Toets maken

Ik heb de afgelopen lessen de stof voor de toets gegeven. De leerstof voor de toets gaat over het Kubisme, Futurisme, de Stijl, Functionalisme, Bauhaus, Constructivisme, Dada, Surrealisme, Nieuwe zakelijkheid en Magisch realisme.

Als voorbeeldtoets dient de toets waarvoor ik de eerste herhaal les heb gegeven. De toets moet in 50 minuten gemaakt worden en telt nog niet voor het examen. Examenonderdelen worden pas in leerjaar 6 afgenomen.

Ik ervaar het als grote verantwoording om de toets te maken.

Als ik de voorbeeldtoets bekijk krijg ik de indruk dat er voornamelijk naar leerwerk wordt gevraagd. Ik constateer dat de leerlingen weinig verbanden moeten leggen. Ergens vind ik dat zorgelijk omdat mij de vragen bij een examen veel complexer lijken. Bereid de toets in VWO 5 wel voldoende voor op het eindexamen?

In eerste instantie ga ik op zoek bij examens na relevante vragen over de behandelde stromingen. Ik ervaar dat dit zoeken heel veel tijd kost. Een aantal gekopieerde vragen( zie onder) laat ook zien dat de te lezen tekst zeer omvangrijk is en dat het moeilijk zou worden een toets van 50 minuten te maken waarin alle relevante stromingen aan bod komen. Verder lukt het mij niet om voor elke stroming een vraag in het examen te vinden. Ik bespreek dat met Tineke en zij beaamt dat zij hetzelfde ervaart. Ik realiseer me ook dat mijn leerlingen niet op alle vragen voldoende zijn voorbereid.

Notities gevonden examenvragen. Het zijn onbewerkte kopieën.

Een tijd lang schilderde Marcel Duchamp in de stijl van het kubisme. Eén van zijn bekendste schilderijen is ’Naakt dat de trap afdaalt’ van begin 1912. Dit werk zie je op afbeelding 13.

Bekijk afbeelding 13. Dit schilderij is het kubisme eigenlijk al een beetje voorbij; het vertoont verwantschap met het futurisme. 3p 32 � Noem twee kenmerken die kubistisch kunnen worden genoemd en geef een aspect dat futuristisch is. ( Deze vraag kan ik gebruiken)

Opdracht 4.

Kijk naar afbeelding 7. Je ziet een schilderij “Gitaar en fruitschaal” van de kunstenaar Braque.

a.Tot welke stroming binnen het kubisme wordt dit werk gerekend?

b.Waarom kozen de kubisten zo vaak voor dergelijke onderwerpen? Geef twee argumenten. ( dit kunnen mijn leerlingen niet weten)

c. Wat wordt er bedoeld met de uitspraak over de kubisten: ”De kennis omtrent de afgebeelde objecten bepaalt in hoofdzaak de weergave, niet het waargenomene.” ( dit is besproken )

Vragen bij afbeelding 15 tot en met 20 en figuur 7

Op afbeelding 15 zie je Compositie met kleurvlakken van Piet Mondriaan, ontstaan in 1917. Mondriaan schilderde aanvankelijk naar de natuur. Zijn werk ontwikkelde zich via steeds grotere

vereenvoudigingen naar volledige abstractie. In 1914 schreef hij: “De natuur (of dat wat ik zie) inspireert mij, geeft mij zo goed als elke schilder de ontroering waardoor de drang ontstaat iets te maken. Maar ik wil de waarheid zo dicht mogelijk benaderen en daarom alles abstraheren tot ik kom tot het fundament der dingen.” ( dit is besproken, toch verwacht ik dat de vraagstelling te abstract is voor mijn leerlingen)

Mondriaan was voortdurend op zoek naar het perfecte evenwicht in zijn schilderijen. Maar hij vond dat evenwicht niet verward moest worden met onbeweeglijkheid. In zijn werk is behalve van evenwicht dan ook sprake van een zekere spanning. Op afbeelding 16 zie je een werk uit 1930, Compositie met rood, geel en blauw.

