Arts en ingenieur moeten op zoek naar evenwicht

Innovaties en gebruikersbevindingen in OK-special

Griezelig echt ervaren wat dementie betekent

GEZONDHEIDSZORGGEZONDHEIDSZORG

FMT

gezo

ndhe

idsz

org:

Vak

blad

oVe

r hu

isVe

sTin

g en

Tec

hnol

ogie

in d

e ge

zond

heid

szor

g

13|1

Sluitende oplossing

Besam Nederland BV • Tel: 0318-698969 • Fax: 0318-638346 • info@besam.nl • www.besam.nl

ASSA ABLOY, the global leader in door opening solutions

Geluidswerend

Stralingswerend

Brandwerend

Semi-hermetisch

✓✓✓✓

Besam Hermetische DeurenDe vernieuwde serie Besam hermetische deuren bestaat uit een ruim assortiment voor toepassingen in de gezondheidszorg, farmaceutische industrie en laboratoria. Doordat zij klasse 4 zijn getest volgens de EN 12207 norm voor luchtlekkage, beschikken ze ook over sterke rookwerende capaciteiten.

Kijk op www.besam.nl

adv-hermetische-deuren-225x285.indd 1 21-08-12 14:31

FMT gezondheidszorg 3

I N H O U DV O O R W O O R D

Rijnlands model

Voor de nodige bedrijven zal 2013 geen ge-

makkelijk jaar worden. De economie staat er

niet rooskleurig voor en de vooruitzichten

zijn ook niet bepaald positief. Niet graag zou

ik de schoenen staan van de bouwonderne-

mingen en de bedrijven die gerelateerd zijn

aan deze “tak van sport”. Gelukkig biedt de

zorg aan deze bedrijfstak nog enige hoop.

Een haperende economie is echter ook een ge-

legenheid om met nieuw elan de zaken voort-

varend aan te pakken en onderscheidend

trachten te zijn van de concurrentie. Ik las

daar onlangs een interessant artikel over in de

Volkskrant. Het ging erover dat de bouw zich

als het ware opnieuw zou moeten uitvinden.

Hoewel het artikel zich specifiek richtte op de

bouw voor particulieren, waren er wel dege-

lijk overeenkomsten met de utiliteitsbouw.

De auteur van het artikel betoogde dat bou-

wen in de praktijk te vaak een nachtmerrie is

in plaats van een feest. Dat er veel zaken fout

gaan en dat het eerder normaal is dan uitzon-

dering dat budgetten worden overschreden.

De auteur betoogde dat bouwondernemers

zich van een andere kant zouden moeten la-

ten zien en alles in het werk zouden moeten

stellen om van bouwprojecten daadwerkelijk

een feest te maken.

Natuurlijk is het in de zorgbouw bijna altijd

professioneel geregeld, maar dat wil niet zeg-

gen dat daarom elk bouwproject een feest is.

Steeds vaker hoor ik zorgbestuurders die zeg-

gen met hun bouwpartners te kiezen voor het

Rijnlands model en daar uitermate tevreden

over te zijn. Laatst hoorde ik zelfs een zorg-

bestuurder en die had een behoorlijk bedrag

bespaard tijdens het bouwproces, zo liet de

aannemer aan het einde van de rit weten. Een

deel van dat geld is gebruikt voor een feestje.

Cor van Litsenburg,

Uitgever FMT Gezondheidszorg.

16

24

40

I N D E Z E U I T G A V E

6

(Ver)nieuwbouw: AMC vernieuwt operatiecentrum 6

MedicomZes: Vervangende nieuwbouw

operatiecentrum AMC 10

Luchtbehandeling: Meten van de luchtkwaliteit

operatieafdeling 13

Inter Visual Systems: Nederlandse ziekenhuizen stappen

over naar OK-over-IP 16

OK van de toekomst: Heden verleden en toekomst

van de OK 20

Bussman: Modulaire prefab van hoog complexe systemen 22

Huisvesting: Maastricht UMC+ bouwt hybride OK 24

Interflow: Optimale waarborging van uw gecertificeerde

schone ruimten 28

Vanguard: Mobiele operatiekamers voor optimale zorg

tijdens capaciteitsvragen 30

Simed: Simed Services brengt rust in de OK 32

Educatie: Tweedaagse module ‘Technische aspecten OK’ 34

Medische Techniek: Innovaties rond de OK 36

Kort Nieuws 38

Training: Dementiesimulator brengt griezelig levensecht

in beeld wat dementie is 40

Dräger: De totaaloplossing voor een gecertificeerde

werkplek 43

Veiligheid: Implementatie veiligheidsmanagementsysteem

in ziekenhuizen 44

NVTG Info 46

Mindray Medical: Mindray: Wij maken de zorg betaalbaar 47

Medische techniek: Arts en ingenieur moeten op zoek

naar evenwicht 48

Joulz: Veel belangstelling voor informatiebijeenkomsten

van Joulz 51

Bedrijvenindex 52

Agenda 58

Advertentie-index 58

Ziekenhuizen stappen over naar OK-over-IP.

TDVTDV

Zorg voor de Eindgebruiker

AT Osborne Utrecht | Brussel | Parijs

Als adviseur van de Eindgebruiker zijn we de inter­

mediair naar beleggers, ontwikkelaars en aannemers.

Wij werken voor ziekenhuizen, zorg­ en onderwijs­

instellingen, overheden en bedrijven.

Door onze kennis van het primaire proces van de

Eind gebruiker komen we tot haalbare én betaalbare op­

lossingen voor hun vastgoedvraagstuk. Dit doen wij door

het maken van gedegen analyses, slimme financiële con ­

structies en duurzaamheid als verdienmodel in te zetten.

We verbinden daarbij alle partijen die belang hebben bij

de opgave.

AT Osborne lost ruimtelijke vraagstukken op. Onder­

scheidend is de verbinding tussen plannen en praktijk.

U kunt ons inschakelen voor strategische vraagstukken of

een second opinion maar ook voor de volledige begelei­

ding van uw investeringsproject.

4080.027 AT Osborne adv FMT FC 450x285.indd 1 25-09-12 14:25

Huisvesting & Vastgoed | Infrastructuur, Gebiedsontwikkeling & Milieu

AT Osborne is een multidisciplinair bureau met 150 spe­

cialisten. Samen leveren zij alle denkbare diensten, van

project­ en procesmanagers tot experts op het gebied van

techniek, financiën of juridische vraagstukken. Zij zijn snel

en op uw maat inzetbaar. De mensen van AT Osborne zijn

vindingrijk en daadkrachtig. Met als drive de beste oplos­

sing voor u.

Meer weten? Kijk op www.atosborne.nl

4080.027 AT Osborne adv FMT FC 450x285.indd 2 25-09-12 14:25

FMT Gezondheidszorg6

( V E R ) N I E U W B O U W

AMC vernieuwt operatiecentrum

“Soms heb ik meer last van de verbouwingen op

andere afdelingen, dan van de bouwvakkers op

onze eigen operatiekamers”, zegt vaat- en trans-

plantatiechirurg Mirza Idu. “Ondanks dat het een

grote verbouwing is, ben ik verbaasd dat wij er

zo weinig van merken. Heel af en toe hoor je wel

eens wat boor- en timmergeluiden, maar dan ma-

ken we er een grapje van. ‘Oh, oh, de orthopeden

zijn weer bezig’, zeggen we dan tegen elkaar.”

Dat Idu dat zegt, is mede een verdienste van het

project-/programmamanagement van het AMC

en AT Osborne. De toegang voor de medewerkers

van het bouwend team loopt in welke fase dan

ook niet door het operatiecentrum, maar via de

buitengevels in het bouwgebied. Het bouwgebied

is luchtdicht afgesloten en staat op onderdruk,

zodat de luchtstroom niet naar het functione-

rende Operatiecentrum kan lopen. Dit wordt be-

DOOR: GERRIT TENkINkFOTOGRAFIE: DIGIDAAN

Het AMC bevindt zich midden in de verbouwing van het operatiecentrum. Tussen 2010 en 2014 moeten alle twintig operatiekamers een grondige transformatie ondergaan. Die verbouwing vindt plaats in vijf blokken van vier kamers. De uitdaging is dat tijdens de verbouwingswerkzaamheden de overige operatiekamers volledig ‘in bedrijf’ blijven.Inmiddels zijn de eerste acht operatiekamers opgeleverd en dat tot ieders volle tevredenheid.

Verbouwen met een lage irritatiefactor

THEM

A OK

FMT Gezondheidszorg 7

waakt met drukmeters in het bouwgebied en met

deeltjesmeters in het Operatiecentrum.

In het ontwerp is gekozen voor het realiseren van

twee blokken van acht en één blok van vier ope-

ratiekamers. In dat laatste blok worden twee hy-

bride operatiekamers gerealiseerd. Per blok is er

één grote steriele berging en per operatiekamer

een aparte opdekzone met een downflowplenum.

De nevenruimtes, zoals kantoren, centrale balie,

garderobes, restaurant en skillslab worden rond-

om de centraal gelegen blokken met operatieka-

mers gebouwd.” Er is uitvoerig overleg geweest

met de gebruikers van het operatiecentrum om

voor hen het meest optimale ontwerp te maken”,

zegt Coen Weber, projectleider Nieuwbouw, na-

mens de gebruikers van het operatiecentrum.”

Daarbij hebben we met name aandacht besteed

aan de logistiek en aan de vertaling van de werk-

processen naar een ontwerp, uiteraard uitgaand

van de bouwkundige beperkingen van het be-

staande gebouw. Om al dat overleg te stroomlij-

nen is een Stuurgroep geformeerd. Daarin parti-

ciperen naast de gebruikers en het management

van het operatiecentrum, ook de afdeling Huis-

vesting, ICT, Instrumenteel bedrijf en de Inkoop.”

UniVersele rUimte

Bij de bouw van de operatiekamers is ervoor

gekozen om universele in plaats van dedicated

ruimtes in te richten. Webers: “Het voordeel is

dat alle operaties in alle ruimtes plaats kunnen

vinden. Het gevolg is wel dat je de inrichting aan-

past op de grootste operaties. En dat voor alle

twintig kamers.” Als voorbeeld van de universele

inrichting noemt Weber de omvang van de ple-

nums: “De operatiekamers zijn 50 vierkante me-

ter groot. Wij hebben gekozen voor plenums van

3,5 x 3,5 meter. In de proefopstelling die we voor-

afgaande aan de bouw hebben gemaakt waren

de plenums 3 bij 3 meter, maar die bleken, met

name bij de hartchirurgie en orthopedie, te klein.

Omdat het een universele inrichting betreft heb-

ben we nu dus op alle operatiekamers plenums

van 3,5 bij 3,5 meter met daarbij pendels.” “En nu

blijkt dat in het gebruik heel prettig te zijn. Ook

voor de andere disciplines”, vult Idu aan. “Vroe-

ger moest je tussen een spaghetti aan draden door

naar de tafel, waar je je vervolgens bijna niet kon

omdraaien, omdat alles en iedereen zo dicht op

elkaar stond. Omdat we een academisch zieken-

huis zijn, heb je ook regelmatig artsen in oplei-

ding die meekijken. Die stonden vroeger, allemaal

in je nek te hijgen. Nu is er meer ruimte en hoeft

niet iedereen direct rond de tafel te staan. Dankzij

een HD-camera in het operatiegebied, kun je ook

buiten het plenum op grote beeldschermen in de

wand de handelingen goed volgen.”

Ander voordeel is dat de nieuwe operatiekamer

ook voor de patiënten een stuk rustiger en dus

prettiger is ingericht. Weber: “Het instrumen-

tarium wordt in een aparte opdekruimte klaar-

gemaakt en binnengereden. Hygiënischer, maar

ook prettiger voor de patiënt. Die is gebaat bij

rust. Patiënten ervaren het als onprettig dat er al-

lerlei bedrijvigheid om hen heen plaatsvindt op

het moment dat zij de operatiekamer in worden

gereden.”

Universele inrichting zorgt voor grotere flexibiliteit

Nieuwe Ok AMC, standaardinrichting van elke Ok.

EEN KENNISMAKING MET DE MEEST MODERNE WERKPLEK VOOR MEDISCHE PROFESSIONALSENDOALPHA biedt State of the Art beeldtechnologieën zoals HDTV 1080, NBI en PPD.

ENDOALPHA ondersteunt optimaal uw workflow en documentatie en integreert daarnaast de nieuwste technieken:

voor betere communicatie, ergonomie en efficiëntie in uw OK, endoscopiekamer of gehele ziekenhuis.

De systeemintegratie-benadering voorziet in een kwalitatief hoogstaand videonetwerk voor o.a. nog betere

onderwijsmogelijkheden. Bovendien wordt de complete workflow ondersteund door een modern documentatiesysteem,

wat het management van data en inzet van middelen vergemakkelijkt.

Ga voor meer informatie naar www.olympus.nl

Postbus 18, 2380 AA Zoeterwoude | Industrieweg 44, 2382 NW Zoeterwoude | Tel. 071 - 545 08 50 | www.olympus.nl

AD_Endoalpha_225x285_NL.indd 1 14.01.13 10:48

FMT Gezondheidszorg 9

( V E R ) N I E U W B O U W

we alweer ingehaald door de techniek. De came-

rastandaard is nu al van SD naar HD gegaan en

tegenwoordig is zelfs 3D mogelijk, al hebben we

daar nog niet voor gekozen. We kiezen bewust al-

leen voor doorontwikkelde bewezen technieken.

Zover is 3D nog niet. Als de 3D-techniek in de

toekomst voldoet aan onze maatstaf, dan is het

een kwestie van een aanpassing op de server en

nieuwe beeldschermen, dus geen breekwerk of

ingrijpende verbouwing.”

interessant

Terugkomend op de bouwactiviteiten. “Het on-

dersteunend personeel ervaart de meeste hinder”,

vult Weber aan.” Zij moeten omlopen en veel

spullen staan op andere plekken opgeslagen. In

al die vijf fasen van de verbouwing is sprake van

een zogenaamde verdringingsproblematiek. De

kleedkamers, skillslab, de kantoren; die ruimtes

en materialen moeten elders op het complex on-

dergebracht worden. En dat maakt het tijdens de

bouw onoverzichtelijker. Maar door goed overleg

en een gedegen voorbereiding, hebben we grote

problemen kunnen voorkomen. ”De eerste acht

BeeldVerwerking

De nieuwe inrichting en de nieuw geïntegreerde

technieken zorgen in meerdere opzichten voor

meer rust is op de operatiekamer. Weber: “Dat

komt omdat je tijdens de operatie gewoon on-

der het plenum kunt blijven staan. Bellen kan

bijvoorbeeld heel makkelijk handsfree door een

microfoon in de OK lamp. Het zijn kleine din-

gen, maar wel belangrijk. Die rust komt de kwali-

teit van de operaties ten goede. Onrust zorgt na-

melijk voor irritatie en boven alles wil je tijdens

een operatie de irritatiefactor zo laag mogelijk

houden.” De beeldverwerking en de daarbij be-

horende ergonomische schermen zijn onderde-

len op de nieuwe operatiekamer waar Idu en We-

ber meer dan tevreden over zijn. “De toekomst

zit in de bandbreedte. Alle dataverwerking op de

nieuwe operatiekamers verloopt via serverruim-

tes buiten de operatiekamer. Overigens worden

operatiekamers zijn klaar en de volgende vier

worden deze zomer afgerond. Uiteraard wordt

tussentijds geanalyseerd of de nieuwe ruimtes be-

vallen en het bouwproces volgens plan en tevre-

denheid verloopt. Weber: “Van fase 1 naar fase 2

waren tussentijds nauwelijks aanpassingen. Klei-

ne dingen, zoals een pendel gespiegeld ophangen.

Het zijn echt details waar we het nu over heb-

ben. Zo zie je: een goede voorbereiding met on-

der andere een uitgebreide risico-inventarisatie

per fase met alle betrokkenen loont zich.” Idu er-

vaart het gemak van de inrichting van de nieuwe

operatiekamers en dus mogen wat hem de bouw-

werkzaamheden in dit tempo doorgezet worden.

“Het project en programmamanagement hebben

de zaken goed georganiseerd. Persoonlijk vind ik

het wel leuk dat er verbouwd wordt. Zo zie je hoe

complex het technisch deel van een operatieka-

mer er uitziet. Daar ben je als gebruiker je niet

altijd bewust van.”

n

Nieuwe Ok AMC, ruimte om de tafel.

Tijdens de operatie de irritatiefactor zo laag mogelijk

houden

FMT Gezondheidszorg10

M E D I C O M Z E S

Vervangende nieuwbouw operatiecentrum

Bouwen met ‘gezond verstand’MedicomZes is coördinerend bouwkundig hoofdaannemer van de vervangende nieuwbouw van het operatiecentrum van het Academisch Medisch Centrum (AMC) Amsterdam, dat in vijf fasen wordt uitgevoerd.

Inmiddels zijn de eerste acht operatiekamers

van het nieuwe operatiecentrum opgele-

verd. Tegen de zomer zijn er wederom vier ka-

mers klaar. De voorbereidingen voor de volgende

bouwfase zijn al in volle gang. Er wordt gestaag

toegewerkt naar 2014. Dan zijn alle 20 operatie-

kamers gereed en heeft het operatiecentrum van

het AMC een totale gedaanteverandering onder-

gaan.

een goede VoorBereiding is het halVe

werk

Een dergelijk bouwproject vraagt een uitgebrei-

de voorbereiding. Er is uitvoerig overlegd met

de klant over kritische bedrijfsprocessen. De hele

gang van zaken binnen het huidige operatiecen-

trum is besproken. Vervolgens is de planning van

de bouwwerkzaamheden tot in detail uitgewerkt.

Uiteraard is hierbij gekeken welke bouwactivi-

teiten naast ziekenhuisactiviteiten plaats kunnen

vinden en welke werkzaamheden beter ’s avonds

of in het weekend uitgevoerd kunnen worden.

Naast het maken van een gedetailleerde planning,

is een risicoanalyse onmisbaar. Alle bouwpart-

ners worden hierbij betrokken. Onder leiding van

Rutger Kriek en Ed de Klerk, respectievelijk pro-

jectmanager en projectleider namens de afdeling

Huisvesting van het AMC en Ingrid de Jong, risi-

comanager bij AT Osborne, worden de risico’s in

kaart gebracht. Alles wat eventueel mis zou kun-

nen gaan wordt op papier gezet. Dit leidt tot risi-

cobeperkende maatregelen die ervoor zorgen dat

problemen worden voorkomen en de bouw vol-

gens plan verloopt.

werk in UitVoering

MedicomZes stelt de klant centraal in alle fasen

van de bouw, niet alleen bij de voorbereiding. Sa-

menwerking met de klant is uiterst belangrijk om

bij de uitvoering van de werkzaamheden overlast

tot een minimum te beperken. De klant bepaalt

daarom de planning van overlastgevende bouw-

activiteiten. Storende werkzaamheden worden

uitgevoerd op momenten dat er niet geopereerd

wordt. MedicomZes controleert bij de klant of

overlastgevende werkzaamheden doorgang kun-

nen vinden op het afgesproken tijdstip.

Ook tijdens operatietijden wordt er volop ge-

werkt aan de vervangende nieuwbouw van de

operatiekamers. Bouwvakkers en chirurgen zijn

gelijktijdig aan het werk, slechts gescheiden door

een wand. Echter, het is niet zomaar een wand die

de bouwvakker scheidt van de chirurg. De wand

is brandwerend, luchtdicht en geluidsisolerend.

Bijzondere eigenschappen die het mogelijk ma-

ken om te bouwen in operationeel gebied. Beide

professionals kunnen hun werk uitvoeren zonder

elkaar te hinderen.

BoUwen met zorg

Verbouwen in een ziekenhuis, waar de operaties

gewoon doorgaan, vraagt om specialisten. Perso-

neel met gezond verstand. “Mensen die je ook je

eigen huis zou laten verbouwen”, aldus Eric Kie-

kens, coördinerend uitvoerder. Mensen met ja-

renlange ervaring in de bouw, die bovendien door

MedicomZes intensief opgeleid en begeleid wor-

den bij het werken in een gebied waar een kleine

fout al een kritieke toestand kan veroorzaken.

Het allerbelangrijkste is het creëren van bewust-

zijn van wat er aan de andere kant van de wand

gebeurt. Om de mensen op de vloer eraan te her-

inneren dat ze hun werk uitvoeren naast de chi-

rurgen en het OK-personeel heeft MedicomZes,

onder andere, een sticker ontworpen. Deze stic-

ker toont een raam waardoor een operatie te zien

is en is op de nooddeur in de scheidingswand ge-

plakt. De sticker herinnert het bouwpersoneel er-

aan dat ze zich in een operatiecomplex bevinden

en het daarom van cruciaal belang is dat zij zich

aan de overlastbeperkende maatregelen houden,

elke dag weer.

De maatregelen betreffen niet alleen het beper-

DOOR: MEDICOMZES

THEM

A OK

ken van lawaai, maar ook het vrijhouden van de

vluchtwegen. MedicomZes is zeer strikt in het na-

leven van deze maatregel. De vluchtwegen voor

patiënten en opererend personeel moeten te allen

tijde vrij zijn. Veiligheid boven alles.

korte lijntjes

Als coördinerend bouwkundig hoofdaannemer

onderhoudt MedicomZes het contact met alle

bedrijven die meewerken aan de bouw van het

operatiecentrum van het AMC. Het creëren van

een goede onderlinge werksfeer vormt een van de

aandachtspunten van de projectleider. “We moe-

ten zorgen dat er een sfeer is waarin mensen el-

kaar tegemoet willen komen”, aldus Ed Lenting,

projectleider van MedicomZes.

MedicomZes zit letterlijk en figuurlijk bovenop

het bouwproject. De bouwketen van de samen-

werkende bouwpartners en directievoerende par-

tijen staan naast het AMC.

