© Sint-Janslyceum ‘s-Hertogenbosch, Theo Manders
18
1‐10‐2013 1 Tijd van Grieken en Romeinen © Sint-Janslyceum ‘s-Hertogenbosch, Theo Manders Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.. • De (beeldhouw)kunst en architectuur uit de Grieks‐Romeinse tijd werd in de eeuwen daarna als voorbeeld en van blijvende waarde beschouwd. Vandaar dat we de cultuur van de Grieken en Romeinen de klassieke cultuur noemen. Tijd van Grieken en Romeinen © Sint-Janslyceum ‘s-Hertogenbosch, Theo Manders • Ontwikkeling Griekse beeldhouwkunst: 570 v. Chr. ‐> 480 v. Chr. Steeds betere beheersing anatomie, streven naar een perfect lichaam. Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.. Tijd van Grieken en Romeinen • Ontwikkeling Griekse beeldhouwkunst:5 e eeuw v. Chr. Afbeeldingen van de volmaakte geïdealiseerde mens (klassiek schoonheidsideaal) Contraposto Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
Transcript of © Sint-Janslyceum ‘s-Hertogenbosch, Theo Manders
1‐10‐2013
1
Tijd van Grieken en Romeinen
© Sint-Janslyceum ‘s-Hertogenbosch, Theo Manders
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur..
• De (beeldhouw)kunst en architectuur uit de Grieks‐Romeinse tijd werd in de eeuwen daarna als voorbeeld en van blijvende waarde beschouwd. Vandaar dat we de cultuur van de Grieken en Romeinen de klassiekecultuur noemen.
Tijd van Grieken en Romeinen
© Sint-Janslyceum ‘s-Hertogenbosch, Theo Manders
• Ontwikkeling Griekse beeldhouwkunst: 570 v. Chr. ‐> 480 v. Chr.Steeds betere beheersing anatomie, streven naar een perfect lichaam.
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur..
Tijd van Grieken en Romeinen
• Ontwikkeling Griekse beeldhouwkunst: 5e eeuw v. Chr.Afbeeldingen van de volmaakte geïdealiseerde mens (klassiek schoonheidsideaal)
Contraposto
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
1‐10‐2013
2
Tijd van Grieken en Romeinen
• Ontwikkeling Grieks‐Hellenistische beeldhouwkunst: Vanaf 4e eeuw v. Chr.Meer dynamiek en emoties.
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
Tijd van Grieken en Romeinen
• Ontwikkeling Romeinse beeldhouwkunst: Veel kopieën van Griekse voorbeelden, minder naakt en meer portretten.
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
Tijd van Grieken en Romeinen
• Klassiek: voorbeeld voor latere tijden.
David, Michelangelo, renaissance 1504 Napoleon, Canova, neoclassicisme 1800 Venus, Dali, surrealisme, 1925
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
1‐10‐2013
3
Tijd van Grieken en Romeinen
• Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, in de reclame.
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
Tijd van Grieken en Romeinen
• Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, in de reclame.
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
Tijd van Grieken en Romeinen
• Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, in het bedrijfsleven.
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
1‐10‐2013
4
Tijd van Grieken en Romeinen
• Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, in het bedrijfsleven.
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
Tijd van Grieken en Romeinen
• Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, in cartoons.
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
Tijd van Grieken en Romeinen
DORISCH IONISCH CORINTHISCH
fries
architraafarchitraaf
fries
Fronton / Timpaan• Griekse architectuur:
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
1‐10‐2013
5
Tijd van Grieken en Romeinen
• Griekse architectuur: oorspronkelijk hout.
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
Tijd van Grieken en Romeinen
• Griekse architectuur: later stenen stapelen.
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
Tijd van Grieken en Romeinen
• Griekse architectuur: rondom trappen en aan alle kanten toegankelijk.
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
1‐10‐2013
6
Tijd van Grieken en Romeinen
• Romeinse architectuur: tempel op hoog podium, trap aan de voorzijde.
Maison Carrée (Nîmes, Frankrijk),
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
Tijd van Grieken en Romeinen
• Romeinse architectuur: technische verbeteringen; baksteen, beton, koepels en boogconstructies.
Pantheon (Rome)
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
Tijd van Grieken en Romeinen
• Romeinse architectuur: technische verbeteringen; baksteen, beton, koepels en boogconstructies.