Bekijk afbeelding 16. Van het schilderij op afbeelding 16 kun je zeggen dat de natuur geabstraheerd is tot alleen de kern over is. 2p 20 � Leg dit aan de hand van twee aspecten van de vormgeving uit.

(Ik verwacht dat mijn leerlingen hier geen antwoord op kunnen geven )

3p 21 � Noem drie manieren waarop in dit schilderij een zekere spanning is bereikt.

( ik mis het woord compositie of vormgeving, zo verwacht ik van mijn leerlingen geen goed antwoord)

In verband met het opkomend nazisme in Europa vertrokken eind jaren dertig, begin jaren veertig, veel progressieve kunstenaars naar Amerika; ook Mondriaan ging naar Amerika. 1p 22 � Geef aan waarom toen juist déze kunstenaars naar Amerika vertrokken.

( dit is in mijn les niet aan de orde geweest, staat ook niet in het boek)

In 1942 begon Mondriaan aan het schilderij dat je ziet op afbeelding 17, met de titel Victory Boogie Woogie. Het bleef onvoltooid achter toen de kunstenaar in 1944 overleed. Op het detail op afbeelding 18 zie je restanten van gekleurd plakband, dat later natuurlijk verwijderd had moeten worden.

Ik realiseer me dat ik hier nu niet uit kom. Wel zie ik nu dat ik veel meer van examens uit moet gaan tijdens mijn lessen. Ook realiseer dat ik erg last heb van tijdsgebrek en dat ik in mijn lessen amper tijd heb om dieper op onderwerpen in te gaan. Ik weet nu dat ook ons boek onvoldoende informatie voor het examen biedt. Voor mijn rol als docent betekent dat dat ik niet op een boek mag vertrouwen en dat ik leerlingen steeds moet voorzien van aanvullende informatie en jaarlijks examenvragen voor mezelf zou moeten analyseren en mijn conclusies in mijn lessen zou moeten verwerken.

Hier zie je de voorbeeld toets. Voor mijn onderwerpen zou ik proberen onderstaande toets na te bootsen omdat mijn leerlingen hier aan gewent zijn.

Versie A Toets Romantiek – Expressionisme 5 VWO

Romantiek

Tegen het einde van de 18e eeuw komt er een reactie op het rationalistische denken van de Verlichting. Tijdens deze nieuwe periode, de romantiek genoemd, verandert de status van de kunstenaar.

1) Hoe wordt de kunstenaar nu gezien? ( wat voor rol had hij?) (2 punten)

Afbeelding 1 Turner - The slave ship

2) Op afbeelding 1 zie je een schilderij van Turner van een slavenschip midden op zee in een storm. Niet alleen Turner maar ook de schilder Gericault heeft dit als onderwerp genomen voor een schilderij. (Afbeelding 2 )Waarom is dit zo’n geliefd onderwerp? (2 punten)

Afbeelding 2 Gericault Het vlot van de MedusaRealisme

Hieronder zie je een schilderij van Millet, een schilderij gemaakt tijdens het realisme. (Afbeelding 3)

3) Noem een kenmerk van de voorstelling en twee kenmerken van de vormgeving waar je dat aan kunt zien. (3 punten)

Afbeelding 3 Millet - The Angelus

De gevolgen van de industriële revolutie worden in de tweede helft van de 19e eeuw zichtbaar in de bouwkunst. De Eiffeltoren van ingenieur Eiffel en het wereldberoemde Crystal Palace van Paxton zijn hier prachtige voorbeelden van. Crystal Palace (zie afbeelding hieronder) is ontworpen door Joseph Paxton en was bedoeld als een tentoonstellingsruimte. Dit was één van de eerste prefab gebouwen. (afbeelding 4)

4)Wat bedoelen we hiermee? (2 punten)

Afbeelding 4 Paxton - Chrystal palace

De voorkeur van de realistische beeldhouwer gaat uit naar onderwerpen uit het dagelijks leven. De realistische vormgeving van de beelden is kenmerkend voor de beeldhouwkunst van het realisme. Er is veel aandacht voor de stofuitdrukking.