Mede doordat alle partijen zich met hun voor-

bereiding hebben gevestigd op het bouwterrein

van het AMC zijn de lijntjes tussen de samenwer-

kende partijen kort. Hierdoor kunnen eventuele

problemen snel worden opgelost. Eric Kiekens,

coördinerend uitvoerder van MedicomZes, is ‘de

ogen en oren op het bouwterrein’. Verloopt iets

niet volgens plan, dan worden alle bouwpartners

bij elkaar geroepen en wordt samen naar een op-

lossing gezocht.

onVoorziene omstandigheden

Ondanks een zeer nauwkeurige en gedetailleer-

de planning kunnen er problemen ontstaan met

het tijdig uitvoeren van het bouwplan. Operaties

kunnen uitlopen, er kunnen spoedoperaties ko-

men of wijzigingen in het operatieschema. Hier-

door moeten sommige bouwwerkzaamheden op

een ander moment worden ingepland.

“Een zeer uitzonderlijk geval was wel die keer dat

we ’s avonds niet konden werken vanwege tv-op-

namen. Ik werd gebeld door een collega die op

dat moment verantwoordelijk was op de bouw.

Hij zei: ‘Zet je tv eens op Nederland 1’ en toen zag

ik daar live mijn pas verbouwde operatiekamer!”,

vertelt Ed Lenting.

Perfectie

MedicomZes streeft naar perfectie. Elke fase van

de bouw wordt uitvoerig geëvalueerd. Zowel in-

tern als met de andere bouwpartners. Er wordt

niet alleen vastgesteld waar nog verbetering mo-

gelijk is, maar er wordt ook direct bepaald hoe die

verbetering kan worden bereikt.

Bouwen en verbouwen in de curatieve gezond-

heidszorg vraagt om een speciale aanpak. Het

verlenen van goede zorg moet gewoon door

kunnen gaan; chirurgen moeten kunnen ope-

reren, verpleegkundigen moeten voor patiënten

kunnen zorgen en dat alles zonder overlast van

bouwwerkzaamheden.

Ed Lenting verwijst naar een citaat van Mirza

Idu, vaat- en transplantatiechirurg in het AMC:

“Soms heb ik meer last van de verbouwingen op

andere afdelingen dan van de bouwvakkers op

onze eigen operatiekamers”. “Kijk, daar worden

wij nou blij van”, aldus Ed. MedicomZes bouwt

met meer dan gezond verstand.

www.medicomzes.nl

n

FMT Gezondheidszorg 11

We hebben de kennis, de ideeën, de materialen...

CCG Holding bestaat uit een groep gespecialiseerde bedrijven die zich richten op de inrichting en realisatie van hoogwaardige interieurs en geclassifi ceerde ruimtes en algemene bouw met een focus op de zorg, farma en biotech-markt. Alle bedrijven werken autonoom maar zullen daar waar mogelijk hun gezamenlijke kennis en vaardigheden voor uw project inzetten. Vanaf engineering, via project management en realisatie, tot en met maintenance. Van A/B ruimtes, OK’s of nucleaire hotlabs tot en met medium en low care ruimtes; de volledige inrichting in één hand. De bedrijven stellen zich graag aan u voor:

OK concepttot in detail doordacht

rooms-for-care.nlgebebouw.nl rfc-products.nlcleanroomcg.com

Hybride OK AZM, Maastricht

ccgholding.nl

gebebouw.nlcleanroomcg.com

CCG_Holding_adv_CleanroomCG_225x285_aflopend.indd 1 15-01-13 09:50

FMT Gezondheidszorg 13

L U C H T B E H A N D E L I N G

Meten van de luchtkwaliteit operatieafdeling

In dit artikel wordt het belang van periodieke controle van de lucht in operatiecomplexen omschreven. Hiermee wordt zo-wel de controle van werking van de luchtbehandeling als van de schoonmaak van de vloeren bedoeld. In dit artikel zal die-per ingegaan worden op de controle van de werking van de luchtbehandeling middels microbiologisch luchtonderzoek.

De luchtbehandeling wordt als basis gezien

voor de steriliteit in een operatiekamer. Het

is dus zaak om ervoor te zorgen dat de basis naar

behoren werkt en onderhouden wordt, controle

op de werking maakt hiervan onderdeel uit.

In april 2005 is het Beheersplan luchtbehande-

ling voor de operatiekamer verschenen, wat is

opgesteld door een stuurgroep op initiatief van

de VHIG en de VCCN in samenwerking met een

grote groep deskundigen. Het Beheersplan is, na

een commentaarronde door o.a. de NVMM, de

VHIG en de WIP tijdens een speciaal symposium

in maart 2005 aangeboden aan de IGZ. De IGZ

ziet het beheersplan als professionele standaard,

omdat het beheersplan tot stand is gekomen met

inspraak en instemming van relevante professio-

nals. Bij het toezicht door de IGZ zal het beheers-

plan mede de grondslag voor toezicht zijn.

Echter in 2008 heeft de Inspectie voor de Gezond-

heidszorg (IGZ) het volgende geconcludeerd:

“Het gedrag rond infectiepreventie en luchtbe-

heersing op de OK laat veel te wensen over. “Dit is

beschreven in het rapport ‘Standaardisatie onmis-

baar voor risicovermindering in operatief proces”.

Uit het inspectieonderzoek bleek dat ziekenhui-

zen te weinig gebruik maken van goede checklists

om te controleren of alles op orde is. Tevens wa-

ren er maar enkele ziekenhuizen welke het lande-

lijke beheersplan volgden om de kwaliteit van de

lucht in het operatiecomplex te bewaken en con-

troleren. De volgende oorzaken geven reden tot

controle:

• Ingebruikname nieuwbouw voor definitieve

oplevering;

• Na verbouwing en/of onderhoudswerkzaam-

heden van installatie;

• Bij in gebruik zijnde operatiekamers volgens

een vast plan conform het kwaliteitssysteem

zoals aangegeven in het beheersplan. Minimaal

een keer per jaar per operatiekamer. Bij iedere

indicatie tot meting (a, b en c) één meting ope-

ratiekamer in rust en één meting operatieka-

mer in bedrijf;

• Bij veranderingen of aanpassingen van ge-

bruiks- of schoonmaakprocedures;

• Ter controle van uitvoering schoonmaakpro-

cedure.

BeheersPlan lUchtBehandeling

Hoewel de verschillende betrokken partijen het

nog niet eens zijn over de grootte van de bijdra-

ge van de luchtbehandeling aan de aanwezigheid

van stofdeeltjes en micro-organismen in de lucht

in een OK, is men het erover eens dat de lucht-

behandeling aan de basis staat van de luchtkwa-

liteit. Periodieke controle van de luchtbehande-

ling is dan ook een essentieel onderdeel van de

infectiepreventie op de OK. Om deze reden wordt

in het beheersplan, met het oogmerk van pati-

entveiligheid geadviseerd om steekproefsgewijs

de microbiologische luchtkwaliteit en het aan-

tal stofdeeltjes in de lucht te meten in de OK’s.

Het plan werkt verder het technische programma

van eisen, het beheer en onderhoud van de lucht-

behandelinginstallatie gedetailleerd uit. De IGZ

heeft aangegeven het beheersplan als professio-

nele standaard te zien.

stofdeeltjes meten of microBiologisch

lUchtonderzoek

Om de steriliteit in een operatiecomplex te con-

troleren wordt gebruik gemaakt van zowel stof-

deeltjestellingen als microbiologische luchtme-

tingen. Hierbij gaat men er ten onrechte vanuit

dat een stofdeeltjestelling een microbiologisch

luchtonderzoek kan vervangen. Ondanks het feit

dat micro-organismen stofdeeltjes gebruiken als

vervoermiddel, kan men niet volstaan met enkel

een stofdeeltjestelling. De reden hiervoor zal on-

derstaand beschreven worden.

De uitvoering van een stofdeeltjestelling wordt

uitgevoerd met een ‘optical particle counter’

(OPC). Dit apparaat werkt als volgt:

De stofdeeltjes worden aangezogen middels een

luchtpomp en gaan een voor een door een gerich-

te laserstraal. Hierbij produceren zij een flits licht,

zoals geïllustreerd in afbeelding 1.

De intensiteit van het hierbij verstrooide licht

is een complexe functie van zowel de diame-

DOOR: ING R. HENNEp, kLIMACARE BV

THEM

A OK

Luchtbehandeling is de basis

FMT Gezondheidszorg14

L U C H T B E H A N D E L I N G

om een “licht-verstrooiende equivalent” ten op-

zichte van het bekende kalibratie deeltje. De wer-

kelijke fysieke omvang van een onbekend deeltje

kan heel anders zijn dan het bekende kalibratie

deeltje.

De in een operatiekamer voorkomende deeltjes

zijn voor een groot deel afkomstig van de mens

en bestaan uit huidschilfers en haren. Een mens

scheidt gemiddeld 106 deeltjes (0.2 μm en groter)

per minuut af. Ervan uitgaande dat hiervan 105

(10%) deeltjes groter is dan 2-3 μm en wanneer

er per 200 deeltjes één besmet is dan komen er

per 8 personen 105 x 1/200 x 8 = 4.000 besmet-

te deeltjes per minuut in de lucht terecht. Deze

deeltjes hebben echter niet dezelfde vorm als een

bolvormige polystyreen latex bolletje, zie afbeel-

ding 2.

Uit afbeelding 2 is te zien dat de vorm van bacte-

riedragende deeltjes in een operatiekamer in veel

gevallen niet overeenkomt met de vorm van een

kalibratiedeeltje van een OPC. Dit houdt in dat

een deeltje wat geen “licht-verstrooiende equi-

ter, vorm en brekingsindex van het deeltje, als

de golflengte van het licht en geometrie van de

optische detector. De fotodetector meet de hoe-

veelheid licht dat elk deeltje verstrooit en regis-

treert een telling voor iedere gekalibreerde deel-

tjesgrootte.

Het meetbereik is van 0,3 tot 20 μm diameter.

Optical particle counters zijn gekalibreerd met

perfect uniforme, bolvormige polystyreen latex

bolletjes met een bekende brekingsindex. De ge-

meten grootte van een onbekend deeltje is daar-

valent” uitzendt niet door een OPC gemeten zal

worden.

Dit houdt concreet in dat men in een operatieka-

mer geen stofdeeltjes telt, maar dat er wel dege-

lijk deeltjes met hierop micro-organismen in de

operatiekamer aanwezig zijn. Deze deeltjes zullen

middels microbiologisch luchtonderzoek wel ge-

meten worden.

meting lUchtcontaminatie Van een ok in

rUst

Om de werking van de luchtbehandeling te con-

troleren wordt in het beheersplan voorgeschre-

ven om de lucht in de OK in rust minimaal een-

maal per jaar te controleren. De controle wordt

als volgt omschreven:

Deze procedure heeft als doel het bepalen van de

microbiële contaminatiegraad in KVE/m³ in een

gereinigde OK waarin geen activiteiten plaatsvin-

den.

• Plaatsenvanmonstername:

a. direct op OK- tafel: 3 metingen

(maximaal verspreid over OK- tafel)

Turfschipper 114 | 2292 JB Wateringen | Tel. +31 (0)174 272330 | Fax. +31 (0)174 272340

www.catec.be info@catec.bewww.catec.nl info@catec.nl

AeroTrak 9306

AeroTrak 9303

Lucht Deeltjestellers AeroTrak 9303 en 9306

deeltjesgrootte : 0.3 tot 25 µm9303 keuzes : 0.3 tot 5 µm vast en 0.5, 1.0, 2.0, 2.5 µm keuze9306-01 keuzes : 0.3, 0.5, 0.7, 1.0, 2.0, 5.0 µm 9306-02 keuzes : 0.3, 0.5, 1.0, 3.0, 5.0, 10.0 µm9306-V keuzes : 0.3 tot 5 µm, instelbaar door gebruikertel efficiëntie : 50% bij 0,3 µm en 100% bij 70,45 µmconcentratie limiet : 2.000.000 deeltjeslichtbron : Laserdiodesampling mode : manueel en automatischsampling tijd : 1 sec. tot 99 minutencommunicatie : USB geheugen 9303 : 1500 samples 9306 : 10000 samples

Ruimte Druk monitoren en regelaars

De PresSura lijn bevat drukmonitoren en regelaars voor het bewaken / regelen van : Patiëntenkamers Operatie kamers Cleanrooms Laboratoria Opslag unieke bi-directionele drukmeting resolutie van 0,0035Pa brede lijn modellen voor controle en regeling zowel visueel als audio alarm (ook remote) zeer snelle druk regeling uitgangssignalen : RS485, 0-10V, LON-N -Modbus, 4-20mA2

ruimtedrukmeting tot op 1 Pa

Binnenklimaat instrumentatieMEETINSTRUMENTATIE

Afbeelding 1: Werking Optical particle Counter.

FMT Gezondheidszorg 15

den verzameld, en b.v. van de gedragen kleding.

Bij een onderzoek in een experimentele operatie-

kamer bleek dat ter hoogte van een operatietafel,

van de door de lucht meegevoerde deeltjes van ±

3 μm ongeveer 1 op de 200 bacteriedragend is.

Klimacare BV gebruikt voor het onderzoek een

Surface Air System (SAS). Deze airsampler is een

enkelplaat systeem werkend op basis van het im-

pactor principe. De airsampler gebruikt 90 cm

petrischalen wat de nauwkeurigheid vergroot.

Uitvoering van de luchtbemonstering

De airsampler wordt ingesteld zodat deze 300 li-

ter aanzuigt per bemonstering. Na vertraagde in-

schakeling van het apparaat wordt de ingestelde

hoeveelheid lucht over de plaat geleid. De meet-

deskundige blijft tijdens de meting buiten de

luchtstroom en de aanzuig van de meetappara-

tuur, dit is nodig om te voorkomen dat de meet-

deskundige een storende factor is tijdens de me-

tingen. De bemonsterde plaat wordt aseptisch uit

de airsampler gehaald en teruggestopt in de ver-

pakking. De bemonsterde platen worden afgeslo-

ten met plakband. Tussen de metingen zal 2 à 3

minuten rust genomen worden alvorens de vol-

gende meting gestart wordt om de luchtstroom

in de operatiekamer te laten stabiliseren.

samenVattend

De luchtbehandeling wordt ook wel de basis ge-

noemd voor de steriele lucht in de operatiekamer.

Om een goede werking van de luchtbehandeling-

kast te kunnen garanderen is een goed beheer on-

ontbeerlijk. De juiste wijze voor het beheer wordt

omschreven in het ‘Beheersplan luchtbehande-

ling voor de operatieafdeling’ (2005), een docu-

ment welke door het IGZ als professionele stan-

daard gezien wordt. Als een van de voorgeschre-

ven maatregelen, met het oogmerk van patiënt-

veiligheid wordt geadviseerd om steekproefsge-

wijs de microbiologische luchtkwaliteit te meten

in de operatiekamers. Dit kan intern uitgevoerd

worden of door een extern bedrijf uitgevoerd

worden.

Het uitvoeren van de microbiologische luchtme-

tingen is van belang om postoperatieve wondin-

fecties te voorkomen.

n

col, met als bedoeling te komen tot een unifor-

me werkwijze voor de uitvoering van deze werk-

zaamheden. Enkele belangrijke speerpunten uit

dit meetprotocol zijn:

Airsampler

De vangefficiëntie en reproduceerbaarheid van

een microbieel monsternameapparaat is een be-

langrijke factor in het bepalen van de microbio-

logische kwaliteit van de lucht.

Algemeen kan gesteld worden dat het aantal

micro-organismen dat afgevangen wordt lager

is dan de actuele concentratie in de lucht. Dit

komt doordat tijdens een meting verliezen (aan

de wand van de slang, lekkages e.d.) optreden en

door de kans dat micro-organismen afsterven na

afvangen op een medium (filter, uitdroging van

agarplaat).

Voor het bepalen van de microbiologische kwali-

teit van de lucht wordt aanbevolen een systeem te

gebruiken waarbij de lucht door het monsterna-

me-apparaat wordt geleid en de micro-organis-

men worden afgevangen op een voedingsbodem

(impactor).

Met betrekking tot de vangefficiëntie dient ver-

meld te worden dat partikeldeeltjes met een

grootte van 0,5 tot 5 μm zich als een gas gedra-

gen, en meting hiervan informatie oplevert over

de beweging van de lucht op de operatiekamer.

Daarnaast kunnen alleen deeltjes van ± 3 μm een

bacterie dragen, maar is het deel van de parti-

kels dat operatiekamer werkelijk bacteriedragend

sterk afhankelijk van de plaats de deeltjes wor-

b. binnen 1 meter van afzuigrooster(s) op ca

halve meter hoogte: 3 metingen middeling van

de gevonden KVE/m3 geeft de initiële waarde.

• Meetvolume:minimaal300literlucht.

• De persoon die de meetapparatuur bedient

moet buiten de luchtstroom en de aanzuig van

de meetapparatuur blijven.

• OK- kleding niet steriel inclusief masker en

muts is voldoende; activiteit tot minimum be-

perken!

In het beheersplan worden echter nog verdere ei-

sen omschreven omtrent de te gebruiken appa-

ratuur en voedingsbodems. Over de in het be-

heersplan omschreven norm ten aanzien van het

aantal micro-organismen in de lucht bestaat nog

steeds discussie. Deze normen zullen dan ook

niet in dit artikel opgenomen worden.

UitBesteding UitVoering

werkzaamheden

De genoemde werkzaamheden kunnen intern

uitgevoerd worden, maar kunnen ook zonder

problemen uitbesteed worden. Hiervoor dient

dan wel een geaccrediteerd bedrijf in de arm ge-

nomen te worden. Zodoende wordt niet alleen

de meetprecisie van de gebruikte apparatuur en

de competentie van de medewerker, maar ook de

geheimhouding omtrent de meetresultaten ge-

borgd.

Het uitvoeren van microbiologisch luchtonder-

zoek in OK’s is omschreven in een meetproto-

Afbeelding 2 Menselijk haar.

FMT Gezondheidszorg16

I N T E R V I S U A L S Y S T E M S

Nederlandse ziekenhuizen stappen over naar

Waarom Nederlandse ziekenhuizen deze

technologie zo snel omarmen? Naast de

pioniersgeest, die de Nederlandse zorg maakt tot

één van de vooruitstrevendste in de wereld, zijn

hiervoor meerdere redenen te noemen.

Bewezen technologie in een nieUwe

omgeVing

Het routeren van videosignalen via een IP-net-

werk is al jaren een breed toegepaste techniek,

onder andere in meldkamers waar 24 uur per

dag beelden van beveiligingscamera’s worden ge-

volgd. Echter, voor de operatiekamer worden ei-

sen van een geheel andere orde gesteld aan beeld-

kwaliteit en overdrachtssnelheid van beelden.

Voorheen (en nog steeds) werd hier succesvol ge-

bruik gemaakt van AV-verbindingen om digitale

beelden op de OK te verspreiden en weer te ge-

ven, praktisch ‘real-time’ en in de hoogst moge-

lijke beeldkwaliteit.

DOOR: INTER VISUAL SYSTEMS

Sinds de officiële lancering begin 2012, heeft de IP-routing-oplossing voor de operatiekamer een vlucht genomen. Al een half jaar later heeft systeemintegrator Inter Visual Systems de eerste OK’s-over-IP geïnstalleerd bij het St. Antonius Ziekenhuis Utrecht/Nieuwegein en zijn ze volop in gebruik: de eerste OK’s wereldwijd.

ok-over-iP

Overzicht operatiekamer uitgerust met Ok-over-Ip.

THEM

A OK

FMT Gezondheidszorg 17

Dankzij ontwikkelingen in onder andere net-

werkbandbreedte is de bewezen IP-technolo-

gie nu ook toepasbaar op de OK. Inter Visual

Systems heeft haar OK-over-IP oplossing geba-

seerd op Nexxis van Barco, die het revolutionaire

systeem begin 2012 officieel op de markt bracht,

na een eerste introductie op de Medica novem-

ber 2011. De kern van digitale OK-over-IP is sig-

naaldistributie van beeld, geluid en data over een

10Gb IP-netwerk op de operatiekamer. Het grote

verschil met de AV-oplossing is de eenvoud waar-

mee medische apparatuur kan worden aangeslo-

ten en beelden kunnen worden gerouteerd.

minimaal inVasieVe chirUrgie

Een andere reden voor de snelle acceptatie van

OK-over-IP is de sterke tendens richting mini-

maal invasieve chirurgie. Waar deze vorm van

opereren sinds de jaren ’90 lange tijd alleen voor

onderzoeksdoeleinden werd gebruikt, wordt nu

steeds vaker de conventionele chirurgie vervan-

gen voor minimaal invasieve chirurgie. Als ge-

volg moeten steeds méér beelden worden weer-

gegeven, op méér beeldschermen afkomstig van

méér beeldgenererende apparatuur. De beeldsig-

nalen, moeten zo goed mogelijk van Apparatuur

naar Beeldscherm worden gebracht over een in-

frastructuur.

geBrUiksgemak: 1 signaal = 1 connector

Op M.I.C. operatiekamers wordt dus een ver-

scheidenheid aan apparatuur aangesloten op de

infrastructuur. Met name waar het gaat om mo-

daliteiten die regelmatig van OK wisselen, kan

het aansluiten ervan problemen opleveren van-

wege de verschillende outputs, kabels en stek-

kers. Hier ligt een groot voordeel: alle apparatuur

wordt met dezelfde connector op het netwerk

aangesloten. Ieder inprikpunt kan als zowel input

als output fungeren. De OK-assistent kan zonder

kennis van AV-signalen zelf apparatuur aanslui-

ten en ontkoppelen. Als bijkomend gevolg wordt

de Medisch Instrumentele Dienst ontlast van het

oplossen van gebruikersproblemen.

alleen aangesloten aPParatUUr

zichtBaar

Wanneer de apparatuur is aangekoppeld, bepaalt

de OK-assistent met een touch screen welk beeld

(afkomstig van bijvoorbeeld laparoscoop of anes-

thesietoren) op welke monitor te zien is. Hier ziet

men alleen de apparaten die zijn aangesloten. Een

welkome eigenschap van IP-technologie is name-

lijk het feit dat apparatuur automatisch gedetec-

teerd wordt, zodra het verbonden wordt met het

netwerk via de connector. Zo wordt bijvoorbeeld

het echografieapparaat gelijk zichtbaar op het

touch screen. Zodra het weer ontkoppeld wordt,

verdwijnt het ook van het touch screen. Het re-

sultaat is een overzichtelijke bedieningsinterface

die de werkelijkheid weergeeft.

