bij het klaagkoor! In de put praten… dat kan iedereen. Zo kom je nooit uit de crisis. Vertrouwen! Daar gaat het om.

Inw 3 Ja, vertrouwen dat een dooie mus nog gaat vliegen. (ander groepje)

Inw 1 Volgende week zal het nog wel duidelijker worden.

Inw 2 Wat? Inw 1 Of Egypte en Babel nog wijn komen kopen.

Of dat zelfs de karavaan weg blijft.Inw 3 dan is t snel duidelijk of we nog een paar

dagen werk hebben of helemaal niet meer hoeven te komen.

Inw 2 Hoezo volgende week pas? We weten toch nu al dat de oogst veel minder is

Inw 3 (roept richting Abram) Abram, het zal mij benieuwen of jij volgende week nog staat te persen.

Abram Ik ben niet bang. Deze jongen is onvervangbaar. En trouwens… dan ga ik toch ergens anders zo weer aan het werk.

Inw 2 Die Elimelech heeft het goed bekeken. Inw 1 Over wie heb jij het opeens? Inw 2 Die vent van Noömi. Inw 1 O, die! Jemig man, die kerel is al een eeuw

weg. Inw 2 Net op tijd vertrokken. Prima timing. Inw 3 Slappe hap. Ons in de stront achterlaten en

zelf de bloemetjes buiten zetten in Moab. Inw 2 Moab? Zei je Moab? Inw 3 Ja, dat zei ikInw 2 Slim bekeken. Respect voor zijn – hoe

noem je dat – vooruitziende blik. Inw 1 Je zei toch echt Moab? Inw 2 en 3 en Abram: Jááháá! Hij zei Moab. Inw 1 Dat je dáár heengaat.. Egypte, Babel… oké,

dat snap ik nog. Maar Moab! Inw 3 Stel je voor dat Elimelechs zonen ook nog

eens met een Moabitische getrouwd zijn! Inw 1 En kinderen hebben verwekt. Lekker zootje

wordt dat


Inw 3 Betlehem en Moab… die dan voorgoed iets met elkaar te maken hebben.

Abram Dat jullie je daar zo druk om maken. T zijn toch overal mensen

Inw 2 De crisis is erger dan Moab. Die nemen ten minste nog wijn af. Daar hebben we nog een beetje markt

Inw 1 Je snapt het niet. Hufters zijn het daar! Inw 3 Tuig van de richel! T zuipt maar en zuipt

maarInw 2 Had je dat ook tegen Elimelech durven

zeggen toen hij vertrok? Inw 1 Als ik het geweten had, ja! Inw 2 En wat dan precies?

(Samen met alle inwoners, ook met de inwoners die eerst afgegaan zijn. Start track 23.)

Tuig van de richelWat?! Naar die van Moab?!Dat wordt hun doodsklap.Hun ondergang.Een Moabiet vertrouw ik niet.Een smeerlap, lekker heerschap.Altijd dronken, levenslang.

Tuig van de richel,deugt voor geen klap.Als dat op drift raaktverdwijnt de broederschap.

Tuig van de richelweet van geen God.Leeft in het duister:een grot als die van Lot.

Tuig van de richel,zat van de wijn.Laat zich zo nemen.Het zal je pa maar zijn.

Zuipen doet het.Lallen moet het.Da’s de Moabiet.Ga dus niet,nee, ga dus niet.Ga dus niet.

(Na lied weer verder met manden en plukken)

Inw 1 Abram je wordt geroepen daar. (wijzen naar achter en Abram loopt daarheen)

Abram O de baas zie je wel (triomfantelijk) Inw 1 Succes! Abram Wedden dat ik opslag krijg? Inw 2 Of een laatste dag. Inw 3 Als je geluk hebt!

(Start track 40 voor korte instrumentale muziek, passend bij het slechtnieuwsgesprek dat buiten beeld plaatsvindt. Groepjes intussen in freeze. Na een tijdje komt Abram verslagen terug. Groepjes uit freeze op moment dat muziek stopt.)

Inw 1 Hoeveel? Abram (boos) 25 jaar! 25 jaar werk je je uit de naad

voor die man. Voor die waardeloze wijngaard. En dit is de dank. En zelf blijft ie lekker zitten. Maar wie heeft er een puinhoop van gemaakt met die wijnkopers?

Inw 3 Maar ze hadden toch ook gewoon je morgenochtend niet meer kunnen uitkiezen om te komen werken

Abram Hij vond dat ik er recht op had het eerder te weten. Omdat ik al 25 jaar in dienst ben. De zak!

Inw 2 Abram! Je baas. Abram Ik heb toch de zak gekregen? Dat zei ik

toch? Inw 1 En nu? Abram Maak je om mij geen zorgen. Het komt

helemaal goed met deze jongen. Volgende week sta ik bij een ander veld en pak ik ander werk. Aan deze handen heeft nog nooit iets gemankeerd. Let maar op.

(Start track 24. Groepjes gaan pratend uiteen en stellen zich achter op het toneel op. Abram blijft voor op het toneel. Staart even stil voor zich uit. Dan voegen zijn vrouw en kinderen zich bij hem. Idee: beeld van een familieportret in sepia. Eventueel ondersteund door projectie.)


Dit is de dagDit is de dag.De dag waarop de zon schijnt,maar niet voor jou.Dit is de dag.De dag waarop je liggen blijft:geen doel, geen zin, asgrauw.

Dit is de dag.Je scheert je niet, je baard groeit,je wast je niet.Dit is de dag.Geen geld voor wat versleten isen leven op krediet.

Dit is de dag.Geen vrienden meer, geen feesten.Je wordt geweerd.

Dit is de dag.De dag dat je erbuiten staat.Ontkend, geïsoleerd.Dit is de dag.De dag waarop je kind zegt:mijn maag is leeg.

Dit is de dag.De dag waarop je schaamte voelt;op alle vragen zweeg.Komt er een dag,die dag waarop je opstaatmet perspectief?

Komt er een dag,die dag waarop je antwoord krijgt,een antwoord op je brief?Komt er een dag,die dag die je weer trots maaktop je bestaan?

Komt er een dag,die dag waarop je zeggen kunt: ik heb goddank een baan!

Komt ooit die dagvoor iedereen dichtbij?Klinkt op een dag:de crisis is voorbij?Voorbij?

(Na lied Inwoner 1 op)

Inw 1 Abram, ik sprak net een vriend van me. Hij heeft werk voor je op het veld. Als maaier. (allen af)


Scène 5 (Buurvrouwen van Noömi in Betlehem op. Maak een leuke opstelling waarbij het lijkt alsof de buurvrouwen aan het werk gaan:Kruiken overgieten in andere kruiken,, kneden van deeg, vegen, Start track 25 voor het lied ‘Moet je kijken’. Na elk couplet kunnen de buurvrouwen vriendin Tamar, eventueel een andere pose aannemen.)

Ruth en Noömi komen door de zaal aanlopen. De buurvrouwen krijgen hier opeens oog voor, stoten elkaar aan, turen, herkennen na een tijdje Noomi.Buurvrouw 1: He, er komen vreemden aan. Raar ..het lijken wel 2 vrouwen..Buurvrouw 2: Nou die komen niet voor even. Ze hebben nogal spullen bij zich.

