1

Een Bewonersbedrijf met, door en voor

Hambaken Bewoners

Ondernemingsplan

Hambaken BewonersBedrijf

’s-Hertogenbosch, 27-03-2013.

2

Inhoudsopgave Voorwoord

1. Achtergrond

1.1 Beschrijving van de wijk 4 1.2 De wijkbewoner 5 1.3 De uitdagingen 5 1.4 De kansen 5

2. Een BewonersBedrijf in de Hambaken

2.1 Centraal Idee / Visie / Missie 7 2.2 Hambaken BewonersBedrijf in vogelvlucht 7 2.3 Missie en visie 8 2.4 Sterkte/ Zwakte Analyse 9

3. Kernactiviteiten uitgewerkt 3.1 Producten & Diensten 11 3.2 Gebruikers, klanten en andere afnemers 13 3.3 Marketing & Communicatie 13 3.4 Belanghebbenden en overig betrokkenen 14

4. Organisatie 4.1 Wie & Wat 16 4.2 Locatie en middelen (waar & waarmee) 18 4.3 Randvoorwaarden 18

5. Plan van Aanpak 5.1 Scenario’s 19 5.2 Risicobeheersing 19

6. Financiën 20

Literatuuropgave 21

Bijlagen Attentie: Niets uit deze nota mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevens-bestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande toestemming van Wijkraad De Hambaken en/of vereniging Hambaken Gym. ©2013 M. van der Sanden en H.Drost, ’s-Hertogenbosch.

3

Voorwoord Voor u ligt een uniek vernieuwd plan ‘Een bewonersbedrijf met, door en voor Hambaken bewoners’. Een jaar van pieken en dalen m.b.t. het komen van een bewonersbedrijf in de wijk De Hambaken heeft bij wijkbewoners een enorme energie en een geloof in de toekomst te weeg gebracht. Het zijn met name de autochtone senioren van de Wijkraad geweest die de beweging gemaakt hebben richting de jonge allochtonen van de sportschool Hambaken Gym om samen te zoeken naar integratie in de wijk. In deze tijd van economische crisis is solidariteit onder mensen dé invalshoek die kansen biedt. Solidariteit is iets wat zowel de ouderen onder ons kennen van vroeger maar ook allochtone jongeren binnen hun eigen cultuur. Zij hebben de handen ineen geslagen en zijn er van overtuigd dat hun wijk positief kan veranderen van een aandachtswijk naar een gewone, gezellige wijk waar iedereen naar tevredenheid woont. De omvorming van Klankbordgroep naar Wijkraad Hambaken heeft daartoe een sterke impuls gegeven en ook het voortdurend stimuleren van maatschappelijke ontwikkelingen door Hambaken Gym. Deze vereniging probeert al jarenlang niet alleen een sportschool te zijn maar zich ook in te zetten om een bredere maatschappelijk rol te spelen in de wijk. De gebundelde krachten van de Wijkraad Hambaken en vereniging Hambaken Gym hebben deze ‘burgerkracht’, losgemaakt. Het is nu het moment voor gemeente om deze opbloei van burgerkracht te honoreren. Het past bovendien uitstekend bij de nota van de gemeente “Sociale kracht van de stad, 2011”, waarin burgers door de gemeente uitgedaagd worden om tot burgerkracht en meer eigen verantwoording te komen. Het ondernemingsplan Bewonersbedrijf is samengesteld uit vele stukken die al eerder zijn verschenen binnen de gemeente ’s-Hertogenbosch. U vindt de literatuurlijst achter in dit ondernemingsplan. Dit inhoudelijke rapport zal in overleg met de gemeente verder besproken worden. Door het wegvallen van de samenwerking met de Landelijke stichting Aandachtswijken (LSA) in februari 2013 is er een goede (her)-oriëntatie nodig geweest. Vragen als: Wie wordt de koepelorganisatie? Kunnen we werkbezoeken afleggen richting andere best-practices en best-persons betreffende Bewonersbedrijven in b.v. Deventer, Amsterdam of Breda? In deze steden zijn uitgebreide bewonersbedrijven met steun van de gemeente opgericht. Verder zijn er in Brabant de laatste jaren door bewoners zorgcoöperaties opgericht, ook een interessante optie om te bekijken met stichting Cello. Misschien is de gemeente bereid om in overleg met het nog reeds bestaande kernteam van het op te richten Bewonersbedrijf in een voorbereidingsfase samen te oriënteren op de te kiezen juridische entiteit. Dat kan voor de gemeente ook interessant zijn. Wat kunnen we lokaal leren van het buurthuis Graafse Wijk Noord? Dat buurthuis wordt vanuit een brede achterban in de wijk helemaal zelfstandig geëxploiteerd. In hun opzet is de hechte relatie met de wijk besloten.

“Persoonlijk contact door de overheid draagt enorm bij aan de goede verhoudingen”. (Mijn onbegrijpelijke overheid; jaarverslag nationale ombudsman 2012. Den Haag, 2013.)

Wij danken Mevr. dr. M.Paes (directeur Provinciale Raad voor Gezondheid) voor haar kritische en zinvolle bijdrage. Gepromoveerd in 2008 op “Wijkgezondheidswerk; een studie naar 25 jaar wijkgericht werken aan gezondheid in Den Bosch-Oost” en jarenlang voorzitter van wijkplatform Oost is zij door de inititiatiefnemers van dit rapport benaderd als extern deskundige om deze beleidsnotitie te beoordelen en van advies te voorzien. Haar adviezen zijn verwerkt in dit rapport. Daarnaast willen wij in het bijzonder onze leden en vrijwilligers bedanken die deze notitie met ons geschreven hebben: Ton Trouwborst (penningmeester Wijkraad Hambaken), Helen van Maasakkers (secretaris Wijkraad Hambaken), Youssef Noudri (hoofdtrainer Hambaken Gym) en Mieke van der Sanden (vrijwilliger Hambaken Gym/projectleider) zonder jullie was deze waardevolle notitie niet tot stand gekomen. B. Snijder H. Drost Voorzitter Interim voorzitter Wijkraad Hambaken vereniging Hambaken

4

1. Achtergrond

1.1 Beschrijving van de wijk

De wijk Hambaken bestaat sinds 1970 en was van oorsprong een buitengebied in het noordelijk deel van 's-Hertogenbosch, het was toentertijd allemaal polderland met hier en daar een enkele boerderij. De wijk is als het ware uit de grond gestampt. De poldergrond werd ontgonnen, bouwrijp gemaakt. Gemeente, SWH (nu Zayaz) en SWW konden aan de slag met hun bouwtekeningen. Er kwamen verschillende woningen (huur-/koopwoningen) in een fase van een aantal jaren uit de grond. Men had de keuze uit een variatie aan huizen: eengezinswoningen voor gezinnen met kinderen. maar ook bouwden men er seniorenwoningen. Deze woningen staan in diverse straten bv. Het Wielsem, Saffier, Smaragd & 1

e t/m 4

e Hambaken. In de beginjaren hadden alle straten een straatnaam met het

woord "Hambaken" erin, maar daar is men in de loop der jaren vanaf geweken, omdat de wijk een slechte naam kreeg. Veel straatnamen werden vervangen. Op deze manier hoopte men de naam Hambaken te zuiveren, maar de naam bestaat toch nog!

De wijk ligt in ’s-Hertogenbosch Noord. De vier buurten heten nu: de Sprookjesbuurt, Edelstenenbuurt, Muziekinstrumentenbuurt en Hambaken buurt. In het hoekje linksboven, tegen de snelweg A59 aan, ligt nog een kleine buurt met slechts een straat, de Baken genaamd. Anders dan in de rest van de Hambaken staan hier vrijstaande koopwoningen. De Hambaken is dus vooral een woonwijk. Er staan veel eengezinswoningen met een relatief lage huurprijs (sociale woningbouw). Er wonen verhoudingsgewijs veel mensen die te kampen hebben met meerdere problemen. Hierdoor is er op straat soms sprake van onveiligheid en overlast. Oorspronkelijk waren er in de buurt diverse buurtwinkels en een buurthuis, ‘De Inham’, genaamd. Hieronder staan enkele getallen uit 2010 (bron CBS) waaruit blijkt dat het in de Hambaken minder goed gaat dan in de rest van ’s-Hertogenbosch.

Edelstenen buurt

Muziekinstrumenten buurt

Sprookjes buurt

Hambaken buuurt

Wijk de Hambaken

’s-Hertogen- bosch

Inwoners 1.160 1.315 1.640 1.375 5.490 109.090

Woningen 420 475 745 550 2.190 63.245

Inwoners/woning 2,76 2,77 2,20 2,50 2,51 1,72

Inwoners/km2 4.697 6.119 6.780 6.773 6.100 5.447

Inkomen 14.300 15.000 13.900* 14.200 14.323 18.464

* Het lage inkomen kan verklaard worden doordat in de Sprookjesbuurt veel goedkope flats zijn. De Hambaken is geen Vogelaarbuurt, maar wel een z.g. GSB-gebied (Groot Steden Beleid) en krijgt daardaar extra aandacht van de gemeente en andere instanties. Uit het ‘Budget 40+ Wijken’ heeft de gemeente ’s-Hertogenmbosch 1,33 miljoen ontvangen voor de versterking van de wijk.