UitBreidBaar en toekomstgericht

Zoals gezegd heeft OK-over-IP vanaf het begin de

interesse gewekt. Niet in de laatste plaats door de

flexibiliteit in het toevoegen van apparatuur en

koppelen met andere ziekenhuissystemen. Het

systeem is flexibel uitbreidbaar, aangezien bron-

nen (modaliteiten) en doelen (monitoren, op-

slagsystemen) toegevoegd kunnen worden zon-

Touch screen interface - ontwikkeld naar klantwens - voor de bediening van beeldschakeling en het instellen van overzichtscamera, radio en volume.

FMT Gezondheidszorg18

I N T E R V I S U A L S Y S T E M S

Daarnaast hebben de mogelijkheden voor de toe-

komst een grote aantrekkingskracht. Nu al wordt

dankzij de ruime bandbreedte 3D-beeldtechiek

ondersteund, evenals de zogenaamde 4K of quad

HD-beelden.

De theorie wordt ondertussen bevestigd door de

praktijk. Het St. Antonius Ziekenhuis Utrecht/

Nieuwegein werkt al sinds begin oktober 2012

naar volle tevredenheid met signaalroutering

over IP. Verder is Inter Visual Systems volop bezig

met de voorbereidingen voor (tot nu toe) vier an-

dere opdrachtgevers. De teller staat op maar liefst

45 OK’s-over-IP.

Meer informatie op www.inter.nl

Twitter: @intervisualsys

n

der dat daarvoor aanpassingen in de bedienings-

interface nodig zijn. Streaming is eenvoudig:

het signaal is reeds TCP/IP en kan middels een

transcoder eenvoudig in de lagere bandbreed-

te van het ziekenhuisnetwerk verspreid worden

naar bijvoorbeeld presentatieruimtes buiten het

OK-complex. Tevens kunnen via de KVM inter-

face (toetsenbord, pc monitor en muis) opslag-

systemen op afstand bediend worden, hetgeen

opslag van videomateriaal gemakkelijk maakt.

Techniekruimte.

Eerste OK’s-over-IP in het St. Antonius ZiekenhuisHet St. Antonius Ziekenhuis in Utrecht/Nieuwegein maakt als eerste Nederlandse ziekenhuis gebruik van signaaldistributie over Ip op de operatiekamer. Sinds begin oktober 2012 zijn drie Ok’s volop opera-tioneel en ervaren de gebruikers dagelijks de voorde-len ervan. Het zijn de eerste van in totaal 18 Ok’s die door system integrator Inter Visual Systems worden voorzien van de digitale Ok-over-Ip oplossing op ba-sis van Barco Nexxis.

Met de drie thorax Ok’s is de eerste fase van de im-plementatie van Ok-over-Ip in het St. Antonius Zie-kenhuis afgerond. De kern van de digitale Ok-over-Ip oplossing is signaaldistributie van beeld, geluid en data over een Ip-netwerk op de operatiekamer. Het is een bestaande technologie die dankzij aanpassingen aan o.a. de netwerkbandbreedte nu ook toepasbaar is in de Ok. Het blinkt uit in zijn eenvoud in gebruik en bediening, omdat alle aan te sluiten bronnen met een zelfde stekker op het netwerk worden aangeslo-ten.

Eenvoud in gebruik“Wij hebben gekozen voor deze Ok-over-Ip oplos-sing, omdat het schaalbaar en toekomstbestendig is. Maar ook vanwege de uniforme manier van sig-naaldistributie via één type connector, waarin je ge-lijk de eenvoud vindt voor de gebruiker,” verklaart peter de Munck, klinisch Fysicus bij het St. Antonius Ziekenhuis. “De grote winst van het systeem zit aan de gebruikerskant. Het is eenvoudig en we merken dat er maar weinig vragen over zijn. Direct na ople-vering hebben we een gebruikerstraining gehouden en deze blijkt voldoende te zijn. De gebruikers redden zichzelf met het systeem en onze medisch technici kunnen zich volledig focussen op de technische op-timalisatie.”

Realisatie volgens planningDe realisatie van de Ok’s is voorspoedig verlopen. Medisch Technicus peter Landman licht toe: “De sa-menwerking met de systeemintegrator, Inter Visual Systems, verloopt soepel. Nieuwe technologieën zo-als deze vormen meestal een uitdaging, maar het project is in goed overleg gerealiseerd en volgens planning opgeleverd.” Voor de nabije toekomst staat de verdere uitrol van dit grootschalige project van signaaldistributie over Ip op de agenda, waarbij zo-wel de bestaande locatie Nieuwegein als de andere, nieuwe ziekenhuislocatie in Utrecht Leidsche Rijn.

Verrijdbare modaliteit aangesloten met standaard robuuste glasvezelconnector.

Thuis in Flexibele Huisvesting

Bussman Verhuur BVIJzerwerf 16641 TK Beuningen

T 024-6790100 F 024-6790101E info@bussman.nlwww.bussman.nl

Het Bussman Universeel Verplaatsbaar OK Complex

In ziekenhuizen of klinieken vinden regelmatig bouwwerkzaamheden plaats. Deze werkzaamheden hebben een enorme impact op de bedrijfsvoering. Juist in een ziekenhuisomgeving is de overlast, denk daarbij aan lawaai en stof, die bouw-werkzaamheden met zich meebrengen, zeer ongewenst. Als het om een OK afdeling gaat, zelfs onacceptabel.

Bussman, al jaren een prominente aanbieder van tijdelijke en semipermanente accommodatie in de gezondheidszorg, heeft een "universeel verplaatsbaar OK complex" ontwikkeld en biedt nu een oplossing voor het optimaal uitvoeren van bouw-werkzaamheden. U bouwt uw permanente voorziening terwijl de bedrijfsvoering zijn voortgang vindt in het verplaatsbare OK complex.In dit complex zijn alle benodigde voorzieningen, zoals plenums, luchtbehandelingskasten, pendels, OK lampen, hermetisch sluitende deuren, scheidingstrafo's, etc, etc.) opgenomen. Hiervoor worden uitsluitend gerenommeerde merken toegepast.

Bel of mail ons snel voor meer informatie of een afspraak.

FMT Gezondheidszorg20

O k V A N D E T O E k O M S T

Heden verleden en toekomst van de OK

Vensters open

In het voorwoord van de uitgave ‘Heden, verleden en toe-komst van de OK, vensters open’ door dr. M.H. Edwina Doting, M.D., drs. Ing. Joram Nauta en drs. Peter Michiel Schaap, vraagt Frans Jaspers M.D., lid van de Raad van Be-stuur van het UMCG, zich af: “Moeten we de operatiekamer bijvoorbeeld nog steeds als hart van het ziekenhuis zien? Kunnen we de operatiekamers niet net zo goed decentraal realiseren?

Zou het niet beter zijn om de huidige centra-

le locatie zonder daglicht te verruilen voor

een Triple A locatie in het ziekenhuis: boven de

entree, met hoge ramen op het noorden, de plek

waar veel operatiekamers zich vroeger ook al be-

vonden? Is het niet verstandiger een schifting te

maken tussen hoogcomplexe ingrepen en behan-

delingen met een laag risico?”

Vragen en oPgaVen

Maar ook op andere vlakken liggen volgens

Jaspers tal van vragen en opgaven:

“Hoe maken we het operatiecentrum bijvoor-

beeld patiëntvriendelijker, flexibeler en tot een

aangename werkomgeving voor het personeel?

Hoe zit het eigenlijk met de werkelijke meerwaar-

de van al die techniek? Verhoogt al die techno-

logie nou echt de patiëntveiligheid en voorkomt

het wezenlijk veel besmettingen of is hetzelfde re-

sultaat met alternatieve middelen ook te behalen?

Voor de hoogtechnologische benadering bestaat

namelijk géén gedocumenteerde evidence wat

betreft infectiepreventie of andere outcome pa-

rameters. Daarentegen is hygiëne discipline wél

een belangrijke outcome parameter. In principe

zou het dus mogelijk moeten zijn om met goed

gewassen handen en met de vensters open op

de keukentafel te opereren, zonder dat het aan-

tal post operatieve wondinfecties toeneemt. Dat

is wellicht een gekke gedachte en natuurlijk het

absoluut tegenovergestelde van de operatiekamer

zoals wij die nu kennen, maar wellicht inspireert

het wel om de opgave scherp te stellen” aldus Jas-

pers in het voorwoord van genoemde uitgave

‘Heden, verleden en toekomst van de OK’.

Kortom, hoe ziet de operatieKamer van

de toeKomst eruit?

zeVen teams, zeVen ontwerPideeën

Jaspers beschrijft dat zeven interdisciplinaire

teams van ontwerpers, chirurgen, anesthesiolo-

gen, OK -medewerkers en andere betrokkenen

bij het operatiecomplex twee weken lang aan de

hand van zes opgaven op de operatiekamer van

de toekomst studeerden.

De resultaten van de workshop: (her)nieuw(d)e ge-

dachten en visies, vervat in zeven ontwerpen die

door de deelnemers aan de workshop werden

gemaakt zijn gepresenteerd in het boek. Daar-

bij gaat het niet om kant en klare ontwerpen die

dicht op de werkelijkheid van vandaag staan,

maar om prikkelende ideeën en stellingen die

enerzijds vragen oproepen over de wijze waar-

op wij nu over onze operatiekamers nadenken,

en anderzijds een aanzet geven tot nieuwe denk-

richtingen. De operatiekamer als een volwaardige

integrale ontwerpopgave waarin, naast de techni-

sche kant, ruimte is voor de menselijke maat. De

operatiekamer als een aangename en mensvrien-

delijke omgeving waarin prestaties, veiligheid en

welzijn van de patiënt en het operatieteam cen-

traal staan.

Jaspers sluit af met de woorden dat het boek de

diverse partijen, betrokken bij de ontwikkeling

van operatiecomplexen, wil uitdagen om voorbij

de gebaande paden te denken, op weg naar een zo

optimaal mogelijke OK van de Toekomst.

DOOR: HENk pOSTEMA

THEM

A OK

FMT Gezondheidszorg 21

inhoUd

‘Heden, verleden en toekomst van de OK ,ven-

sters open’ is geen gewoon leerboek. Het bevat

een studie van het verleden met mooie foto’s van

toen en diverse hoofdstukken over gerealiseerde

bouw en techniek, zoals de OK’s van het VU me-

disch centrum met mooie foto’s van nu. De uit-

komst van de workshops geeft te denken, maar

dat is volgens de inleiding van het boek juist de

bedoeling.

Een aantal hoofdstukken geeft praktische infor-

matie en noemt aandachtsgebieden waar bij het

ontwerpen van een OK-afdeling over nagedacht

moet worden, zoals:

Welke organisatievorm wordt geprefereerd? en

leidt dat dan tot één centraal OK-complex of juist

tot meerdere van elkaar gescheiden operatieafde-

lingen, waarbij een deel van deze faciliteiten niet

aan de hoogste OK-klasse behoeft te voldoen?

Welke type ingrepen worden waar gedaan en on-

der welke omstandigheden?

Denk goed na over de vraag hoe de (logistieke)

processen het beste georganiseerd kunnen wor-

den. De opzet van de OK-afdeling moet de pro-

cessen goed ondersteunen.

De OK-afdeling moet een aangename werkom-

geving bieden. Denk hierbij o.a. aan licht, lucht,

geluid (rustige omgeving), kleuren, uitzicht.

Test het ontwerp. Een ontwerp dat uitgebreid ge-

test wordt in een 3D-model scoort significant be-

ter dan het ontwerp dat niet wordt getest. Denk

hierbij naast de optimale logistiek van de afde-

ling aan de inrichting van de OK’s met appara-

tuur, monitoren enz. met voldoende flexibiliteit

naar de toekomst.

Tenslotte, de insteek van het UMCG is dat bij

het ontwerp van een OK-afdeling meer en voor-

al buiten de kaders moet worden nagedacht. Dat

kan uiteraard nooit kwaad. FMT wacht met be-

langstelling af hoe de OK’s van de toekomst van

het UMCG eruit gaan zien en zal u daar over in-

formeren.

n

Vokes Air de juiste partner voor het implementeren van uw beheersplan

Downflow systemenHEPA filters

Service & Validaties

Postbus 309, 3400 AH, IJsselstein

T 088-8653724 F 088-8653700

www.vokesair.com

FMT Gezondheidszorg22

H U I S V E S T I N G

Modulaire prefab van hoog complexe systemen

Een operatieafdeling op maat gesnedenEen prefab modulair gebouwd OK-gebouw. Als het aan Bussman ligt, wordt dat de toekomst voor ziekenhuizen en privéklinieken, om het even of het gaat om tijdelijke of per-manente bouw. Sterke punten van het concept zijn onder meer de flexibiliteit qua grootte en indeling en de keuze in functionaliteiten.

Vijf jaar geleden plaatste Bussman de eerste

klasse II-operatiekamers in het Oogzieken-

huis Zonnestraal in Hilversum. Vorig jaar volgde

het eerste specifieke OK-gebouw bij het St. Anna

Ziekenhuis in Geldrop, een interim-voorziening

die speciaal ontwikkeld is voor ziekenhuizen die

hun OK-complex moeten renoveren. Zo’n re-

novatie duurt bij het gemiddelde ziekenhuis zes

tot twaalf maanden. Het complex in Geldrop be-

vat naast zes klasse I-operatiekamers tevens alle

nevenruimten zoals recovery, voorbereidings-

ruimte, steriele opslag en omkleedruimten.

tweede interim-comPlex

Medio april 2013, als de renovatie bij het St. Anna

Ziekenhuis is voltooid, wordt het interim-com-

plex ontmanteld en bij het volgende ziekenhuis

opgebouwd. Het contract daarvoor is getekend.

De grote vraag naar deze interim-voorziening

deed Bussman zelfs besluiten een tweede inte-

rim OK-complex te bouwen. Inmiddels is dit ge-

plaatst bij het academische Mont Godinne Zie-

kenhuis in het Belgische Dinant. Dat ziekenhuis

gaat komend jaar zijn OK’s slopen en nieuwbouw

plegen. Dit project, dat via een onderhandse aan-

besteding is gewonnen, betreft zeven OK’s die ge-

schakeld worden aan het ziekenhuis. “Half janua-

ri leveren we het tijdelijke OK-complex op in op-

dracht van het Nederlandse SiMed. Dan volgt een

week valideren en naar verwachting kan het zie-

kenhuis eind januari de OK’s in gebruik nemen”,

aldus directeur Arjan de Rijke.

Dankzij de hoge mate van standaardisatie van het

modulaire concept kan Bussman voldoen aan de

specifieke wensen van elk ziekenhuis. Het is ook

een totaaloplossing volgens De Rijke. “Wij leve-

ren een totaal complex, inclusief nevenruimten.

Ook de vorm is net als je in een gewoon gebouw

gewend bent met een centrale gang en een duide-

lijke routing, zodat patiënten makkelijk vervoerd

kunnen worden.” De OK’s voldoen aan alle eisen

en worden conform de hoogste klasse luchtbe-

handeling en elektrische veiligheid uitgevoerd. Er

zijn grote OK’s beschikbaar voor de ingewikkelde

operaties en kleine voor de eenvoudiger ingre-

pen. Ziekenhuizen kunnen ook kiezen voor een

mix van beide voor een optimaal economisch en

ruimtetechnisch rendement. Naast OK’s hanteert

Bussman de modulaire opbouw ook voor andere

complex-medische gebouwen met ingewikkelde

techniek, zoals MRI- en dialysegebouwen.

centrale techniek

Een interim OK-complex is in te zetten voor een

periode van vijf maanden tot vijf jaar. “De levens-

duur van de meeste componenten bedraagt circa

tien jaar, dan is het tijd om ze aan te passen op het

DOOR: WILMA SCHREIBER

Ruime gangen bieden toegang tot de operatiekamers.

THEM

A OK

FMT Gezondheidszorg 23

gebied van techniek. We bouwen niet alles zelf,

maar werken samen met gerenommeerde partij-

en in de markt voor luchttechnische installaties,

pendels, lampen enzovoort. Die beschikken over

de laatste kennis op hun vakgebied.”

Het modulaire concept is zeker ook toe te pas-

sen voor permanente bouw, stelt De Rijke. “Het

is ‘plug compatible’, dat wil zeggen dat we wer-

ken met een centrale techniek. Elektra en lucht-

behandeling gaan via de centrale hal naar de OK.

En niet, zoals in ziekenhuizen doorgaans gebrui-

kelijk, door de ene OK naar de andere OK. Als

over tien jaar nieuwe regelgeving het noodzake-

lijk maakt om de OK’s aan te passen, kunnen we

elke operatiekamer simpel opwaarderen naar de

nieuwe normen voor elektra en luchtkwaliteit.”

Ook nieuwe technieken die in de periode geïn-

troduceerd worden, zijn tussentijds in te bouwen.

Het modulaire systeem en de centrale techniek

maken het namelijk mogelijk om één operatie-

kamer weg te halen uit het complex en uitgerust

met de nieuwste technieken weer terug te zetten.

“Te denken valt aan de hybride oplossingen waar

steeds meer ziekenhuizen voor kiezen, omdat ze

steeds meer handelingen in de OK willen uitvoe-

ren. Ook kunnen touch screens of flat screens

geïntegreerd worden, bijvoorbeeld om tijdens

de operatie röntgenfoto’s te bekijken. Terwijl de

ene OK wordt vervangen, blijven de andere in be-

drijf.”

BePerkte oVerlast

Circa 80 procent van de bouwwerkzaamheden

aan de modules en ook de installatietechniek, is al

in de fabriek uit te voeren. Dan gaan de modules

met speciale diepladers naar de locatie en worden

daar met behulp van een kraan geplaatst. “Op de

locatie zelf vinden weinig tot geen grove bouw-

werkzaamheden plaats. De overlast is dan ook

beperkt. Wij zetten een compleet OK-complex in

één week neer en monteren daarna alles af.”

Ook al staat een tijdelijke OK bij wijze van spre-

ken maar twee weken, toch moet deze altijd vol-

doen aan de vigerende eisen omtrent hygiëne,

luchtbehandeling en veiligheid. Voordat een

complex wordt opgeleverd, voert Bussman alle

voor validatie benodigde tests uit. De Rijke: “Met

name voor de luchtkwaliteit gelden zeer hoge ei-

sen. Ook testen we de elektriciteit conform de

strenge klasse III-eisen.” Bussman garandeert

dat de OK gedurende de tijd dat deze bij een zie-

kenhuis staat, blijft voldoen aan de eisen. Tevens

zorgt het bedrijf voor periodieke controle, het

onderhoud, wisselen van filters en dergelijke.

erkenning Professionals

Het KNX-gebouwbeheersysteem dat in het OK-

complex verwerkt is, bezorgde de programmeur

de KNX Professionals Award 2012. Deze domo-

tica-installatie voor de bediening van verlichting

en klimaat is eenvoudig en hygiënisch te bedie-

nen via een iPad. Via de programmering is het

mogelijk het domoticasysteem af te stemmen op

de wensen van het ziekenhuis en allerlei functio-

naliteiten in te bouwen. De Rijke: “Hierdoor kan

het Hoofd Techniek het complex op afstand be-

heren en monitoren. Via een internetverbinding

kan hij inloggen op het OK-complex en de status

inzien van elke OK. Hoe vaak en wanneer is de

deur opengegaan? Wat is de overdruk, de tempe-

ratuur, de luchtvochtigheid? Naast die basisvoor-

zieningen zijn verder ook alarmmeldingen zicht-

baar in het statusrapport.” Alle veranderingen in

de status, alles wat er op de OK gebeurt, wordt

vastgelegd in een logbestand. “Als de TD’er meer

wil zien dan standaard wordt getoond, kunnen

we dit simpel bijschakelen. Bovendien is het sys-

teem te koppelen aan het gebouwbeheersysteem

van het ziekenhuis.” Het logbestand is volgens De

Rijke ook van belang als een ziekenhuis in geval

van calamiteiten moet kunnen laten zien dat er in

een veilige omgeving is geopereerd.

onBekend maakt (nU nog) onBemind

De case van De Rijke is duidelijk: modulaire

bouw biedt ziekenhuizen een flexibele oplossing.

Op ieder gewenst moment kunnen nieuwe tech-

nieken worden ingebouwd of OK’s worden aan-

gepast aan nieuwe regelgeving. En ook nog eens

veel sneller en met minder overlast dan wanneer

dit in bestaande bouw moet plaatsvinden. Waar-

om kiezen niet veel meer ziekenhuizen voor deze

oplossing? “Een verklaring kan zijn de onbekend-

heid van ziekenhuizen met dit concept. Als je zegt

dat je modulaire bouw doet, denken de meesten

dat we in bouwketen doen. In het buitenland om-

armen ze het concept al wat meer, daar worden

soms zelfs complete ziekenhuizen modulair ge-

bouwd. Andere afdelingen zijn immers eveneens

onderhevig aan technologische ontwikkelingen”,

verklaart De Rijke. “En wellicht zijn sommige zie-

kenhuizen wat ouderwets. Ze willen grote scha-

kelaars, terwijl het bij ons gaat via aanwezigheids-

melders en touch. Een van de ziekenhuizen zag

dat in onze module en gaat dat nu ook in zijn an-

dere OK’s toepassen. Het gebruiksgemak is ook

groot. Wie weet tegenwoordig nu niet hoe een

iPad werkt? Je kunt zelfs je eigen muziek afspelen

in de OK of via Spotify nummers downloaden.”

n

Een kijkje in een van de Ok’s.