5) Leg dit uit aan de hand van afbeelding.5 (2 punten)

Afbeelding 5 Murnier - De Maaier

Arts & Crafts

Omstreeks1870 worden steeds meer producten machinaal vervaardigd. Als reactie hiertegen ontstaat in Engeland de ‘Arts & Crafts Movement’, een groep vormgevers en kunstenaars onder leiding van William Morris.

6) Wat beoogden deze kunstenaars/vormgevers? (2 punten) Morris en zijn navolgers halen hun inspiratie uit twee bronnen: de Middeleeuwen en de natuur. Kijk naar afbeelding 6 van het kleed van William Morris en benoem twee aspecten van de vormgeving die naar de Middeleeuwen verwijzen en twee aspecten van de voorstelling die naar de natuur verwijzen. (4 punten)

The Woodpecker Tapestry byWilliam Morris

Middeleeuwse kleden

Afbeelding 6

Jugendstil

De Jugendstil kunstenaars worden door de ideeën van Morris beïnvloed en hebben de opvattingen van de Arts & Crafts Movement verder uitgewerkt.

De natuur, de Middeleeuwen, Japanse kunst en ook de vormgeving van de symbolisten vormde een inspiratiebron voor veel Jugendstil kunstenaars.

Op afbeelding 7 zie je het affiche. F. Champenois van Alfons Mucha. Dit heeft een onderwerp dat aansluit bij de Jugendstil.

Afbeelding 7 F. Champenois van Alfons Mucha.

7) Geef twee kenmerken van de voorstelling die aansluiten bij de Jugendstil (2 punten)

Art Deco

De vernieuwende invloeden van onder andere de Wiener Sezession en Jugendstil op het gebied van de toegepaste kunst leiden tot het ontstaan van een geheel nieuwe decoratieve stijl: Art deco.

De kunstenaars van de Art deco maken gebruik van exclusieve materialen en ambachtelijke technieken. De luxe uitstraling van deze stijl is vooral populair bij de nouveaux riches, de nieuwe rijke bovenlaag van de samenleving.Deze chique stijl heeft een aantal overeenkomsten maar ook een aantal verschillen van de Jugendstil . Zo’n verschil is bijvoorbeeld dat de Art deco zijn inspiratie voor zijn kleuren en ornamenten ontleend aan motieven uit oude culturen (Egypte, Mexico en Afrika), het Kubisme en De Stijl.

8) Kijk naar de afbeelding 8 hieronder van toegepaste kunst van Art Deco en noem nog drie verschillen met de Jugendstil.(3 punten)

Afbeelding 8

Expressionisme

In 1905 zetten jonge schilders onder leiding van Henri Matisse de kunstwereld op zijn kop met de expositie van hun kleurrijke schilderijen op de Herfstsalon te Parijs. Uit deze tijd stamt de spottende naam ‘fauves’ (wilde beesten). In de ogen van de traditionele kunstkenners gingen deze kunstenaars als wilde beesten tekeer.

9) Vergelijk de schilderijen (afbeelding 9) van Vigée-Lebrun (Traditionele Salon schilderes) met die van Matisse en benoem vier aspecten van zijn type schilderij die zo schokkend waren.(4 punten)

Portret van Julie Bathen – Vigée-Lebrun

Michaella - Matisse

Afbeelding 9

In 1905 wordt in Dresden de kunstenaarsbeweging Die Brücke opgericht. Voor deze kunstenaars staat het belang van het uitdrukken van de eigen gevoelens en sociale betrokkenheid voorop. Uit sociale betrokkenheid schilderen de leden van Die Brücke de misère in de grote steden. Daarnaast komen thema’s als seksualiteit, corruptie en de mysterieuze verbondenheid van de mens met de natuur in hun werk voor.