In het midden van de wijk staat de BBS ( Brede Bosche School ). Aan de achterzijde is een uitbouw met een wijkwinkel en een barretje met als doel de functie van het buurthuis ‘De Inham’ (was sterk verloederd) over te nemen. Dit is nooit goed van de grond gekomen. In het wijkkrantje ‘de Nieuwsbaken’van mei 2011 schreef de Klankbordgroep van de Hambaken: “De BBS is volgens ons niet de geschikte plek om voor iedereen iets te doen. Dit komt onder andere doordat de openingstijden niet ruim genoeg zijn, het gebouw heeft geen uitnodigende sfeer en is niet toegankelijk’.

5

1.2 De wijkbewoner In de woonwijk De Hambaken staan veel eengezinswoningen met een relatief lage huurprijs, betaalbaar voor mensen uit de lagere inkomensgroepen. Onder deze groepen vallen doorgaans immigranten uit niet Westerse landen. In de wijk wonen daarom relatief veel allochtonen, ongeveer 40% van de totale wijkpopulatie. De Hambaken is een volkswijk. Sociologische- en gezondheidsonderzoeken tonen aan dat de lagere inkomensgroepen dikwijls meer te kampen hebben met meervoudige problematiek, zoals werkloosheid, verslaving, psychische problemen, armoede en opvoedingsonmacht dan de hogere inkomens. Het percentage jongeren dat van school komt zonder startkwalificatie is veel hoger dan het stedelijke gemiddelde. Sommige jongeren veroorzaken overlast en het gevoel van veiligheid is bij bewoners niet groot. Ondanks problemen in de wijk voelen wijkbewoners zich sterk verbonden aan de wijk. Bewoners, of ze nu autochtoon of allochtoon zijn, beschouwen de wijk als hun (eigen) wijk, zeker als ze erin zijn opgegroeid.

1.3 De uitdagingen

Eind 2008 leidde een incident waarbij een stadsbus met stenen werd bekogeld tot een ’19-punten Actieprogramma Hambaken 2009-2010’. Echter de wijkbewoners werden niet betrokken bij het opstellen van dit plan. Ook bij de renovatie van het winkelcentrum werd bewoners niets gevraagd. Naar aanleiding van een artikeltje ‘De gemeente behandelt ons als onmondige kindertjes’ in het Brabants Dagblad (d.d. 10-03-2009) werd door instanties een Klankbordgroep ingesteld. Zoals het woord ‘klankbord’ aanduidt, gaat het om het doorgeven van geluiden. Maar ook die mediale kerntaak, het informeren en raadplegen van de wijkbewoners, werd in de periode 2009-2010 niet opgepakt. Er zijn in de wijk verschillende clubs opgericht, bestuursleden daarvan zijn lid van de Zelfstandige Activititeiten Groep (ZAG) en er zijn straatcontactpersonen die zich richten op de openbare ruimte en de wijkwinkel. Er ontstond een wijkbeheergroep, een koppelproject, een veiligheidshuis, een wijktafel, een wijkonderneming en een (nieuw) wijkteam. Maar alles werd en is nog steeds verbonden aan de welzijns-onderneming Divers waardoor de eigen stem van bewoners tot voor kort nauwelijks doorklonk. De Klankbordgroep Hambaken nam daar eind 2012 geen genoegen meer mee. Eén van hun ex-leden schreef het plan Bewonersbedrijf in de Noorderpoort, waarvoor landelijk een groot startsubsidiebedrag kon worden ontvangen via het project Bewonersbedrijven bij de LSA. Het was een goed plan waar Hambaken Gym zich al snel bij aansloot. Dankzij de grote achterban van deze vereniging in de wijk en zijn netwerkrelaties was de verwachting dat het plan kon rekenen op steun van veel wijkbewoners. Deze ontwikkelingen waren een duw in de rug van de Klankbordgroep die zich in razend tempo wist om te vormen tot een door de gemeente erkende wijkraad per 1 januari 2013. De Wijkraad Hambaken, met vertegenwoordigers van de bewoners uit de hele wijk, heeft voor ogen zelf verantwoordleijkheid te nemen voor de wijk met een faciliterende rol voor professionals. Het mobiliseren van burgerkracht is hun motto. Het middel om dat te bereiken is de oprichting van een BewonersBedrijf. Dat is de uitdaging!

1.4 De kansen In 2003 nam de welzijnsonderneming Divers haar intrek in het buurthuis en noemde het de Noorderpoort. Anno 2012 krijgt Divers door de bezuinigingen van de gemeente 30% minder budget en moet daardoor zelf ook bezuinigingsmaatregelen nemen. In april 2012 is de welzijnsonderneming Divers van Noorderpoort naar het sportbedrijvencomplex De Vliert verhuisd. Initiatiefnemers van het BewonersBedrijf van nu, de wijkraad Hambaken in samenwerking met Hambaken Gym, willen graag dat het leeggekomen gebouw Noorderpoort, dat ooit ‘ons buurthuis’ was, teruggegeven wordt aan de wijkbewoners om daar een BewonersBedrijf voor de bewoners in te vestigen. Zo kunnen bewoners zélf het voormalig buurthuis weer tot leven brengen. Maar deze keer staan de wensen en behoeften van de bewoners centraal en nemen zij de uitvoering in handen. Omdat de bewoners zelf het BewonersBedrijf gestalte geven zijn de activiteiten van het BewonersBedrijf een echte afspiegeling van de wijk en haar bewoners. Wat zij belangrijk vinden wordt vertaald in producten en diensten die via het BewonersBedrijf terugvloeien naar de wijkbewoners: door de wijk, voor de wijk!

6

Het Bewonersbedrijf zal dan steunen op twee pijlers:

1. Hambaken-Actief

Het BewonersBedrijf wil het voormalige buurthuis, gelegen nabij het winkelcentrum de

Hambaken, graag in bezit nemen om daar o.a. een lunchcafé en vele activiteiten te openen. De

meeste winkelcentra hebben een lunchcafé. Er waren in het winkelcentrum De Hambaken vele

jaren een goedlopende cafetaria en pizzeria. Na de renovatie kwamen zij niet terug. Wel kwamen

er een Lidl en een Action die veel regionaal publiek aantrekken. Kortom, een lunchcafé kan

daarom rekenen op veel (winkelend) publiek uit de omgeving. Dit zal tot een mooie omzetgroei

leiden Andere verwachte inkomstenbronnen: verhuur van een kleine en grote zalen. Wat dit

betreft biedt De Noorderpoort vele kansen en voordelen voor de wijk.

2. Hambaken-Sportief

Vanuit de kern van haar oorsprong levert sport een bijdrage aan het verhelpen van problemen.

Dat geldt voor sport in het algemeen: zij draagt bij aan zelfontwikkeling, zelfbeheersing,

vertrouwen en respect voor de medemens. Zware woorden in deze tijd, maar alledaagse

begrippen in de sport. Sportlokaties vormen ook een ideale plek voor binding en integratie van

mensen in de samenleving. Sociale binding begint bij contact, sportverenigingen bieden daar plek

voor. De moderne sportvereniging is de ideale plaats om verschillende bevolkingsgroepen met

elkaar in contact te laten komen.

De vereniging Hambaken Sportief (Hambaken Gym) heeft aangegeven onder de paraplu van een

Bewonersbedrijf deze bedrijfstak als kartrekker op zich te willen nemen. Zij wil haar duurzame

bestaande en opgebouwde activiteiten zoals kickboksen en huiswerkbegeleiding, verder

uitbreiden voor beweeg- en sporttakken die vanuit de wijk gevoed worden.

Men denkt hierbij aan bijvoorbeeld:

Hambaken Gym Sportief

Vrouw en Sport (Women’s only)

Senioren gym

Sport en beweging voor mensen met een beperking

Sport- en bewegen voor kwetsbare kinderen (faalangst, obesitas, agressie/regulatietrainingen)

Zumba

Aerobics

Yoga/meditatieruimte

Op dit moment heeft de Hambaken Gym 80 leden, veelal jongeren uit de buurt, die 4 avonden per week intensief trainen. Maar Hambaken Sportief (Hambaken Gym) wil en kan veel meer zijn dan alleen een sportschool, het wil de motor zijn tot veranderingen en verbeteringen in de wijk, voorwaarden scheppen voor wijkbewoners om hun initiatieven vorm te geven. De ambitie van Hambaken Gym kan naadloos verbonden worden aan activiteiten binnen het Bewonersbedrijf i.o. Daarnaast vormen die leden zelf een belangrijke kweek- en visvijver voor het ontwikkelen en uitvoeren van diensten in het BewonersBedrijf (zie Hambaken Actief). Tevens willen ze inzetten op begeleidingstrajecten, waarbij de intrinsieke waarden van de sport worden ingezet om kwetsbare doelgroepen vaardigheden, normen en waarden mee te geven, gecombineerd met de dagbesteding vanuit stichting Cello. Dit laatste project zal in nauw overleg met Cello en de gemeente en andere relevante partners, zoals b.v. de

Weenergroep moeten leiden tot een organisatie die op de meest concrete wijze moeilijk op de arbeidsmarkt te

plaatsen mensen toe leidt naar de reguliere arbeidsmarkt.