Geen enkele schakelaar meer in de Ok. Alles wordt op het touchscreendisplay van de ipad bediend.

Een van de operatiekamers in aanbouw.

FMT Gezondheidszorg24

H U I S V E S T I N G O k

“Ik durf gerust te zeggen dat wij op dit moment

de best geoutilleerde OK van Nederland heb-

ben. We hebben de ervaringen die zijn opgedaan

met de bouw van de hybride OK’s in Amster-

dam en Den Bosch hier bij elkaar gebracht”, zegt

Huub Ackermans, manager OK in het Maastricht

UMC+.

comBineren

Steeds meer ziekenhuizen bouwen hybride OK’s.

De reden? De trend om steeds vaker minimaal-

invasief te opereren met behulp van onder meer

interventieradiologie. Daarbij komen de eisen

voor de kwaliteit van beeldvorming steeds hoger

te liggen, liefst met 3D-functionaliteit. “De hybri-

de OK combineert de ‘oude’ operatiekamer voor

‘open’ ingrepen en de katheterisatiekamer voor

‘gesloten’ ingrepen. Juist deze gesloten ingrepen

vinden doorgaans niet plaats in een steriele om-

geving en dat brengt risico’s met zich mee. En in

deze katheterisatiekamer bevindt zich bovendien

de technisch hoogwaardige apparatuur die we

DOOR: GERRIT TENkINk

De nieuwgebouwde hybride OK in het academisch zieken-huis Maastricht is niet de eerste in Nederland. Wat de bouw bijzonder maakt, is dat het plaatsvond in het bestaande OK-complex. Zo moesten bouw- en operatiewerkzaamheden zorgvuldig op elkaar worden afgestemd. En zelfs tijdens de bouw werden nog aanpassingen in de plannen gemaakt om de nieuwste technieken te integreren. Het resultaat: een sta-te of the art hybride OK.

Maastricht UMC+ bouwt hybride ok

THEM

A OK

FMT Gezondheidszorg 25

werkt in opdracht van het bouwbureau van Maas-

tricht UMC+. “Bouwen in een steriele omgeving

is niet eenvoudig. Het vergt een goede afstem-

ming”, zegt Theo Erens, namens de RO-groep be-

last met het projectmanagement. “We vergader-

den wekelijks over de voortgang. Welke grote ver-

bouwactiviteiten vinden er in de komende week

plaats en past dat in het schema van de operaties?

Uiteraard gingen de operaties voor en hebben we

de bouwactiviteiten daaromheen gepland. Dat

betekende dat er ook regelmatig ’s nachts werd

gebouwd en de aanvoer van materialen vond ook

vaak plaats in de avond- of nachtelijke uren. Dat

gold ook voor ingrepen in de stroomvoorziening

of bijvoorbeeld het omleggen van de medische

gassen. Uiteraard moesten aan het eind van de

nacht al die systemen weer uitvoerig getest wor-

den. Een enorme klus dus, waarmee we in april

2012 zijn gestart. Op 19 november lag de eerste

patiënt op de tafel in de nieuwe hybride operatie-

kamer. Dat halen van die opleverdatum was een

behoorlijke uitdaging net als de tweede uitdaging:

het budget. Dat was in 2010 al vastgesteld. Ook

daar zijn we binnen gebleven.“

oVerredingskracht

Overigens ging het bij al het overleg niet alleen

over praktische zaken, zoals het op elkaar afstem-

men van de werkzaamheden. René Heuts, ma-

nager Vastgoed en Bouw bij Maastricht UMC+:

“Het is een kunst om de bouwers datgene uit te

laten voeren wat de gebruikers verwachten. En

ook om dat vanuit de medische visie duidelijk te

maken. Dat vraagt overredingskracht. Wij kun-

nen wel van alles bedenken, maar alles kost geld

en je hebt te maken met een vastgesteld bud-

get. De kunst is om verantwoorde keuzes te ma-

ken.“ Zo werden bij de hybride OK op nadruk-

kelijk verzoek van Ackermans alle beeldschermen

en andere hulpmiddelen ‘flush’ ingebouwd in de

wanden. Computers werden buiten de ruimte ge-

bracht en de vloeren zijn vrij van apparaten. “Alle

apparatuur hangt aan pendels aan het plafond.

Arbo-technisch en voor wat betreft hygiëne vol-

doet deze OK aan de hoogste eisen. Zo was er bij-

voorbeeld veel discussie over het type pendels en

de locatie ervan. Daar heeft iedere arts vanuit zijn

discipline een eigen voorkeur in.”

c-Boog

Dat de ontwikkelingen in de medische wereld

snel gaan, is duidelijk. Ook tijdens de bouw wer-

den de plannen nog aanpast. Ackermans: ”Als

academisch ziekenhuis, wil je steeds up to date

zijn. De veranderende inzichten stelden ons voor

steeds nieuwe vragen. Een maand voor de ople-

vering presenteerde Philips de nieuwste C-boog,

een zogenaamde Allura Xper FD20 met nieuwe

ook graag in de operatiekamer bij de open ingre-

pen willen hebben. Nu hebben we alles in de ste-

riele omgeving.“

afstemming

De hybride OK in Maastricht is in totaal 160 vier-

kante meter groot en werd gerealiseerd op de plek

van de oude operatiekamer nummer 12. De ove-

rige achttien kamers bleven gedurende de bouw

gewoon in bedrijf. Het ontwerp en de bouw wer-

den gecoördineerd door de RO-groep. Dit bureau

Over drie jaar wordt deze hybride OK verplaatst naar de

nieuwbouw

Bouwen in een steriele omgeving vergt een goede afstemming. (foto AzM/RO-Groep/CCG).

FMT Gezondheidszorg26

H U I S V E S T I N G O k

minder en dus veiliger voor het personeel en de

patiënt. Dat was voor ons een buitenkans. We zijn

dan ook ontzettend blij dat we deze C-boog heb-

ben kunnen plaatsen. Op dat gebied hebben we

nu echt het nieuwste van het nieuwste.”

Bij het plaatsen van de C-boog is gekozen voor

een ophanging aan het plafond in plaats van een

vaste plek op de grond. Dankzij een speciale rail-

aanpassingen. De C-boog genereert bij cardio-

vasculaire ingrepen krachtige 3D-beelden van

bijvoorbeeld het vatenstelsel. Met de aanwezige

apparatuur kunnen bovendien beelden van voor-

gaande onderzoeken worden opgeroepen, ook

als die gemaakt zijn met een MRI-, CT- of ul-

trasoundsysteem. Bij de nieuwste uitvoering van

deze C-boog is de hoeveelheid straling 50 procent

constructie kan het röntgensysteem door de art-

sen in iedere gewenste positie rond de tafel en bo-

ven de patiënt worden gemanoeuvreerd. Ook kan

het systeem, als het niet nodig is, snel weggescho-

ven worden naar de zijkant van de operatieka-

mer, waardoor maximale bewegingsruimte voor

het team van specialisten kan worden gecreëerd.

Pilot

Opvallend is dat over ruim drie jaar deze gloed-

nieuwe OK wordt ontmanteld en verplaatst naar

de nieuwbouw. Ackermans: “We gaan in 2016

naar een complete nieuwe OK-afdeling, met

twaalf nieuwe OK’s in de nieuwbouw, waarvan

twee of drie hybride. De realisatie van deze hy-

bride operatiekamer beschouwen we als een pilot.

De ervaring die we nu opdoen kunnen we gebrui-

ken bij de nieuwbouw over drie jaar. Dat geldt

voor het bouwproces, maar ook voor het gebruik

van de kamer. We zullen de procedures volgen

Vlnr: René Heuts (manager Vastgoed en Bouw Maas-tricht UMC+), Theo Erens (senior projectmanager RO-Groep) en Huub Ackermans (Manager Ok Maastricht UMC+). (foto Uitgeverij Gelderland).

Het ontwerp en de inrichting van een operatie-

afdeling is een ingewikkelde aangelegenheid.

De eisen vanuit de diverse specialismen, diverse

logistieke processen en snelle technologische

veranderingen vragen om coördinatie door een

ervaren adviseur.

‘PROFESSIONALS FOR PROFESSIONALS’

Postbus 60030 | 9703 BA Groningen

Postbus 2101 | 5202 CC ‘s-Hertogenbosch

+31 (0) 73 62 34 381 | WWW.OKCN.NL | INFO@OKCN.NL

Wij zijn een betrouwbare, resultaatgerichte en professionele partner. Plannen? Neem contact op voor een vrijblijvend oriënterend gesprek.

FMT Gezondheidszorg 27

ver vooruit in duurzame technologie

Techniek speelt een sleutelrol in het optimaal functioneren van een ziekenhuis. Cofely draagt hieraan bij.

Dit doen wij door het realiseren van innovatieve en

duurzame oplossingen. Het op een verantwoorde

manier inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen

en het reduceren van energiegebruik is ons

dagelijks werk. Betrokkenheid en passie voor techniek

zijn hierbij onontbeerlijk. Wij laten techniek werken

voor onze klanten, zodat zij zich volledig kunnen

concentreren op hun doelstellingen. Gezamenlijk

klaar voor de toekomst.

Bent u geïnteresseerd in de duurzame en

integrale oplossingen van Cofely?

Bezoek www.cofely-gdfsuez.nl

COFELY ZORGT VOOR OPTIMALE PRESTATIESCOFELY ZORGT VOORO S SOPTIMALE PRESTATIESSucces gegarandeerd!

Alle beeldschermen en andere hulpmiddelen werden ‘flush’ ingebouwd in de wanden. (foto AzM/RO-Groep/CCG).

en inventariseren op welke punten we deze hy-

bride OK kunnen verbeteren. We denken daarbij

ook het ontwerp te kunnen optimaliseren, zodat

de kosten die we nu maken straks terugverdiend

worden. Bovendien is onze ambitie om straks een

state of the art operatieafdeling te ontwikkelen.

De kennis die we nu opdoen komt dan goed van

pas.”

n

Hybride OK AZMEind 2012 heeft Cofely in samenwerking met het Academisch Ziekenhuis Maastricht (AZM), CCG en philips de eerste Hybride Ok in het AZM gereali-seerd. Cofely heeft hierbij de werktuigbouwkundi-ge, elektrotechnische en meet- en regeltechnische installatie gerealiseerd.

Een Hybride Ok is een zeer uitgebreide Ok, waar-in meerdere soorten operatie van diverse specia-lismen kunnen worden uitgevoerd. De benodigde voorzieningen dienen hiervoor zeer goed op elkaar te worden afgestemd. De aanwezigheid van een groot plenum, veel apparatuur, pendels, verlich-ting en dat alles in combinatie met beeldvormende technieken zijn kenmerkend voor een Hybride Ok.De besturing en monitoring van alle techniek is door Cofely volledig geïntegreerd in twee gebruiks-vriendelijke touch screens. Deze integratie van di-verse separate besturingen en monitoringsconcep-ten is uniek.

FMT Gezondheidszorg28

I N T E R F L O W

Is uw technische documentatie op orde?

Cleanroom Beheer van A tot Z optimale waarborging van uw gecertificeerde schone ruimtenElke organisatie die werkt met schone ruimten, dient ervoor zorg te dragen dat de cleanrooms na oplevering voldoen aan de door het proces gestelde eisen. Belangrijke vragen zijn echter hoe deze eisen ook gehandhaafd blijven tijdens de werkzaamheden, zowel nu als in de toekomst en hoe u dit gedocumenteerd kunt overleggen aan de controlerende in-stanties.

‘A hell of a job’ stelt Jeroen van der Salm, Ma-

nager Technisch Beheer bij Interflow. Denk on-

der andere maar eens aan het op orde houden

van technische dossiers, identificatie en testen

van kritische componenten, bepalen en bewaken

van de technische staat, vastleggen van validatie

en onderhoud enzovoorts. Veel bedrijven bieden

slechts een deel van deze diensten aan. Interflow

onderscheidt zich door het totale pakket voor u

te coördineren met als bijkomend voordeel dat

vooraf alle kosten volledig inzichtelijk zijn, zelfs

over meerdere jaren.

Stelt u zich eens voor: door middel van het aan-

gaan van een contract met Interflow wordt u voor

vele jaren volledig ontzorgd op het gebied van

cleanroom beheer.

Met deze nieuwe dienst bereikt Interflow dat

met minimale downtime de bij uw organisa-

tie aanwezige technische dossiers compleet en

up tot date zijn, de kritische componenten ge-

identificeerd en getest zijn, er een statusbepa-

ling op installatie- en apparaatniveau is, de cer-

tificatie op orde is en het onderhoud en beheer

van de cleanrooms geborgd wordt door middel

van een ‘meer jaren-onderhoudsplan’ (MJOP).

Door zorg te dragen voor een gestructureerde en

gecontroleerde wijze van uitvoering en opvol-

ging van inspecties, planmatig en correctief on-

derhoud, wordt de kwaliteit en continuïteit van

uw schone ruimten gewaarborgd. Daarnaast zijn

voor de controlerende instanties zoals inspecties

en auditerende instanties de bewijslast en dos-

siers op orde.

De diensten die wij voor u coördineren omvat-

ten het totale pakket, van inspectie, documenta-

tie, certificatie, onderhoud tot en met actualisa-

tie. Hoe meer wij voor u kunnen betekenen, hoe

meer wij u kunnen ontzorgen. Uiteindelijk levert

u minder inspanning en draagt u minder risico.

Door middel van een gedegen plan van aanpak

komen wij tot uitvoering van een meerjaren on-

derhoudsplan. Alle inspecties en onderhouds-

werkzaamheden worden uitgevoerd door hoog

opgeleide technici. Zij hebben alle benodigde vei-

ligheidstrainingen en specifieke cleanroomtrai-

DOOR: INTERFLOW

THEM

A OK

FMT Gezondheidszorg 29

ningen gevolgd. Onze technici zijn voorzien van

geavanceerde apparatuur en een zeer complete

uitrusting. Bij het uitvoeren van de werkzaamhe-

den worden de huisregels en de veiligheidsregels

altijd in acht genomen. De rapportage kan elek-

tronisch, web based beschikbaar worden gesteld.

Een snelle doorlooptijd van de rapportage naar

de opdrachtgever wordt op deze wijze gegaran-

deerd.

Meer informatie? neem contact op met Jeroen

van der Salm, Manager Technisch Beheer, tele-

foonnummer (0227) 60 28 44 of kijk op

www.interflow.nl

kortom

Wat zou u er van vinden als:

• Wijuwcleanroomalseenbeheersobjectzou-

den bekijken?

• Interflow het complete beheer van u over-

neemt?

• Wijdekwaliteitencontinuïteitvandeclean-

room voor u zekerstellen?

• Allekritischecomponentengeïdentificeerden

periodiek zijn getest?

• Uzekerheidheeftoverdevoorafovereengeko-

men prestatie van de cleanroom?

• Allekosten,zelfsovermeerjaren,voorafvoor

u inzichtelijk zijn?

• Alle zorgen rond het up to date houden van

documentatie/dossiers u uit handen worden

genomen?

• Ualleinformatie(webbased),percleanroom,

op orde heeft en per direct beschikbaar heeft

voor uw medewerkers, inspectie en instanties?

n

Specialist in schone luchtAls dé specialist in schone lucht draait het bij Inter-flow allemaal om schone lucht in productieomge-vingen met als doel product- en persoonsbescher-ming te bieden. Hierbij gaat het om het beheersen van de luchtkwaliteit in gecontroleerde ruimten. Interflow adviseert, ontwerpt, realiseert en onder-houdt alle projecten op dit gebied. Op basis van dit specialisme is Interflow uitgegroeid tot een toon-aangevende fabrikant van cleanrooms, operatieka-mers, steriele bereidingsruimten, laminar flow units en veiligheidsafzuigunits. Tevens hebben wij naast een breed scala aan validatie- en meetdiensten ook de technische kennis en expertise in huis om uw project te adviseren, ontwikkelen, en/of engineeren hoe groot en complex ook. U heeft te maken met één aanspreekpunt en één verantwoordelijke partij voor uw gecertificeerde oplevering.

Integrale realisatieSinds 2000 maakt Interflow onderdeel uit van BAM Techniek bv. Hierdoor is Interflow in staat vrijwel elk project, hoe groot en gecompliceerd ook, integraal te realiseren. Vanuit vele disciplines zijn adviseurs, ontwerpers en gespecialiseerde technici beschik-baar om te zorgen voor een efficiënte realisatie op basis van een strak projectmanagement. Grote multidisciplinaire projecten kunnen ook in groeps-verband met zusterorganisaties van koninklijke BAM Groep worden uitgevoerd.

FMT Gezondheidszorg30

V A N G U A R D

mobiele operatiekamers helpen ziekenhuizen optimale zorg te bieden tijdens capaciteitsvragenFacility managers zitten aan de voorkant van het beslissings-traject wanneer er modernisering van het gebouw plaats moet vinden. Het vernieuwen van bestaande ruimtes of het voorbereiden van het vergroten van operatiekamer afdelin-gen zorgen voor kopzorgen met betrekking tot de continuïteit van de ziekenhuisprocessen.

Een tijdelijke oplossing zonder in te boeten op

kwaliteit en bruikbaarheid biedt uitkomst

voor ziekenhuizen die met een plotselinge toe-

name van verrichtingen overvraagd worden, met

een calamiteit geconfronteerd worden of voor een

renovatie van het operatiekamer complex staan.

Ziekenhuizen in Nederland en daarbuiten heb-

ben inmiddels de voordelen van het huren van

een Vanguard Healthcare unit ondervonden.

Vanguard is een gerenommeerde leverancier van

mobiele operatiekamers voor de private en pu-

blieke gezondheidszorgverleners. Inmiddels zijn

meer dan 165.000 patiënten in één van de units

succesvol geopereerd. Mede door de inzet van het

professionele Vanguard team dat voor een naad-

loze invoeging in het ziekenhuisproces zorgt.

Recent heeft Vanguard een renovatieprogram-

ma ondersteund bij het Zorgsaam Ziekenhuis in

Oostburg, Zeeuws Vlaanderen. Hier werden drie

units, twee operatiekamers klasse 1 en één mo-

biele kliniek ingezet om het volledige operatie-

kamer programma ongestoord doorgang te laten

vinden. De mobiele kliniek werd daarbij gebruikt

als koffiekamer, steriele opslag en verslag-kamer.

Binnen niet meer dan 12 weken werd de reno-

vatie van het gehele operatiekamer complex van

het ziekenhuis verbouwd en vernieuwd, terwijl de

patiënten in de Vanguard units behandeld wer-

den. Patiënten die anders noodgedwongen naar

andere ziekenhuizen in de regio waren gegaan of

waarvan de operaties zouden zijn uitgesteld. Tij-

dens deze 12 weken zijn ca 900 patiënten geope-

reerd.

Het succes in Oostburg bleef niet onopgemerkt

en het duurde dan ook niet lang voordat een vol-

gend ziekenhuis zich meldde.

Het Wilhelmina Ziekenhuis in Assen heeft twee

van onze units in de Kerstperiode gebruikt om

hun ventilatie systeem te kunnen onderhouden.

Door de inzet van de Vanguard units hoefden

hun patiënten niet in andere ziekenhuizen be-

handeld te worden. Onder andere de afdelingen

orthopedie, traumatologie en obstetrie hebben

gebruik gemaakt van de units. Ca 100 patiënten

zijn gedurende de periode van 22 tot en met 31

december 2012 met succes geopereerd.

Vanaf 2011 onderhoudt Vanguard goede banden

met de Antonius Ziekenhuisgroep met locaties in

Sneek en Emmeloord. In Emmeloord heeft Van-

guard een unit geplaatst om de teams aldaar te

voorzien van een goed geoutileerde operatieka-

mer. Hierdoor hoefden patiënten niet meer naar

Sneek te reizen voor hun operatie en kon er on-

derzocht worden of de behoefte ter plaatse groot

genoeg zou zijn om permanente operatiekamer

faciliteiten te bouwen.

Rob van Liefland, Vanguard Healthcare’s markt

specialist, zegt: “Sommige ziekenhuizen lopen te-

gen situaties aan die een snelle professionele op-

lossing vragen. Daarbij is de inzet van mobiele

units een welkome ondersteuning. Of dit nu voor

een lange of korte periode is. De Vanguard units

bieden een oplossing vanaf een periode van da-

gen tot zelfs jaren. Nauwgezet afgestemd op de

plannen van de facility- en operatiekamer teams

zijn we vanaf de ondertekening van een overeen-

komst betrokken bij de naadloze overgang naar

het werken in de mobiele setting.”

Voor meer informatie www.vanguardhs.com/nl

n

DOOR: VANGUARD

THEM

A OK

FMT Gezondheidszorg32

S I M E D I N T E R N A T I O N A L

DOOR: SIMED INTERNATIONAL Eén ding is zeker binnen de zorgsector: de OK is het hart van elk zieken-huis en iedere kliniek. En dat hart moet kloppen. Altijd en zonder enige onderbreking. Patiënten moeten op tijd worden geholpen, planningen moeten worden gehaald en - niet onbelangrijk - ook in financieel opzicht moet de OK het uitstekend doen. Simed Services biedt geïntegreerde dienstverlening voor een perfect functionerende OK: Performance Ma-nagement.

