Regievoeren...Kern is de samenwerking met een gezamenlijke opgave, waarbij regievoering de...
Transcript of Regievoeren...Kern is de samenwerking met een gezamenlijke opgave, waarbij regievoering de...
Sturingsparadigma creatiemacht
© Organisatieregie 1
Regievoerennieuwe kerntaak overheid
Hans Licht
Van machtstrijd met dominante overheid
Regievoering – nieuwe kerntaak overheid
Sturingsparadigma creatiemacht
© Organisatieregie 2
Naar samenwerking met dienstverlenende overheid in 2018
Regievoering – nieuwe kerntaak overheid
Circulaire economie
Aanpak eenzaamheid
City deals
Traditioneel model:Marktwerking en sturing door overheid
Regievoering – nieuwe kerntaak overheid
Overheids-
interventies
Governance
Stu
urs
yste
em Meet-
systeem
MarktwerkingOverheids-
verantwoordelijkheid
Maatschappij
Concurrentie en
marktregulering
Sturingsparadigma creatiemacht
© Organisatieregie 3
100 jaar bureaucratie in public administration:Max Weber – integere overheid
Regievoering – nieuwe kerntaak overheid
1. Eén bevelslijn (duidelijke structuur van bevoegdheden)
2. Functiescheiding (voorkomen machtsmisbruik)3. Vastleggen van regels (gelijke behandeling)4. Piramidale opbouw (linking pin)5. Onpersoonlijke relaties
Consequenties:• Verkokering en Geen samenwerking• Geen integrale benaderingen• Focus op doorzettingsmacht: afbakening van
bevoegdheden en verantwoordelijkheden
Dominante overheidssturing
Prestaties
Dienstverlening
Projecten
New Public
Management
Vanaf 1980
Van rechtsstaat (19e eeuw) via welvaartsstaat naar verzorgingsstaat (tot eind 20e eeuw)
Beleid
Wet- en regelgeving
Handhaving
Public
Administration
Public administration: de overheid als houder van de maatschappelijke ordeVeiligheid
Rechtszekerheid, rechtsgelijkheid en rechtmatigheid
Kaders voor samenleving en economie
New Public Management: de overheid als efficiënt en effectief bedrijfMaatschappelijke dienstverlening (gezondheidszorg, sociale zekerheid, onderwijs, enzovoort.
Projectresultaten: Stedelijke ontwikkeling, infrastructuur.
Normatieve sturing: subsidie en regelgeving milieu en economie
Sturingsparadigma creatiemacht
© Organisatieregie 4
Waarom is regie vereist
Regievoering – nieuwe kerntaak overheid
GAP
1980 2018
• Maximale efficiency overheidshandelen overschreden
vermindering effectiviteit
• Ontevredenheid en onzekerheid consument neemt toe
1. Overheid verantwoordelijk voor gap: revolutie
2. Niemand verantwoordelijk voor gap: burgeroorlog
3. Sociale cohesie bij aanpak vergt regie
De overheid wordt ‘te duur’Eigen verantwoordelijkheid samenleving
Regievoering – nieuwe kerntaak overheid
Sturingsparadigma creatiemacht
© Organisatieregie 5
Gezamenlijke verantwoordelijkheid voor samenleving: participatiestaat
Regievoering – nieuwe kerntaak overheid
Overheids-
interventies
Governance
Stu
urs
yste
em Meet-
systeem
Maatschappelijke
verantwoordelijkheid
Overheids-
verantwoordelijkheid
Maatschappij
Marktwerking
&
Samenwerking
én
Concurrentie
Perspectieven op overheidssturingNaar een ge(s)laagde strategie NSOB 14
Vanuit de
overheid naar
de samenleving
Vanuit de
samenleving
naar de overheid
Vanuit randvoorwaarden
naar resultaten
Vanuit resultaten
naar randvoorwaarden
Prestatiesturing
New Public
Management
Klassiek
beleidsontwerp
Public
Administration
Allianties &
Samenwerking
Network Governance
Actief burgerschap &
Sociaal ondernemen
Societal Resilience
NSOB 14 Naar een ge(s)laagde strategie – Perspectieven op overheidssturing