In de schilderij ‘Straat met voorbijgangers bij nachtelijke belichting’ (afbeelding 10) drukt de schilder Kirchner zijn pessimistische kijk op het leven en zijn kritische visie op de decadente mens in de grote steden.

10)Noem 4 kenmerken van de vormgeving waardoor zo’n beklemmende sfeer van de stad ontstaat.(4 punten)

Afbeelding 10

De expressionistische schilders Franz Marc en Wassily Kandinsky richten in 1911 een nieuwe kunstenaarsbeweging op, die zij de naam Blaue Reiter geven. Paul Klee, Macke en Delaunay voegen zich later bij deze groep. Zij vormen in tegenstelling tot Die Brücke geen hechte groep en vertonen uiteenlopende werk.

Hieronder is een schilderij van Kandinsky afgebeeld. Het bestaat uit kleurvlekken en vegen. (afbeelding 11)

11) Hoe noemt met zo’n niet-figuratieve voorstelling? (1 punt)

Afbeelding 11

12) Waar laat Kandinsky zich door inspireren? En welk rol heeft kleur daarbij? (2 p)

Onderstaande toets is door mij gemaakt. Tineke wees me er op dat ik in mijn vraagstelling duidelijk aan moest geven of mijn vraag over de voorstelling of de vormgeving ging. Deze differentiatie had ik niet duidelijk aangebracht. In onderstaande toets is de Feedback verwerkt.

Vwo 5 Kunstgeschiedenis

Naam:……………………………, Klas :…………………………………………….

De vragen 1 t/m 6 gaan over het Kubisme

Paul Cezanne was een schilder van het Kubisme. Het volgende citaat geeft aan hoe hij zijn werk ziet.

“ Ik ga vooruit door de studie van de natuur, doordat ik logisch ontwikkel wat we zien en voelen”

Paul Cezanne, Bergen in de Provence

1 Geef voor bovenstaand schilderij aan hoe je kan zien dat Cezanne de natuur meer met zijn verstand dan met zijn gevoel benaderd. ( 1 punt)

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2 Binnen het Kubisme onderscheiden wij 2 perioden. Geef voor elk van de onderstaande schilderijen aan hoe de periode heet. ( 2 punten)

J. Gris: Fles Banyuls, 1914 G. Braques: Het viaduct van Estaque, 190

……………………………………… ………………………………………

3 Beschrijf het verschil in materiaal gebruik tussen het werk van J. Gris en G. Braque. ( 2 punten)

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

4 Bij het kubisme word geen gebruik gemaakt van perspectief. Geef voor onderstaand schilderij aan waar het ontbreken van perspectief te zien is. ( 1 punt)

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………5 Kubisten gebruiken verschillende materialen in hun werk. Hoe noem je een werk waarbij gebruik gemaakt word krant, behang en andere gevonden voorwerpen? ( 1 punt)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

6 Hier onder zie je een beeld van Picasso. Hoe noem je zo een werk? ( 1 punt)

…………………………………………………………………………………………………..

Gitaar en fles, 1913

De vragen 7t/m 11 gaan over Futurisme

7 Giacomo Balla is een schilder van het Futurisme. Geef voor het onderstaande schilderij aan welke 2 kenmerken in de vormgeving die typerend voor het Futurisme zijn. ( 2 punten)

Speeding car, 1923

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

8 Hier onder zie een ontwerp van A. Santa Elia.

Geef aan welke elementen van de voorstelling van het Futurisme hier te zien zijn en waarom deze elementen typerend voor het Futurisme zijn.( 3 punten)

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

9 De Futuristen rekenen af met het verleden. Welke elementen van de moderne maatschappij zijn voor hun belangrijk? ( 2 punten)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

10 Hier onder zie je 2 beelden. Deze beelden komen uit verschillende stromingen. Welke van die 2 behoort tot het futurisme? Waaraan zie je dat? ( 2 punten)