De voordelen van geïntegreerde dienstverlening:

Simed Services brengt rust in de ok

Het is een enorme opgave om ervoor te zorgen dat de

uptime van de OK optimaal is. Elke OK is een com-

plex geheel dat uit zóveel onderdelen bestaat en waarbij voor

bijna ieder onderdeel weer een andere partij verantwoorde-

lijk is. René van der Louw, Accountmanager Services bij Si-

med International kan er uit ervaring over meepraten: ‘Wie

is verantwoordelijk voor de aanschaf en instandhouding

van medische apparatuur en installaties? Zowel binnen als

buiten de zorginstellingen is dat vaak niet helemaal duide-

lijk. De leveranciers van OK-apparatuur - en dat zijn er nog

al wat - beperken hun service tot de door hen geleverde sys-

temen. Ik geef een voorbeeld om duidelijk te maken wat er

dan kan gebeuren. De leverancier van de anesthesiependels

is slechts verantwoordelijk tot de koppelingen in de pendel,

de infrastructuur valt onder de verantwoordelijkheid van

de installateur en de compressoren voor het vacuüm en de

medische perslucht zijn door weer een ander geleverd. Wie

moet er nu worden gebeld bij een storing?’

afrekenen oP Prestatie

René van der Louw kan het antwoord natuurlijk wel ge-

ven: ‘Simed Services biedt zorginstellingen in binnen- en

buitenland geïntegreerde dienstverlening. Daarbij is Simed

Services volledig verantwoordelijk voor de instandhouding

van de medische apparatuur en de installaties op het OK-

complex of zelfs binnen de gehele zorginstelling. Dat heeft

veel voordelen: één aanspreekpunt, één uitvoerende partij

en heldere afspraken. Bijvoorbeeld in de vorm van presta-

tieovereenkomsten. Op basis daarvan werkt Simed Services

al met een groot aantal zorginstellingen samen. De kern van

zo’n overeenkomst is dat de uptime niet alleen wordt geme-

ten, maar ook bepalend is voor de financiële vergoedingen.

De voortgang en de veiligheid van het klinisch proces bin-

nen de OK staan daarbij uiteraard voorop. Prestatieovereen-

komsten passen uitstekend binnen het huidige klimaat in

de gezondheidszorg: meten en elkaar afrekenen op geleverde

prestatie.’

THEM

A OK

protocollen en projectmatige werkwijze staan aan de basis van een optimaal functionerende operatiekamer.

FMT Gezondheidszorg 33

Voortgang Van het klinisch Proces

René van der Louw: ‘Met de bestaande manier van werken

is het geen sinecure om alles draaiende te houden. De plan-

ning van specialisten, omsteltijden, het beschikbaar hebben

van gebruiksartikelen, apparatuur die continu inzetbaar

moet zijn. Alles moet perfect op elkaar zijn afgestemd. Zo

niet, dan ontstaat stagnatie, worden patiënten ontevreden

en is er inkomstenderving. Daarnaast moet het gehele pro-

ces uiteraard volledig voldoen aan normeringen en regelge-

ving. Het managen van dit alles is zo langzamerhand een

bijna onmogelijke taak geworden. Daarom heeft Simed Ser-

vices een aantal jaren geleden al besloten om zich te richten

op de voortgang van het klinisch proces, met de focus op de

medische apparatuur en installaties.’

Performance management

Simed Services biedt zorginstellingen daarvoor een geïn-

tegreerde oplossing aan: Performance Management. Dat is

een samenhangend geheel van diensten. ‘Dit concept gaat

dus veel verder dan sec het onderhouden van medische ap-

paratuur’, legt René van der Louw uit. ‘Met de diverse modu-

les zorgt Simed Services voor het inzichtelijk maken en op

peil houden van de competenties van de gebruiker, voor de

beschikbaarheid van documentatie, voor het optimaliseren

van processen en het creëren van een juiste balans tussen

kosten en baten.’

schaalVoordelen

‘Wij laten de meeste (onderhouds)werkzaamheden uitvoe-

ren door onze eigen vakbekwame en competente technici.

Zij worden daarvoor vaak - uiteraard in overleg met de be-

treffende zorginstelling - gestationeerd binnen de instelling

zelf. De lijnen kunnen daardoor kort blijven en de respons-

tijden minimaal. Daarnaast heeft Simed Services voor com-

plexe medische apparatuur - die een verhoogd risico heeft

met betrekking tot patiëntveiligheid - raamovereenkomsten

met betreffende fabrikanten en gespecialiseerde bedrijven.

Naast het feit dat wij er zo zeker van zijn dat de juiste exper-

tise wordt ingezet, kunnen de zorginstellingen meeprofite-

ren van de schaalvoordelen die deze aanpak oplevert voor

de aanschaf van apparatuur.’

eén aansPreekPUnt

Veel zorginstellingen in Nederland, ongeveer de helft van

alle zelfstandige behandelcentra, hebben inmiddels gekozen

voor de geïntegreerde dienstverlening van Simed Services.

René van der Louw vat de voordelen daarvan nog eens sa-

men: ‘Wij nemen als één partij de volledige verantwoorde-

lijkheid op ons om ervoor te zorgen dat de uptime van de

OK optimaal is. Daarvoor heeft Simed Services alle beno-

digde kennis en kunde in huis en de juiste mensen. Het gro-

te voordeel van samenwerken met Simed Services is dat de

zorginstelling in kwestie altijd één aanspreekpunt heeft en

verzekerd kan zijn van onze proactieve aanpak. Ik formuleer

het altijd als volgt voor mijn relaties: Wij concentreren ons

op uw medische apparatuur, zodat u zich volledig kunt rich-

ten op de kwaliteit van uw zorg.’

Simed International B.V.

Hoofdkantoor

Middenwetering 1 - 3543 AR Utrecht

Postbus 9486 - 3506 GL Utrecht

T: 030 2652200

E: simed@simed.com

I: www.simed.com

Contactpersoon:

René van der Louw, Accountmanager Services

Vestigingen in België, Duitsland, Rusland, Verenigde Staten

en China.

n

Simed InternationalSimed Services is onderdeel van het in Utrecht gevestigde Si-med International B.V. Onze onderneming ontwerpt en bouwt wereldwijd ziekenhuizen en andere medische instellingen en verzorgt ook de complete inrichting ervan. Simed International is van origine een Nederlands bedrijf en heeft al meer dan 100 jaar ervaring in de gezondheidszorg. Onze onderneming is ge-specialiseerd in het turn key opleveren van zorgprojecten, va-riërend van het verbeteren van bestaande faciliteiten tot het realiseren van een nieuwe ziekenhuizen. De diensten van Simed Services zijn gericht op onderhoud van medische apparatuur en installaties, training van medische staf en het evalueren en verbeteren van medische processen. Simed Services ziet het als haar taak om zorginstellingen optimaal te laten functioneren.

FMT Gezondheidszorg34

E D U C A T I E

DOOR: GERRIT TENkINk De omvang en complexiteit van de techniek rond een OK nemen toe. In schril contrast daarmee staat dat de kennis van die techniek, zeker bin-nen de muren van het ziekenhuis, lijkt af te nemen. Onder meer omdat veel werkzaamheden worden uitbesteed aan externe partijen. Reden voor de NVTG om dit voorjaar van start te gaan met een tweedaagse studie-module ‘capita selecta’ voor technisch verantwoordelijken voor operatie-afdelingen.

NVTG-leergang Ziekenhuistechniek gaat van start met

Tweedaagse module ‘technische aspecten ok’

Om deze module te realiseren, heeft de NVTG samen-

werking gezocht met een aantal partners waaronder

Aero-Dynamiek in Nijkerk, adviesbureau Deerns in Rijs-

wijk en de TVVL. De tweedaagse module zoals de NVTG

die voor ogen heeft, is niet alleen bedoeld voor de technici in

de ziekenhuizen, maar ook voor ontwerpers, adviesbureaus

en installateurs, managers OK, ziekenhuishygiënisten, enz.

Peter Karsman, vice-voorzitter van de NVTG, schetst het

beeld van de huidige stand van zaken in veel ziekenhuizen.

“In 1995 formuleerde het College Bouw Ziekenhuisvoorzie-

ningen een decreet, waarin werd opgenomen dat alle OK’s

min of meer op dezelfde manier moesten worden ingericht.

Dat ging zelfs zo ver dat het aantal kubieke meters ventila-

tielucht en de afmetingen van het plenum werden vastge-

legd. Er was sprake van een grote mate van standaardisatie.

Daar is men echter op teruggekomen en in 2005 volgde een

beheerplan, waarbij wordt gesproken van een prestatie-eis”,

aldus Karsman.

geen core BUsiness

In zo’n beheerplan is nog maar in beperkte mate sprake

van standaardisatie. Dit heeft meerdere redenen. Zo hebben

OK’s verschillende functies en ook is de situatie in ieder zie-

kenhuis anders. “Een OK bouwen en inrichten is maatwerk”,

zegt Cor Prop van adviesbureau Deerns. “De wensen wor-

den geïnventariseerd en er wordt een plan gemaakt. Echter

bij oplevering weten de technische dienst en het hoofd OK

vaak onvoldoende hoe ze de oplevering moeten beoorde-

len. Natuurlijk heb je de meetprotocollen, maar die brengen

vaak onvoldoende duidelijkheid. In feite moet voordat je

begint met de (ver)bouw alles duidelijk zijn, maar die situ-

atie is lang niet altijd duidelijk en achteraf ben je vaak te laat.

De verantwoordelijkheid voor de inrichting en handhaving

voor de steriele omgeving ligt bij de ziekenhuizen, lees raad

van bestuur. De protocollen voor wat betreft de OK’s zijn in

lang niet alle ziekenhuizen aangescherpt”, zegt Prop, die er

op wijst dat techniek voor de ziekenhuizen geen core busi-

ness is. “Vaak komt de techniek op de tweede plaats en gaat

men ervan uit dat het allemaal wel goed gaat. In die zin ne-

THEM

A OK

FMT Gezondheidszorg 35

men ziekenhuizen risico’s. En dat zijn grote risico’s. Je hebt

de poppen aan het dansen als een OK wordt stilgelegd om-

dat de randvoorwaarden niet goed zijn geregeld. Met een

beetje pech haalt dat de landelijke media.”

“Maar het kan ook gebeuren dat een OK te snel platgelegd

wordt, bijvoorbeeld omdat men de resultaten van de me-

tingen door gebrek aan interne kennis niet goed weet te in-

terpreteren. Ook dat betekent enorm veel onnodige kosten”,

vult André van Tongeren, operationeel manager bij Aero-

Dynamiek aan. Hij noemt als voorbeeld van complexe pro-

cessen de luchtbehandeling. “De (re)circulatie van (steriele)

lucht, of de aanvoer van buitenlucht, zijn onderdelen die

duidelijk moeten zijn beschreven in het beheerplan. De In-

spectie zal bij controles, of als er zich problemen voordoen,

dit beheerplan kritisch onder de loep nemen. Het is dus be-

langrijk dat een ziekenhuis niet alleen een goed beheerplan

heeft liggen, maar dit ook goed weet te interpreteren.”

Veranderende sitUaties

Het lijkt voor de hand liggen technische aspecten op een OK

vast te leggen in procedures en protocollen, maar zo een-

voudig is de situatie niet. Van Tongeren: “De cursus spitst

zich niet alleen toe op het onderhoud, maar ook op de (ver-

nieuw)bouw en/of renoveren van een OK. Situaties op een

OK veranderen doorlopend, waarbij vaak ook een zekere

mate van technisch verval optreedt. Er worden nieuwe mo-

nitoren geplaatst en de installateur trekt nieuwe bekabeling.

Wie garandeert dat na deze klus de luchtkwaliteit op het ge-

wenste niveau blijft? Zoiets behoor je te tackelen met behulp

van een beheerplan. Daar is het hoofd OK verantwoordelijk

voor met in zijn kielzog de technische dienst. Maar omdat

in veel ziekenhuizen veel werkzaamheden zijn uitbesteed, is

al die kennis niet meer inpandig voorhanden.”

“Daar komt bij dat de bouwende partijen vaak worden be-

oordeeld op het moment van opleveren. Problemen nadien

worden zelden bij deze partijen neergelegd”, aldus Prop. “Ik

verwijt ze dat ze zich aan hun verantwoordelijkheid onttrek-

ken.”

Karsman is van mening dat de verantwoordelijkheid van de

ontwerper niet ophoudt bij het opleveren van het gebouw.

“Die moet je er op een later moment ook nog bij kunnen

halen als er sprake is van gebreken of een afwijking van de

ontwerpwaardes. Dat betekent ook dat de beheerder een

ontwerper, aannemer of installateur moet kunnen aanspre-

ken. Hij moet wel de juiste kennis in huis hebben en weten

waar hij over praat, om die partijen scherp te kunnen hou-

den.”

good hoUse keePing

“De technische kwaliteit van een OK-complex op orde hou-

den, is een kwestie van good house keeping”, zegt Karsman,

“maar we zien dat steeds meer ziekenhuizen gedwongen

door krappe financiën de minimale eisen opzoeken. Dat is

in onze ogen een verkeerde vorm van bezuinigen. Techniek

staat in de gezondheidszorg niet vooraan, ze moet onder-

steunend zijn. Dat is begrijpelijk, maar bezuinigen op het

technische deel kan je op termijn

erg veel geld kosten. Bovendien

kun je daarmee ook het imago van

je ziekenhuis op het spel zetten.

Bestuurders zijn zich daar onvol-

doende van bewust. Het technische deel van een OK wordt

steeds complexer en belangrijker. Goed opgeleide mensen

mogen daarbij simpelweg niet ontbreken. De tijd dat de

technische dienst alle problemen zelf op kon lossen, is voor-

bij, maar ziekenhuizen moeten er in ieder geval wel voor

zorgen dat ze de technische werkzaamheden die door exter-

ne partijen worden ingevuld, kunnen controleren.”

De tweedaagse NVTG-module betreffende de techniek van

een OK, wordt de eerste module in een reeks. Karsman:

“Naast deze module liggen er plannen voor andere capita se-

lecta om het kennisniveau naar een hoger niveau te brengen.

Je kunt daarbij bijvoorbeeld denken aan hydrauliek, stoom-

en/of koelinstallaties.” Op dit moment zijn Karsman en zijn

medebestuurslid Lubbelinkhof bezig om de module handen

en voeten te geven en inhoudelijk in te vullen.

Te zijner tijd is meer informatie hierover te vinden via de

NVTG-site www.nvtg.nl.

n

Verantwoordelijkheid voor de techniek, ligt uiteindelijk bij de

Raad van Bestuur

FMT Gezondheidszorg36

M E D I S C H E T E C H N I E k

innovaties rond de okEen belangrijke trend in de wereld van de chirurgie zijn de doorgaande ontwikkelingen in de minimaal invasieve chirur-gie (MIC). Deze bieden voordelen voor de patiënt als een sneller herstel, kleinere littekens en minder risico op infec-ties. Er zijn ook voordelen voor het ziekenhuis en de verzeke-raar doordat de ligduur korter is en de kosten afnemen. Ten-slotte heeft het ook voordelen voor de maatschappij omdat patiënten die minimaal invasief zijn geopereerd gemiddeld eerder weer kunnen deelnemen aan het arbeidsproces.

Door voortgaande ontwikkelingen in de

techniek, heeft deze vorm van opereren het

in zich om zeer betrouwbaar en efficiënt te wor-

den uitgevoerd. Omdat deze vorm van chirurgie

nog relatief nieuw is, zijn er nog veel kansen voor

innovatieve producten en bedrijvigheid.

Pontes Medical heeft een duidelijke klinische be-

hoefte gesignaleerd in het veld van minimaal in-

vasief opereren. Pontes Medical heeft drie zieken-

huizen, kennisinstellingen en zes bedrijven bij el-

kaar gebracht om zeven innovatieve ideeën voor

op de OK verder uit te werken. De zeven produc-

ten waar momenteel aan gewerkt wordt zijn:

scoPe control

Scope Control is een apparaat dat de kwaliteit

van de endoscoop test nadat deze is gereinigd en

gesteriliseerd voor hernieuwd gebruik op de OK.

Op dit moment is er geen objectieve methode

om de endoscopen voor gebruik op kwaliteit te

beoordelen. Hierdoor bestaat de kans dat er on-

danks onvoldoende (beeld)kwaliteit tijdens ope-

raties toch mee wordt doorgewerkt, of dat men

pas tijdens de ingreep constateert dat de endo-

scoop niet voldoet. Dan moet er gewacht worden

tot een ander exemplaar gehaald is met wachttijd

en irritaties tot gevolg.

De Scope Control verkeert in de laatste testfase en

zal in 2013 een belangrijke bijdrage leveren aan

de Patiëntveiligheid in ziekenhuizen. De Scope

Control zal op de NVEC getoond worden.

moVix

Oncologische operaties zijn vaak lastig en lang-

durig, waarbij veel “handen” aan de operatieta-

fel nodig zijn en er veel gevraagd wordt van het

OK-team. Momenteel wordt de endoscoop vaak

langdurig vastgehouden door een assistent met

als gevolg een minder stabiel beeld, mede ver-

oorzaakt door de vermoeidheid van de assistent

vanwege een ergonomisch slechte houding. De

houder die de endoscoop op zijn plek houdt, is

de trocarthouder. Er is een idee in ontwikkeling

voor een nieuwe trocarthouder die heel stabiel de

endoscoop op zijn plek houdt en die door de chi-

rurg zeer eenvoudig bediend kan worden. Door

het opkomend tekort aan zorgpersoneel en voor-

al ook OK-personeel, is het zeer gewenst om de

werkomstandigheden te verbeteren en waar mo-

gelijk het aantal personen rond de operatietafel

te reduceren. Hiermee wordt ook het infectiege-

vaar verkleind, hetgeen bijdraagt aan het verbe-

teren van de patiëntveiligheid. De trocarthouder

met de naam Movix levert hier een goede bijdra-

ge aan.

Urologie-naVigator

Bij een endoscopische inspectie van de blaas-

wand, is het van belang dat de uroloog weet of

hij de gehele blaaswand heeft gezien. Echter, bij

het verwijderen van tumoren kunnen bloedin-

gen optreden, waardoor het endoscopisch zicht

verstoord raakt. Doordat het beeld vertroebeld,

kost het veel tijd om verdachte plekken weer te-

rug te vinden. Tevens kan bij een volgende endo-

scopische inspectie niet beoordeeld worden wat

het effect is geweest van een eerdere behandeling.

DOOR: kARIANNE LINDENHOVIUS

THEM

A OK

Scope Control.

Movix.

Urologie-navigator.

FMT Gezondheidszorg 37

De positie van de verdachte plek is immers niet

met zekerheid vast te stellen. Dit komt ook omdat

het weefsel zacht is en zich niet altijd in dezelfde

vorm terugvormt.

De Urologie-navigator maakt het mogelijk om

inspectieposities op de blaaswand, samen met het

bijbehorende beeld, vast te leggen, om later te na-

vigeren naar de plek waar men eerder heeft geke-

ken of een tumor heeft verwijderd.

weefselherkenner

Chirurgen willen graag zeker weten of ze rond-

om de tumor voldoende maar niet te veel weef-

sel wegsnijden. Tumorweefsel heeft een hogere

doorbloeding dan gezond weefsel. Dit is met het

blote oog niet goed waar te nemen. De weefsel-

herkenner maakt het mogelijk om verschil in

doorbloeding zichtbaar te maken. Met de weef-

selherkenner kunnen tevens bloedvaten zicht-

baar worden gemaakt voor het aanprikken van

infusen of het nemen van bloedmonsters. Ook

kunnen ontstekingshaarden worden gedetecteerd

voor vroegtijdige diagnose van reumatische artri-

tis. Er wordt gebruik gemaakt van een multispec-

trale lichtmeting.

Parallax endoscooP (3d-Beeld tijdens

oPeratie)

Op dit moment is het endoscoopbeeld monosco-

pisch en geeft zodoende geen driedimensionale

(3D) perceptie. Doordat de arts geen diepte kan

zien, verlopen manipulatiehandelingen traag en

ongemakkelijk. Het bedienen van de endoscoop

is gescheiden van degene die opereert en doordat

de starre endoscoop in één punt het lichaam bin-

nenkomt, kan er niet om objecten heen gekeken

worden. De parallaxendoscoop maakt het moge-

lijk een 3D-beeld weer te geven. Dit leidt tot een

nauwkeurigere operatiebeweging omdat je beter

diepte ziet.

maniPUlator (mechanische

oPeratieroBot)

Opereren door een kleine opening is lastig. De

vaak weinig beweeglijke instrumenten moeten

door kleine incisies naar binnen worden gescho-

ven. Voor de chirurg is het instrument lastig te

controleren omdat enerzijds de bewegingsvrij-

heid beperkt is en anderzijds de bewegingen ge-

spiegeld worden doorgegeven. Bovendien staat

de chirurg in ergonomisch ongunstige houdin-

gen langdurig te werken, soms met lichamelijke

klachten en uitval als gevolg. De manipulator

biedt de voordelen van minimaal invasief ope-

reren maar dan met een ergonomisch gunstige

werkhouding voor de chirurg en bovendien voor

een prijs van slechts een tiende van die van be-

staande operatierobots.

4d-echocatheter

Dit project leidt tot nieuw instrumentarium

waarmee de gynaecoloog tijdens een echoscopie

in de baarmoeder naast diagnostiek, ook ingre-

pen kan uitvoeren (therapeutische echoscopie).

In veel gevallen is daardoor een herhaalafspraak

met de patiënt niet meer nodig, en wordt een

pijnlijke behandeling in de OK voorkomen.

n

Pontes Medicalpontes Medical faciliteert, mobiliseert en accelereert medische innovatie en nieuwe medische bedrijvig-heid. Dit aan de hand van de marktinvalshoek: zijn innovaties ook ‘verkoopbaar’?De kracht van pontes Medical is dat het een initi-atief is vanuit de ziekenhuizen, waarbij vanuit de werkvloer geïnnoveerd wordt. kansen voor verbe-tering die door zorgprofessionals worden gesigna-leerd, worden door pontes Medical opgepakt.

Het woord ‘pontes’ is latijn voor ‘bruggen’.Vanuit UMC’s opereren wij als bruggenbouwers tus-sen specialisten, onderzoekers en zorgverleners enerzijds en het bedrijfsleven en investeerders an-derzijds. We brengen partijen bij elkaar die samen in staat zijn om de problemen van de werkvloer te vertalen in oplossingen. Door de gebruiker vroegtij-dig te betrekken is de kans op een product dat ook echt op de werkvloer gebruikt kan worden groot. Zo creëren we succesvolle innovaties. Uiteindelijk altijd gericht op renderend resultaat.We kanaliseren vragen van zorgprofessionals die zijn gericht op verbetering en vooruitgang. Waar-devolle medische kennis zetten we om in medische instrumenten die over de hele wereld beschikbaar komen. Zie ook www.pontesmedical.com.

