© Sint-Janslyceum ‘s-Hertogenbosch, Theo...
7
14‐9‐2014 1 Europa rond de Middellandse Zee rond 500 v. Chr. © Sint-Janslyceum ‘s-Hertogenbosch, Theo Manders Tijd van Grieken en Romeinen 3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr. 2.1 De Griekse wereld Inleiding geschiedenis Griekenland Rond 2000 v. Chr. Stedelijke centra: Op Kreta, Minoische cultuur Op Griekse vasteland, Myceense cultuur Verdwijnen rond 1200 v. Chr. Er was wel een culturele eenheid ontstaan: * Eigen godenwereld * Gezamenlijke religieuze spelen (Olympische spelen) Vanaf 850 v. Chr. Ontstaat nieuwe stedelijke cultuur POLIS = Griekse stadstaat Ontwikkelingen: Door sterke bevolkingsgroei ontstond tekort aan voedsel. Bevolking trok weg en stichtte koloniën. Ontstaan netwerk van Griekse stadstaten aan de kusten van de Middellandse zee. Tijd van Grieken en Romeinen 3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr. 2.1 De Griekse wereld Godenwereld
Transcript of © Sint-Janslyceum ‘s-Hertogenbosch, Theo...
14‐9‐2014
1
Europa rond de Middellandse Zee rond 500 v. Chr.
© Sint-Janslyceum ‘s-Hertogenbosch, Theo Manders
Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr.
2.1 De Griekse wereld
Inleiding geschiedenis Griekenland
Rond 2000 v. Chr. Stedelijke centra:Op Kreta, Minoische cultuurOp Griekse vasteland, Myceense cultuur Verdwijnen rond 1200 v. Chr.
Er was wel een culturele eenheid ontstaan:* Eigen godenwereld* Gezamenlijke religieuze spelen (Olympische spelen)
Vanaf 850 v. Chr. Ontstaat nieuwe stedelijke cultuurPOLIS = Griekse stadstaat
Ontwikkelingen:
Door sterke bevolkingsgroei ontstond tekort aan voedsel.
Bevolking trok weg en stichtte koloniën.
Ontstaan netwerk van Griekse stadstaten aan de kusten van de Middellandse zee.
Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr.
2.1 De Griekse wereld
Godenwereld
14‐9‐2014
2
Netwerk van Griekse stadstaten aan de kusten van de Middellandse zee.
Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr.
2.1 De Griekse wereld
Griekse stadstaten komen in opstand tegen Perzische onderdrukking..
Tijd van Grieken en Romeinen
Perzische oorlogen…. Strijd tussen de vrije Griekse polis‐burgers tegen de ‘slaven’ van de
Perzische koning
Youtube
Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr.
2.1 De Griekse wereld
14‐9‐2014
3
In de statstaten (poleis) van Griekenland kende men diverse soorten van bestuur:Oligarchie : bestuur door een kleine groep (rijken)
Aristocratie : variant van oligarchie, bestuur van de ‘besten’(adel)
Tirannie : bestuur door een heerser / tiran.
Monarchie : bestuur door een heerser (erfelijk)
Democratie : bestuur van het volk
Timocratie : bestuur door militairen
Kenmerkend aspectDe ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.
Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr.
2.1 De Griekse wereld
In de statstaat (polis) Athene was er eerst sprake van een aristocratie maar uiteindelijk had er zich een ander uniek bestuurssysteem ontwikkeld, de democratie. Komt van δῆμος (dèmos), "volk" en κρατέω (krateo) regeren.
o Elke burger van Athene was voor de wet gelijk en kon politiek actief zijn en vrij spreken tijdens de volksvergadering.
o Deze vond plaats op de agora (marktplaats/stadscentrum). Deze had verschillende functies: een politieke, een sociale en een commerciële.
Kenmerkend aspect
Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr.
2.1 De Griekse wereld
De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.
Directe democratie, men koos geen vertegenwoordigers maar stemde zelf over wetgeving en uitvoering. Youtube (19 min)
Opmerkingen: 1. Maar alleen vrije volwassen (vanaf 20) mannelijke burgers hadden stemrecht!2. Iedere burger kan deelnemen aan volksvergadering en via een loting (elke burger gelijke
kans op een functie) bijvoorbeeld politiek actief zijn in de Raad van 500 (adviesgroep, voorbereidding voorstellen volksvergadering) of in het dagelijks bestuur.
3. Mensen die te machtig dreigden te worden konden via een schervengerecht (ostracisme) voor 10 jaar worden verbannen.
Kenmerkend aspect
Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr.
2.1 De Griekse wereld
De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.
14‐9‐2014
4
Kenmerkende aspectenDe ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.De klassieke vormentaal van de Grieks‐Romeinse cultuur.