Tamar maar dat moet, ja dat moet Noomi zijn!! Maar wie heeft ze bij zich?

Moet je kijkenMoet je kijken, moet je horen,Had zij niet haar hart verloren,onze stad niet afgezworen?

Ging zij niet in Moab leven?Zij was weg en afgeschreven,en waar is haar man gebleven?Wat is over van haar dromen,waarom is ze teruggekomenen wie heeft ze meegenomen?

(Buurvrouwen in freeze na laatste couplet. Ruth en Noömi komen aan in Betlehem. AAbram loopt over het toneel. Ze kijken om zich heen, Noömi wijst dingen aan. )

Noömi Zag je dat? Ruth Wat bedoel je? Noömi Die man, die daar net de hoek om ging! Ik

zag het duidelijk; die vermoeide rug, de sporen op zijn kleren. Dat was een maaier!

Ruth: Een maaier? Noömi Hij kwam net van het veld, ik weet het

zeker. Dat betekent.... dat er weer geoogst wordt. Oogsten is leven, Ruth! (wijst om zich heen) Kijk, en dit is nou mijn stad. Betlehem. Hier liep ik als ik naar de markt

ging. En kijk, daar haalde ik brood. Nog een paar straten, dan zijn we thuis.

Ruth Heeft er iemand op je huis gepast? Noömi Óns huis, lieverd. Het is nu ook jouw huis.

En nee, ik heb geen bewaking ingehuurd. Dit is Betlehem! Ons kent ons. Ze hebben vast wel een oogje in het zeil gehouden.

(Start track 41 voor herhaling couplet 1 van ‘Moet je kijken’. Buurvrouwen uit freeze. Na couplet nemen ze nieuwe freeze-houding aan.)

Moet je kijkenMoet je kijken, moet je horen,Had zij niet haar hart verloren,onze stad niet afgezworen?

Ruth Hoe lang ben je hier nu al weg? Noömi Toe Ruth, niet nu. Niet achteromkijken.

Even geen vroeger. Ik wil denken aan... (valt stil)

Ruth Waaraan? Noömi Ja, waaraan... Ik weet het niet. Niet meer,

Ruth. Ruth: Wát weet je niet meer? Noömi Het overvalt me ineens zo, nu we er bijna

zijn. Na alles wat er gebeurd is. Is er hier nog een leven voor me?

Ruth Je hebt mij. Noömi Ja. Ik heb jou. Je bent lief. Je bent goed

voor me. (Start track 41 voor herhaling couplet 2 van ‘Moet je kijken’. Buurvrouwen uit freeze. Na couplet nemen ze nieuwe freeze-houding aan.)

Moet je kijkenGing zij niet in Moab leven?Zij was weg en afgeschreven,en waar is haar man gebleven?

Noömi Je bent goed voor me. Maar… Ruth Laat je hoofd nou niet hangen, Noömi. Je

bent weer thuis! Noömi (ineens boos/verbitterd) O ja? Thuis, zeg

je? Bij Elimelech, de liefde van mijn leven? Bij Machlon en Kiljon? Bedoel je dat? Voor mij is er geen thuis meer, Ruth! Ik ben een oude vrouw. Een oude, verbitterde vrouw. God heeft zich tegen mij gekeerd. Iedereen die om mij geeft, is dood! Dood, hoor je dat!

Ruth Niet iedereen,


Noömi. Niet iedereen...


Noömi Het spijt me, Ruth. Weet je wat het is? Op weg gaan naar huis, dat is nog te doen. Je kunt jezelf altijd vertellen dat je op weg bent naar huis. Maar zeggen dat je thuis bént, dat doe je niet zomaar.

Ruth Nee. Het heeft tijd nodig. Kom, laten we even gaan zitten.

(Start track 41 voor herhaling couplet 3 van ‘Moet je kijken’. Buurvrouwen uit freeze.)

Moet je kijkenWat is over van haar dromen,waarom is ze teruggekomenen wie heeft ze meegenomen?

(Na het lied staat Ruth op. Ze geeft Noömi een hand. Noömi komt ook overeind. Aarzelend loopt ze een stap richting de buurvrouwen.)

Tamar Noömi! Ben je het echt? Hoe gaat het met je? Noömi Ik ben het. Maar eigenlijk ben ik het ook niet.

Er is zoveel gebeurd... Tamar Zonder Elimelech? Noömi En mijn zoons. Machlon en Kiljon... Tamar Nee! Wat verschrikkelijk, Noömi. Noömi Noem me daarom geen Noömi meer. Ik ben

niet meer wie ik was. Mijn geluk ligt begraven in Moab. Bitterheid, Mara… dat is wat ik ben.Dit is Ruth, de vrouw van Machlon. Ze is met me meegegaan. Zij is de enige die ik nog heb. Kom Ruth, we gaan verder. (tegen de buurvrouwen) Ik vertel het jullie allemaal nog weleens.

Buv 1 Sterkte. (buurvrouwen af)

(Noömi en Ruth lopen verder naar het huis: ze gaan het toneel af, aan de andere kant dan waar ze opkwamen. Start track 42 voor instrumentale muziek. Buiten beeld zeggen ze:)

Noömi Hier is het. Het zal wel flink stoffig zijn. Ruth Krijg je de deur open? Noömi Hij klemt. Ruth Er is al heel lang niemand geweest. (…) Het

lukt! Noömi Gek om ineens weer het huis binnen te

stappen dat we jaren geleden hebben achtergelaten. (...) Nee! Het is niet waar...

Ruth Leeg! Noömi Alles weg. Ons kent ons… jaja. Ruth Kan iemand jullie spullen ergens hebben

bewaard?

Noömi Hier stond de tafel, hier de stoel van Elimelech. Een oogje in het zeil… Ik heb helemaal niets meer!

Ruth We hebben elkaar. Noömi (na korte stilte) Ja, we hebben elkaar. Ruth Noömi, morgen ga ik eropuit. Er wordt

geoogst in de stad toch?! Ik zal voor ons eten zorgen.


Scène 6 (Start track 43 voor overgang naar deze scène. Maaiers op, drinken koffie voordat de werkdag begint.) Abram (trekt pijnlijk gezicht; voelt aan zijn rug). Daar

gaat ie weer. Wéér een hele dag werken op het land... Dat is deze jongen niet gewend.

Maai 1 Als je het wel gewend bent is het ook zwaar.Abram (laat zijn handen zien) Moet je kijken wat een

blaren. Maar mij hoor je niet klagen. Maai 2 Nee, hem hoor je niet klagen. Zit alleen een

beetje te miespelen over zijn blaren. En wij het zware werk maar doen.

Maai 1 Nee, jij bent lekker bezig!

Boaz komt aan lopen: Boaz Zijn we uit gekletst? Er is een hoop te doen

vandaag. Eind van de week wordt er slecht weer verwacht, dan wil ik het spul binnen hebben.