De organisaties die hierin met elkaar samenwerken zijn:UMC Utrecht, VU Medisch Centrum, St Antoniuszie-kenhuis, Dovideq Medical, Indes, pSTech, Demcon, DkMp, TNO en DEAM.Op 4 en 5 maart 2013 zal er op de beursvloer van de Nederlandse Vereniging voor Endoscopische Chirur-gie meer te zien zijn van enkele van deze producten.

Weefselherkenner.

Manipulator (mechanische operatierobot)

FMT gezondheidszorg38

K O R T N I E U W S

EPIC Anesthesia is de winnaar van de Spider

Award 2012, de prijs voor het meest vernieu-

wende en doelmatige ict-project in de zorg.

Het winnende project is een module voor het

ziekenhuisinformatiesysteem EPIC die het

preoperatieve proces vergaand verbetert. De

module is een expertsysteem dat de anesthe-

sioloog ondersteunt. Alle richtlijnen zijn erin

verwerkt en dat maakt dat de specialist bin-

nen tien seconden kan zien welke medicatie,

laboratoriumaanvragen en consulten voor

de patiënt nodig zijn. Het systeem zorgt voor

maatwerk en reduceert medicatiefouten tot

een minimum. Bijkomend voordeel is dat het

automatisch rapporten genereert en op die

manier bijdraagt aan een reductie van de ad-

ministratieve lasten. Het is ontwikkeld door

een gebruiker, namelijk door anesthesioloog

Martijn Mertens van het Spaarne Ziekenhuis.

n

WINNAAR SpIDER AWARD

Het KNX-project met iPad-gestuurde bedie-

ning in het tijdelijke operatiecomplex van het

ziekenhuis in Geldrop is winnaar van de KNX

Professionals Award 2012. Alpha-X Domotica

creëerde in de operatiekamers een integrale

gebouwautomatisering voor de bediening van

verlichting en klimaat. Doordat het opererend

personeel daarbij een visualisatie op de iPad

gebruikt, kan iedereen ermee omgaan en ge-

beurt het bedienen bovendien op een hygiëni-

sche manier. De KNX-installatie in de tijdelij-

ke OK-afdeling van het St Anna Ziekenhuis in

Geldrop beslaat zes operatiekamers en bijbe-

horende ruimtes. De iPad is ingebouwd in de

wanden van de OK’s met behulp van een spe-

ciaal daarvoor ontworpen inbouwplaat. Het is

voor het eerst dat consumentenelektronica –

in dit geval iPad’s – worden ingezet als essenti-

eel bedienpaneel in een kritische bedrijfsom-

geving als een operatiekamer.

n

kNX pROFESSIONALS AWARD 2012

Bussman, specialist op het gebied van flexi-

bele huisvesting voor de gezondheidszorg,

gaat in opdracht van Tergooi ziekenhuizen in

de vestiging Hilversum een semipermanente

uitbreiding plaatsen ten behoeve van de afde-

ling radiologie. Onlangs heeft het ziekenhuis

besloten de 15 jaar oude MRI-scanner te ver-

vangen voor een nieuwe MRI van Siemens. De

techniek, en daarmee het te verkrijgen beeld-

materiaal is de laatste jaren enorm vooruitge-

gaan. Het gebruik van een MRI-scanner stelt

echter bijzondere eisen aan de ruimte waarin

deze geplaatst wordt. Het apparaat weegt ca.

6.000 kg en veroorzaakt een enorme magneti-

sche straling. Dat zijn zaken waar bij de bouw

al rekening mee moet worden gehouden.

Ook installatietechnisch worden er bijzonde-

re eisen gesteld. Het aanpassen van de huidige

MRI ruimte bleek geen haalbare optie. Buss-

man heeft eerder een soortgelijk gebouw ge-

plaatst bij het Delfzicht Ziekenhuis in Delfzijl.

Deze uitbreiding wordt geplaatst in een van de

binnentuinen van het ziekenhuis en sluit aan

op de bestaande afdeling radiologie.

n

MRI GEBOUW BIj TERGOOI ZIEkENHUIS

FMT Gezondheidszorg 39

Kwaliteit staat hoog aangeschreven in het

werk van elke zorgprofessional. Het is een lo-

gisch gevolg dat ook aan de bedrijfsvoering

van de zorginstelling als geheel kwaliteitsei-

sen worden gesteld. Ketenzorg, marktwerking

en patiëntveiligheid zijn ontwikkelingen die

een steeds zwaarder beroep doen op de wijze

waarop de zorg is georganiseerd. Zorginstel-

lingen beseffen steeds meer dat kwaliteits-

verbetering van binnenuit moet komen en

draagvlak in de organisatie vraagt.

• Hoekaneeneigenvisiewordeningebouwd

in een kwaliteitssysteem?

• Wiesteltdedoelstellingenenhoehoogligt

de lat?

• Hoemaakjekwaliteittransparantenleerje

van je prestaties?

NEN-EN 15224:2012, de nieuwe Europese

norm voor kwaliteitsmanagement in de zorg

op basis van ISO 9001 biedt handvatten om

deze vragen vorm te geven. NEN-EN 15224 is

van toepassing op de verschillende sectoren in

de gezondheidszorg, zoals openbare gezond-

heidszorg, eerstelijnszorg, ziekenhuiszorg,

geestelijke gezondheidszorg, gehandicapten-

zorg, ouderenzorg en thuiszorg.

n

ISO 9001 VOOR DE ZORG

Op de 98e editie van de RSNA heeft Siemens

Healthcare het echografiesysteem Acuson

Freestyle geïntroduceerd. Dit systeem heeft

draadloze transducers en maakt echogra-

fie mogelijk zonder de beperking van kabels.

Deze baanbrekende innovatie betekent veel

bredere toepassingsmogelijkheden voor echo-

grafie, en daarmee ook voor meer patiënt-

vriendelijke onderzoeken. De Acuson Free-

style maakt de inzet mogelijk van geavan-

ceerde echografische technologie in klinische

toepassingen die een steriele omgeving verei-

sen. Denk aan interventieradiologie, anesthe-

siologie, critical care, een katheterisatiekamer

of spoedeisende zorg. Draadloze transducers

maken ook nieuwe toepassingen van echogra-

fie mogelijk, zoals het beeldgeleide toedienen

van zenuwblokkades. Ze verbeteren vasculaire

toegang en maken echografisch geleide thera-

peutische interventies en biopsieën eenvoudi-

ger. Voor de beeldacquisitie en –verwerking

maakt het systeem gebruik van de geavan-

ceerde synthetic-aperture beeldvormende

technologie. Dit is een combinatie van hard-

en software die speciaal is ontwikkeld voor

draadloze overdracht van digitale beelddata

met een zeer hoge resolutie en zeer hoge over-

drachtssnelheden. Drie draadloze transducers

zijn verkrijgbaar voor het systeem en kunnen

worden ingezet voor toepassingen, zoals alge-

mene of vasculaire beeldvorming en applica-

ties met hoge frequenties, zoals musculoskele-

tale en neurologische beeldvorming.

n

DRAADLOZE ECHOGRAFIE-SYSTEEM

Mio, onderdeel van MiTAC International,

heeft de nieuwe MioCare tablet-productlijn

geïntroduceerd op de Medica 2012. Deze se-

rie is ontwikkeld in samenwerking met me-

dische specialisten en zijn de eerste tablets

binnen de gezondheidszorg die uitgerust zijn

met een 2D-barcodescanner. Het is ’s werelds

eerste medische tablet met een geïntegreerde

2D-barcodescanner voor het vastleggen, re-

gistreren en traceren van gegevens. Voor gro-

tere efficiëntie, betere resultaten of het elimi-

neren van namaakgeneesmiddelen, worden

2D-barcodes op grote schaal gebruikt in de

gezondheidszorg voor farmaceutische pro-

ducten, patiëntidentificatie, traceren van spe-

cimen en het herkennen van chirurgische in-

strumenten.

n

MEDISCH TABLET VAN 2D-BARCODESCANNER

De rubber vloerbedekkingen van Nora floor-

ing systems hebben de gouden Architects’

Darling Award 2012 gewonnen. In de cate-

gorie ‘elastische vloerbedekkingen’ riepen ca.

2.500 van de meest gerenommeerde architec-

tenbureaus van Duitsland de producten van

de rubber vloerbedekking specialist uit Wein-

heim uit tot hun favoriet. De Award werd uit-

gereikt door het communicatiebureau Heinze

tijdens de ‘Celler Werktage’ een bijeenkomst

van de bouwmaterialensector.

Tevens is er in Amerika de gouden Nightinga-

le Award gewonnen met de rubber vloerbe-

dekking noraplan sentica van Nora flooring

systems. De Award wordt vanaf 1990 uitge-

reikt en is een van de meest gerenommeerde

designprijzen van de gezondheidszorg in de

VS. De uitreiking van de prijs vindt traditio-

neel plaats aan het begin van het ‘Healthcare

Design Conference’. In de jury zitten architec-

ten die gespecialiseerd zijn in de gezondheids-

zorg, binnenhuisarchitecten en gebouwmana-

gers van ziekenhuizen.

n

NORA FLOORING SYSTEMS WINT ARCHITECTS’ DARLING AWARD 2012

FMT Gezondheidszorg40

T R A I N I N G

gezonde volwassene in de dementiesimulator, na

25 minuten stap je er weer uit alsof de hele wereld

om je heen veranderd is. Je begrijpt er niets meer

van. En dat is precies wat de initiatiefnemers voor

ogen stond. Zij weten hoe moeilijk het voor men-

sen – vooral jongeren – te begrijpen is wat het is

om oud te zijn. Laat staan om dan ook nog te be-

grijpen wat het is om dementie te hebben en dus

in een vervreemdende wereld terecht te komen.

Precies die wereld stap je binnen als je de portaca-

bin ingaat waarin de dementiesimulator is opge-

zet. Voor die wendbare vorm is opzettelijk geko-

zen, opdat iedereen die daar interesse in heeft de

simulatie op locatie kan ondergaan. De beoogde

doelgroepen zijn mantelzorgers, zorginstellingen

en mbo- en hbo-instellingen voor zorg en wel-

zijn. De kosten – tweehonderd euro per persoon

– zijn beslist bescheiden als je bedenkt dat het to-

tale programma meer omvat dan de simulatie al-

leen. Iedereen die deze ‘training’ meemaakt, krijgt

vervolgens een nagesprek om op de opgedane er-

varingen te reflecteren en een groepsgesprek om

met elkaar te praten over de mogelijkheden om

de zorg voor een dementerende te verbeteren en

tegelijkertijd te voorkomen dat de mantelzorger

overbelast raakt.

ze snaPPen het niet

Het idee voor de dementiesimulator is ontstaan

naar aanleiding van een project waaraan onder-

zoeks- en adviesbureau Minase en zorgaanbieder

wezenloos als de radio een enorme kakofonie aan

herrie uitstort over de woonkamer en geen van de

knopjes op het toestel hierin verandering brengt.

En dan sta je ineens tegenover je dochter die de

stekker uit het ding trekt en zich boos afvraagt

waar die herrie voor nodig is. Ze begrijpt jou niet

en jij snapt niets van haar boosheid en van haar

onbegrip voor jouw belevingswereld.

Ook al stap je als geestelijk en lichamelijk kern-

Je stapt erin in de wetenschap dat het een simu-

latie betreft. En je komt eruit met de gedachte

dat niets meer is wat het lijkt. De dementiesimu-

lator – opgezet als een woning van iemand met

dementie – werkt buitengewoon vervreemdend.

Je weet niet met welke sleutel je de voordeur moet

opendoen. Je verbaast je als je de boodschappen

in de koelkast moet zetten, maar de koelkast niet

kunt vinden en bovendien de verkeerde bood-

schappen blijkt te hebben gedaan. Je schrikt je

dementiesimulator brengt griezelig levensecht in beeld wat dementie isWat gaat er om in het hoofd van iemand die aan demen-tie lijdt? Mantelzorgers kunnen zich hiervan doorgaans nau-welijks een voorstelling maken. Dit verhoogt hun ervaren werklast en is een belangrijke oorzaak van intramuralisering van ouderen met dementie. Een simulatieprogramma met daaropvolgende evaluatie en groepstraining moet hierin ver-andering brengen.

DOOR: FRANk VAN WIjCkFOTOGRAFIE: IjSFONTEIN

De woning van de dementerende.

FMT Gezondheidszorg 41

De Wever meewerkten en waarin aan vormgevers

werd gevraagd: ontwikkel producten voor men-

sen met dementie die hen in staat stellen langer

thuis te blijven wonen. Jan Rietsema, senior con-

sultant bij Minase, vertelt: ‘De opdracht leidde

ook tot producten, maar die brachten niet wat

we ervan hadden gehoopt. En toen een van de-

genen die ze moest beoordelen zei: “Ze snappen

niet wat dementie is, ze zouden het zelf eens moe-

ten meemaken”, ging er een lampje branden. We

weten dat mantelzorgers – de mensen die in de

eerste fase het meest met hun naaste met demen-

tie te maken hebben – overbelast raken omdat ze

niet begrijpen wat er gebeurt met hun naaste. En

we weten ook dat dit de belangrijkste oorzaak is

voor intramuralisering van dementerende oude-

ren. Dus dachten we: laten we iets ontwikkelen

dat mantelzorgers in staat stelt hun familielid met

dementie beter te begrijpen. Dat zal de empathie

verhogen en de zorglast verminderen zodat die

oudere langer in zijn vertrouwde woonomgeving

kan blijven wonen.’

VirtUal reality

Dan is er een idee, maar dan is er nog geen pro-

duct. En dat product realiseren bleek ook niet

eenvoudig. Minase werkt doorgaans in opdacht,

maar kon voor dit idee geen opdrachtgever vin-

den. Zowel het ministerie van VWS als zorgverze-

keraars zeiden: laat eerst maar eens wat zien. ‘En

juist daarvoor was ontwikkelgeld nodig’, vertelt

Rietsema. ‘Omdat we de maatschappelijke rele-

vantie van ons idee inzagen, besloten we niet lan-

ger af te wachten, maar zelf de financiering te re-

gelen.’ Dit gebeurde middels een consortium met

De Wever en met Tilburg University onder de

naam Into D’mentia.

Tijdens brainstormsessies over de ontwikkeling

van een business case voor het idee was de eerste

gedachte te gaan werken met acteurs. ‘Maar dat

viel af omdat het kostbaar is’, vertelt Rietsema.

‘Dus gingen onze gedachten vervolgens uit naar

de mogelijkheden van serious gaming. Daarmee

word je als speler immers echt in een andere we-

reld getrokken. We weten dit van jongeren die

oorlogsgames doen: ze hebben echt het idee dat

ze aan het front vechten.’ Om de mogelijkheden

te bespreken, werd IJsfontein in Amsterdam be-

naderd. Dit bureau heeft ervaring met de ont-

wikkeling van games, maar ook met serious ga-

ming. Het ontwerpt bijvoorbeeld programma’s

die in musea spelend leren faciliteren. Tegelijker-

tijd werd contact gezocht met prof.dr Rose-Marie

Dröes, hoogleraar psychosociale hulpverlening

voor mensen met dementie aan het VUmc in

Amsterdam. Met haar hulp werd de belevingswe-

reld van mensen met dementie in beeld gebracht,

als basis voor het scenario dat zich in de simulatie

zou moeten afspelen.

VernUftige techniek

Wat er uiteindelijk is uitgekomen, is een interac-

tieve omgeving met audio en video. Degene die

de portacabin in stapt, ziet niet de computertech-

nologie die aan de achterzijde in het systeem is

verwerkt, maar staat voor een voordeur die leidt

naar een woonomgeving die er zeer reëel uitziet.

‘Wie de simulatie ondergaat, wordt door het ver-

haal heen geleid’, legt Rietsema uit. ‘Dit gebeurt

met een schoudervestje waarin speakers zijn ver-

werkt. Daaruit komt de innerlijke stem van de

oudere met dementie: een mannenstem voor

mannelijke bezoekers en een vrouwelijke stem

voor vrouwen. Die stem verwoordt je gedachten

en vertelt je wat je moet doen. Hij zegt je bijvoor-

Ondergaan van de dementie-simulatie.

FMT Gezondheidszorg42

T R A I N I N G

beeld dat je de sleutels uit de tas moet pakken om

de voordeur open te doen, dat je de boodschap-

pen in de koelkast moet zetten of dat je de ra-

dio moet aanzetten. Hiernaast wordt gewerkt met

een simulatie op de achterwand. Daar verschijnt

de dochter van de oudere met dementie, die fun-

geert als mantelzorger. Zij reageert op wat je zegt

en doet. De interactie met de mantelzorger maakt

de desoriëntatie in tijd en ruimte van de persoon

met dementie inzichtelijk voor degene die de si-

mulatie ondergaat. En er is een interactieve tafel

waaraan je gevraagd wordt te gaan zitten. Daarop

wordt een geheugenlijstje gevisualiseerd met op-

drachten die je moet uitvoeren en afvinken. Dit

ondersteunt dat je het verhaal in de juiste volg-

orde doorloopt.’

De simulatie duurt 25 minuten. ‘Mensen ervaren

dit niet als lang’, zegt Rietsema. ‘Er is voortgang in

activiteit zodat het veel korter lijkt. En het is ui-

teraard een veilige omgeving, waarin niet wordt

gefilmd en niemand meekijkt.’

onderzoek

De initiatiefnemers willen de simulator niet al-

leen inzetten om mantelzorgers, medewerkers

van zorginstellingen en leerlingen te laten bele-

ven wat het is om dementie te hebben, ze willen

ook onderzoek doen. Rietsema legt uit: ‘Tilburg

University en het VUmc gaan een effectevaluatie

doen. Mensen die de simulatie tot nu toe doorlo-

pen hebben, zeggen tot nieuw inzicht te komen

en één bezoeker zei zelfs dat hij de opgedane in-

drukken een half jaar later nog zou kunnen op-

roepen. Dat is mooi, maar we willen natuurlijk

verifieerbare gegevens over hoe mensen de si-

mulatie ervaren en welke gevolgen dit heeft voor

hun empathie in de relatie met hun naaste met

dementie voor wie ze zorgen en hun stressbele-

ving van deze zorg. Deze evaluatie vindt in het

kader van het onderzoek hiernaar plaats direct na

de simulatie en twee maanden later. In het onder-

zoek worden 180 mantelzorgers en 180 zorgpro-

fessionals geïncludeerd. Een controlegroep krijgt

dezelfde vragenlijsten over empathie en stress en

mag als beloning daarna ook de simulatie onder-

gaan.’

Over andere toepassingen voor de simulator

wordt ook al nagedacht. ‘Hierbij valt te denken

aan verdieping voor de verschillende stadia van

dementie’, zegt Rietsema. ‘Maar ook simulaties

voor CVA, ADHD en autisme behoren tot de mo-

gelijkheden. Concrete plannen hiervoor hebben

we echter in dit stadium nog niet. Eerst willen

we de dementiesimulator goed neerzetten. Van-

uit het ministerie van VWS bestaan plannen voor

een deltaplan dementie, logisch als je bedenkt dat

dementie een van de belangrijkste kostenposten

in de zorg is en het aantal mensen met dementie

de komende decennia sterk zal stijgen. In combi-

natie met een goed systeem van casemanagement

kan de simulator in dit deltaplan een duidelijke

rol spelen.’

n

keuken met simulatie-projectie op de wand.

FMT Gezondheidszorg 43

FMT Gezondheidszorg44

V E I L I G H E I D

DOOR: LEO VAN NAMEN Op 15 november 2012 vond in Rotterdam het VMS-slotcongres plaats. Met dit slotcongres kwam er een einde aan het VMS-programma 2008 -2012. Behaalde resultaten werden geëvalueerd en afgezet tegen de oor-spronkelijke doelstellingen. Dat de belangstellingstelling voor het vei-ligheidsmanagement inmiddels zeer groot is, bleek uit een uitverkocht congres met 700 deelnemers. Aanwezigen werd verzocht degenen die niet meer toegelaten konden worden op de hoogte te houden via Twitter. Het onderwerp VMS-veiligheid bleek ook een plaats verworven te hebben op het congres Topics in Intensive Care op 13 december 2012, waar een aantal lezingen werden gepresenteerd over de veiligheidsthema’s uit het VMS.

Implementatie veiligheidsmanagementsysteem in ziekenhuizen

Op weg naar 50% reductie vermijdbare schade

In 2007 committeerde brancheorganisaties uit de zorg-

sector zich aan het VMS-veiligheidsprogramma. Betrok-

ken partijen waren de NVZ (Vereniging van Ziekenhuizen),

NFU (Federatie van Universitair Medische Centra), OMS

(Orde Medisch Specialisten) en V&VN (Verpleegkundigen

en Verzorgenden). Doel van het VMS-programma was:

• Vermijdbaresterftedaaltmetvijftigprocent;

• de sector implementeertbewezeneffectieve interventies

op 10 thema’s;

• alleziekenhuizencertificerenzichopVMS.

De 10 thema’s zijn:

Postoperatieve infecties; Sepsis; Bedreigde vitale functies;

Medicatiefouten; De oudere patiënt; Myocardinfarct; Pijn;

High risk medicatie; Verwisseling patiënten; Nierinsuffici-

entie en contrastvloeistof.

resUltaten in zicht

In 2013 zullen de uiteindelijke resultaten worden gerappor-

teerd, maar tijdens genoemde congressen werd eind 2012

hier al op gepreludeerd. Belangrijkste uitspraak, genoemd

door meerdere inleiders, is dat reductie van het aantal do-

den door fouten zal worden aangetoond. Of hierbij de doel-

stelling van 50% gehaald zal worden, is nog onzeker, maar

algemeen werd de mening gehoord dat er een goede start is

gemaakt. Ziekenhuizen blijken in ruime mate met het VMS

aan de gang, met uitzondering van twee (niet met naam ge-

noemde) instellingen die er nog niets aan hebben gedaan.

