Lusten en Lastenin de Hersenen:De pensioencellen

in uw brein

Congres Pensioenvisie 2011

Delta Lloyd13 oktober 2011

Prof. Dr. Margriet SitskoornUniversiteit van Tilburg

Naar de krachten die ons gedrag sturen

Een ontdekkingsreis

En die de gedachten, emoties en reacties op het pensioenakkoordbepalen

Laten we beginnenmet een veel voorkomende sturende kracht.

Hebzucht

Wie verzamelt er hier?Wat?Van alles en nog wat

Laten we hebzucht wat verder evalueren met een spel

Dictatorspel Enveloppe 10.000 euro Wat doe je?

Laten we een kleine verandering doorvoerenen zien wat er gebeurt

Ultimatumspel (veto) Wat doe je? En waarom? (vanuit gezichtspunt verdeler)

De ander

Hoe voelt degene zich die oneerlijk is behandeld?(eerlijke producten, goeduitlegbaar)

Wat wil je doen als je on-eerlijk behandeld wordt?

Pijnnetwerk (Insula, ACC)

Wederkerig straffen. Nucleus caudatus

(De Quervain et al., 2004)

Genot en pijn reguleren ons gedrag.

Genot en pijn reguleren ons gedrag.

Genot PIJN

Dat doen ze ook voor ten aanzien van wat nobelere doeleinden

en dat kan ik u in een oogopslag duidelijk maken

Bekijk het volgende filmpje en vertel me wat u voelt

Empathie

Je kunt voelen wat een ander voelt

Iemand pijn zien hebben activeert ongeveer dezelfde hersengebieden als zelf pijn hebben (bv. insula en anterieure cingulate hersenschors) (Singer & Lamm, 2009)

Onze hersenen zijn niet alleen egoïstische hersenen,gericht op eigenbelang,het zijn ook sociale hersenen, gericht op anderen en op hun belang.

Prosociaal gedrag

Geven(Moll et al. 2006, Harbaugh et al. 2007)

Trustgame (Tabibnia., et al. 2008)(anderen helpen, samenwerken, vertrouwen)

Beïnvloeden prosociaal gedrag

Beloningsnetwerk

Wederkerige eerlijkheid, beloningssysteem, nucl. caudatus en OFC, positieve reinforcement

Oxytocine

Ook dit gedrag stimuleert het genotsnetwerk

Pijn, Genot en Overleven

Pijn en genot motiveren ons om fysiek en sociaal gedrag te vertonen dat belangrijk is om te overleven

• Eten (honger, pijn, eten zoeken, eten, genot)• Drinken, • Voortplanten• Goederen verzamelen• Ontwikkelen, groeien, kennis verzamelen• Bij de groep horen, eenzaamheid (oa eerlijk zijn, vriendelijk zijn, status verwerven, sociale interactie, enz)

Ons pensioen is goed onder te brengen onder de zaken die onshelpen te overleven. Veranderingen grijpen daarom hard in in ons pijn en genotssysteem

Maar is dit alles niet wat primitief?

?Pijn en Genot

Kunnen we op basis van pijn en genot goed overleven?En laten we alles door pijn en genot bepalen?

Nee, een systeem alleen op basis van pijn en genot werkt niet perfect

- Soc. en lich. behoeften kunnen strijdig zijn-Blijven schreeuwen om bevrediging ook al niet meer nodig voor overleven-KT en LT bevrediging-Macht doet sociale behoeften vergeten

Lust vrouw vriend, geld verdeling

Blijven eten, blijven verzamelen

Shoppen ipv probleem aanpakken, alcohol, drugs

Spullen, luiheid en eenzaamheid

Een systeem alleen op basis van pijn en genot leidt tot ongezond gedrag: psychisch en lichamelijk

Er is nog een belangrijke kracht die ons gedrag stuurt

En dat brengt ons bij de PFCDerde kracht: PFC, VMPFC

planning, consequenties, sturen door feedback, inhibitie, abstract denken, complexe beslissingen, flexibiliteit, motivatie, LT denken, LT geheugen. Creativiteit, maat-schappelijke betrokkenheid, waarden,leiderschap, verantwoordelijkheid

Derde kracht: de manager van onze hersenen Wijsheid

Prefrontale hersenschors

Lange termijn denken, goed beslissen, inhibitieZelfinzicht, leren opbasis van feedback enz(Meeks en Jeste 2009)

Wijsheid

Neurobiologische systeem van wijsheidMeeks en Jeste (2009)

Optimale balans tussen de functies van deevolutionair oudere hersengebieden (pijn- en genotssysteem) en de nieuwere gebieden (PFC)

Ontwikkelt over tijdpuberteit

SynaptogeneseNeurogenesePruning (ruis)Myelinisatie

Ontwikkeling van het brein

www.loni.ucla.edu/~thompson/DEVEL/dynamic.html

Prefrontale hersenschors ontwikkeling vooral in de puberteitMaar blijft bij blootstelling aan de juiste informatie doorontwikkelen

Wijsheid

Neurobiologische systeem van wijsheidMeeks en Jeste (2009)

Optimale balans tussen de functies van deevolutionair oudere hersengebieden (pijn- en genotssysteem) en de nieuwere gebieden (PFC)

Maar ook volwassenen worstelen er nog voortdurend mee

Maar er zijn verschillen tussen mensen

Aanleg

Leren

Structuur en werking van de hersenen(o.a. Yamasue et al., 2008, Lebreton et al., 2009,

Cacioppo et al., , Tankersley et al., 2007)

Omgeving: Macht, omgang altruïsten en egoïsten, hoe jezelf behandeld wordt, mate van sociale geïsoleerdheid, geldende sociale regels,gedragstherapie(o.a. Singer en Lamm, 2009; Spitzer et al., 2008, van Kleef et al.,2008; Galinsky et al., 2006)

Het gedrag is te sturen: Neuroplasticiteit

Overeenkomsten grootSexeverschillen aanvankelijk klein

Verschil mannen en vrouwen

Sociale vaardighedenVolumeVolgroeid. Praktijk?Taal (invloed spel, lezen enz.)Ruimtelijke vaardigheden (invloed)Competitie, openlijk, heimelijk

Hersenen en gedrag

Lichamelijke-, materiële-, sociale- beloningen en straffen werken in op ons genot en pijnnetwerk en bepalen onder invloed van onze frontale hersenschors wat we willen, voelen, denken en doen. Dit is op basis van kennis van de hersenen te voorspellen en te beïnvloeden.

Hersenen

PIJNGENOTWIJSHEID

De krachten die ons gedrag sturen, verklaren waarom en hoe we zullen reageren op het pensioenakkoord

Als je die krachten kent kun je gedrag en emoties niet alleen voorspellen maar ook beïnvloeden.

Overleven en ontwikkelenWerking door evolutie bepaald

Meer lezen?