Abram Eind van de week? Dat redden we nooit! Maai 1 Tuurlijk wel. Gewoon een beetje doorpakken. Maai 2 En tussendoor is er genoeg te zien op het

veld, voor zulke aardige dames kunnen we best wat laten liggen…

Maai 1 Niet lullen maar poetsen. Maai 2 Hoe laat hebben we pauze? Boaz Voorlopig nog niet! En je weet het hè: Grote

balen wil ik hebben. De losse aren laat je liggen.

Maai 1 Tuurlijk, de vrouwtjes willen ook wat... Maai 2 Wat weet jij nou van de vrouwtjes man, met je

blaren. Maai 1 Meer dan jij denkt. Boaz Of het nou vrouwen zijn of mannen: de aren

die ertussenuit vallen, laat je liggen. Er moet wat te sprokkelen overblijven. Zo gaat het hier al eeuwen!

Maai 1 Vertel mij wat. Ik laat altijd keurig de hoeken van het veld ongemaaid. Kunnen ze er makkelijk bij.

Maai 2 Die hoeken van jou zijn wel erg groot. Maai 1 Pure liefdadigheid jongen. Als het aan mij lag,

liet ik de helft van het graan staan voor de zwervers en de bedelaars.

Maai 2 Je bent te goed voor deze wereld. (Als de maaiers aan het werk gaan, komt ook Ruth in beeld. Ze zoekt aan de randen van het veld naar de aren die zijn blijven liggen. Start track 26.)

Het lied van het veld

Maaiers + Ruth:Het lied van het veldwordt meerstemmig gezongen,pluk je de oogst, is de crisis bedwongen?Of kniel je neer in het stof van de grond,stamelend klinkt het verdriet uit jouw mond.Proef je de vruchten van zon en van regenof word je stil, vraag je hoopvol om zegen?

Maaiers:Het lied van het veld laat zich altijd weer horen,danst op de wind en draagt vrucht in de orenvan wie zijn maag vult met dankbaar gezang,dagen van oogst duren ons nooit te lang.Maak toch plezier om wat God heeft gegeven.Hij blijft ons trouw, heeft de honger verdreven.

Ruth:Het lied van het veldis een zucht van mijn schaamte,schaduw ben ik, een gebogen gedaante.Sprokkel armoedig mijn kostje bijeen,leef van de kruimels, de restjes alleen.Kijk mij toch gaan, zo gebukt onder zorgenlees ik mijn leven. Waar ben ik geborgen?

M: Kijk naar de zon, ze lacht je toe!R: Kijk naar de grond en vraag niet hoe.M: Kom leef je uit en eet alsnog!R: Kom ik hier uit, herleef ik nog?M: Betlehem, stad van ons geluk!R: Wat ik ooit had, het is nu stuk.M: Betlehem, stad van ons geluk!R: Wat ik ooit had, het is nu stuk.

Maaiers + Ruth:Het lied van het veldwordt meerstemmig gezongen,pluk je de oogst, is de crisis bedwongen?Of kniel je neer in het stof van de grond,stamelend klinkt het verdriet uit jouw mond.Proef je de vruchten van zon en van regenof word je stil, vraag je hoopvol om zegen?Of word je stil, vraag je hoopvol om zegen?Of word je stil, vraag je hoopvol om zegen?

(Na het lied werken de maaiers door, Ruth blijft aren lezen. Boaz overziet het werk en praat met Abram.)


Boaz Gaat het nog een beetje, Abram?Abram Ik begin er aan te wennen. Na vijfendertig

jaar binnen werken is dit wel even wat anders.

Boaz Ik vind het knap hoe je het doet.Abram Niet slecht voor zo’n oude man, bedoel je. Boaz Hé, weet jij van wie zij er een is?Abram Wie bedoel je?Boaz (wijst naar Ruth) Die vrouw… daar, in het

veld. Ze is niet van hier, zo te zien.Abram Weet je dat nog niet? Iedereen heeft het

erover. Zij is die Moabitische die met Noömi is meegekomen. Ze kent hier niemand en heeft hier niks. Maar ze wilde haar schoonmoeder niet alleen laten gaan.

Boaz Ongelooflijk, dat je zoiets doet. Abram Ben jij trouwens niet in de verte nog

familie van Noömi?Boaz Ja, maar wel heel in de verte. (denkt even

na) ‘t Is een triest verhaal, die hele geschiedenis van Elimelech. En er is eigenlijk niemand die zich nog over Noömi kan ontfermen. De enige die nog een beetje dichtbij staat in de familielijn is je-weet-wel: Sjagger.

Abram Arme Noömi. Eerst haar man, toen haar twee zoons. En geen losser meer die haar nog een toekomst kan geven.

Boaz Maar wel een dijk van een schoondochter. Die kon voor haar wel eens meer waard zijn dan zeven zonen. Zeg tegen de anderen dat ze haar met rust laten. Ik wil niet dat zij en Noömi iets tekort komen. Laat het hier voor hen beter zijn dan in Moab.

(Abram en Boaz af. Aan de andere kant van het toneel komt Sjagger aanlopen.


Scène 7 (In Moab. Start track 27. Sjagger op.)

StraatventersliedSjagger:Ik ben een koopman en een handelaar,kom kijken naar mijn handelswaar.Het ‘kost niet duur’, het is niet veel,want Sjagger is niet commercieel!

Wie maakt me los,wie wil er wat?Wie is de klos,wie koopt een schat?Een fraai bestek,een mooie jas?Aan niets gebrekhier in mijn tas!

Koor:Hij is een koopman en een handelaar,kom kijken naar zijn handelswaar.Het ‘kost niet duur’, het is niet veel,want Sjagger is niet commercieel!

Sjagger:Echt magnifiekdat ik hier ben:‘k heb mooi antiekuit Betlehem!Kijk nou wat ikte grabbel gooi.Het kost haast niks,maar is wel mooi!

Een verre oomis heengegaan,verloren zoonszijn niets gedaan.Zijn huis staat leeg,het spul voor mij;wat hij ooit kreegmaakt mij nu blij!

Ik ben een koopman en een handelaar,kom kijken naar mijn handelswaar.Het ‘kost niet duur’, het is niet veel,want Sjagger is niet commercieel!

Koor: Hij is een koopman en een handelaar,kom kijken naar zijn handelswaar.Het ‘kost niet duur’, het is niet veel, want Sjagger is niet commercieel!

Sjagger (kijkt om zich heen) Zo. Eens kijken of die van Moab nog wat willen kopen. Dat bestek uit het huis van Elimelech kan Sjagger in Betlehem natuurlijk niet slijten, maar hier wel! (bekijkt een lepel) ‘t Is wel echt zilver... Sjagger, jongen, jij gaat vandaag met zakken vol geld naar huis.

(legt kleedje op de grond of zet tafel neer)

Dit lijkt me wel een handige plek. Anders ziet geen mens wat ik allemaal in de aanbieding heeft. (tuurt naar links of rechts in de verte) O, kijk nou! ( Komen een groep mensen langs, maaiers, vrouwen met waterkruiken.?