7

2. Een BewonersBedrijf in de Hambaken

2.1 Centraal Idee Het Bewonersbedrijf wordt een sociaal duurzame organisatie die inspeelt op lokale behoeften door het ontwikkelen en beheren van activiteiten op het gebied van economie, werkgelegenheid (Hambaken Actief) en sport en welzijn (Hambaken Sportief). Het initiatief tot het bewonersbedrijf is genomen door de Wijkraad Hambaken en vereniging Hambaken Gym,

ondersteund door gemeente en Zayaz. Deze partijen hebben sinds januari 2013 een kerngroep gevormd die zich wil

bezig houden met de verdere ontwikkeling en uitvoering van het Bewonersbedrijf.

2.2 Het Bewonersbedrijf Hambaken in vogelvlucht

Het Bewonersbedrijf:

is een organisatie van bewoners van de Hambaken die zich inzetten voor zeggenschap over hun eigen wijk en betere leefomstandigheden,

richt zich op de sociaal economische versterking van de wijkbewoners,

neemt initiatieven en start projecten. Instanties zijn ondersteunend.

is representatief voor en legt verantwoording af aan de wijkbewoners en

heeft waardering voor de medewerkers, stagiaires en vrijwilligers,

de winst komt ten goede aan de wijk,

zal commercieel en ondernemend handelen, creatief en innoverend zijn, werken op milieuvriendelijke en duurzame wijze.

Het Bewonersbedrijf kan ook organisatorische en welzijnstaken uitvoeren. Denk hierbij aan het opzetten van duurzame activiteiten vanuit het project Kroon op je wijk. Het concept van het Bewonersbedrijf gaat uit van een vijftal kerngebieden;

1. Wijkfunctie : Het sociale en sportieve onderdeel dat een bijdrage wil leveren aan de wijk Hambaken, benoemd als Hambaken Actief en Hambaken Sportief.

2. Lunch café/catering : Het bedrijfsonderdeel dat lunches en diners verzorgt voor bezoekers van de winkels, de mensen

uit de buurt (ontmoeting met koffie) en mogelijk personeel van het bedrijventerrein. Daarnaast

de mogelijkheid om op bestelling catering in te zetten (ook bezorgd op locatie).

3. Repaircafé : Het bedrijfsonderdeel dat reparatie van artikelen hoog in het vaandel heeft staan.

Wat doe je met een stoel waarvan een poot los zit? Met een computer die stuk is? Met een broodrooster die niet meer werkt? Of met een broek waar een gat in zit? Weggooien? Mooi niet!

4. Zorg : De ondersteuning aan, met en voor mensen met een beperking, ouderen en kinderen.

5. Zaalverhuur : Het bedrijfsonderdeel dat zalen wil verhuren. Een idee uit de wijk is bijvoorbeeld het houden van

8

een oosterse/Afrikaanse overdekte zaterdagmarkt van kruiden en specerijen, kleding e.d. De verschillende kerngebieden zijn nevenschikkend in importantie omdat alle aspecten van wezenlijk belang zijn

voor het geheel.

2.3 Missie en Visie Missie.

Met de Wijkraad, Hambaken Sportief en het Bewonersbedrijf creëren we een plek in de Noorderpoort waar

iedereen welkom is. Waar bewoners door middel van een zinvolle bijdrage aan het buurtschap, het runnen van een

lunchcafé/catering, repaircafé, sport- en verenigingsleven, creëren van huiswerkbegeleiding, kookcursussen,

computerlessen, het aanbieden van leer-werktrajecten en door het verhuren van zalen betekenis gaat geven aan

het zichtbaar zijn in de samenleving en in de wijk.

Visie.

De burger in de wijk Hambaken staat centraal !

Onze boodschap is helder: overheden vertrouw je burgers, maak gebruik van hun kracht en deskundigheid om

wijken te verbeteren. Zorg voor dienstverlening, ondersteuning en facilitering. Maar ook voor eerlijke en

fatsoenlijke discussies als plannen/oplossingen die vanuit overheidswege moeilijk haalbaar zijn. Zie er samen, hoe

dan ook, uit te komen, dat moet steeds het doel zijn.

De bezuinigingen van het kabinet bieden, hoe gek het ook klinkt, mogelijkheden om burgerkracht in steden, dorpen

en wijken te mobiliseren. De politiek schuift de verantwoordelijkheid dus naar de burger toe, dat komt goed uit om

het land economisch weer op orde te krijgen. Maar het echte doel zou moeten zijn de burgers zelf aan het roer te

zetten, zelf hun problemen zo veel als mogelijk te laten oplossen vanuit hun deskundigheid en hun gezonde

verstand. Dus systemen om te gooien, te hervormen, organisaties te slopen om ze in dienst van burgers weer

(afgeslankt en effectief) op te bouwen. Waarbij facilitering en dienstbaarheid hoog in het vaandel staan.

Burgers neem je verantwoordelijkheid! Overheid stel je burgers centraal! Daar sturen bewoners in de Hambaken

nu met veel energie op aan.

9

2.4 Sterkte en Zwakte Analyse De wijkraad Hambaken en vereniging Hambaken Gym zien kansen voor een succesvol BewonersBedrijf maar zijn niet blind voor de valkuilen. Sterkte / Zwakte Analyse:

Sterkte

Favoriete plek van bewoners voor ontmoeting

Beschikbaarheid van een leegstaand pand in het midden van de wijk

Behoefte van bewoners om het zelf op te bouwen

Het pand ligt naast de Lidl en de Action, waardoor er dagelijks veel druk verkeer is op het plein

Combi werkers, ontmoeting+ marktplaats

Er is in de wijk geen concurrentie op het gebied van horeca en ruimteverhuur

Met de vereniging Hambaken Gym start het Bewonersbedrijf meteen met een goed lopend en druk bezochte sportactiviteit, die veel invloed heeft op jongeren in de wijk

Afstand tussen BBS en Bewonersbedrijf is overbrugbaar waardoor je een nauwe samenwerking tussen professionals en bewoners kunt onderhouden

Veel ZZP-ers in de wijk die ruimte kunnen huren

Wijkraad staat achter het plan voor het Bewonersbedrijf

Uitdaging

- Gezellig ingerichte binnenruimte en een uitnodigend terras buiten?

- Het Bewonersbedrijf wordt gerund door actieve bewoners en gesteund door dienstbare professionals en organisaties

- Meer actieve wijkbewoners betrekken als vrijwilliger bij het Bewonersbedrijf

- Integratie van mensen met een beperking als werknemer in de BB

- Integratie van allochtone vrouwen bij het BB - Verbouwing Noorderpoort laten verrichten

door jongeren uit de wijk onder supervisie van een aannemer (werkmeester).

Zwakte

Nu slechte uitstraling buitenkant (locatie)

Parkeerprobleem overdag Geen uitnodigend plein om aan te zitten Is imago uit het verleden weg te

poetsen? Is uitbouw/opbouw mogelijk Flinke omzet nodig om de vaste lasten

op te brengen Hoge criminaliteitscijfers in de wijk

Bedreiging

Hangplek jongeren/drugsgebruik Omwonenden kunnen klagen over

overlast Geen claim op het bewonersbedrijf

door bepaalde doelgroepen

Bestrijden van risico’s en bedreigingen

Risico’s en bedreigingen kunnen in zijn algemeenheid bestreden worden door zoveel mogelijk wijkbewoners te betrekken bij de plannen. Niet alleen als actieve vrijwilligers die de uitvoering van activiteiten ter hand nemen maar laat hen ook deelnemen in besturen en/of de wijkraad, zodat zij invloed kunnen hebben op wat er in de wijk gebeurt. Bijvoorbeeld als 40% van de bewoners van allochtone afkomst is zal dat tot uitdrukking behoren te komen in de wijkraad.