Sturingsparadigma creatiemacht
© Organisatieregie 6
Regie gewenst:Dienend leiderschap van de overheid
Regievoering – nieuwe kerntaak overheid
Gezamenlijke
opgave
Overheid als regisseur
Regie van de overheid in de participatiestaat
Regievoering – nieuwe kerntaak overheid
Overheids-
interventies
Governance
Stu
urs
yste
em Meet-
systeem
Maatschappelijke
verantwoordelijkheid
Overheids-
verantwoordelijkheid
Maatschappij
Regie
Marktwerking
&
Samenwerking
én
Concurrentie
Sturingsparadigma creatiemacht
© Organisatieregie 7
Legitieme en integere regievoering
Trias Politica en regie: vier overheidsrollen
Regievoering – nieuwe kerntaak overheid
Uitvoering
Wetgeving
Stu
urs
yste
em Meet-
systeem
Maatschappelijke
verantwoordelijkheid
Overheids-
verantwoordelijkheid
Rechtspraak
Regie
Marktwerking
&
Samenwerking
én
Concurrentie
Sturingsparadigma creatiemacht
© Organisatieregie 8
1. Vrije ruimte voor de samenleving binnen kaders vanuit overheid met wet- en regelgeving met
toezicht – maatschappelijke verantwoordelijkheid
2. Samenwerking bij prioritaire maatschappelijke opgaven (democratisch vastgesteld) met
overheidsregie – gezamenlijke verantwoordelijkheid van partners (inclusief overheid)
3. Uitvoering door overheid (creëren van stimulerende voorwaarden tot directe interventie) -
overheidsverantwoordelijkheid
Samenspel samenleving en overheid
Regievoering – nieuwe kerntaak overheid
1 23
Opgave – tijdelijk en structureel – van Publiek-privaat samenwerkingsverband
Regievoering – nieuwe kerntaak overheid
Sturingsparadigma creatiemacht
© Organisatieregie 9
1. De overheid voert regie op gezamenlijke opgaven, waartoe democratisch besloten is en waar
competente maatschappelijke partners verantwoordelijkheid voor willen nemen.
2. Partners zijn die maatschappelijke partijen (in alle rechtsvormen) die bereid zijn zich te
committeren aan de opgave en hun bijdrage te leveren (aandeelhouderschap).
3. Partners (inclusief overheid in rol als aandeelhouder) zijn opdrachtgever voor de regie.
Opdrachtgeverschap is democratisch (met vermogen en bereidheid om consensus te
bereiken over de maatschappelijke opgave en de samenwerking)
4. Iedere maatschappelijke partij kan toetreden en uittreden met inachtneming van het
commitment dat is aan te gaan of is aangegaan.
5. De overheid kan besluiten tot het wijzigen of beëindigen van de regie met inachtneming van
het commitment dat is aan te gaan of is aangegaan.
Legitimering van ‘de gezamenlijke opgave’ van het samenwerkingsverband
Regievoering – nieuwe kerntaak overheid
Het samenwerkings-systeem
Opgave en
samenwerkingVertegenwoordigers
van partnerorganisatie
Overheidsregisseur
Organisatie
A
Organisatie
B
Organisatie
C
Organisatie
D
Organisatie
E
Organisatie
F
Organisatie
GOrganisatie
HCo-creatie in
projecten en
programma’sRegievoering – nieuwe kerntaak overheid
Iedere organisatie gaat
formeel commitment aan om
opgave in samenwerking te
realiseren.
Bijv. aandeelhouders
Partners nemen deel aan
netwerk en investeren in
samenwerkingsactiviteiten.
Sturingsparadigma creatiemacht
© Organisatieregie 10
1. Materieel opdrachtgeverschap bij ambtelijk opdrachtgever (formeel kader voor de opdracht);
functioneel opdrachtgeverschap bij samenwerkingsverband als geheel
2. Gecommitteerd aan de opgave en dienend aan alle samenwerkingspartners binnen de
grenzen van de opgave. Samenwerkingspartners zijn gelijkwaardig.