(Start track 44. We horen muziek die steeds sneller gaat. Laat de mensen die opkomen dus ook steeds sneller bewegen. Ze kijken even naar de spullen van Sjagger Intussen roept Sjagger door de muziek heen:)

Sjagger Ja, komt dat zien! Handelswaar! Prachtig zilveren bestek! Unieke exemplaren! En kruiken heb ik nog ook nog! Bekers, kannen, potten, noem maar op. Kijken is vandaag helemaal gratis! Zilveren bestek te koop! Komt dat zien. Sjagger’ handelswaar! Kijken, kijken, dan kopen! Enzovoorts. (stop de muziek)

(Orpa op) Sjagger (roept) Zilveren bestek te koop!Orpa pakt het bestek, kijkt er ongeïnteresseerd

naar. Dan ziet ze de namen. We zien de verrassing op haar gezicht.)

Orpa (zo neutraal mogelijk) Wat kosten die lepels?

Sjagger Ja, mooi spul hè? Vind je verder nergens...

Orpa (langs haar neus weg) Hoogstens in Betlehem.


Sjagger (van zijn a propos) Betle- eh… Ja! Haha. Mevrouw heeft er kijk op. Maar eh… de prijs wou u weten? En alle drie samen voor 100 zilverstukken. ( 1 zak graan)

Orpa 100 zilverstukken ( zoveel? ) voor die ongepoetste rommel? Hoe kom je er eigenlijk aan?

Sjagger O, dat is eh... handel hè? Altijd weer op zoek naar mooie spullen, dan weer verkopen, je kent het wel.

Orpa Je moet het zeker zo hebben? Sjagger Ja, dat is wel zo makkelijk. Anders

wordt het meer, en dan kom je toch algauw op eh... even denken... nou ja, heel wat meer.

Orpa Geef me die lepels nou maar, ik heb nog meer te doen.

(Start track 45. Koor zingt nogmaals het refrein van het ‘Straatventerslied’; ondertussen trekt Orpa de lepels uit de handen van Sjagger en geeft ze hem………. Sjagger pakt tijdens het lied zijn spullen; af. Orpa kijkt er op een afstandje minachtend naar.)

Koor: (a cappella)Hij is een koopman en een handelaar,kom kijken naar zijn handelswaar.Het ‘kost niet duur’, het is niet veel –want Sjagger is niet commercieel!

Orpa (koestert lepels): Je zou bijna denken dat dit een teken is. Betlehem komt naar me toe.


Scene 8Start track 28. Ruth van de ene kant op en Boaz van de andere kant. Ruggelings. Zien elkaar niet. Ze zingen het lied ‘Toekomst in Betlehem’, zonder dat ze daadwerkelijk contact hebben. Tegen het eind van het lied kunnen Ruth en Boaz met een subtiel gebaar/korte blik laten merken dat ze elkaar gezien hebben.) Raken elkaar . Noömi zit aan de rand van het veld. Ruth beweegt tussen Boaz en Noomi

Toekomst in BetlehemRuth:Jouw God is mijn God…dat heb ik ooit beloofd.Jouw God is mijn God…wat heb ik toen geloofd?

Noömi zei:‘Hij is erbij.Hij leeft in jou en mij.Hij ziet je nooden geeft je brood.’t Geluk valt in je schoot.’

Maar kijk me nou eens staanmet kromgebogen rug.Ik raap de restjes overvloedals vreemde ver van huis.Als God hier toch niks voor me doet,kan ik net zo goed naar Orpa t’rug,ontluisterd, maar wel thuis.

Boaz:Jouw land is mijn land…God heeft je thuisgebracht.Jouw land is mijn land…Je krijgt meer dan gedacht.

God geeft gehoor,gaat met jou dooren brengt me op jouw spoor.Ik zie je nooden geef je brood.

’t Geluk valt in je schoot.

Dus recht je rug vandaag.De hemel is dichtbij.Je toekomst ligt in Betlehem,

hier komen vreemden thuis.Een vrouw als jij krijgt kleur en stem,ooit ben je hier vertrouwd en vrij.Wie weet zelfs kind aan huis.

Ruth:Jouw God is mijn God…Wordt dat misschien ooit waar?

Boaz:Jouw land is mijn land…We zorgen voor elkaar.

Ruth:Noömi zei:‘Hij is erbij.Hij leeft in jou en mij.’

Boaz:God geeft gehoor,gaat met jou dooren brengt me op jouw spoor.

Ruth: BoazZiet hij mijn nood? Ik zie geen noodGeeft hij mij brood? En geef je brood T Geluk valt in je schoot

Ruth: BoazJouw God is mijn God Mijn God is jouw GodDat heb ik ooit beloofd.Jouw God is mijn God. Mijn God is jouw GodHeb ik dat goed geloofd? Dat heb je goed geloofd

Ruth: BoazJouw God is mijn God… Jouw land is mijn landWordt dat misschien ooit waar? We zorgen voor elkaar

Na het lied ook Noömi op. Noömi wordt door Boaz niet opgemerkt. Noömi is alleen voor het publiek een zichtbare ‘stem’ in Ruth.) Ruth zigzagt het veld over. Boaz een punt en Noomi een ander punt

Ruth O eh… ik… let maar niet op mij… Noömi Dat moet ie juist wel doen. Ruth (naar Noömi) Hou je erbuiten. Ik doe dit

op mijn manier. Noömi Ik houd me mond. Ruth Zolang het duurt.


Boaz Hoor eens, mijn dochter… ik weet niet van je plan bent, maar eh… ga vooral niet op een ander veld aren rapen. Blijf bij de meisjes op mijn veld.

Noömi Zeg iets! Ruth (naar Noömi) Ik ken mijn plek. ’t Is toch al

geweldig dat een man als hij mij aanspreekt!

Noömi O… die onderdanigheid van vrouwen. Ruth: Iets mis mee? Noömi Misschien werkt het. Mannen willen geen

sterke vrouwen, maar veroveren. Speel het spel maar mee.

Ruth (naar Noömi) Mannen willen ook beschermen. Wacht nou maar af.

Boaz Misschien denk je… die mannen op het veld… ben ik als vrouw wel veilig? Maar ik verbied ze om jou ook maar met één vinger aan te raken.

Ruth (naar Noömi) Zie je wel! Boaz Ik geef je alles wat je nodig hebt. Heb je

dorst? De kruiken met water staan daar. Je hoeft zelf geen water te putten. (Ruth valt op haar knieën voor Boaz)

Noömi Wat doe je nu? Maak geen afgod van ‘m. Daar worden mannen onuitstaanbaar van.

Ruth (tegen Boaz) Ik ben maar een vreemdelinge en toch…

Boaz Ik weet van wie jij er een bent. Noömi Ah het begin is er……Boaz Alles wat je voor je schoonmoeder

gedaan hebt. Noömi Voor die gebroken, diepteleurgestelde

schoonmoeder. Kind, kind wat ben jij geweldig.

Boaz De keuzes die je maakte. Noömi Let op: hij gaat je paaien. Boaz Ik weet van je overleden man. Noömi In de roos! Die man weet hoe het werkt. Ruth (naar Noömi) Jij hebt nooit gevraagd hoe

het voor mij was. Het was altijd jouw zoon… nooit mijn man.