Triomfboog van Constantijn (Rome)
Basilica (Trier)
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
1‐10‐2013
7
Tijd van Grieken en Romeinen
• Romeinse architectuur: technische verbeteringen; baksteen, beton, koepels en boogconstructies.
Colosseum (toen)
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
Colosseum (nu)
Tijd van Grieken en Romeinen
• Romeinse architectuur: technische verbeteringen; baksteen, beton, koepels en boogconstructies.
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
Tijd van Grieken en Romeinen
• Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, in de Europa.
Arc de Triomphe Brandenburger Tor
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
1‐10‐2013
8
Tijd van Grieken en Romeinen
Supreme court
Wall street stock exchange
Het capitool
• Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, in de USA.
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
Tijd van Grieken en Romeinen
• Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, in cartoons.
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
Tijd van Grieken en Romeinen
• Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, in disneyland.
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
1‐10‐2013
9
Tijd van Grieken en Romeinen
• Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, het Sint‐Janslyceum.
Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
Tijd van Grieken en Romeinen
Kenmerkende aspecten: • Klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur..• De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse
cultuur zich in Europa verspreidde.
Via oorlogsbuit kwam de Griekse kunst naar Rome. Via de tot slaaf gemaakte Griekse schrijvers, leraren, artsen etc. kwam ook de Griekse cultuur en wetenschap de Romeinse maatschappij binnen.Via nieuwe veroveringen verspreidde zich deze cultuur verder in Europa.
VIA = Latijns voor WEG
Tijd van Grieken en Romeinen
© Sint-Janslyceum ‘s-Hertogenbosch, Theo Manders
753 v. Chr. Monarchie509 v. Chr. Republiek (Res publica)
27 v. Chr. Keizerrijk
De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
1‐10‐2013
10
Tijd van Grieken en Romeinen
753 v. Chr. Monarchie509 v. Chr. Republiek (Res publica)27 v. Chr. Keizerrijk
De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
Tijd van Grieken en Romeinen
753 v. Chr. Monarchie509 v. Chr. Republiek (Res publica)27 v. Chr. Keizerrijk
De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
Res Publica = zaak van het publiek / volk
Plebejers = gewone burgerPatriciërs = leden van de Romeinse adel
Senaat = groep van 100‐900 senatoren die het Romeinse staatshoofd assisteerden.
Consuls= 2 hoogste bestuurders in de republiek, stonden aan het hoofd van de senaat, vanaf 367 v. Chr. moest er een van plebejische afkomst zijn. Er waren er 2 zodat men elkaar kon controleren en niet een persoon alle macht naar zich toe kon trekken.
Dictator = ‘degene die dicteert’, bestuurder met vergaande bevoegdheden in tijden van nood (burgeroorlog), b.v.: Julius Caesar.
SPQR is de afkorting van Senatus Populusque Romanus,
ʺDe Senaat en het Volk van Romeʺ, de zinsnede die fungeerde als de officiële naam van het Romeinse Rijk.
Tijd van Grieken en Romeinen
753 v. Chr. Monarchie509 v. Chr. Republiek (Res publica)27 v. Chr. Keizerrijk
De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
1‐10‐2013
11
Tijd van Grieken en Romeinen
753 v. Chr. Monarchie509 v. Chr. Republiek (Res publica)27 v. Chr. Keizerrijk
De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
Tijd van Grieken en Romeinen
© Sint-Janslyceum ‘s-Hertogenbosch, Theo Manders
Tijdens de republiek ontwikkelde Rome zich van een kleine stadstaat tot een imperium.
De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
Tijd van Grieken en Romeinen
De Punische oorlogen (264‐146 v. Chr.)
Carthago werd in 146 v. Chr. geheel verwoest door de Romeinen.
Kenmerkende aspecten:De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
‘Ceterum censeo Carthaginem delendam esse’(Cato Maior)
1‐10‐2013
12
Tijd van Grieken en Romeinen
De Gallische oorlog (de Bello Gallico) 58‐50 v. Chr.1
Kenmerkende aspecten:De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.De confrontatie tussen de Grieks‐Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur in
Noordwest‐Europa.
Tijd van Grieken en Romeinen
© Sint-Janslyceum ‘s-Hertogenbosch, Theo Manders
Imperialisme; is een politiek beleid, waarbij een staat streeft naar de uitbreiding van zijn macht ofgrondgebied, door andere delen van de wereld te veroveren of er macht over uit te oefenen.