10

Belangrijk is dat de communicatielijnen tussen de wijkraad, verenigingen in de wijk, bedrijven in de wijk zo direct mogelijk zijn. Bij voorkeur niet alleen schriftelijke verzoeken en mededelingen waar niemand zich verantwoordelijk voor voelt, die vaak meteen in de prullebak verdwijnen. Liever persoonlijke contacten, al kosten deze meer tijd en inspanning. Er moet voortdurend op toegezien worden dat het nieuwe wijkcentrum Noorderpoort niet ‘geclaimd’ wordt door één of twee groepen uit de wijk. Het wijkcentrum is voor alle wijkbewoners in de Hambaken. Misschien moet dat als tekst wel bij de ingang hangen. In het gebouw gelden voor de toekomst een paar vaste regels waarover geen discussie mogelijk is en waar iedereen die het gebouw betreedt zich aan houdt. Onder de bewoners zullen zeker verschillen van mening zijn, die kunnen uitlopen op tegenstellingen in het Bewonerbedrijf. Hiervoor komt een onafhankelijke klachtencommissie waar men zijn meningsverschillen kan voorleggen. Uitspraak van de klachtencommissie is voor alle betrokkenen bindend. Hoe deze klachtencommissie en in welke vorm deze commissie er uit komt te zien zal in een later stadium duidelijk gemaakt moeten worden. Tenslotte zal één van de speerpunten zijn vooral jongeren en ouderen aandacht te geven in de wijk. Veel energie zal er gestoken moeten worden vanuit de wijk in het bieden van perspectief aan de jongeren en ouderen. Begeleiding/structuur bieden waar mogelijk, ondersteunen zeker.

11

3. Kernactiviteiten uitgewerkt

3.1 Producten en Diensten Naast de hieronder reeds vermelde activiteiten staan wij open voor en zoeken wij nadrukkelijk de samenwerking

met andere burgers en hun initiatieven. Uitgangspunt is het organisch laten groeien van het Bewonersbedrijf

waarbij de burgers uit de wijk leidend zijn. Daarnaast zoeken we selectief en doelgericht de samenwerking met

bedrijven, organisaties en instanties uit de naaste omgeving. Selectief, om te voorkomen dat burgers in een

passieve en vragende houding terecht komen. Dat wat burgers zelf kunnen regelen, regelen ze dan ook zelf.

Ad1 Wijkfunctie.

Het gebouw en de activiteiten die plaatsvinden zijn voor wijkbewoners (met en zonder een beperking):

Goed en makkelijk toegankelijk

Financieel aantrekkelijk en mogelijk

Een mogelijkheid om te integreren

voorzien van service en dienstverlening die past bij het prijsbeleid

Gebruik van de multifunctionele sport- en bewegingsruimte door Hambaken Sportief:

Fitness

Zumba

Faalangst-trainingen (waaronder ook pest- gedrag), agressie-regulatietrainingen

Sportles aan “women’s only-groepen

Beweging voor senioren

Yoga

Aerobics

Kickboksen Onderstaande activiteiten kunnen ook plaats vinden in deze zaal:

Op zondag gebedsbijeenkomsten

Zanggroep

Toneelgroep

Ad2 Lunch café/catering.

Het lunch- en dinercafé is een plaats waar:

Een gemoedelijke en vriendelijke sfeer is, De uitstraling netjes en sfeervol is, De bediening van een goed niveau is,

De kwaliteit boven het prijsniveau ligt, Commercieel wordt gewerkt met mensen met een beperking en

iedereen makkelijk en graag wil komen.

Vestiging van een lunchroom

2 jaar geleden is het winkelcentrum De Hambaken gerenoveerd en verbeterd. Jammer genoeg zijn de

wijkbewoners niet gevraagd hun inbreng daar aan bij te dragen. Er is een Lidl, Action en een tweetal kleine

12

bedrijven gevestigd op het winkelcentrum ( bloemenwinkel en een Turks verkooppunt ). In het verleden waren in

het winkelcentrum ook een pizzeria en een cafetaria gevestigd die voor overlast zorgden. Al met al zijn de

aanwezige winkels de publiektrekkers van de wijk waar een lunchcafé als trekpleister zeer goed op zijn plaats zou

zijn. In het lunchcafé kan een ieder naar behoefte gebruik te maken van gevarieerde assortimenten die worden

aangeboden. Het plan is naast beroepskrachten uit de horeca personeel met een verstandelijke beperking in te

zetten. Deze mensen worden getoetst op hun capaciteit en kwaliteit en zoveel mogelijk uit de wijk De Hambaken te

werk gesteld.

In het lunchcafé zal met een kleine keuken geprobeerd worden zoveel mogelijke assortimenten aan de klant aan te

bieden. Een goede sociale hygiëne is van groot belang en zal ook streng gecontroleerd worden. Het lunchcafé

wordt voor een ieder toegankelijk en zal worden opgefleurd met leuke tafels en stoelen, alsmede planten en

wandaankleding.

In de toekomst zal worden gekeken of er verdere uitbreiding mogelijk is, het is niet de bedoeling dat de grote

ruimte in de Noorderpoort als feestzaal zal worden gebruikt, waardoor overlast beperkt zal blijven. Verkoop van

alcohol in welke vorm dank ook wordt in het eerste jaar van bestaan niet toegestaan.

Ad3 Repaircafé.

Het Repaircafé is een activiteit die draait om het repareren van kapotte spullen. Op de locatie waar het Repair Café

wordt gehouden, is gereedschap en materiaal aanwezig om alle mogelijke reparaties uit te voeren. Zoals kleding,

meubels, elektrische apparaten, fietsen, serviesgoed, gebruiksvoorwerpen, speelgoed et cetera. De reparatie

gebeurt onder deskundige hulp van bijvoorbeeld een elektricien, een naaister, een timmerman of een

fietsenmaker.

Klusjes voor buurtbewoners

Kringloop- en reparatie van apparaten/fietsen/computers/meubels

Kledingherstel

Ad4 Zorg.

In het Bewonersbedrijf is een bedrijfsmatige werkplek waar mensen met een beperking die zich kunnen

ontwikkelen, zichtbaar zijn, kortom kunnen laten zien dat ze mogelijkheden hebben. Ze leveren zo een bijdrage

aan de maatschappij, professioneel ondersteund bij hun werk- en dagbesteding in hun eigen woonomgeving, zodat

zij een volgende stap in het werkzame leven kunnen zetten.

Cello, Leer-werktrajecten voor mensen met een beperking

KW1C en praktijkschool De Rijzert

Weenergroep

Ad5 Zaalverhuur

Zalen die worden verhuurd aan burgers en bedrijven zijn:

Mooi met een goede service en dienstverlening

Van een kwalitatief hoog niveau

Gastvrij, gemoedelijk, netjes en commercieel

13

Overdekte zaterdagmarkt met stands in de centrale hal kan mensen de kans bieden om hun waren aan te bieden. Momenteel is er al een vraag binnengekomen van een Marokkaanse vrouw om Marokkaanse kleding en make-up te verkopen.

Huiswerkbegeleiding

Computerlessen voor rij- examen (auto- scooter)

Verhuur aan ZZP-ers

Vergaderruimte aan bedrijven

3.2 Gebruikers, klanten en andere afnemers Gebruikers zijn met name de bewoners uit de wijk. Of uit de naaste omgeving want er komen veel bewoners die niet in de wijk wonen, maar die wel de boodschappen en aankopen doen bij de de Lidl en de Action. Daarnaast kan het lunchcafé klanten trekken uit het industriepark dat in de naaste omgeving ligt.

3.3 Marketing & Communicatie (hoe weten anderen dat we bestaan) Door middel van een website, een flyer en nieuwsberichten komt de informatie bij de bewoners; daarnaast gaan we ervan uit dat met mond op mond reclame veel bewoners bereikt zullen worden. Maandelijks zal er ook in de Nieuwsbaken een maandelijks primeurtje bekend worden gemaakt. Beknopte omschrijving Bewonersbedrijf

Het Bewonersbedrijf is een samenwerkingsverband tussen verschillende partijen van burgers/bewoners om de wijk

de Hambaken te verbeteren. Hierbij moet gedacht worden aan het vergroten van de leefbaarheid, veiligheid,

betrokkenheid en de samenhang tussen de wijk bewoners/burgers en bedrijven. Om dit te verwezenlijken dienen

niet alleen de instanties met elkaar samen te werken maar in eerste instantie de wijkbewoners/burgers onderling

met inschakeling van bedrijven. Zij kunnen voor de “massa” zorgen die hard nodig is in de wijk de Hambaken.

Meedoen en erbij horen is hierbij het motto.

Uiteindelijk dient deze samenwerking te leiden tot een krachtige buurteconomie.

Bij die krachtige buurteconomie zal het bedrijfsleven ingeschakeld moeten worden. Daarvoor is een onderzoek

in 3 stappen nodig:

1. Inzicht krijgen in het aanbod van de Bewonersbedrijf voor lokale bedrijven.

Het eerste deel van het onderzoek bestaat voornamelijk uit, het in kaart brengen van wat het Bewonersbedrijf te

bieden heeft aan bewoner/burger en de lokale bedrijven. Er moet een sponsorpakket opgesteld worden met

hoofd- en subsponsors. Hierbij moet gedacht worden welke mogelijkheden voor sponsoring. De faciliteiten en

activiteiten in de wijk zijn als het ware het ‘product’ van de wijk.

2. Inzicht krijgen in de bereidheid van lokale bedrijven in hoeverre deze willen investeren in het

Bewonersbedrijf.