Noömi Gooi het maar uit. Ik kan nog wel wat verdriet gebruiken.

Ruth (naar Noömi) Zwijg! Boaz Dat je durfde weggaan, naar vreemd en

onbekend. Noömi Hij bewondert je. O Ruth, die man is het helemaal voor mij… eh jou… ons.

Boaz God heeft je trouw gezien.

Noömi Mooi gesproken. Net niet te vroom. Maar laat hét moment niet voorbijgaan. Zeg iets!

Ruth (naar Boaz) Dankuwel! Ik ga graag achter u en de maaiers aan.

Noömi Mwah! Kan ermee door. Hopelijk begrijpt hij jouw geheimtaal.

Ruth (naar Noömi) Die mannen bestaan. Boaz Als je zo wilt eten… ik zit daar. (Boaz af) Ruth Je bent te goed voor me. Noömi Je begint het te leren. Ik zal je met rust

laten. Ruth Gelukkig! Noömi Maar verpruts het niet. Ruth Wacht maar af waarmee ik thuis kom

vanavond. Noömi Heb liever een wie dan een wat. (af) Ruth Ik weet wat ik doe. (raapt nog wat aren en

gaat dan met armen vol met aren af)


Scène 9 (Start track 46 voor overgang naar nieuwe scène. Noömi op.) Tafel, zitbankje. Voor een huis met vijzel in de hand

Noömi Het begon zo mooi. Een idylle bijna. Maar dit wordt helemaal niks. De gerst is geoogst, maar Boaz niet. Waarom grijpt Ruth die kans nou niet? Het is ónze kans! Hoe kan ze Boaz tot een huwelijk verleiden… Ik moet iets verzinnen. Linksom of rechtsom. Maar hoe… hoe… (Tamar op; Noömi enthousiast) Je komt precies op het goede moment!

Tamar Goedemorgen Tamar! Gezellig Tamar! Leuk dat je langskomt Tamar!

Noömi Jaja, gezellig, maar eh… geen tijd te verliezen.

Tamar Wat heb jij? Noömi Wat heb ik niet? Dat is de vraag Tamar, wat

ik niét heb! Luister, het gaat om Ruth. En om maar meteen met de deur in huis te vallen: ook om een man.

Tamar Voor jou? Noömi Wie wil er nou een oude, verbitterde

weduwe? Nee, voor Ruth natuurlijk. Tamar Wie? Noömi Eh… gewoon… een man Tamar Jaja, gewoon… Ik vraag al niks meer Noömi Laten we hem eh… Lot noemen. Ontmoet

op het veld toen Ruth daar aren ging lezen. Tevreden?

Tamar Wat is je plan? Noömi Ruth moet trouwen. Met eh… Lot. Tamar Is ze zwanger dan? Noömi Nee nee… Tamar Geen moetje dus. Is ze verliefd op Lot? Noömi Doet dat ertoe? Tamar Heeft zo zijn voordelen… Maar goed, echte

liefde hoef je niet te wekken, die wekt zichzelf.

Noömi Ik wil een kleinkind. Tamar Aha, eigenbelang! Je wil weer bij een

familie horen! Maar is dat ook Ruths belang?

Noömi Mijn belang is haar belang. Hè, wat maakt dat nou uit? Denk je met me mee of blijf je van die vervelende vragen stellen?

Tamar Wacht, je wilt dat ik samen met jou de rol van koppelaarster speel. Wil je dat ze die Lot ergens ontmoet?

Noömi Ja. Tamar Waar woont die Lot? Noömi Weet ik niet. Maar hoe dan ook: te

gevaarlijk. Het moet in het geheim gebeuren. Als Bo… ik bedoel Lot haar afwijst en iedereen dat gezien heeft, is haar lot beslecht.

Tamar Waarom? Noömi Kom op, Tamar, niet zo naïef. ‘Jonge

weduwe uit Moab verleidt Lot en wordt afgewezen.’ Wat denk je dat losmaakt hier in Bethlehem?

Tamar In het geheim dus. Lot werkte toch op het veld, zei je?

Noömi Ja. Tamar Dan gaat hij dus binnenkort het gerst

wannen op de dorsvloer. Samen met zijn knechten.

Noömi Ja… Tamar En dat gebeurt tegen de avond, als de wind

het gunstigst is. Noömi Ja, als de knechten dronken zijn omdat ze

de oogst hebben gevierd en daarna als een blok in slaap vallen op de dorsvloer.

Tamar Precies! Noömi (enthousiast) Ik weet genoeg. Tamar Zonde… het leukste komt nog! Noömi Ze moet lekker in bad… Tamar … zalfje… geurige olie… Noömi Net niet doorzichtig jurkje… Tamar De meeste schoonmoeders geven hun

schoondochters andere adviezen. Maar kijk uit, niet eh te...

Noömi Nee, niet te hoerig Tamar. Dat begrijp ik. Tamar Een omslagdoek is beter. Noömi Omslagdoek? Tamar Niemand mag haar zien als ze naar Lot

gaat. De tocht naar de dorsvloer is ’s nachts levensgevaarlijk voor een vrouw alleen.

Noömi Omslagdoek dus. Waar gaat ze liggen? Tamar Naast hem, als ie genoeg gedronken heeft. Noömi Nee, te gevaarlijk. Aan zijn voeteneind. Tamar Ze mag wel uitkijken dat ze niet bij de

verkeerde knecht gaat liggen. In het donker lijken de voeten van die kerels allemaal op elkaar. Helemaal als ze teveel gedronken hebben.

Noömi Daar waarschuw ik haar wel voor. Bovendien: ze is slim genoeg. Tamar, je wordt bedankt!


Tamar Ik begrijp dat ik weg moet? Noömi Zei ik dat? Tamar Nog één vraag: Hoe ga je het Ruth

voorstellen? Noömi Laat dat maar aan mij over. Tamar Maar… Noömi (dwingend) Dag Tamar! Tamar Jij gokt nogal wat met Ruth… Dit wordt de

nacht van haar leven. Noömi Of de dag van mijn toekomst. Tamar (vlak voor ze afgaat) Zeg eh… hoe heet die

eh… Lot in het echt? Noömi Je bent de eerste die het hoort. (Tamar af; Noömi zucht even heel diep) Een risicovol plan, maar als het werkt…

(Ruth op; hoort laatste woorden)

Ruth Wat moet werken? Noömi Mijn dochter, luister…

(start track 47 voor instrumentale muziek; tijdens dit muziekje zien we pantomimisch dat Noömi het plan aan Ruth uit de doeken doet; na muziekje)

Ruth Dus ik moet Boaz vannacht verleiden tot een huwelijk?

Noömi Ja! Hij hoort bij de clan van Elimelech en is de meest geschikte kandidaat voor jou. Een man van kaliber! En onze weldoener tot nu toe! Dus je weet het…

Ruth: ja, ik zal naar de dorsvloer van Boaz gaan en hem opzoeken. En goed mijn omslagdoek gebruiken zodat niemand me herkent!. Zo goed?

Noömi: heel goed, ach kind , ik weet het , het klinkt heel berekenend, maar echt , geloof me, het is onze enige kans!