Op de website van VWS staat aangegeven dat 90% van de

instellingen voldoen aan een andere doelstelling, namelijk

dat ze eind 2012 een gecertificeerd/geaccrediteerd VMS zul-

len hebben.

Politieke drUk Blijft

Op 26 november 2012 schrijft de minister van VWS een

brief aan de Tweede Kamer (zie www.rijksoverheid.nl), waar

ook het VMS-programma weer breed aan de orde komt.

Aanleiding hiervoor was een uitzending van Zembla ‘vieze

ziekenhuizen deel 2’. Refererend aan het dossieronderzoek

voortgang VMS van EMGO/Nivel, dat ook in genoemde

congressen aan de orde kwam, concludeert de minister dat

substantiële vooruitgang is geboekt op de thema’s 3, 5 , 9 en

10, waarbij de implementatie op het thema medicatieveilig-

heid (4) nog achter blijft.

Het VMS-programma loopt officieel op 1 januari 2013 af,

waarbij de resterende activiteiten op 1 mei 2013 zullen zijn

afgerond. De minister geeft aan dat de sector op de ingesla-

gen weg doorgaat en dat er ‘bestuurlijke hoofdlijnenakkoor-

den’ zijn afgesloten met ziekenhuizen, particuliere klinieken,

verzekeraars en medisch specialisten, met een looptijd tot

2015.

FMT Gezondheidszorg 45

toezicht igz en niaz-accreditatie

Gedurende de looptijd van het VMS-project heeft de IGZ de

voortgang in de instellingen gevolgd en daarover de minis-

ter op de hoogte gebracht. Recent rapporteert de IGZ daar-

over: “Accreditatie van veiligheidsmanagementsystemen in

ziekenhuizen is haalbaar, van integraal risicomanagement

is nog geen sprake”. Vanaf 2013 zal de IGZ de implemen-

tatie blijven volgen en ‘toezichtdruk’ uitoefenen. In de door

NVZ en NFU gepresenteerde veiligheidsagenda 2012 – 2015

geven partijen aan het VMS door te zullen ontwikkelen en

daarbij beogen dat de eisen worden opgenomen in de NIAZ

accreditatie.

VeldPartijen aan zet

Met bovenstaande kop sluit de minister haar brief af, waar-

bij partijen ‘dringend worden aangesproken’ zelf verant-

woordelijkheid te nemen, net zoals we dat kennen van het

Convenant Medische Technologie. Vermijdbare schade als

gevolg van verkeerd gebruik of falen van medische appara-

tuur wordt in het VMS-programma niet als specifiek on-

derwerp benoemd. In de periode dat VMS werd geïmple-

menteerd liep ook een project waarbij NVZ, NFU, OMS het

convenant medische technologie afsloten (zie FMT editie 5

2012). In het convenant maken partijen o.a. procedure af-

spraken om het veilig gebruik van medische technologie

te bevorderen. Bij beide projecten wordt de ‘terugtredende

overheid’ echter met stelligheid genoemd. Gezien de ge-

toonde betrokkenheid bij zowel het VMS als het convenant

lijken ziekenhuizen hun rol als ‘aan zet zijnde veldpartijen’

bewust te omarmen en hiermede grote vooruitgang te wil-

len maken met de verbetering van de patiëntveiligheid in de

komende jaren. n

Veiligheidsbesef groeit langs de cultuurladder.

Compacte energiezuinige trafo(verdelers) voor medischelektrische scheiding in geclassificeerde ruimtenvolgens NEN1010-7/A3 en netwerkisolatoren voorscheiding van data-installaties volgens IEC60601-1

Medisch elektrische scheidingmet gezond verstand

Informatie: info@geveke-besturingstechniek.nl

adv. 9 x 12,8 cm:advertentie 9 x 12,8 cm 12-01-2009 11:22 Pagina 1

FMT Gezondheidszorg46

N V T G I N F O

nVtgINFO

. M. Hoenjet, account manager projects, BV

“De Sphinx”Maastricht, Postbus 1019, 6201 BA

Maastricht, 043-3511200, e-mail: miranda.hoen-

jet@sanitec.com, kring Zuid

. F. Michielen, adviseur, AT Osborne, Postbus 168,

3740 AD Baarn, 035-5434343, e-mail: fmi@atos-

borne.nl, kring Holland Noord

. M.J.L.M. Smets, adviseur, AAG, Postbus 90161,

5200 MG Den Bosch, 073-6409777, e-mail:

t.smets@aag.nl, kring Zuid

Opzeggingen

. E.M.I.M. Goossens, Den Dungen, kring West-

Brabant/Zeeland;

. Th. Hendriks, Broek in Waterland, kring Hol-

land Noord;

. M. Meijer, Den Bosch, kring West-Brabant/Zee-

land;

. A.E.M. van Noortwijk, Amerongen, kring Cen-

trum;

. J.J.L. Risseeuw, Middelburg, kring West-Bra-

bant / Zeeland;

. A.W. Roos, Dongen, kring West-Brabant/Zee-

land;

. L. de Ruijsscher, Rotterdam, kring Holland

Zuid;

. J.G. Suurhoff, Groningen, kring Noord.

n

NVTG-SECRETARIAAT:L.W. SCHOUTEN, BAARS 12, 1261 pE BLARICUM

T: 035 526 0329 F: 035 523 4169

M :06 532 66 110 E: SECRETARIS@NVTG.NL

I: WWW.NVTG.NL

Naast het werven van nieuwe leden, houdt

kring Oost zich regelmatig bezig met het

aan zich binden en behouden van leden. Tot nu

toe beperkte die activiteiten zich alleen tot be-

stuursvergaderingen en de jaarlijkse ledenverga-

dering binnen de kring. Het bestuur heeft in de

voorgaande jaren op deze manier met succes een

‘voor ieder wat wils’ programma weten samen te

stellen.

Uit individuele gespreken die kring Oost voert

met instellingsleden die zelden of nooit op een

bijeenkomst komen, blijkt dat deze leden de

NVTG wel ‘een warm hart’ toedragen, maar zeer

selectief zijn in het bezoeken van bijeenkomsten.

Deels door het grote aanbod en deels door het ge-

boden programma. Deze leden volgen het aan-

bod wel en sturen zelfs hun medewerkers naar

specifieke bijeenkomsten.

Kring Oost biedt daarom de mogelijkheid aan ge-

interesseerde niet-leden zich (via een lid) aan te

melden voor een kringbijeenkomst. Ook onder-

houd het bestuur contact met adspirant-bedrijfs-

leden die vaak al jaren, op de wachtlijst staan. Zij

kunnen jaarlijks een kringbijeenkomst naar keu-

ze bezoeken. Zodoende blijft de betrokkenheid en

belangstelling geborgd.

De opkomst varieert al jaren rond de 35%, met

enkele uitschieters tot boven de 50%. Juist deze

uitschieters hebben het bestuur aan het denken

gezet: ‘hoe maak je dit goede percentage struc-

tureel? Het voornemen is om in een open afzon-

derlijke sessie te brainstormen met bedrijfsleden,

instellingsleden en seniorleden. Elke ledengroep

kan dan open discussiëren hoe in hun ogen de

meest optimale bijeenkomst eruit zou moeten

zien. Met de groep bedrijfsleden en seniorleden

wordt besproken hoe zij dit zien. Het bestuur

heeft het voornemen een bedrijvencoördinator

aan te stellen die de belangen van de bij Kring

Oost aangesloten bedrijfsleden behartigt. Het

doel is de kracht van de bedrijfsleden te bunde-

len en het voor instellingsleden en geïnteresseer-

den aantrekkelijk te maken de bijeenkomsten te

bezoeken.

Vanaf 2013 gaan we niet voor kwantiteit maar

voor kwaliteit. Wordt vervolgd.

G. Ligtenberg, voorzitter Kring Oost.

mUtaties in het ledenBestand

Nieuwe leden

. J.J.L. Heesen, manager techniek, Hagazieken-

huis, Leyweg 275,, 2535 CH Den Haag, 070-

2102660, e-mail: j.heesen@hagaziekenhuis.nl,

kring Holland Zuid

. F.C.M. Koelmans, projectmanager vastgoed, De

Zorgcirkel, Persijnlaan 99, 1447 EG Purmerend,

0299-469500, e-mail: f.koelmans@zorgcirkel.

com, kring Holland Noord

. F. van den Ham, projectmanager onderhoud,

Stichting Kwintes, Postbus 31, 3700 AA Zeist,

030-6956173, e-mail f.ham@kwintes.nl, kring

Centrum

Kring Oost haalt het poldermodel van stal

FMT Gezondheidszorg 47

Mindray:wij maken de zorg betaalbaar

Mindray werd in 1991 opgericht met als

doel kwalitatief hoogwaardige, competi-

tief geprijsde medische apparatuur te leveren die

de gezondheidszorg toegankelijker en betaalbaar-

der maakt.

Mindray heeft een 3-tal divisies. Patiënten mo-

nitoren & Life Support Producten, Medical Ima-

ging (Ultrasound en Radiologie) en Lab appara-

tuur.

totaaloPlossing

Met deze 3 divisies is Mindray in staat om u een

totaaloplossing aan te bieden. Of het nu gaat om

het geheel inrichten van een OK, echo-onderzoek

of het bewaken van patiënten op een verpleegaf-

deling, Mindray kan het u bieden. Bezoekt u ook

eens onze website www.mindray.com voor een

totaal overzicht van de producten.

Mindray heeft wereldwijd diverse kantoren, in-

clusief zes R&D centra. Klanten in Nederland

kunnen terecht bij ons kantoor in Hoevelaken.

Een customer service afdeling, een logistieke af-

deling, aangevuld met een eigen technische ser-

vice afdeling zorgen ervoor dat wij onze klanten

volledig kunnen ondersteunen vanuit deze loca-

tie.

Mindray Medical Netherlands B.V.

Drs. W. van Royenstraat 8

3871 AN Hoevelaken

Tel. 033 – 25 44 911

Fax. 033 - 25 37 621

www.mindray.com

Verkoop: Peter Lafeber en Just de Bel

DOOR: MINDRAY MEDICAL NETHERLANDS B.V.

Wij maken de zorg betaalbaar

Voor meer informatie: www.mindray.com Telefoon: 033-2544911

Bewakings monitoren Anesthesie OK lampen OK tafels Pendels UltrasoundWij maken de zorg betaalbaar

Voor meer informatie: www.mindray.com Telefoon: 033-2544911

Bewakings monitoren Anesthesie OK lampen OK tafels Pendels Ultrasound

M I N D R A Y M E D I C A L

FMT Gezondheidszorg48

M E D I S C H E T E C H N I E k

Arts en ingenieur moeten op zoek naar evenwicht

De zorg moet de techniek omarmen. De techniek kan ervoor zorgen dat er betere en veiliger zorg geboden wordt. Boven-dien is de techniek mogelijk de sleutel om de zorg betaal-baar te houden. Toch is het verbazingwekkend om te zien hoe weinig begrip er binnen ziekenhuizen is voor al die tech-niek. Er zal dus een veel betere afstemming moeten komen tussen de arts en de ingenieur. In de ideale situatie vormen beiden een evenwichtig duo.

Dat is de mening van het bestuur van BMT

(afdeling Biomedische Technologie), on-

derdeel van KIVI NIRIA (Koninklijk Instituut

van Ingenieurs). De afdeling Biomedische Tech-

nologie binnen deze beroepsorganisatie werd zes

jaar geleden opgericht en telt momenteel zo’n

400 leden. Biomedische technologie, en in het

verlengde daarvan ICT, is breed en varieert van

robotica, instrumentarium en apparatuur tot dis-

posables. De biomedische technologie heeft in de

afgelopen veertig jaar een ontwikkeling doorge-

maakt van interessant toepassingsgebied tot zelf-

standige discipline. Er vinden steeds meer zin-

volle ontwikkelingen plaats tussen de technische,

medische en biologische disciplines.

Voorzitter Drost: “Juist die steeds maar verder

ontwikkelende technologieën roepen veel vragen

op, vooral bij het medisch personeel in het zie-

kenhuis”. “De techniek in de geneeskunde maakt

enorme stappen vooruit. Het is voor artsen bijna

niet meer mogelijk om dat alles vakinhoudelijk

bij te houden zonder de hulp van een biomedisch

ingenieur”, vult Hugo de Vries aan. En toch lijkt

de positie van de medisch technische ingenieur

maar langzaam te veranderen. “En dat heeft al-

les te maken met de structuur van het zieken-

huis”, zegt Veronica van Nederveen.” Het is ver-

bijsterend om te zien hoe weinig sommige artsen

begrijpen van techniek. Het heeft ook te maken

met de onderlinge werkverhoudingen. Natuur-

lijk werkt de ingenieur in opdracht van de chi-

rurg en schept hij of zij de juiste voorwaarden,

zodat deze chirurg zijn werk op het hoogste ni-

veau kan doen, maar het zou veel efficiënter zijn

als de BMT’er naast de arts werkt in plaats van ‘in

opdracht van’”.

kiVi niria

Biomedische technologie (de internationale term

is: “Biomedical Engineering”) zit fors in de lift. De

twee bachelor-masteropleidingen BMT in Eind-

hoven en Twente en de masteropleidingen BMT

in Delft en Groningen, geven het vakgebied een

geweldige push. Niet alleen in Nederland, maar in

heel Europa en al langer in de USA. Samen zor-

gen de opleidingen in Nederland voor een uit-

stroom van circa honderd BMT-ers per jaar. Om

deze ingenieurs en de andere professionals in dit

werkgebied een netwerk te bieden, is binnen KIVI

NIRIA de afdeling Biomedische Technologie op-

gericht. Drost: ”KIVI NIRIA telt in totaal zo’n

23.000 leden en beschikt over een infrastructuur

van ingenieursnetwerken in de vorm van afdelin-

gen, regio’s en kringen. KIVI NIRIA helpt bij het

opbouwen van een kennisnetwerk. Via deze over-

koepelende netwerkorganisatie is het gemakke-

lijker om BMT vanuit een neutrale positie op de

kaart te zetten bij de overheid. Door het organise-

ren van bijeenkomsten, studiedagen en excursies

wordt bijgedragen aan de doelstelling ‘levenslang

leren’. Daarnaast speelt KIVI NIRIA een rol in het

contact tussen de opleidingen en het werkveld.

Vergeet niet dat de BMT’er veel breder inzetbaar

is dan het eigen biomedische werkveld”.

Dat biomedische technologie steeds meer aan-

dacht krijgt, is duidelijk. De afdeling BMT heeft

in drie achtereenvolgende jaren een politiek de-

bat georganiseerd over een actueel onderwerp in

de zorg. Niet voor niets besloot KIVI NIRIA ver-

volgens om ‘Zorg en Techniek’ te benoemen tot

het jaarthema 2012. De afdeling BMT richt zich

primair op ingenieurs en verwante beroepen in

de biomedische dienstverlening, de gezondheids-

zorg, de biomedische industrie en onderwijs- en

onderzoekinstellingen. Bachelor- en masterstu-

denten en promovendi in de biomedische tech-

nologie maken nadrukkelijk deel uit van de doel-

groep, evenals degenen die een BMT-specialisatie

volgen binnen een traditionele technische disci-

pline.

Oorspronkelijk waren de BMT’ers veelal in het

onderwijs en de wetenschap te vinden, maar te-

genwoordig heeft ook het bedrijfsleven en de

zorg zelf deze beroepsgroep ontdekt. “En dat

werd hoog tijd”, zegt Ward Cottaar. “De BMT’er

is namelijk multidisciplinair. Moet de vraag van

de arts of chirurg kunnen begrijpen en vertalen

naar de techniek. Waar worstelt de arts mee en

DOOR: GERRIT TENkINk

FMT Gezondheidszorg 49

BMT-bestuur Het bestuur van de afdeling BMT is een gevarieerd gezelschap.Natasha Maurits is hoogleraar klinische Neuro-engineering op de afdeling Neurologie van het UMC Groningen.Hugo de Vries is freelance HealthCare & Technology consultant en heeft jarenlang bij philips gewerkt en daar veel ervaring in de gezondheidszorg opgedaan.Veronica van Nederveen is senior beleidsadviseur bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.jan-paul van Loon is als Chief Technology Officer werkzaam bij pulsecath.Ward Cottaar, hoogleraar aan de TU Eindhoven, is als directeur van de School of Medical physics and Enginee-ring Eindhoven verantwoordelijk voor het opleiden van BMT’ers en andere technici met een academische oplei-ding, die werken ín de gezondheidszorg.Evert jan klip is ruim 30 jaar werkzaam in de internationale medisch/farmaceutische industrie en momenteel directeur EU-vestiging biotechnologie bedrijf BCSI en eigenaar/directeur consultancy bureau.Voorzitter René Drost was tot voor kort verantwoordelijk voor de medische technologie in het AMC en is nu eige-naar en directeur van het adviesbureau Namco Healthcare Technology.

voor welk probleem zoekt hij een oplossing? En

ook: hoe staat de patiënt hierin?” Van Loon: ”Es-

sentieel is natuurlijk dat de biomedisch techni-

cus dan ook iets begrijpt van patiëntenzorg en

van het menselijk lichaam. Die combinatie met

de techniek maakt het juist zo interessant. Want

naast de techniek zelf komt ook de lat van de in-

ternationale kwaliteitseisen steeds hoger te liggen.

En deze ligt onderhand zo hoog dat het bijna on-

mogelijk is om er aan te voldoen zonder hulp van

de expert.”

Uitdaging

Het KIVI NIRIA jaarcongres op 11 oktober

jongstleden stond in het teken van de zorg. Drost:

”Er waren meer dan 600 aanmeldingen, een groot

succes waar we erg trots op zijn.” Hoewel de uit-

nodigingen naar alle ziekenhuizen waren ver-

stuurd, waren de reacties vanuit de ziekenhuizen

erg gering. “Techniek scoort te weinig”, zegt Van

Loon. “En het toont maar weer eens aan hoe ver

de techniek nog van de arts, specialist en zieken-

huisbestuur af staat. Ze vinden dat dat niet hun

pakkie-an is”, vult Van Nederveen aan. “Dat is

ook niet erg. Daar is die ingenieur voor.” Drost:

”We moeten de bereikte resultaten uitbouwen.

Met de aanwezige medisch specialisten zijn ver-

volgafspraken gemaakt over toekomstige samen-

werking. Dat gebeurt in samenwerking met het

regio bestuur van KIVI NIRIA waar die specialist

werkzaam is”.

Edith Schippers, minister van Volkgezondheid,

Welzijn en Sport, gaf tijdens de KIVI NIRIA-dag

door middel van een videoboodschap het belang

van samenwerking in de zorg aan. Volgens haar

zijn innovaties nodig om de zorg beter en effi-

ciënter te maken. ”En daar ligt voor ons de gro-

te uitdaging”, zegt Cottaar. “Wij zijn er voor het

verplegend personeel en de artsen. Bij ons ligt de

uitdaging om de bediening van de apparatuur zo

eenvoudig te maken, dat iedere ‘leek’ het begrijpt.

Op die manier moeten wij in staat zijn om de

zorg goedkoper en veiliger te maken en naar een

hoger niveau te tillen”.

inhUren

Hoe groot de inbreng van de BMT’er is, verschilt

per afdeling in het ziekenhuis. Zo zijn er afdelin-

gen als bijvoorbeeld radiotherapie, waar de ver-

houding arts-technicus 1:1 is. Maar er zijn ook

afdelingen waar op honderd man verplegend per-

soneel slechts één technisch geschoold iemand

werkt. “En dat verbaast mij”, zegt De Vries. “Zie-

kenhuizen gaan er iets te makkelijk van uit dat je

alle technische kennis van buiten de organisatie

kunt inhuren. Maar dat is een foute redenatie. Je

hebt ook goede technische mensen ter plekke no-

dig. “Toch ligt het voor de hand dat ziekenhuizen

steeds meer hooggeschoolde technici inhuren in

plaats van ze zelf op de pay roll te zetten. Immers,

ook in de ziekenhuizen wordt de crisis gevoeld

en zijn de almaar oplopende kosten een punt van

zorg. Maurits: “Maar je moet wel investeren in

je eigen mensen. Er zou met meer efficiëntie ge-

werkt kunnen worden in de ziekenhuizen, door

kennis te verbeteren bij het eigen personeel”. Van

Loon: “En als we op de goede manier investeren,

kan dat deels de pijn verlichten. Het betekent dus

wel dat er eerst geïnvesteerd moet worden, bij-

voorbeeld in onderzoek en innovatie.”

fliPPerkast

En die waardering voor de Biomedisch Ingeni-

eur is waar BMT zich hard voor wil maken. Maar

daarin lijkt nog een lange weg te gaan. Van Ne-

derveen: “De industrie kan heel veel en er is on-

noemelijk veel kennis voorhanden. Maar het pro-

bleem is dat de ziekenhuizen hier nog te weinig

interesse in hebben. Ziekenhuizen hebben wel

een cultuur om zichzelf te verbeteren, maar deze

blijft op het vlak van techniek nog achter. Daar-

naast zijn artsen ook doeners. Die krijgen een

probleem voorgeschoteld en willen dat in korte

tijd hebben opgelost en door naar de volgende

patiënt. Zij denken minder over de lange termijn

na bij hun dagelijkse werk. Een ingenieur is bij

uitstek bezig met de middellange en lange ter-

mijn”. Cottaar vult aan: “Ziekenhuizen hebben

Vlnr. René Drost, jan-paul van Loon, Ward Cottaar, Veronica van Nederveen, Natasha Maurits en Hugo de Vries. Op de foto ontbreekt het zevende bestuurslid, Evert jan klip.

