Zorgvrager met Cerebro Vasculair Accident (CVA)

Wat is een cva?

Herseninfarct: een bloedvat in de hersenen wordt afgesloten door een bloedstolsel hierdoor krijgen de hersenen weinig, of tijdelijk geen zuurstof (80%)

Hersenbloeding: een bloedvat in de hersenen scheurt of knapt waardoor het bloed zich in het hersenweefsel ophoopt (20%)

Herseninfarct/hersenbloeding

herseninfarcthersenbloeding

Oorzaken en risicofactoren

Factoren die een rol spelen;

Toestand van de vaatwand Samenstelling van het bloed Bloeddruk Stroomsnelheid

Oorzaken en risicofactoren

Risicoverhogende factoren:

Ouderdom Verhoogde bloeddruk Eerder TIA gehad Diabetes Mellitus Toestand vaatwand Verhoogd cholesterolgehalte Hartziekten Stress Roken Overgewicht Te weinig lichaamsbeweging

Bij een cva in de linkerhersenhelft:

Verlamming van de rechter lichaamszijde Verhoogde spierspanning (spasticiteit) Gevoelsstoornissen Evenwichtsstoornissen Uitval van het gezichtsveld aan de rechterkant van beide

ogen (heminanopsie) Moeilijkheden met taal (afasie) en/of onduidelijke spraak

(dysartrie) Niet reageren op mensen of dingen aan de rechterkant van

het lichaam of het verwaarlozen van de rechterkant (neglect)

Langzaam en onzeker gedrag

Bij een cva in de rechter hersenhelft:

Verlamming van de linker lichaamszijde Uitval van het gezichtsveld aan de linkerkant van

beide ogen (hemianopsie) Niet reageren op mensen of dingen aan de

linkerkant van het lichaam (neglect) Problemen met ruimtelijke waarneming Stoornissen in het waarnemen en denken waardoor

problemen kunnen ontstaan bij het begrijpen, zien, voelen, spreken, plannen maken, lezen, rekenen, puzzelen, emoties uiten en gedrag

HEMIANOPSIE

Neuro Development Treatment?

Interventies lichaamshouding 1

Wisselligging in bed Liggen op de verlamde lichaamszijde; schouder

naar voren! Liggen op de rug is te verkiezen boven liggen op

de gezonde lichaamszijde Aangedane arm/hand ondersteunen met

kussen/molton; gebruik eventueel krukje/bedplank

Gebruik voetenbankje/aangepaste stoel tegen onderuitzakken

Interventies lichaamshouding 2

Betrek de verlamde lichaamszijde zoveel mogelijk bij de handelingen

Help de zorgvrager vanaf de verlamde lichaamszijde

Voer de handeling altijd op dezelfde manier uit Doe de handelingen “zo normaal mogelijk” –

vraag jezelf af: hoe zou ik het zelf doen? Instrueer de zorgvrager bewegingsoefeningen te

doen (met name schouder) Doe passieve oefeningen

Interventies (preventie) schouderpijn

Controleer schouderblad voor handeling In (rol)stoel arm op tafel/blad rolstoel Goede houding in (rol)stoel; houding corrigeren Trek niet aan aangedane arm en gebruik geen papegaai Bij lopen niet ondersteunen in de oksel Arm nooit hoger dan 90 graden Houd arm altijd voor zorgvrager Let op schouderpijn, schouder(sub)luxatie Passief bewegen schouder ter mobiliteitsonderhoud Pijnanamnese afnemen, invullen pijnscorelijst (bij

afasie; lachebekjes

Schouder(sub)luxatie

Interventies voeding 1

Houding

Rechtop zitten en aangedane arm op tafel

Voeding

Gemalen of zachte voeding Ingedikte voeding of drinken Niet te heet Kleine hapjes Sondevoeding (arts)

Interventies voeding 2

Hulpmiddelen/randvoorwaarden voeding

Gebruik servet, placemat, broodsmeerplankje, warmhoudbord Bord met opstaande rand en aangepast bestek Bord draaien bij hemianopsie Geen drukke activiteiten voor het eten Mondspoelen en regelmatig afvegen Vochtlijst/voedingslijst bijhouden Goede mondverzorging ivm verhoogde kans stomatitis Observeer verschijnselen ondervoeding en aspiratiepneumonie Wegen/BMI Temperaturen bij verdenking aspiratiepneumonie