Umberto Boccini,1913 J. Lipschitz,1917-1918

Unieke vormen van continuïteit en ruimte Matroos en gitaar

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

De vragen 11 t/m 16 gaan over het Constructivisme

11 Hier onder zie je een werk van El Lissitzky : Breek de witten met de rode wig

Beschrijf het kleurgebruik en de compositie van het werk ( 3 punten)

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

12 Tijdens de Russische revolutie werd de adel verdreven en moest het volk aan de macht komen. Lissitzky geloofde in het communisme en wilde met zijn werk bijdragen aan een betere wereld voor de gewone mensen. Lees nog eens de titel van het werk. Leg uit waarvoor de kleuren rood en wit in bovenstaand kunstwerk gebruikt worden.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

13 De constructivisten geloofden net als de futuristen in de technische vooruitgang. Kunst en techniek moesten het leven van de burgers helpen te verbeteren. Kunstenaars verwachten dat de communistische partij er voor zou zorgen dat alle mensen dezelfde rechten en kansen zouden hebben. Tatlin ontwierp in 1920 een maquette voor een gebouw van de communistische partij. Het gebouw zou uit staal en glas moeten bestaan. Het zou 400m hoog moeten worden. De constructie bestaat uit een kubus, een kegel en een cilinder. Doormiddel van motoren draaien de ruimtes om hun eigen as .De geometrische vormen

draaien binnen een dag, een maand en een jaar om elkaar heen, net zoals de maan en de zon onze jaartelling bepalen. Binnen het gebouw zouden vergaderzalen en een informatiecentrum voor de communistische partij gehuisvest worden.

Geef aan op welke de vormgeving van dit gebouw de politieke idealen van het communisme weergeeft.

(2 punten)

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

De volgende vraag gaat over de Stijl

14 De kunstenaars van de Stijl streven na een universele uitbeeldingsvorm. In hun werk is geen plaats voor gevoel en persoonlijke inbreng. Hun uiteindelijke doel is beeldende kunst en architectuur tot een alles omvattende kunstvorm te maken.

Bekijk de foto van het Schröderhuis. Geef twee kenmerken in de vormgeving van het huis aan die typerend van de Stijl zijn.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

De volgende vraag gaat over het Functionalisme

15 Sinds de industriële revolutie neemt de bevolking in Amerikaanse steden snel toe. Noem 2 technische vernieuwingen waardoor hoogbouw ineens mogelijk was. ( 2 punten)

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

De volgende vraag gaat over het Bauhaus

16 Op de onderstaande foto zie je een afbeelding van het Bauhaus in Dessau, ontworpen door Gropius in 1925-1926. Je ziet een glazen voorgevel. Hoe noem je deze gevel en wat is het bijzondere aan deze constructie ? ( 2 punten)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

De volgende 2 vragen gaan over Dadaïsme

17 op onderstaande foto zie je een werk van Kurt Schwitters. Hoe noem je zo een werk? Geef aan hoe gevonden objecten ook werden genoemd. ( 1 punt)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Difficult

18 Waarom gebruikten de Dadaïsten andere materialen? Schrijf 2 kenmerken in de vormgeving van het werk van Schwitters op die typerend voor Dada zijn. ( 2 punten)

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

De volgende vraag gaat over Surrealisme

19a Je ziet een werk van J. Miro. Geef aan hoe hij tot zijn vormen kwam. Wat wil Miro ter discussie stellen? ( 2 punten)

Tilled Field

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

19b De Surrealisten laten zich inspireren door de psychoanalyse van S. Freud. Leg wat de invloed van het denken van Freud in het werk van Miro tot uitdrukking komt.( 2 punten)

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

De volgende vraag gaat over het Magisch Realisme

20 Je ziet een schilderij van Carel Willink. Noem 2 kenmerken in de voorstelling van het magisch realisme die in het schilderij te zien zijn. ( 2 punten)

Stadsgezicht

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Nu ik de toets zie realiseer ik me dat ik door de voorgegeven lijnen om op te schrijven het antwoord van de leerling zou kunnen beïnvloeden. VWO 5 kan beter werken met een opdrachtblad en schrijfpapier.