Ruth (zucht) Nu alleen nog even doen! (belichting van dag naar avond; Noömi staart door raam naar buiten en ziet Ruth die omslagdoek heeft omgeslagen naar andere kant van toneel lopen waar de dorsvloer is. Start track 29.)

Lied van NoömiNoömi:1. Daar ga je, lieve Ruth,mijn toekomst tegemoet.Wordt deze nacht de eerste dagvan de rest van mijn leven?Ga jij me gevenwat ik nooit kreeg:een kind dat mij weer leven doet?

A. Ik liep het broodhuis uiten kwam het doodhuis binnen,terwijl ik had gehoopt:hier gaat iets nieuws beginnen.Het liefste dat ik hadwerd mij daar ruw ontnomen.Het zoet werd bitterheid,in rouw gedrenkte dromen.

Koor:A1. Daar gaat haar lieve Ruth,haar toekomst tegemoet.Wordt deze nacht de eerste dagvan de rest van haar leven?Gaat Ruth haar gevenwat zij nooit kreeg:een kind dat haar weer leven doet?Noömi:

B. Ik liep het dwaalland uiten kwam verhaalland binnen.In Betlehem, mijn thuis,heb ik alleen te winnen.O God, ik kan mijn lotniet langer meer ontlopen.Een weduwe als ikmoet op een wonder hopen.

(Noömi herhaalt couplet 1) (instrumentaal deel waarbij Noömi nog even uit het raam staart en dan langzaam wegloopt. Koor herhaalt daarna nog couplet A1.) Noomi af.


(Op de dorsvloer. Feestende knechten en Boaz op. Start track 30 voor het lied ‘De glazen zijn vol’. Ruth heeft zich schuil gehouden aan de zijkant.)

De glazen zijn volDe glazen zijn vol,‘t is feest in de straten.Dus leve de lol,laat ons drinken en praten.De crisis is voorbij,schenk de wijn en wees blij!

(Na het lied gaan Boaz en zijn knechten her en der liggen. Boaz gaat helemaal aan de voorkant van het toneel liggen. Hij is nog even onrustig maar valt dan als een blok in slaap. Dan komt Ruth op. De omslagdoek doet ze af. Voorzichtig gaat ze aan de voeten van Boaz liggen, onder zijn mantel die over hem heen ligt. Ze trekt de mantel een stukje naar zich toe, waardoor Boaz’ lijf niet helemaal meer bedekt wordt. Bouw de spanning met stil spel op, waarbij Ruth subtiel laat zien hoe enerverend ze dit vindt. Na een tijdje begint Boaz (niet overdrijven!) te rillen van de kou. Hij gaat half rechtop zitten. Even later ontdekt hij Ruth aan zijn voeteneinde. Op het moment dat Boaz wakker wordt, begint het instrumentale voorspel van het lied ‘Slapende liefde’. Start hiervoor track 31.)

Boaz ie ben jij? Ruth Ik ben het, Ruth. Neem me bij je. Jij kunt

mijn losser zijn. (Boaz slaat zijn arm om Ruth heen en aait door

haar haren.)

Slapende liefdeRuth:Slapende liefde,sluimerend geluk;ik zal je niet wekken,droom maar gerust.Ontwaak op jouw uur,ontvlam als een vuur.

Koor:Slapende liefde,sluimerend geluk;ik zal je niet wekken,droom maar gerust.Ontwaak op jouw uur,ontvlam als een vuur.

Ruth:In de nacht klinken zachtmijn voeten naar jou toe.Ik weet niet wat ik doeof jij wel op mij wacht...In de nacht klinken zachtde woorden uit mijn mond.Als jij ze maar verstond,hoe groot was dan hun kracht.Zul je me zien?Heb je me lief?Mag ik bij jou?Ik wil bij jou...

Koor:Slapende liefde,sluimerend geluk;ik zal je niet wekken,droom maar gerust.Ontwaak op jouw uur,ontvlam als een vuur.

Boaz:In de nacht hoor ik zachtgefluister, heel dichtbij.De zon gaat op als jijonzeker naar me lacht...In de nacht voel ik zachthoe jij mijn voeten kust.Mijn hart, in slaap gesustherleeft, het leven lacht.Ik wil je zien,ik heb je lief.Blijf toch bij mij,heel dicht bij mij...

Ruth + Boaz:Ontwakende liefde,ontluikend geluk;jij kust mensen wakker,je stelt me gerust.Jij kiest zelf je uur,ontvlamt als een vuur.

Boaz Je hebt me wakker gemaakt Ruth. Voor iets heel moois. Je kunt op me rekenen. Ik ken niemand die trouwer is dan jij. Dat weet iedereen in Betlehem. En ja, ik kan je helpen, want ik ben losser. Maar er is nog iemand anders voor wie dat geldt. Sjagger de koopman. Hij staat dichter bij jullie dan ik.


Ruth Maar… Boaz Blijf vannacht hier. Als morgenochtend

blijkt dat Sjagger de losser van jou en Noömi wil zijn, dan is het goed.

Ruth En als hij dat niet wil? Boaz Dan doe ik het. Niks liever dan dat! Ruth Hoe? Boaz Dat regel ik in de stadspoort. We moeten n u gaan slapen. Ruth Als dat lukt. Boaz Als dat lukt ja.

(Ze houden elkaar nog even heel stevig vast. Daarna gaat Ruth weer aan zijn voeteneinde liggen. Licht dimt; Ruth en Boaz zijn nauwelijks meer zichtbaar. Start track 48 voor instrumentale muziek. Ruth en Boaz staan op.)

Boaz (fluisterend) Geef je omslagdoek. (schept er gerst in) Hier… gerst.

Ruth Genoeg voor weken. Je bent te goed voor me.

Boaz Ga nu maar.

(Ruth af. We zien nog dat Boaz weer gaat liggen. Even later wordt het iets lichter op het toneel en staan Boaz en de knechten op. Daarna af. Muziek stopt. Even later Ruth weer op, samen met Noömi, in weer wat meer belichting, maar nog niet vol.) Noömi Zei hij dat? Ruth Ja! (geeft gerst) En hier… voor jou. Want

ik mocht van Boaz niet met lege handen bij je aankomen.

Noömi Zei hij dat ook? Ruth Zoiets ja. Je verleden is voorbij. Je

toekomst wordt weer vol. Noömi Je zou er bijna in gaan geloven. Maar jij

Ruth, jij wordt zijn bruid! Ruth Hoho, niet te hard van stapel. Boaz moet

het eerst nog regelen. Noömi Daar laat hij geen gras over groeien. Hoe

heette die eh… andere losser ook alweer, eh …… eh… met meer rechten?

Ruth Sjagger Noömi We weten niet of het die Sjagger of Boaz

wordt, maar vandaag ben jij hoe dan ook iemands bruid. Boaz heeft je toch gastvrij onthaald?

Ruth Ja. Noömi En je toch vol liefde in zijn armen gesloten? Ruth Ja. Noömi Nou dan! Lieve dochter van me, dan ben

je geen vreemdeling meer. Je loopt niet langer meer verloren. Je bent veilig. Veilig binnen de poorten van Betlehem. Wat zeg

ik… van heel Israël. En dat voor een Moabitische!