Na Perzische oorlogen startte men met de wederopbouw van Athene.In de periode van Perikles (5e eeuw v. Chr.) beleefde de stad haarculturele hoogtepunt. De 1.wetenschap, 2. filosofie, Griekse bouwkunsten beeldende kunst werden een voorbeeld voor latere periodes.Daarom noemen we deze klassiek = van blijvende waarde.
Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr.
2.1 De Griekse wereld
Tijd van Grieken en Romeinen
Kenmerkend aspect
1. Wetenschap: Men begon naar natuurlijke oorzaken te zoeken voor onverklaarbareverschijnselen (daarvoor zocht men die in de in de goden wereld). Men probeerde de wereld teverklaren op rationele wijze. Men wilde een probleem oplossen via experimenten, waarneming engebruik van het verstand.
o Thales van Milete: Aan de basis van alle dingenop aarde ligt een oerstof = water. Eerste pogingom de natuur rationeel te verklaren. Demokritoskomt later met het idee dat de oerstof niet methet oog waar te nemen is en niet verder tedele = atoom (‘ondeelbaar’)
o Pythagoras: De gehele wereld is uit te drukken in verhoudingen tussen getallen. Hij is bekend vanwege o.a. de stelling van Pythagoras. Was een triomf voor het gebruiken van het menselijk denken.
o Hippokrates: Grondlegger van de Westersegeneeskunde. Niet de goden, maar natuurlijke oorzaken waren de verantwoordelijk voor een ziekte
Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr.
2.1 De Griekse wereld
De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.
14‐9‐2014
5
Kenmerkend aspect
Tijd van Grieken en Romeinen
2. Filosofen: Streven naar kennis en wijsheid (φιλοσοφία=‘liefde voor wijsheid’)
1. Socrates: Zocht naar wijsheid door constant vragen te stellen, en antwoorden te zoeken. Wat is rechtvaardig handelen, dapperheid, wijsheid? Was kritisch naar de democratie, later veroordeeld tot drinken gifbeker.“Omdat ik weet dat ik niks weet, weet ik meer dan anderen”
2. Plato: Leerling van Socrates. Er is een verschil tussen de zichtbare wereld en de wereld van de ideeën (zaken die alleen met het verstand te begrijpen zijn). Deze zijn te achterhalen door de goede vragen te stellen. • Was ook de stichter van de Atheense Academie, het eerste
instituut voor hoger onderwijs in het westen.• De staat zou het best geregeerd kunnen worden door
filosofen omdat zij begrepen wat rechtvaardigheid is.
De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.
Kenmerkend aspect
Naast Athene was er nog een 2e belangrijke stadstaat in Griekenland, Sparta. • In Sparta werd de macht gedeeld door twee koningen die
samen met een raad van wijze mannen en 5 ministers(eforen) de staat bestuurden. In de praktijk hadden de burgers hier weinig macht.
• Alles in Sparta draaide om het leger van hoplieten(soldaat, Spartaanse opvoeding).
• Het werk werd gedaan door de bewoners in het gebied rond Sparta de heloten (soort van slaven).
Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr.
2.1 De Griekse wereld
De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.
Kenmerkend aspect
Rond 431 brak er een oorlog uit tussen de twee machtigste Griekse stadstaten en hun bondgenoten.
Deze staat bekend als de Peloponnesische oorlog (431-404 v. Chr.)
Verschillen Athene Sparta
God Athene Ares
Economie Kunstenaars, filosofen, handelaren, ambachtslieden
Ambachtslieden, soldaten
Regering Democratie Militaire OligarchieCombinatie van ολιγος (oligos) = ʹweinigʹ en αρχειν (archein) = ʹheersen‘. Bijvoorbeeld een groep militairen, aristocraten, of rijken die een land besturen.
Scholing Jongens werd op school geleerd na te denken over het leven, de natuur en de politiek.
Jongens en meisjes kregen een militaire training
Militair Grote vloot, zeemacht Groot leger, landmacht
Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr.
2.1 De Griekse wereld
De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.
14‐9‐2014
6
Kenmerkend aspect
Peloponnesische oorlog(431-404 v. Chr.)
Athene verloor deze oorlog en de democratie moest tijdelijk plaatsmaken voor een Spartaans gezinde oligarchie.
Hoewel de democratie in 403 weer werd hersteld was het hierna gedaan met de macht van de stadstaten Athene en Sparta.
Hierdoor werd het voor de koning van Macedonië, Philippos mogelijk heel Griekenland te onderwerpen (346 v. Chr.) (monarchie) en de periode van zelfstandige Griekse stadstaten te beëindigen.
Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr.
2.1 De Griekse wereld
De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.
Peloponnesische oorlog
2013 1e tijdvak
Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr.
2.1 De Griekse wereld
14‐9‐2014
7
2012 1e tijdvak
Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr.
2.1 De Griekse wereld
2006 2e tijdvak
Tijd van Grieken en Romeinen3000 v. Chr.‐ 500 n. Chr.
2.1 De Griekse wereld