In en rondom de wijk de Hambaken bevinden zich een groot aantal bedrijven. Voor het onderzoek is het alleen

relevant om bedrijven mee te nemen die minimaal 10 werknemers in dienst hebben. Voor het onderzoek zullen er

een aantal bedrijven benadert worden. Bij deze bedrijven worden diepte-interviews afgenomen. In deze diepte-

interviews zullen zaken naar voren komen m.b.t. de bereidheid te willen investeren in het Bewonersbedrijf, hoe er

tegen sponsoring aangekeken wordt en hoe zij het liefst benaderd willen worden.

14

3. Inzicht krijgen in de beste communicatie tussen het Bewonersbedrijf en de lokale bedrijven.

Er moet onderzocht worden wat de beste manier is van communiceren tussen het Bewonersbedrijf en lokale

bedrijven. Er moet gekeken worden naar hoe bedrijven op de hoogte gebracht kunnen worden van de

wijkonderneming. Daarnaast dienen de werknemers van het Bewonersbedrijf te weten wat de beste manier is om

lokale bedrijven te benaderen. Uiteindelijk moet dit onderzoek twee plannen opleveren. Een sponsorplan voor de

werknemers van het Bewonersbedrijf en een sponsorplan voor de lokale bedrijven.

Sponsorplan intern

Dit deel is opgesteld voor de interne (de medewerkers) mensen van het Bewonersbedrijf. Hierin staat informatie

met betrekking tot het werven van sponsors. Bij deze informatie moet gedacht worden aan manier van

communicatie, het aanbod van de wijkonderneming, doelgroep van de wijkonderneming, aanbevelingen en

dergelijke.

Sponsorplan Extern

Het externe deel is bedoeld om overhandigd te worden aan bedrijven en instellingen die mogelijk sponsors kunnen

worden. Dit is een aangepast en commercieel deel waarin het aanbod van het Bewonersbedrijf staat en informatie

om bedrijven over te halen als sponsor.

3.4 Belanghebbenden en overig betrokkenen

Hieronder tonen we een schema waarin de verhoudingen en positionering van betrokken partijen bij het Bewonersbedrijf staat.

De organisaties uit het schema zijn: Wijkbewoners/wijk, Gemeente, Zayaz, Cello, de Weenergroep, BBS-professionals en het wijkteam.

15

Wijkraad en het Bewonersbedrijf zullen aansturen op een nauwe samenwerking met professionals in de BBS. Beide partijen hebben elkaar nodig. Zij zijn aanvullend op elkaar, maar blijven autonoom. Daar waar ontmoeting en verbinding tot stand komt in de Noorderpoort, kan indien nodig makkelijk een doorgeleiding plaats vinden van de Noorderpoort naar de BBS. Vrijwilligers in de Noorderpoort kunnen dienen als intermediair naar het Werkplein in de BBS. Professionals in de BBS zullen zich de ‘nieuwe’ rol van aansluiten en ondersteunen richting burgers verder eigen moeten maken. Ook wel ‘professional welzijn nieuwe stijl’ genoemd. Ook deze veranderende grondhouding van professionals zal tijd kosten. Het is aan de sociaal ondernemer van de Noorderpoort en de sociaal programmaleider van het wijkteam om dit toe te juichen en te realiseren. Het is aan de gemeente en de organisaties uit het publiek domein om dit te faciliteren (zie notitie: “De sociale kracht van de stad”. 2011).

16

4. Organisatie (wie & wat) WIE?

Een Bewonersbedrijf zoals in de Noorderpoort gepland kent een structuur die te maken heeft met de realisering van niet alleen kwalitatief goede werk- en dagbesteding, maar ook gericht is op bedrijfsmatige doelstellingen. Dit vraagt voortdurend om een goede afweging te maken in het spanningsveld waar verschillende belangen spelen: “ Wie is de Koning, de Klant of de Cliënt”.

Duidelijk is dat het Bewonersbedrijf onderdeel is van de Wijkraad Hambaken. Onder de paraplu van de

wijkraad ‘hangen’ commissies, waarvan het Bewonersbedrijf er één is als zelfstandige eenheid. Dagelijks

bestuur Wijkraad, de sociaal ondernemer en de beheerder Bewonersbedrijf zijn verantwoordelijk voor de

dagelijkse gang van zaken. Het kernteam van de gemeente ’s-Hertogenbosch, de wooncorperatie Zayaz en

Cello zullen een belangrijk klankbord vormen voor de wijkraad.

17

WAT?

Dilemma’s die spelen bij het Bewonersbedrijf:

- verhuur t.b.v. wijkfunctie of commerciële verhuur. - Commerciële activiteiten en de rol/draagkracht van medewerkers; past de wens van de klant bij de

mogelijkheden van de cliënten. - Klantenbinding; niet te snel ‘nee’ verkopen, maar waar ligt de grens? - Minimale eisen aan vaardigheden van de cliënt; wat is nodig binnen de bedrijfsvoering en is dit passend in

totale aanbod dagbesteding - Wat is de maximale bedrijfsdrukte in combinatie met prikkels voor de medewerker; welke

omzetdoelstelling is maximaal. - In hoeverre passen we het bedrijfsconcept aan t.b.v. structuur voor de medewerker?

Uitgangspunten

Bovenstaande dilemma’s zijn lastig op te vangen door het vaststellen van kengetallen zoals o.a. aantal gasten,

omzet, bezoekers, huurders, niveau cliënten. Dit omdat e.e.a. afhankelijk is van het type activiteit, draagkracht per

medewerker, maar ook per individuele gast/klant. Dit vraagt van vrijwilligers en beroepskrachten dat ze in staat zijn

om flexibel in te spelen op de draagkracht van de medewerkers met een beperking en daar waar nodig deze door

eigen inzet te compenseren, zodat de kwaliteit voor de klant gewaarborgd blijft.

Er zijn een aantal uitgangspunten op basis waarvan een afweging gemaakt kan worden bij het nemen van een

besluit:

- Het bedrijfsconcept van de Noorderpoort gaat uit van een klant- en gebruikersgerichte benadering; - Wat wil de gast/klant/deelnemer en hoe kunnen we de werkprocessen daarop aanpassen? - Medewerkers met een beperking maken onderdeel uit van het bedrijfsconcept van de Noorderpoort. Dit

heeft consequenties in afspraken met de gasten over : o verhouding huurder/vrijetijdsactiviteiten, bedrijfsactiviteiten/bediening/zelfbediening; bv

volledige bediening op zalen niet altijd mogelijk o Maximale aantal personen; medewerkers hebben meer ruimte nodig o Eindtijd activiteiten; uiterlijk 22.00 uur, sluiting 23.00 uur. o Maximale aantal activiteiten in een periode: middels een kalender wordt kritisch bekeken of een

activiteit past binnen de draagkracht van het team de wijkraad behoort hierbij. Daarbij wel steeds met een gezonde ondernemersgeest blijven kijken hoe we de draaglast voor medewerkers omlaag kunnen brengen door o.a. duidelijk werkproces, inzet van beroepskrachten/vrijwilligers.

Oriënterende gesprekken hierover vinden momenteel plaats met Cello, waarbij gebruik gemaakt wordt

van hun expertise met de lunchcafés ‘In de Roos’ (‘s-Hertogenbosch), de Rode Rick (Vught) en ZIN (Vught).

- Wijkfunctie; er zijn basisafspraken over zaalhuur in aantal minimum dagdelen tegen de gereduceerde prijs. Hieraan wordt niet getoornd. In goed overleg kunnen verschuivingen plaats vinden. Het aantal afgesproken dagdelen is tevens het maximum voor seizoensgebonden afspraken. Wel wordt in

goed overleg gekeken naar mogelijkheden bij een grotere vraag vanuit de wijk.

- Uitgangspunten bij activiteiten is dat bewoners uit de Hambaken een bijdrage leveren. - Tevens is het uitgangspunt: Waar burgerinitiatieven samen kunnen gaan, zal dat gepromoot en

ondersteund worden. - Er zal een nauwe samenwerking ontstaan met de activiteiten van bewoners en professionals in de BBS. We

versterken elkaar en vullen elkaar aan daar waar nodig is. We gunnen elkaar de veren en zijn geen concurrent van elkaar (zie schema paragraaf 3.4)

18

Een belangrijk aspect van een BewonersBedrijf is dat het duurzaam is. Professionals van de instanties komen en

gaan, maar de bewoners blijven bestaan.