De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
Tijd van Grieken en Romeinen
Het Romeinse imperialisme kaart pun. oorlog
1‐10‐2013
13
Tijd van Grieken en Romeinen
753 v. Chr. Monarchie509 v. Chr. Republiek (Res publica)
27 v. Chr. KeizerrijkRomeins imperialisme leidde tot steeds grotere macht van de generaals en uiteindelijk tot de ondergang van de republiek. Voorbeeld: Julius Caesar, deze werd vermoord (44 v. Chr.). Reden: hij zou de republiek willen afschaffen.
De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
Tijd van Grieken en Romeinen
Wat men juist wilde voorkomen gebeurde toch. Na een periode van chaos enburgeroorlogen komt Augustus (27 v. Chr.) als overwinnaar naar voren. Romewordt hierna een keizerrijk.
De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
Tijd van Grieken en Romeinen
In de periode vanaf Augustus t/m Marcus Aurelius (180 n. Chr.) heerst er relatieve vrede in het Imperium Romana = Pax Romana. Dit deed men met behulp van een gedisciplineerd leger, goede verbindingen en een sterke grensverdediging.
De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
1‐10‐2013
14
Tijd van Grieken en Romeinen
In de periode vanaf Augustus t/m Marcus Aurelius (180 n. Chr.) heerst er relatieve vrede in het Imperium Romana = Pax Romana. Dit wist men te bereiken met behulp van een sterk gedisciplineerd leger en een goede grensverdediging (de limes).
Model van een castellum (legerkamp, onderdeel limes)
De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
Tijd van Grieken en Romeinen
Om hun legers snel te kunnen verplaatsen werd er een netwerk van wegen aangelegd in het rijk. Dezewegen bevorderden ook de onderlinge handelscontacten en de romanisering van de bezette gebieden.
De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
Tijd van Grieken en Romeinen
Achter de limes vindt een proces van romanisering plaats. Romaniseringwas het proces waarbij de door de Romeinen onderworpen volken geleidelijk de Romeinse cultuur, gewoonten en taal (het Latijn) overnamen. De steden speelden hierin een grote rol.
Romeinse tempel in Frankrijk
Romeinse ‘Porta Nigra’ in Trier (Duitsland)
In de veroverde gebieden ontstonden villae rustica (landbouwbedrijven). De eigenaars waren vaak geromaniseerde edelen.
De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
1‐10‐2013
15
Tijd van Grieken en Romeinen
Achter de limes vindt een proces van Romanisering plaats. Romaniseringwas het proces waarbij de door de Romeinen onderworpen volken geleidelijk de Romeinse cultuur, gewoonten en taal (het Latijn) overnamen. De steden speelden hierin een grote rol.
Segovia SpanjePont Du Gard, Frankrijk
De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
Tijd van Grieken en Romeinen
Achter de limes vindt een proces van romanisering plaats. Ook bijvoorbeeld door de gebruik van het Romeinse recht en Romeinse valuta.
De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.
Tijd van Grieken en Romeinen
Een aantal Germaanse stammen (zoals de
Bataven) waren bij de uitbreiding van hetrijk onderworpen en werden daarnabondgenoten van het Romeinse Rijk,waarbij zij vrijgesteld werden vanbelastingen. Ook bij hen was sprake vanromanisering en een aantal werd na gediendte hebben in het leger, Romeins burger. Vaakbleven de overwonnen volken bestuurd doorde eigen leiders.Op deze manier hadden de Romeinenminder eigen mensen nodig om hetimperium in stand te houden.
Kenmerkende aspecten:De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.De confrontatie tussen de Grieks‐Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur in Noordwest‐Europa.
1‐10‐2013
16
Tijd van Grieken en Romeinen
De Bataafse bondgenoten
Tijd van Grieken en Romeinen
De limes was een open grenssysteem, er sprake vanwederzijdse beïnvloeding. Niet alleen de Germanenwerden beïnvloed door de Romeinse cultuur, maar ook deRomeinen namen van de Germanen het een en ander over(bv. de in ons boek genoemde godin Nehalennia).Link Rijksmuseum Leiden
Kenmerkende aspecten:De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.De confrontatie tussen de Grieks‐Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur in Noordwest‐Europa.