3. Verantwoordelijk voor productiviteit en opgavegerichtheid van het samenwerkingsverband
(niet voor de inhoud van de resultaten) en de gezonde relaties binnen de samenwerking
4. Verantwoordelijk voor de adequate communicatie en besluitvorming in het grote systeem van
de samenwerking (aangesloten organisaties, samenwerkingsverbanden en kring van
vertegenwoordigers)
5. Eigen belang van de regisseur en organisatiebelang van ambtelijk opdrachtgever mogen
geen dominante (aantoonbare) rol spelen in de regievoering
Principes integer regievoeren
Regievoering – nieuwe kerntaak overheid
De kerntaak REGIE in de overheidsorganisatie
Sturingsparadigma creatiemacht
© Organisatieregie 11
Veel overheden werken al met regieopgaven. Vaak aangeduid als samenwerkings-
programma. In eerste instantie belegd bij afdelingen Projecten en Programma’s met de
opdracht: na opstart terug in de lijn!
• Regievoeren past niet binnen reguliere uitvoering. Focus ligt daar op resultaatgerichtheid en
beheersing (efficiency) van productieproces. Verantwoording primair op resultaten.
• Regievoeren past niet binnen beleidsontwikkeling, omdat het doel niet is om beleid te
ontwikkelen. Samenwerkingsprocessen moeten niet worden verward met inspraak in
beleidsontwikkeling, omdat dit volledig overheidsverantwoordelijkheid blijft.
• Regievoeren is geen staffunctie, omdat het niet dienend is aan de organisatie. Het is een
kerntaak.
Regievoering op externe samenwerking vereist aparte positionering als lijnorganisatie en
is in principe niet afhankelijk van domein.
Regievoering – beleid, uitvoering en staf
Regievoering – nieuwe kerntaak overheid
Project-, Programma- en Procesmanagement zijn werkvormen die kunnen worden
toegepast in alle primaire processen. Kenmerkend voor deze werkvormen is de doel-
en resultaatgerichtheid.
• Project- en programmamanagement zijn vooral geschikt voor de zelfstandige
overheidstaken (en –verantwoordelijkheid).
• Programma- en Procesmanagement zijn vooral geschikt voor samenwerkingsopgaven
met een concrete veranderopdracht.
Regievoering geldt ook voor structurele samenwerking, zoals de afstemming in de zorg en
andere integrale maatschappelijke vragen. Kern is de samenwerking met een gezamenlijke
opgave, waarbij regievoering de sturingsvorm is.
• Regievoeren kan samenvallen met programmamanagement (sturingsvariant van
Programmatisch Creëren)
• Regievoeren kan ook worden uitgevoerd met andere werkvormen
Regievoering en P3
Regievoering – nieuwe kerntaak overheid
Sturingsparadigma creatiemacht
© Organisatieregie 12
Regievoering vergt commitment van de regisseur aan de outcome van het
samenwerkingsverband. Dit impliceert dat de regisseur veelal werkt in zijn/haar Circle of
Concern (Covey) – je voelt je verantwoordelijk en je gaat er niet over. Dit vraagt een hoge
mate van persoonlijk leiderschap.
De regisseur kan niet accountable zijn voor de prestatie van het samenwerkingsverband,
omdat dit direct een machtsverhouding indiceert.
De regisseur is wèl accountable voor het eigen (niet-)handelen en:
• De (ont)spanning in de samenwerking
• De ontwikkeling van de gezonde relaties tussen de partners
• De signalering en agendering van de juiste issues
• De effecten van de interne en externe communicatie
• De afstemming van de besluitvormingsprocessen in het samenwerkingsverband
Sturing en verantwoording
Regievoering – nieuwe kerntaak overheid
Regievoeren is als functie nog onvoldoende ontwikkeld om te beoordelen in de ideale vorm(en).
Je kunt er eindeloos veel energie in stoppen met het risico dat je verantwoordelijkheid weghaalt
bij de samenwerkingspartners.
Basisprincipe is dat je zoekt naar de minimale balans van inspanning en gesmeerd lopen
van de samenwerking en dat je niet in de gaten springt die ontstaan doordat partners hun
verantwoordelijkheid niet nemen.
• Regie vraagt de mogelijkheid om te sparren over strategie en interventies. Je hebt daarom per
definitie een regieteam nodig met verschillende kwaliteiten.
• Variatie in benodigde capaciteit zit vooral in de organisatie van de samenwerking en de
communicatie. Grote en complexe samenwerkingsverbanden vragen veel capaciteit
(waargenomen in de praktijk tot wel 10 fte). In simpele samenwerkingsverbanden blijft de
capaciteit beperkt tot drie mensen (1,5 tot 2 fte)
Regie-organisatie
Regievoering – nieuwe kerntaak overheid