4.2 Locatie en middelen (waar & waarmee) Belangrijk voor het succes van het Bewonersbedrijf en Hambaken Sportief is dat ook het pand voor bewoners herkenbaarheid en vertrouwen uitstraalt. Het gebouw waar het Bewonersbedrijf zich wil vestigen moet een laagdrempelig inlooppunt zijn waar ruimtes verhuurd en diensten verleend worden. Daarom willen het BewonersBedrijf en Hambaken Sportief zich vestigen in de Noorderpoort. Deze locatie zal het kloppend hart vormen van de wijk. Het pand heeft een aanzienlijke omvang (zie plattegrond bijlage II) waardoor er naast de kantoor-en loketfunctie veel ruimte is voor economische en sociale voorzieningen (zie voor een overzicht hoofdstuk 3 Kernactiviteiten) Sinds 2012 is de kantoor- en verenigingsfunctie van de Hambaken Gym (Hambaken Sportief) gevestigd op het Wielsem 142. Deze functie zal bij het betrekken van het BewonersBedrijf in de Noorderpoort verhuizen naar de Noorderpoort. De sportzaal is gevestigd in BBS Hambaken maar voldoet al tijden niet aan de behoeften van de leden. Het aanvankelijke plan voor sportpark Hambaken is gewijzigd en in dit nieuwe plan is geen locatie vrijgemaakt voor een sportzaal voor de vereniging. Daardoor wordt er al lange tijd naar een nieuwe locatie gezocht. Door het samengaan met het BewonersBedrijf zullen deze criteria uitgebreider worden. Immers, Hambaken Sportief is meer dan alleen een kickboksschool. Op de dagdelen dat de Hambaken Gym de sportzaal niet gebruikt, zal deze gebruikt gaan worden door andere verenigingen zoals Yoga, Fitness, Zumba maar ook een zangkoor of muziekschool zal daar goed gebruik van kunnen maken. Zie voor een aanzet Locatie Criteria sportzaal in Bijlage III.

4.3 Randvoorwaarden De gemeente ’s-Hertogenbosch, wooncorperatie Zayaz, bedrijven in de omgeving van de Hambaken en vooral de bewoners van de Hambaken zijn afhankelijk van elkaar om tot een bloeiend Bewonerbedrijf te komen in de Noorderpoort. De gemeent heeft er alle belang bij dat de Hambaken een goede wijk wordt met een veilig imago, minder (jeugd)criminaliteit, effectief werkende hulpverleners/professionals. Zayaz wil in betere (financiële) tijden met name het centrum van de Hambaken een nieuw gezicht geven in overleg met de wijkbewoners (Fund èm, 2012). Bedrijven kunnen een bijdrage leveren aan verbetering van de wijk en daar zelf ook profijt van trekken. De wijkbewoners van de Hambaken bruisen van energie om in de wijk te investeren, die kracht mag niet verloren gaan door bureaucratie of laksheid van de overheid. Deze periode MOET aangegrepen worden om iets moois in de wijk van de grond te tillen. Een goed lopend Bewonersbedrijf functioneert daarbij als de motor. DE randvoorwaarde is dat alle partijen, uitgaande van een half vol glas, eendrachtig gaan samenwerken en gaan proberen, elkaar serieus nemend, zoveel mogelijk kansen te benutten, al weten ze dat in tijden van financiële malaise er af en toe stevig onderhandeld zal moeten worden en dat niet alle idealen bereikbaar zijn.

19

5. Plan van Aanpak

De eerste stap is het plan Bewonersbedrijf goedgekeurd te krijgen door betrokken partijen. Een deskundige externe beoordelaar heeft het ondernemingsplan gelezen en een advies hier over gegeven. We kennen hierbij een belangrijke rol toe aan het kernteam dat in januari 2013 is gestart. Zij kunnen na vaststelling van het plan van grote waarde zijn bij het concreet gestalte geven van het plan door hun grote verscheidenheid aan deskundige inbreng. Bij het accorderen van het plan zijn de volgende stappen voorzien:

Conceptplan is klaar voor 27-03-2013.

Bespreken met Cello

Daarna bespreken in de wijkraad

Bespreken met de Hambaken Gym

Voorleggen aan de externe beoordelaar

Eventuele wijzigingen doorvoeren

Aanbieden aan de wethouder voor 01-04-2013

Daarna bespreken in het nog steeds bestaande kernteam (Gemeente, Zayaz, Wijkraad en Hambaken Gym)

5.1 Scenario’s Na vaststelling van het plan waarbij het College van Bestuur en de gemeenteraad een essentiële rol zullen spelen gaan de leden van de kerngroep opnieuw om de tafel zitten voor een taakverdeling om mogelijkheden en kansen van het Bewonersbedrijf in de Noorderpoort in beeld te brengen. Tevens om uitvoeringsplannen op te stellen met tijdsplanningen.

5.2 Risicobeheersing

Omdat het plan uitgaat van een organische ontwikkeling van het Bewonersbedrijf zal er doorlopend een zorgvuldige afweging plaatsvinden of een volgende stap gemaakt kan worden. Dus geen groot kant en klaar totaalplan van uitvoering waarin alle ideeën meteen werkelijkheid geworden zijn. Bovendien past die werkwijze niet bij het uitgaan van burgerkracht/initiatieven door wijkbewoners. Door deze weg te volgen naar een compleet Bewonersbedrijf met, door en voor bewoners stukje bij beetje op te bouwen kunnen risico’s vrij goed beheerst worden.

20

6. Financiën

De dekking van kosten en het genereren van omzet zal afkomstig zijn van zakelijke klanten (huurders, uitbesteders in de distributieketen, e-waste partner, …), van leden van verenigingen die gebruik maken van ruimten in de Noorderpoort (contributie) en consumenten / bewoners (kleine horeca). Bij aanvang zal gebruik gemaakt worden van subsidiegeld en fondsen. Het herverdelen van subsidiegeld door de gemeente (zoals ‘Kroon op je wijk’-gelden: € 200.000,00 in de afgelopen 3 jaar?) zou het best besteed zijn door deze gelden voor de komende jaren toe te wijzen aan de Wijkraad Hambaken zodat de wijkraad het Bewonersbedrijf in de Noorderpoort kan ontwikkelen. In dit kader zou de gemeente zich geroepen moeten voelen om een wijksportcoach voor minimaal 2 jaar aan te stellen, die bovendien de beheerderstaak van de Noorderpoort kan vervullen. Daarnaast een (parttime) sociaal ondernemer die als spin in het web alle acties coördineert en betrokken partijen verbindt om het Bewonersbedrijf tot een succes te maken. Omdat deze taak ver boven de macht van de uit vrijwilligers bestaande Wijkraad uitstijgt zal gezocht worden naar een deskundige persoon die het vertrouwen krijgt van de wijkraad, Hambaken Gym en wijkbewoners. Het financiële draagvlak dat de gemeente heeft vanuit de 40+ gelden en vanuit ‘Kroon op je wijk’ kan zeker een juiste bestemming hebben voor de start en organische groei van de Noorderpoort. De financiële toewijzing van ‘Kroon op je wijk’ richting Divers kan hier mee bespaard worden en tot een beter burgerinitiatief leiden ter ontwikkeling van de Noorderpoort. Om meer gelden te genereren zullen er zeker bij de landelijke organisaties subsidieaanvragen worden ingediend om het Noorderpoortproject te ondersteunen. (Sportimpulsgelden, NL doet, Oranjefonds, VSB, Mama Cash….) Na een periode van 2 jaar wordt de balans op gemaakt: wat en hoeveel mogelijkheden zijn er uit burgerinitiatieven in de Noorderpoort ontstaan. Er zal onder de verantwoordelijkheid van de Wijkraad een financiële commissie worden samengeteld die de inkomsten en uitgaven zal controleren. Voor financiële investeringen in de Noorderpoort blijft de gemeente verantwoordelijk in nauwe samenspraak met de Wijkraad, de aanvragers en de uitvoerders van het plan. Hambaken Actief Zakelijke klanten:

Catering bedrijventerrein

Catering instanties

Lunchbijeenkomsten voor groepen

Zaalverhuur Hambaken Sportief Leden :

Sinds januari 2012 geldt voor leden van de huidige Hambaken Gym een verplichte contributie. Voor jongeren tot 15 jaar € 10,- per maand en voor jongeren en volwassenen ouder dan 15 jaar kost de contributie € 20,- per maand. Van de 80 leden op dit moment zijn 50 leden betalend lid. Voor de zomervakantie zal iedereen als betalend lid ingeschreven moeten zijn. Overzicht van belangrijkste activiteiten en bijbehorende prijzen: Maandelijks lidmaatschap voor thaibokstrainingen vanaf 16 jaar: € 20,- per maand p.p Maandelijks lidmaatschap voor thaibokstrainingen tot 15 jaar: € 10,- per maand p.p

10-rittenkaart voor vrij fitness: € 35,- p.p

Wijkbewoners; kijken in hoeverre verenigingen over willen stappen van BBS naar locatie Noorderpoort. Geen concurrentie aangaan, maar mogelijkheid om ruimte te scheppen voor plaatsing van het wijkteam in de BBS in de zaal naast de Klepel. Naast de leden van de Hambaken Gym zullen de andere verenigingen bijdragen aan de huur van de grote zaal. De financiële bijdrage van verenigingen wordt in een later stadium besproken met de gemeente en belaanghebbenden.