Ruth Maar, die Sjagger… Noömi Wacht nou maar rustig af. Vertrouw er

maar op. Het komt goed.


Scène 10 (Boaz gaat bij de stadspoort zitten. In de buurt daarvan staat een groepje oude mannen; tien in totaal.)

Abram Hé, Boaz. Jij hier? Is er iets? Boaz Weet je nog dat je me laatst over Ruth vertelde? Om haar ben ik hier. Abram Maar hoe... o, wacht eens. Jullie gaan

trouwen!? Boaz Zover is het nog niet. Ik wil inderdaad

haar losser zijn. Ik wil met haar trouwen en voor haar zorgen. Maar er is iemand die nog dichterbij staat. Hij heeft meer rechten dan ik.

Abram Je bent een goed mens, Boaz. Ik ben blij voor Ruth dat er iemand is die zich over haar ontfermt.

Boaz Het is niet uit medelijden dat ik met haar wil trouwen. Ze is... ze is echt een bijzondere vrouw. Ik hoop dat we samen... ach, kijk! Daar zul je hem net hebben!

Sjagger komt aanlopen.

Boaz Ja, jij daar! Sjagger! Jou moet ik net hebben.

Sjagger (schrikt, aarzelt even of hij weg zal rennen maar blijft dan toch staan) Ik ehh... weet van niks.

Boaz Nee, maar ik wel. Luister, Sjagger. Je weet toch wie Elimelech is?

Sjagger (schrikt nu nog meer) Eli… eh… melig? Eh, nee. Of eh.. je bedoelt toch Eli eh…

Boaz Ja, die! Sjagger Nou ja, heel in de verte.... Boaz Heel in de verte ben je nog familie van

hem. Maar toch net wat minder ver dan ik. En daar wil ik je over spreken.

(Sjagger aarzelt, gaat dan toch zitten.

Boaz (wenkt de oude mannen dat ze moeten komen) Mannen! Tien getuigen hebben we nodig. Luister, Sjagger. Het wordt tijd dat iemand zich ontfermt over de erfenis van Elimelech. Er is een stuk land waar je aanspraak op kunt maken. Je kunt het kopen van Noömi. Als je dat wilt, kun je

het hier zeggen, ten overstaan van de oudsten en wie hier verder nog aanwezig is. Jij hebt de meeste rechten, Sjagger. En ik kom na jou.

Sjagger (ineens een stuk vrolijker) Een stuk land? Hm... Ja, daar heb ik wel wel oren naar.

Boaz Als je het koopt van Noömi, koop je het ook van Ruth. De naam van haar overleden man zal voortleven op het land. Met andere woorden: als je het land koopt, trouw je ook met Ruth. Je geeft haar een toekomst. En als ze kinderen krijgt, laat je hun een erfenis na.

Sjagger Ja wacht eens even, dan wordt het een ander verhaal. Een vrouw eh… toekomst geven... nee, sorry, dats niks voor mij. Ik bedoel, ja, alles goed en wel. Dat ‘kost heel duur’. Zo’n stuk land, oké. Of een huis, of een zilveren best... nou ja, bij wijze van spreken dan natuurlijk hè! Maar een vrouw? Mij niet gezien! (de oude mannen mompelen afkeurend; start track 33.)

Doe hem een landDoe hem een land, een zak met geldwat kisten wijn, een os of twee,een gouden glanzend korenveld;kijk, daar kan hij nog eens wat mee!Doe hem een land, een zak met geldwat kisten wijn, een os of twee,een gouden glanzend korenveld;kijk, daar kan hij nog eens wat mee!

Een vette hap, dat lust hij ook,een ligbad: prima! Een kameel,een biertje of een snufje coke,doe hem maar veel en veel teveel.

Maar zorgen? Nee, die hoeft hij niet!Voor hem geen vrouwengezeur,geen schoonmoeder met haar verdriet,geen tranen en geen rothumeur.

All he needs is veel plezier,genieten doet hij wel voor tien.Geef hem nog een slokje bier!Het huwelijk? Hem niet gezien!All he needs is veel plezier,genieten doet hij wel voor tien.Geef hem nog een slokje bier!Het huwelijk? Hem niet gezien!


Sjagger Koop jij het maar, Boaz! (doet zijn schoen uit en geeft die aan Boaz. Boaz doet hetzelfde.)

Boaz (tegen iedereen in de poort) U hebt het gehoord. Vandaag koop ik het hele bezit van Elimelech, Machlon en Kiljon. En ik neem Ruth

Klinkt vrolijke klezmermuziek. Mannen die mazzeltov roepen. Boaz op de schouder slaan.

Scène 11 (Start track 49 met bruiloftsmuziek. Er wordt een baldakijn aangedragen, er worden slingers opgehangen enz. Tegen het eind van de muziek komt Ruth binnen, gesluierd en mooi aangekleed. Als ze, samen met Boaz, onder het baldakijn staat komt een van de oude mannen als ambtenaar naar voren. Natuurlijk is Noömi er ook bij en we zien ook Tamar tussen de feestgangers.) (Allen heffen het glas en roepen: Mazzeltov! Terwijl de bruiloftsmuziek weer wordt ingestart - track 49 - nemen bruid en bruidegom twee slokken wijn en wordt een glas stuk getrapt.)

Kinderen kunnen hier een dans doen. Feest wordt uitgebeeld met muziek, kreten, gebaren.


Scene 12Het feestgedruis ebt weg. Mensen vertrekken, per groepje,Boaz en Ruth blijven over. Zo na het feest nagenietend!

Boaz Wie had dat gedacht… Wij samen. Ik

weet nog dat ik je voor het eerst zag... Ruth Ik was niet echt op mijn mooist. Kruipend

door het veld, op zoek naar de restjes. Boaz Blij dat je me gevonden hebt. Ruth En jij mij! ( Kijkt om zich heen) : Dit huis,

ons huis en eigenlijk zijn we het huis van Elimelech. ‘God is koning’ betekent dat toch?

Boaz Dit is het huis van Elimelech. Én van Machlon en Kiljon. Mijn neven....

Ruth Heb jij ze goed gekend? Boaz Als jongens speelden we samen. We

bouwden hutten, sleepten met hout, legden dammetjes in de rivier. Maar later , ja ach toen vertrokken ze naar jouw land en ik hoorde niets meer van ze.

Ruth Gek idee. Dat jij met Machlon hutten bouwde toen ik jullie nog niet kende.

Boaz Toch hadden we het al over je. Ruth Over mij? Boaz Machlon zei altijd dat hij van ons drieën

de mooiste vrouw zou krijgen. Ik zie het nog voor me. We stonden bij het water en gooiden steentjes. De kunst was om ze zo vaak mogelijk te laten stuiteren. En ondertussen pochten we over onze toekomstdromen. We zeiden dat we rijk zouden worden. Dat we met een mooie vrouw zouden trouwen. Ach ja, we hadden nog een leven voor ons...

(Start track 34. Koor komt op, Boaz gaat bij koor staan. Samen zingen zij ‘Dromen van later’.