Hun oorspronkelijke gewoontes en rituelen vermengde zich met die van de Romeinen. De altaren voor de godin Nehalennia zijn daarvan een sprekend voorbeeld. Schippers en kooplieden wijdden honderden altaren in Romeinse
stijl aan haar, als dank voor een behouden vaart.
Tijd van Grieken en Romeinen
Kenmerkende aspecten:De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.De confrontatie tussen de Grieks‐Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur in Noordwest‐Europa.
1‐10‐2013
17
Tijd van Grieken en Romeinen
Ondanks de romanisering en de wederzijdse beïnvloeding kwam het regelmatig tot conflictentussen de Romeinen en de Germaanse stammen. In ‘69 v. Chr. kwamen bijvoorbeeld de Bataveno.l.v. de oud Romeins‐Bataafs officier Gaius Julius Civilis in opstand.
Kenmerkende aspecten:De groei van het Romeinse imperium waardoor de Griek‐Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde.De confrontatie tussen de Grieks‐Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur in Noordwest‐Europa.
Opmerking terzijde;
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568‐1648) kreeg de Bataafse opstand een mythische reputatie, waarbij deze ʹvrijheidsstrijdʹ werd vergeleken met de Opstand tegen de Spaanse overheerser. Verwijzingen naar de Bataven waren populair ten tijde van de Republiek. Zo noemde de VOC haar belangrijkste handelsplaats in de Indonesische archipel Batavia en heette Nederland van 1795‐1801 de Bataafse Republiek.
Tijd van Grieken en Romeinen
Tijdens keizer Augustus werd in Palestina Jezus Christus geboren. Zijn aanhangers gingen zichchristenen noemen (naar christos = Grieks voor messias). De christenen gingen de boodschap vanJezus over de wereld verspreiden. Maar omdat ze monotheïstisch waren weigerden ze ook deRomeinse goden te vereren. Dat leidde tot diverse periodes van christenvervolgingen (o.a. nadatNero de christenen de schuld gaf van de grote brand in Rome (64 n. Chr.)).
Kenmerkend aspect:De ontwikkeling van het jodendom en christendom als eerste monotheïstische godsdiensten.
Tijd van Grieken en Romeinen
Kenmerkend aspect:De ontwikkeling van het jodendom en christendom als eerste monotheïstische godsdiensten.
Onder invloed van het ondergrondsekarakter van het vroege christendom,een gevolg van de christenvervolgingendoor de Romeinse staat, ontstondensymbolen die door niet‐christenen op heteerste gezicht niet als christelijk kondenworden herkend. Binnen de eigen kringwas de betekenis wel bekend en desymbolen werden dan ook gebruikt omerachter te komen of iemand (ook)christen was. Dus de beginletters vanJezus Christus, Gods Zoon en Reddervormen in het Grieks het woordICHTHUS = VIS. Zo konden de eerstechristenen dit symbool als geheim tekengebruiken. In de catacomben in Rome,waar de vervolgde christenen eenschuilplaats hadden, heeft men dit tekenmeerdere keren ontdekt.
1‐10‐2013
18
Tijd van Grieken en Romeinen
Kenmerkend aspect:De ontwikkeling van het jodendom en christendom als eerste monotheïstische godsdiensten.
De catacomben van Rome.
Omdat de christenen in Rome in devervolgd werden, zochten ze naar eenmanier om hun doden in het geheim tekunnen begraven. De ondergrond inRome bestaat uit zachte tufsteen en hetbleek gemakkelijk daarin tunnels uit tehouwen. In de catacomben vinden we deeerste christelijke afbeeldingen. Vaakwordt christus als een goede herderafgebeeld.
Het kruis (werd in 1e eeuwen n. Chr. gezien als eenvernederend symbool) werd pas onderConstantijn de Grote (± 300 n. Chr.) alssymbool van het christendom ingevoerd.
Kenmerkend aspect:De ontwikkeling van het jodendom en christendom als eerste monotheïstische godsdiensten.
Tijd van Grieken en Romeinen
Wederzijdse beïnvloeding; In de eerste eeuwen werd christus ook vaak als de Griekse Orpheus afgebeeld. Net als Orpheus was christus immers ook teruggekeerd uit de onderwereld.
Tijd van Grieken en Romeinen
Tot slot nog even wat klassieke humor.
Loopt een Romein de bar binnen en houdt 2 vingers de lucht in.“Mag ik 5 bier alstublieft”