Hambaken Actief Consumenten:

Wijkbewoners, winkelbezoek (Lidl en Action) uit de omliggende dorpen, personeel bedrijventerrein

21

Literatuur

Een greep uit de lokale onderzoeken en beleidsnotities voor de wijk Hambaken:

Kroon op je wijk. Gemeente ’s-Hertogenbosch. 2008

19-puntenplan. Gemeente ’s-Hertogenbosch. 2008

Sportvisie; de sportieve kracht van de stad. 2008

Sociale kijk op de wijk Noord. Gemeente ’s-Hertogenbosch. 2009

Trendanalyse Hambaken. Gemeente ’s-Hertogenbosch 2009.

ACTIEPROGRAMMA Hambaken; evaluatie. 2009-2010

Er tegenaan. Samen voor de Hambaken. Aanvraag 40+wijk. 2010

Sponsorplan de Wijkonderneming Hambaken. 2011. Afstudeeronderzoek Avans Economie.

De Wijkonderneming Hambaken; terugblik en resultatenoverzicht. 2010.

Vergelijk de wijk; vervolg op de sociale kijk op de wijk. 2010

Evaluatie Wijkonderneming Hambaken door Gerrichhausen en Partners. 2010.

Efficiënt en effectief samenwerken in Hambaken door onderzoeksbureau Hiemstra en de Vries.

2011.

De sociale kracht van de stad. Gemeente ’s-Hertogenbosch. 2011

Onderzoeksbureau Fund’m door Zayaz ingehuurd voor de wijk Hambaken. 2012.

Integraal uitvoeringsplan. Gemeente ’s-Hertogenbosch. 2012-2013

Boeken

Azghari, Y. (2009) Aan de slag met diversiteit. Barneveld, Nelissen.

Baart, A. (2004) Een theorie van de presentie. Den Haag, Boom Lemma.

Baart, A. (2011) Van bewegen naar bewogenheid. Amsterdam, SWP.

Boutelier, H. (2011) De improvisatiemaatschappij. Den Haag, Boom Lemma.

Brave burgers gezocht; de grenzen van de activerende overheid. (2010) Onder red. Imrat

Verhoeven en Marcel Ham. Amsterdam, van Gennep.

Burgerkracht; de toekomst van het sociaal werk in Nederland. (2001) Nico de Boer en Jos van der

Lans. Den Haag, Textcetera.

Gezondheidsagenda voor de toekomst. (2010) PVRMZ. Dordrecht, BibloVanGerwen.

Jaworski, J. Synchroniciteit; de innerlijke kracht naar leiderschap. (2003) Zeist, Indigot.

Jong, Jan Dirk de. Kapot moeilijk; een etnografisch onderzoek naar opvallend delinquent

groepsgedrag van Marokkaanse jongens. (2007) Amsterdam, Aksant.

Lans, J. van der. Eropaf! (2010) Amsterdam, Augustus.

Mcknight, J. The careless society. (1996) New York, Basic Books.

Werdmölder, H. Marokkaanse lieverdjes. (2005) Amsterdam, Balans.

Winsemius, P. Zestien miljoen Nederlanders. (2012) Amsterdam, Balans.

Wijkontwikkeling op eigen kracht; bewerkte vertaling van Building communities from the inside

out, a path toward finding and mobilizing a community assets, J.McKnight en P.Kretzman. (2004)

Den Haag, Vos.

22

Zwaard, J. van der. Scénes in de copy-corner. (2011) Rotterdam, Sun Trancity.

Onderzoeken en publicaties

Help, een burgerinitiatief! Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties. (2010) Den

Haag.

Inclusief. Denken is doen. 1e editie. (2010) ‘Uitgave van de taakgroep Handicap en sociale

samenleving’.

Kal, D. Kwartiermaken; werken aan ruimte voor anders-zijn. (2011) Amsterdam, Kenniscentrum

sociale Innovatie.

Koppelen en doorschakelen; professionals reflecteren op organisatievormen in de wijk. (2011)

Futura. Tilburg, Groels.

Kröber, H. en Pouwel van de Siepkamp. Leiding geven en community care. NIZW. (2004)

Heerhugowaard, Panthijncasparie.

Lans, J. van der. Loslaten, vertrouwen en verbinden. Alkmaar, Bejo druk & print, 2012.

Loslaten in vertrouwen; naar een nieuwe verhouding tussen overheid, markt én samenleving. ROB

(raad voor het openbaar bestuur. Den Haag, december 2012.

Mijn onbegrijpelijke overheid; verslag van de nationale ombudsman 2012. Den Haag, 2013.

Oesh……aan de slag dan maar! (2008) Arnhem, KNKF.

Paes, M. Wijkgezondheidswerk; een studie naar 25 jaar wijkgericht werken aan gezondheid in Den

Bosch-Oost. Proefschrift. (2008) Tilburg, Mezclado.

Regenmortel. T. van. (2009) ‘Empowerment als uitdagend kader voor sociale inclusie’. Journal of

Social Intervention: Theory and Practice Volume 18, Issue 4, no. 22–42.

Sanden, M. van der. (2011) Essay internationale studiereis; sociale inclusie en empowerment in

de achterstandswijken van New York City.

Sanden, M. van der. (2012) Burgers tonen lef! Narratief onderzoek over burgerkracht in de wijk

Hambaken. Masterthese. HAN Nijmegen.

Sohier, R en P. Schalken. Hoop en herstel in Brabant. (2008) PVRMZ.

Suc-6-verhalen; toolkit ‘Regie over eigen leven’. (2009) Geldrop, van Druenen.

Tegenkracht organiseren; lessen uit de kredietcrisis. RMO. (2011) Den Haag, Textcetera.

Timmers, M., M. Paes en H. Penninx. Elsendorp: small village great people. (2011).

Tonkens, E. De bal ligt bij de burger. Burgerschap en publieke moraal in een pluriforme,

dynamische samenleving. Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van bijzonder

hoogleraar Actief Burgerschap aan de UvA. (2006).

Wijkgezondheidszorg, wat wijkbewoners en professionals verbindt. Congresverslag ‘s-

Hertogenbosch. PRVMZ. (2008).

23

Bijlagen

Bijlage I Enkele wetenschappelijke conclusies (Afkomstig uit nota van het NIVM. 2011)

Er zijn zeer veel impliciete aannames te vinden in de literatuur en onder budoleraren als het gaat om de psychosociale effecten van hun kunsten. Hieronder worden de uitkomsten van een literatuurstudie beschreven van de psychosociale effecten van het beoefenen van Budo, aan de hand van wetenschappelijke bevindingen. 7. Angstvermindering; 8. Meer doorzettingsvermogen, toewijding; 9. Onafhankelijkheid en autonomie; 10. Verhoogde zelfervaren controle, verbetering zelfcontrole; verbeterde interne controle, verminderde gevoelens

van kwetsbaarheid; 11. Self-esteem, zelfconcept, zelfbeeld en competentiegevoelens; 12. Sociale betrokkenheid, sociale oriëntering, tolerantie, aanpassingsbereidheid; 13. Het verminderen van agressie, uiting van agressie naar personen vermindert, afname van storend gedrag in de

klas, afname van verbaal en fysiek geweld t.o.v. klasgenoten en docenten, afname van schorsing van school door gewelddadig gedrag, vermindering deelname geweldsituaties;

14. Problem Focused copingstrategie in plaats van emotion focused copingstrategie; 15. Vermindering van de externe attributie.

24

Bijlage lll Locatie criteria Lunchcafé Hambaken Actief De initiatiefnemers van dit ondernemingsplan hebben in de aanvangsfase meerdere gesprekken gevoerd met het management van stichting Cello. Cello heeft aangegeven mee te willen denken en werken aan het realiseren van deze plannen, nadat het besluit van de gemeente bekend is. Met name richting het lunchcafé ziet Cello vanuit hun expertise mogelijkheden voor het plaatsen van hun cliënten uit de wijk voor werk- en dagbesteding in de Noorderpoort.

25

Bijlage III Locatie Criteria Sportzaal Hambaken Sportief

Benodigdheden:

Er is x m2 beschikbaar voor een sportzaal. Er komt een ring die met een scherm/gordijn uit het zicht gehaald

kan worden als de zaal door andere groepen gebruikt wordt. Bokszakken wordt via een hangsysteem aan het plafond bevestigd. Spiegelwand is mooi, ook voor andere partijen.

Gebruikmaking van koffiecorner/lunchcafé (voor ontmoeting) en computerlokaal of leslokaal is mogelijk vanwege de genoemde nevenactiviteiten.

Kleedkamers met douches en keuken zullen ge- en verbouwd moeten worden

Openingtijden van 6 dagen per week van 9.00 – 23.00 uur is mogelijk

Voor eventuele verbouwingen en financiering zorgt Zayaz en de gemeente ‘s-Hertogenbosch.

Ruildiensten tussen doelgroepen/diensten van de BBS en bedrijven en winkels op Het Wielsem en Hambaken Gym is bespreekbaar en aan te bevelen.