Dromen van laterDromen van later,je hebt ze gedeeld.Ooit bij het water:drie jongens in beeld.Ze gooien met kiezels,hoe ver reikt hun kracht?Wie zal het verliezen;gooit hij dan te zacht?

Dromen van later:‘Ik word denk ik rijk.’ Machlon, de praterzegt: ‘Waar je ook kijkt,het land zal van mij zijn,geluk wordt mijn deel.Een ster die mij bijschijnt:de liefde, zielsveel...’

Dromen van later,van goud en fatsoen.‘Mij, Kiljon, staat ernog heel veel te doen.Ik werk, ik zal levenmet liefde en trouw.Ik zal alles gevenaan mijn mooie vrouw.’

Dromen van later,ze gingen voorbij.Vielen in ’t waterof vochten zich vrij.De dromen vervliegen,het leven gaat door.De golven, ze wiegen,van stenen geen spoor.


Scène 13 (Orpa en Sara op) komen aanlopen. ( door de zaal eerst?)Onder het lopen praten ze.

Sara Zie je het zitten? Orpa t Is heel dubbel. Ben ontzettend blij dat jij

met me mee wilde naar Betlehem. Alleen was ik die grens nooit overgegaan.

Sara Dat doen zussen. Orpa Sommige zussen. Sara Waar hoop je op? Orpa Weet het niet. Ik wil graag naar mijn

gevoel luisteren, maar… Sara Maar? (stilte) Je voelt niks. Orpa Soms wel, soms niet. Het vliegt alle

kanten op. Ik kan ook zomaar jaloers ijn op Ruth… een man… getrouwd… een kind… Alles wat ik niet heb. Zoveel geluk kan ik niet aan, denk ik dan.

Sara Maar je wilt haar tóch zien? Orpa Ja, Ruth én Noömi. We hebben een leven

gedeeld, Sara. Van onmogelijke keuzes. Van verliezen en teleurstellingen. Ik wil zo graag dat er weer vreugde voor in de plaats komt. Fijne dingen om te delen!

Sara Dus je doet het vooral voor jezelf. Orpa Is dat erg? Daar komen ook mooie dingen

uit voort. Zoals die stap om eindelijk naar Betlehem te durven gaan. Ik wil zien hoe Noömi’s toekomst wordt. En ik wil Ruth iets geven. Iets heel bijzonders. Of eigenlijk… haar kind. Aan het kind dat van Machlon had moeten zijn.

Sara Maar van Boaz is. Orpa Of van Noömi… Sara Weet je al wat het geworden is? Orpa Een jongen of een meisje? Geen idee. Ik

hoorde bij toeval dat Ruth zwanger was. Van eh… kom, hoe heette die nikszeggende figuur ook alweer die in Moab was voor duistere zaakjes… eh…

Orpa (gaat er niet op in; pakt Sara vast) Sara, ik ga nu alleen verder.

Sara Ik weet het. Ik wacht op je. (nemen zonder woorden afscheid; Orpa en Sara beiden een andere kant op af)

(Start track 35. Tijdens het uitgebreide ‘Halleluja’ van het lied ‘Een kind voor Noömi’ komen Noömi, Ruth en Orpa het toneel oplopen. Noomi

draagt het kind. Aan weerszijden Orpa en Ruth. Het toneel stroomt vol voor het geboortefeest dat nu gevierd wordt. Noömi staat in het middelpunt van de belangstelling. Buurvrouwen komen vooral haar allemaal feliciteren. We zien Tamar ook even met Noömi praten.)

Een kind voor NoömiHalleluja!

Vandaag kreeg Noömihet kind dat zij verlangde;haar leegte is gevuld.Zijn naam zal blijven klinken.In hem wordt Davids zoon onthuld.

Die zoon voor Noömikan haar weer doen genieten.Er wordt voor haar gezorgd,ook als ze oud en grijs is.Haar toekomst is door hem geborgd.

Een zoon voor Noömi,uit trouw-zijn voortgekomen,door Ruth voor haar gebaard.In dankbaarheid ontvangenen meer dan zeven zonen waard.

Een zoon voor Noömi,alsnog voor haar geboren.Ze legt hem in haar schoot.En Obed zal zijn naam zijn.In Betlehem is levend brood.

Halleluja!

Orpa (tegen Ruth) Ik heb nog wat voor je.

Alsjeblieft. (geeft Ruth de ingepakte zilveren lepels)

Ruth Jij bent mijn grootste geschenk. (pakt het cadeau uit; verbaasd) Zilveren lepels!

Orpa Niet zomaar lepels. Ruth (leest de namen) Elimelech, Machlon,

Kiljon… Noömi Hoe… hoe kom jij daaraan? Die hadden

we vroeger thuis… ik bedoel… Orpa (naar Ruth) Vind je ze mooi? Ruth Heel mooi. Orpa Ze horen hier. In het huis van Elimelech. (start track 36 voor het slotlied)


Slotlied:Een daad van trouwAls de regen alles wegspoelt,vaste aarde drijfzand wordt,als de tranen blijven stromen,zinken alle mooie dromenin een uitzichtloos tekort…

Als de nevel niet meer optrekt,toekomst in de mist verdwijnt,als de morgens niet meer dagen,ook de hoop en moed vervagen,er geen licht meer voor je schijnt…

Als de hagelstenen vallen,grote gaten achterlaat,als de rafels en de scheurenonophoud’lijk blijven zeurenen de pijn niet overgaat…

Wie is er dan voor jou?Wie maakt jouw leven goed?Wie stelt een daad van trouwals er zo’n crisis in je woedt?

Wie gaat er met je mee?Kiest onvoorwaard’lijk jou?Trotseert de hoogste zee,maar blijft je ondanks alles trouw?

Trouw, trouw,daden van trouw.Voor wie doe jij daten wie doet dat voor jou?Trouw, trouw,daden van trouw.Voor wie doe jij daten wie doet dat voor jou?

Als er iemand voor je is,hoogverheven, hemelhoog…Als er iemand voor je is,mond tot mond en oog tot oog…Dan kunnen regens milder worden,trekt de mist wat sneller op,voelen hagelstenen zachter,lost, wie weet, een crisis op.

Maar wie is dat voor jou?Wie maakt jouw leven goed?Wie stelt een daad van trouwals er zo’n crisis in je woedt?

Wie gaat er met je mee?Kiest onvoorwaard’lijk jou?Trotseert de hoogste zee,maar blijft je ondanks alles trouw?

Trouw, trouw,daden van trouw.Voor wie doe jij daten wie doet dat voor jou?Trouw, trouw,daden van trouw.Voor wie doe jij daten wie doet dat voor jou?Trouw, trouw,daden van trouw.Voor wie doe jij daten wie doet dat voor jou?Trouw, trouw,daden van trouw.Voor wie doe jij daten wie doet dat voor jou?


musicalaalsmeer.nlmusicalaalsmeer.nl/.../2015/01/Ruth-script-versie-3-10-jan-2015.docx · Web...

Documents

Transcript of musicalaalsmeer.nlmusicalaalsmeer.nl/.../2015/01/Ruth-script-versie-3-10-jan-2015.docx · Web...