Interventies persoonlijke hygiëne 1

Kleden

Leg kleding in juiste volgorde met achterkant boven Bij aankleden eerst aangedane zijde Bij uitkleden eerst gezonde zijde Gebruik hulpmiddelen als verlengde schoenlepel,

spaghetti veters, knoopdoorhaler, grote knopen of klitteband

Gebruik lichte, rekbare kleding Verricht kleden altijd op dezelfde wijze Stimuleer zelfzorg

Interventies persoonlijke hygiëne 2

Wassen

Zolang de zorgvrager nog niet zonder hulp op een stoel kan zitten moet hij in bed worden gewassen

Benader vanaf aangedane zijde Benoem lichaamsdeel wat je verzorgt Verricht wassen altijd op dezelfde wijze Bij wassen bij de wastafel – leg de arm in de wastafel

Douchen

Bij voorkeur zittend met kunststof douchestoel Beugels aan de wand Antislipmateriaal

Interventies apraxie

Observeer met welke handelingen de zorgvrager moeite heeft

Stel samen met de zorgvrager prioriteiten Maak een stappenplan Voer handelingen stap voor stap uit en oefen ze met de

zorgvrager Stel haalbare eisen Observeer verschijnselen van vermoeidheid Leg voorwerpen die nodig zijn voor de handeling klaar; in

de juiste volgorde Verbeter niet te snel: geef de zorgvrager de kans/tijd zelf te

herstellen

Interventies spraak- en taalstoornissen

Blijf communiceren Beperk geluiden vanuit de omgeving Gebruik niet alleen spraak maar ook gebaren, bewegingen

en geluiden Maak geen ingewikkelde zinnen, maar korte en kernachtige Stel gesloten vragen Herhaal zo nodig de boodschap van de zorgvrager Praat niet op “speciale wijze” Schreeuw niet! Men is niet doof of hardhorend. Gebruik communicatiehulpmiddelen zoals; pen en papier,

pictogrammen en taalwoordenboeken |Geef voorlichting en instructie aan familie en mantelzorgers

Interventies neglect

Wijs de zorgvrager op allerlei dingen die aan de kant staan die hij verwaarloost

Neem de aangedane zijde mee bij alle activiteiten Schenk bewust aandacht aan een goede stand van de

aangedane lichaamsdelen Benoem lichaamsdeel wat je verzorgt Zorg voor een goede lichaamshouding Vraag hem welke kant hij b.v. op wil. Het heeft meer

zin hem zelf de juiste weg te laten wijzen of fouten te laten herstellen dan dit voor hem te doen

Symmetrisch benaderen

Interventies hemianopsie

Benader vanaf aangedane zijde Stimuleer bij het kijken zijn hoofd te draaien Attendeer zorgvrager op duidelijke

herkenningspunten bv sticker op wc-deur Zorg voor goede verlichting Zorg voor overzichtelijke ruimte

bv niet te veel meubels Draai het bord bij het eten

Interventies problemen uitscheiding 1

Urineretentie

Observeer onrust/urineren/urineproductie Bladderscan na urineren Éénmalige catheterisatie Bij urineretentie een aantal malen per dag

intermitterend catheteriseren Temperaturen bij verdenking op

urineweginfectie

Interventies uitscheiding 2

Urine incontinentie Blaastraining Stimuleer gebruik po, urinaal, postoel, toilet,

ook bij gebruik incontinentiemateriaal Gebruik incontinentiemateriaal en verwissel dit

regelmatig Liever geen verblijfscatheter Verzorg de huid en kleding goed ivm frisheid,

hygiëne, kans op smetten, vochtletsel, decubitus

Complicaties 1

Decubitus Contracturen Trombose Aspiratiepneumonie Obstipatie Urineweginfectie Stomatitis Ondervoeding

Complicaties 2

Decubitus graad 2gesloten blaardek

Decubitus graad 1

ondervoeding

F A S T >