Computerruimte (bijvoorbeeld voor huiswerkbegeleiding) en kantine. In overleg gebruikmaking en onder regie van het Bewonersbdrijf van productieruimtes voor speciale inzamelingsprojecten (deze kunnen als aparte projecten worden beschouwd)

Vereniging Hambaken Gym zal in de nieuwe situatie 40 weken per jaar, 6 dagen per week geopend zijn, elke dag van 9.00 uur t/m 22.00uur. Tijdens de prime-time uren wordt lesgegeven aan de reguliere thaiboksgroep. De overige tijd zal Hambaken Gym gebruiken voor workshops en clinics en voor naschoolse activiteiten en educatieve begeleiding aan de jeugd uit de buurt. Denk hierbij ook aan huiswerkbegeleiding e.d. Hambaken is en wil graag deze buurthuisfunctie behouden, omdat juist door deze combinatie van sport en maatschappelijke begeleiding de jongeren blijven terugkomen. Uitgaande van bovenstaande, zal het tijdschema als volgt eruit zien. Tabel Reguliere openingstijden Hambaken Gym in nieuwe situatie in combinatie met het Bewonersbedrijf

Dag Openingstijden maandag 9.00 – 22.00 uur dinsdag 9.00 – 22.00 uur woensdag 9.00 – 22.00 uur donderdag 9.00 – 22.00 uur vrijdag 9.00 – 22.00 uur zaterdag 9.00 – 18.00 uur

Andere uitgangspunten en voorwaarden bij de ontwikkeling en realisatie van de nieuwe sportzaal zijn van essentieel belang. Dit betreft:

een laagdrempelig karakter;

veiligheid is van groot belang, hetgeen eisen stelt aan de inrichting en de afwerking van de sportzaal;

er moeten heldere afspraken zijn/komen met het Bewonersbedrijf, bijvoorbeeld over het eigendom c.q beheer van het nieuwe complex.

Koppelen en samenwerken met met professionals in de BBS en Stichting Cello moet leiden tot nieuwe doelgroepen zoals wijkbewoners met een (licht)-verstandelijke beperking of een psychiatrische beperking, mensen zonder werk, allochtone vrouwen, kwetsbare kinderen etc.

26

Bijlage lV: Powerpoints LSA, Bewonersbedrijf en vereniging Hambaken Gym

d.d 08-03-2012 Informatieavond voor wijkbewoners in de BBS Hambaken

27

Bijlage V: Bezoek Gemeenten (5) en Onderzoeksbureau Twijnstra Gudde

d.d. 14-03-2012

Rol van de gemeente ’s-Hertogenbosch in het proces naar het ideaalplaatje van

LSA/BewonersBedrijf/HambakenGym

De gemeente heeft de regie bij de ontwikkelingen in verschillende wijken, dus ook de Hambaken. Doel:

stimuleren, faciliteren en financieren van de groep professionals die in de wijk werken en de

bewonersprojecten honoreren. Alles met de bedoeling de wijk zo veilig en leefbaar mogelijk te krijgen of

te houden.

Hoe vult de gemeente die rol op dit moment in?

De gemeente voert een beleid op hoofdlijnen en maakt hierover afspraken met organisaties als Divers,

Maatschappelijke Dienstverlening, uitvoeringsorganen betrokken bij de WMO, e.a. Vervolgens krijgen

deze instellingen de opdracht dat beleid uit te voeren. De gemeente verdeelt de subsidies volgens de

door haar opgestelde criteria, ieder krijgt zijn deel (verkokering) Iedere instelling werkt op zijn eigen

beproefde wijze en naar beste vermogen aan zijn opgedragen taken. Op de afgesproken tijdstippen

leggen ze verantwoording af. Daarnaast “Daagt zij de Burger uit (zie beleidsnotitie: Stadskracht 2012) om

meer initiatief te tonen en verantwoording op zich te nemen.

Is hier iets mis aan?

Gezien de verkokerde subsidiëring, de competitie tussen organisaties, de overlappingen in de uitvoering,

de begrijpelijke insteek om het eigen personeel in dienst te houden, de idee fix om de instelling als een

bedrijf te leiden omdat er vooral ‘gescoord’ (productiviteit!) moet worden, zorgt ervoor dat het resultaat

van de inspanningen van de professionals van de instellingen onbevredigend zijn en door

burgers/wijkbewoners regelmatig als ‘onder de maat’ worden ervaren. Het ontbreekt aan

samenwerking, aan gecoördineerd uitgevoerde taken. En vooral aan het aansluiten bij de echte

behoeften van burgers/wijkbewoners. Maar wat te doen met Burgerinitiatieven die wel die Kracht

tonen, de handschoen oprapen en die verantwoording de afgelopen 7 jaar nemen?

Wat zou de gemeente anders kunnen doen?

De regiefunctie houdt in: ‘sturen’ om zo dicht mogelijk bij de uitvoering van het gemeentelijke beleidsplan uit te komen.

Het beleidsplan van de gemeente m.b.t. wijken moet zijn basis hebben in ‘burgerkracht’ met andere woorden het moet vooral tot stand komen door serieus te luisteren naar de behoeften van burgers (in wijken) In samenspraak met burgers ontstaat een plan dat gaat over ‘morgen tot en met over 5 jaar’.

De gemeente stelt zijn subsidieverstrekking aan instellingen afhankelijk van het principe ‘de burger centraal’. Dat betekent dat organisaties nauw samenwerken volgens de ketenbenadering. Bij voorkeur in één gebouw, zodat er direct en snel overleg kan plaatsvinden om bv. problemen van cliënten te tackelen.

28

De gemeente gaat serieus om met ‘bottom up’ burgerinitiatieven/projecten. Zo mogelijk worden deze financieel of in natura ondersteund. Professionals worden ingezet om met hun kennis en vaardigheden deze initiatieven te ondersteunen.

De gemeente houdt, weliswaar op afstand, wel de vinger aan de pols. Belangstelling en betrokkenheid bij de projecten, erbij aanwezig zijn, luisteren en meedenken, de helpende hand bieden bij acute problemen.

De gemeente ondersteunt het initiatief van LSA en Hambaken Gym om in een ‘eigen’ gebouw alle burgerinitiatieven van de wijkbewoners tot ontwikkeling te laten komen met als geplande uitkomst een selfsupporting wijkcentrum.

Daarnaast een eigen gebouw voor alle professionals, die a.h.v. de ketenbenadering dienstverlenend zijn aan de burgers/wijkbewoners. Door burgers en professionals in eigen gebouwen te plaatsen (‘soort bij soort’) kunnen zij elke een eigen gezicht/identiteit ontwikkelen. Uitwisselingen tussen beide groepen (bv. hulpverlening, ondersteuning, aanleveren van cliënten, opdrachten geven) zal veel vruchtbaarder zijn als er twee sterke zelfbewuste groepen staan die elkaar willen ondersteunen. Het vertrouwen in elkaar zal zo toenemen.

Een mengeling van de twee groepen heeft grote gevolgen: - vanuit professionals (kennis en vaardigheden = macht) is er ongewild vaak een ‘top

down’ beweging naar burgers. Zij weten het beter. Dat schept enerzijds een gevoel van afhankelijkheid, het loslaten van eigen verantwoordelijkheid, het in de slachtofferrol verzeild raken door burgers, anderzijds het gevoel bij burgers toch nooit serieus genomen of vertrouwd te worden, niet gehoord te zijn. Dan haken burgers af, dan falen alle mooie plannen, ondanks goede bedoelingen.

- Een wijkcentrum voor alle bewoners is voor verschillende groepen die apart maar ook samen activiteiten kunnen ondernemen in hun eigen locatie ideaal. Organisaties van professionals zijn doorgaans gericht op individuen of gezinnen, betrokken bij het oplossen van problemen. De aard van hun werkzaamheden verschilt in belangrijke mate van de burgerinitiatieven/projecten. De activiteiten van burgers en de inspanningen van de professionals hebben voor een deel dezelfde effecten voor de wijk (verbeteren van welzijn, veiligheid, leefbaarheid)

Als we de gemeente een advies zouden willen meegeven:

Gemeente heb nu eens de moed om bottom up bewegingen van burgers te honoreren, hun plannen

serieus te nemen, met hen daarover te onderhandelen. Dan ontstaan er prachtige initiatieven, die elkaar

versterken, omdat burgers dan van binnenuit gemotiveerd raken hun wijk te verbeteren en daarin hun

eigen positie. Dan kunnen zij zelf verantwoordelijkheid nemen voor wat erin de wijk speelt, dan neemt

het zelfvertrouwen van burgers toe, dan lossen zij voor een groot deel hun eigen problemen op. Wat een

geweldig resultaat kan dat geven en wat zullen de kosten voor de gemeenschap hierdoor verminderen

zodat het geld op andere fronten ingezet kan worden (herverdeling/heroriëntatie van geoormerkte

gelden aan instanties in het publiek domein).