FMT Gezondheidszorg50

M E D I S C H E T E C H N I E k

handen aan het bed. Domotica maakt het voor

een arts mogelijk om de cliënt via het beeld-

scherm te begeleiden.”Van Nederveen: “Al is het

nog helemaal niet zeker of de arts en de patiënt

domotica wel op zo’n grote schaal willen gebrui-

ken. Technisch kan het natuurlijk allemaal, maar

in ieder geval geen direct belang bij veranderin-

gen, simpelweg omdat je daarmee alle bekende

en vertrouwde structuren overhoop haalt. De

steeds meer afgedwongen bezuinigingen en toch

ook de wil om het echt wel beter te gaan doen

zal ongetwijfeld zaken meer in beweging brengen.

”Van Nederveen: “Een ziekenhuis is nu soms net

een flipperkast. De patiënt wordt er in afgescho-

ten en vliegt alle kanten op.“ Drost: “Wat in het

enthousiasme voor de aandacht voor techniek

soms vergeten wordt, is wat de patiënt er eigenlijk

van vindt. Die fout maken we zelf ook wel eens.

Maar de patiëntenzorg hoort natuurlijk centraal

te staan in het overleg tussen arts en ingenieur.”

thUiszorg

Naast ziekenhuizen zal techniek ook in de thuis-

zorg de komende jaren ruimschoots zijn intrede

doen, bijvoorbeeld in de vorm van domotica. Zo

heeft de EU zich tot doel gesteld om in 2020 de

EU-inwoners gemiddeld een jaar langer thuis te

laten wonen. Van Loon: “Om die doelen te berei-

ken, is men ook hierbij voor een groot deel afhan-

kelijk van de techniek. Immers, door de vergrij-

zende bevolking hebben we straks steeds minder

het persoonlijk contact speelt nog altijd een be-

langrijke rol. Het is nog onvoldoende bekend of

dat contact via scherm bijvoorbeeld het gevoel

van eenzaamheid kan voorkomen.”

Toch is het volgens de bestuursleden zeker niet te-

recht om alleen naar het verplegend personeel en

de artsen en specialisten te wijzen als het gaat om

de strubbelingen bij de implementatie van tech-

niek. De hand in eigen boezem steken hoort daar

volgens Drost eveneens bij. “Ook de biomedisch

ingenieurs hebben de plicht om hun kennis te de-

len. Dat gebeurt namelijk niet altijd. Het is voor

ons een speerpunt om het belang daarvan naar

onze leden toe aan te geven.“ Afsluitend: “het is

een fascinerende tijd en er kan zo veel. We moe-

ten alles op alles zetten om techniek en zorg beter

bij elkaar te krijgen”.

n

Coördinator medische technologie Een mogelijkheid om een beter evenwicht te vin-den tussen techniek en zorg, is het aanstellen van een coördinator Medische Technologie. Deze coör-dinator kan vanuit de lijnpositie opereren met een uitvoerende verantwoordelijkheid voor de medische technologie, of vanuit een stafpositie werken met een verantwoordelijkheid voor het kwaliteitspro-ces. Deze coördinator houdt zich bijvoorbeeld bezig met het implementeren, bewaken en bijstellen van (kwaliteits)procedures, en het feitelijk organiseren van de medisch-technologische inbreng in de be-handeling. Ook heeft het kwaliteitsproces inclusief de risicoanalyse aandacht nodig. Verder is het een taak om gevaarlijke en onoverzichtelijke situaties te herkennen en te voorkomen.

www.han.nl/ec/be

Vastgoeddeskundigein de ZorgDeze opleiding traint voor de beroepsuitoefening van vastgoed-deskundige in de zorg. Na afloop bent u in staat om vanuit een breed financiëel inzicht een centrale rol te spelen in de processen van vastgoed-beheer.

CURSUSSEN, POST-HBO EN MAATWERKOPLEIDINGEN

FMT Gezondheidszorg 51

j O U L Z

Veel belangstelling voor informatiebijeenkomsten van Joulz

onderhoud en beheer elektrische installaties steeds groter probleem voor ziekenhuizen en zorginstellingen

Veel Nederlandse zorginstellingen zijn mogelijk onveilig door gebrekkig beheer en onderhoud van elektrische installaties. “Er kunnen zich schrijnende situaties voordoen, omdat vaak onduidelijk is wie er nu eigenlijk binnen de organisaties en instanties ‘elektrisch’ verantwoordelijk is”, aldus Mike Ster-kenburg van Joulz. Dit kwam naar voren tijdens de druk be-zochte landelijke informatiebijeenkomsten die Joulz, speci-alist in energie-infrastructuren, eind 2012 heeft gehouden. Doel: de sector informeren over het nut en de noodzaak van veilig beheer, onderhoud en energiemanagement.

Het bestand aan huidige technici in dienst

van de ziekenhuizen vergrijst snel en er is

te weinig aanwas van gekwalificeerd technisch

personeel. Directies in de medische sector maken

zich hier steeds vaker zorgen over. Mike Sterken-

burg: “Waar het nu om gaat, is de vertaalslag naar

de dagelijkse praktijk. Vaak zijn medewerkers

zich niet bewust van de gevaren van gebrekkig

onderhoud en beheer. Veiligheid moet altijd op

de eerste plaats staan. Dit om (ernstige) ongeval-

len nu, maar ook in de toekomst te voorkomen.”

Gevraagd naar de belangrijkste reden voor hun

komst, geven directies van ziekenhuizen aan dat

ze verwachten dat hun eigen kennis op het gebied

van energiemanagement verloren gaat, waardoor

technische en kostbare problemen kunnen ont-

staan.

kostenBesParing en Bedrijfszekerheid

Mike Sterkenburg: “Het gaat niet alleen om het

aantal risicovolle situaties te voorkomen en terug

te dringen, maar ook om zaken als kostenbespa-

ring en bedrijfszekerheid. Goed onderhoud zorgt

bijvoorbeeld ook voor meer continuïteit van de

bedrijfsvoering. Als de continuïteit en veiligheid

zijn geborgd, kan bovendien ook worden begon-

nen met een duurzamer energiemanagement.

Laten we ook niet vergeten dat het zorgen voor

een veilige werkplek is vastgelegd in de arbowet

en er duidelijke normen zijn als het gaat om het

werken met elektrische laag- en hoogspannings-

installaties. Werkgevers hebben dus een plicht om

hun ‘elektrische’ zaakjes op orde te hebben en te

zorgen dat er duidelijkheid is binnen hun organi-

satie over wie er nu eigenlijk verantwoordelijk is

voor het beheer en onderhoud van de installaties.

Of je het dan zelf regelt of eventueel uitbesteedt,

is bijzaak. Als je het maar goed en veilig doet bin-

nen en volgens de bestaande wet- en regelgeving.”

gesPrekken

Joulz is inmiddels door verschillende deelne-

mers aan de bijeenkomsten benaderd voor advies

en ondersteuning vanuit de expertise op het ge-

bied van installatieverantwoordelijkheid en ener-

giemanagement. Via intake-gesprekken, quick

scans, incompany-trainingen en instructies voor

medewerkers, wordt hier gehoor aan gegeven.

oVer joUlz

Joulz is dé specialist in energie-infrastructuren

en onderdeel van Eneco, met een compleet pak-

ket van advies, engineering, aanleg en beheer van

duurzame energie-infrastructuren. Joulz is met

2.500 medewerkers actief in heel Nederland, met

vestigingen in Rotterdam, Delft, Utrecht, Alblas-

serdam, Haarlem, Dokkum en Weert.

www.joulz.nl

n

DOOR: jOULZ

FMT Gezondheidszorg52

Fleminglaan 102289 Cp Rijswijkpostbus 12112280 CE RijswijkT: +31 (0)88 - 374 0000F: +31 (0)88 - 374 0010E: contact@deerns.nlI: www.deerns.nl_______________________________

A. p. (Alex) de Blockde Block ConsultantDuizendblad 16 - 8607 EA SneekT: +31 (0)6 417 480 88F: +31 (0)8 471 990 78E: alex@deblockconsultant.nlI: www.deblockconsultant.nl_______________________________

Goudsbloemvallei 315237 MH Den Bospostbus 417- 5201 Ak‘s-HertogenboschT: (073) 641 13 00 / F: (073) 642 43 16I: www.swebru.nl_______________________________

DWA installatie- en energieadviesDuitslandweg 42411 NT BodegravenT: 088 – 163 53 00E: dwa@dwa.nlI: www.dwa.nl

______________________________

Volantis B.V.Sint jansweg 20c (Villa Flora)postbus 4705900 AL VENLOT: 077 - 351 55 51 F: 077 - 354 87 41 E: venlo@volantis.nl_______________________________

Valstar SimonisVeraartlaan 42288 GM RijswijkT: 070 307 22 22F: 070 307 22 07E: rijswijk@valstar-simonis.nlI: www.valstar-simonis.nl_______________________________

VAN LOOY GROUp NVNoordersingel 19B – 2140 AntwerpenT: +32 3 235 35 08E: info@vanlooy.comI: www.vanlooy.com_______________________________

EGM adviseursWilgenbos 203311 jX DordrechtT: +31(0)78 633 06 60E: info@egm.nlI: www.egm.nlT: twitter@EGMarchitecten.nl_______________________________

Twynstra Guddepostbus 9073800 AX AmersfoortT: 033 4677777F: 033 4677666E: info@tg.nlI: www.twynstragudde.nl_______________________________

Ok Consultancy Nederland (OkCN)postbus 21025202 CC ’s-HertogenboschT: (0)73 62 34 381E: info@okcn.nlI: www.okcn.nl

AIRCONDITIONING

Trane Airconditioning B.V.postbus 583760 AB SOESTT: +31 35 6039 300_______________________________

Carrier Airconditioning Benelux BV Rijndijk 141 2394 AG Hazerswoude-Rijndijk T: +31 (0) 71 – 341 71 11 E: info@carrier.nl I: www.carrier.nl/klimaatoplossingen

AFBOUW (DROGE)

Fermacell BVLoonse Waard 20 6606 kG Wijchenpostbus 3986600 Aj Wijchen T: +31 (0)24 649 51 11F: +31 (0)24 649 51 26E: fermacell-nl@xella.com I: www.fermacell.nl

ALARMERING

New Bridges (Softamed Nederland B.V.)Calandstraat 443316 EA DordrechtT: (078) 654 87 87F:(078) 654 87 88

ARCHITECTEN

RS |Roeleveld-Sikkes ArchitectsAlexanderstraat 12514 jL Den HaagT: +31 70 346 9508F: +31 70 361 7442E: office@roeleveld-sikkes.euI: www.roeleveld-sikkes.eu_______________________________

Artès architectenHereplein 6postbus 9499700 AX GRONINGENT: 050-318 21 02E: info@artes.nlI: www.artes.nl_______________________________

EGM architectenWilgenbos 203311 jX DordrechtT: +31(0)78 633 06 60E: info@egm.nlI: www.egm.nlT: twitter@EGMarchitecten.nl_______________________________

de jong Gortemaker AlgraLas palmas, Wilhelminakade 3103072 AR Rotterdampostbus 511133007 GC RotterdamT: 0102973030E: info@djga.nlI: www.djga.nl_______________________________

Alberts & Van Huut B.V.keizersgracht 1691016 Dp AmsterdamT: +31 (0) 20 - 6220082E: info@albertsenvanhuut.nlI: www.albertsenvanhuut.nl

ADVIESBUREAU

B E D R I J V E N I N D E X

FMT Gezondheidszorg 53

BESCHERMINGS-TRANSFORMATOREN

Geveke BesturingstechniekBarajasweg 601043 Cp Amsterdampostbus 820, 1000 AV AmsterdamT: 020-5829111F: 020-5822496E: info@geveke-besturingstechniek.nl

BEVEILIGING

Ascom (Nederland) B.V. postbus 40242 3504 AA Utrecht T:. (030) 240 91 03 / F: (030) 241 19 46 E: info@ascom.nlI: www.ascom.nl

BOUWMANAGEMENTBUREAU

InterBouwconsult bv.Duwboot 93991 CD HoutenT: 030 6361009E: info@interbc.nlI: www.interbouwconsult.nl

BRANDWEREND GLAS

VETROTECH SAINT-GOBAIN BENELUXHulsenweg 21, 6031 Sp Nederweertpostbus 15, 6000 AA WeertT: +31 (0)495-57 44 35F: +31 (0)495-57 44 36I: www.vetrotech.nl

CLEANROOMS

Cleanroom Combination Group bv postbus 87, 5570 AB BergeijkT: 0497 - 55 65 65E: info@cleanroomcg.nlI: www.cleanroomcg.com

COMMUNICATIE

Mpluzkerkhofstraat 215554 HG ValkenswaardT: 040 - 20 89 227F: 040 - 20 89 245E: Info@Mpluz.nlI: Mpluz.nl

CORROSIEBESCHERMING

Blygold Nederland B.V.postbus 10,3991 kA Houten,T: 030 634 43 10F: 030 634 43 11

DEUREN

Vestiging DoorwerthRecord Automatische Deuren B.V.Cardanuslaan 30postbus 67, 6865 ZH DoorwerthT 026-3399777 F 026-3399770info@record-automatischedeuren.nlwww.record-automatischedeuren.nl

Vestiging OosterhoutRecord/Van Nelfen DeurtechniekHoutduifstraat 6postbus 565, 4900 AN OosterhoutT 0162-447720 F 0162-447730_______________________________

Besam Nederland B.V., postbus 8155, 6710 AD EdeT: 0318 - 69 89 69E: info@besam.nl I: www.besam.nl_______________________________

Metaflex Doors Europepostbus 3007120 AH Aalten Nederlandtel: +31 (0)543-477333fax: +31 (0)543-477222I: www.metaflex.nl_______________________________

Berkvens B.V.postbus 2 5710 AA - SomerenT: 0493 49 91 11F: 0493 49 62 95 E: info@berkvens.nl_______________________________

Vari-Doors Schuifdeursystemengedistribueerd door:Berkvens B.V. tel. +31 (0) 493 499 911 Limburgia B.V. tel. +31 (0) 493 441 410_______________________________

kONE Deursystemen B.V.Accustraat 21, Veenendaalpostbus 94, 3900 AB VeenendaalT: 0318 - 53 23 33F: 0318 - 53 23 39E: deursystemen@kone.comI: www.kone.com/nl_______________________________

Boon Edam Nederland B.V.postbus 26, 1135 ZG EdamAmbachtstraat 4, 1135 GG EdamT: 0299 38 08 08F: 0299 37 28 59I: www.boonedam.nl_______________________________

Limburgia Utiliteitsdeuren B.V.postbus 65, 5710 AB SomerenBroekstraat 1, 5711 CT SomerenT: 0493 441 410F: 0493 441 429E: info@limburgia.nlI: www.limburgia.nl

DOMOTICA

Van Dorp zorg en welzijn koraalrood 1612718 SB Zoetermeer0900-9070707I: www.vandorpzorgenwelzijn.nl

ELEkTROTECHNIEk

Bender Benelux BVTakkebijsters 544817 BL BREDAT: +31-76-5878713F: +31-76-5878927E: benderbenelux@benderbenelux.comI: http:/www.benderbenelux.com_______________________________

ITBB Toppers in techniek.It Dok 198447 GL HEERENVEENT: 0513-650088E: info@itbb.nlI: www.itbb.nl

ENERGIE

E.ON BeneluxDr. Holtroplaan 2-285652 XR EindhovenI: www.eon.nl/zakelijk

FMT Gezondheidszorg54

FACILITYMANAGEMENT

Egemin Consulting NVBaarbeek 12070 ZwijndrechtT: +32 3 641 12 12F: +32 3 641 13 13E: info@egemin.beI: www.egemin.com

GEBOUWBEHEERSYSTEMEN

Sauter Building Control Nederland BVpostbus 20613, 1001 Np AmsterdamT: 020 - 587 67 00I: www.sauter-controls.com_______________________________

privaZijlweg 32678 LC De Lierpostbus 182678 ZG De LierT: +31 (0)174 522 600F: +31 (0)174 522 700E: contact.priva@priva.nlI: www.priva.nl_______________________________

Honeywell Building SolutionsLange Amerikaweg 55, 7332 Bp Apeldoornpostbus 243, 7300 AE ApeldoornT: + 31 (0) 55 549 499F: + 31 (0) 55 542 728E: Info.hbs.nl@honeywell.comI: www.honeywell-buildingsolutions.nl

GROOTHANDEL

Technische Unie B.V. Bovenkerkerweg 10-12 1185 XE Amstelveen postbus 900 1180 AX Amstelveen T: 020 - 545 03 45 F: 020 - 545 02 50 E: communicatie@technischeunie.com I: www.technischeunie.com

HANG- EN SLUITWERk

ASSA ABLOY Nederland B.V.postbus 40, 4940 AAMeerval 3 - 5 4941 Sk RaamsdonksveerT: +31 (0)88 - 639 46 00F: +31 (0)88 - 639 46 75E: info@assaabloy.nlI: www.assaabloy.nl

HUISVESTING

Wagenbouw B.V.Rivierdijk 23361 Ap Sliedrechtpostbus 983360 AB SliedrechtT: 0184 – 411 766E: info@wagenbouw.nlI: www.wagenbouw.nl

_______________________________

Grontmij Nederland B.V.De Holle Bilt 223732 HM De BiltT: +31 30 220 79 11E: info@grontmij.nl I: www.digitaaldossierzorgvastgoed.nl_______________________________

Bussman Verhuur B.V. jjzerwerf 16641 Tk BeuningenT: +31 (0)24-6790102F: +31 (0)24-6790101E: info@bussman-verhuur.nlI: www.bussman.nl

ICT

Detron Healthcare Solutionspostbus 3134940 AH RaamsdonksveerT: 073 - 750 15 32E: info.healthcare@detron.nl

INGENIEURSBUREAUS

Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V.Rijksstraatweg 597231 AC WarnsveldT: 0575 - 58 15 00F: 0575 - 52 91 22 I: www.wolterendros.nl_______________________________

Royal HaskoningDHVGeorge Hintzenweg 85postbus 85203009 AM Rotterdamwww.royalhaskoningdhv.com

IT & SOFTWARE

Ultimo Software Solutions bvWaterweg 38071 RR NunspeetT: +31(0)341 – 423737F: +31(0)341 – 421172E: info@ultimo.netI: www.ultimo.net/nl

kLIMAATpLAFONDS

Interalu Nederland BV.Seeligsingel 74811 CN BredaT: 0031 – (0)76 513 99 97F: 0031 – (0)76 514 19 79E: : info@interalu.euI : www.interalu.eu

kLIMAATTECHNIEk

ITBB Toppers in techniekIt Dok 198447 GL HEERENVEENT: 0513-650088E: info@itbb.nlI: www.itbb.nl

LANDSCHApSARCHITECTEN

MTD Landschapsarchitectenpostbus 52255201 GE ’s-HertogenboschT: 073-6125033F: 073-6136665E: vandenakker@mtdls.nlI: www.mtdls.nl

LUCHTBEHANDELING

Altena Grouppostbus 135, 5140 AC Waalwijk keurweg 10, 5145 NX Waalwijk T: (+31) 0416 670 700 F: (+31) 0416 670 709 E: post@altena.com

_______________________________

HygroTemp B.V.Edvard Munchweg 251328 MA AlmereT: +31(0)36 5383020F: +31(0)36 5377551E: info@hygrotemp.nlI: www.hygrotemp.nl

B E D R I J V E N I N D E X

FMT Gezondheidszorg 55

MEDISCHE AppARATUUR

Mindray Medical InternationalDrs. W. van Royenstraat 83871 AN HoevelakenThe NetherlandsTel: 033-25 44 911Fax: 033-25 34 280Mobile: 06-12 333 467_______________________________

Toshiba Medical Systems Nederland postbus 119, 2700 AC Zoetermeer Zilverstraat 1, 2718 Rp Zoetermeer T: 079- 368 99 99 F: 079-3689090 E: tmsnl@tmse.nl I: www.toshiba-medical.nl_______________________________

Stöpler Instrumenten & Apparaten B.V.Middenwetering 1, 3543 AR Utrechtpostbus 2445, 3500 Gk UtrechtT: 030 264 49 11F: 030 261 37 66E: info@stopler.nlI: www.stopler.nl

MEDISCHE pERSLUCHT

Berko kompressorenHavenweg 146603 AS WijchenT: 024 - 641 11 11F: 024 -642 15 72E: info@berko-perslucht.nlI: www.berko.eu

_______________________________

partner van Dräger

BOGE kOMpRESSOREN B.V.Spaceshuttle 8B, 3824 ML AmersfoortT: +31 33 456 15 86F: +31 33 453 01 36E: benelux@boge.comI: http://www.boge.com/nl/

MEDISCHE GASSEN

Linde Healthcare BeneluxDe keten 7postbus 325, 5600 AH EindhovenT: +31 40 28 25 825F: +31 40 28 16 875I: www.linde-healthcare.nl

MEDISCHE GASSENDISTRIBUTIE SYSTEMEN

Dräger Medical Netherlands B.V.postbus 874 2700 AW ZoetermeerT: +31 793 464 800F: +31 793 422 747E: gms@draeger.comI: www.gasmanagementsystems.nl

MEDISCHE pRODUCTEN

B.Braun Medical B.V.postbus 659, 5340 AR OssEuterpehof 10, 5342 CW OssT: +31 (0)412 67 24 11F: +31 (0)412 67 24 90E: info.bbmnl@bbraun.comI: www.bbraun.nl

MOBIELE OpERATIEkAMERS

Vanguard HealthcareRob van LieflandBenelux & NordicE: rvanliefland@vanguardhs.comM: +31 6 54 78 58 76W: www.vanguardhs.com

NETWERkINFRASTRUCTUREN

Forehand NetwerkenDriemanssteeweg 1743084 CB RotterdamT: 010-240 41 21 / F: 010-240 41 20E: info@forehand.nlI: www.forehand.nl

ONTWIkkELAAR

BAM Utiliteitsbouw bvContactweg 601014 BW AmsterdamT: (020) 410 84 10F: (020) 410 84 11E: noordwest@bamutiliteitsbouw.nlI: www.bamutiliteitsbouw.nl

OpLEIDINGEN

Hogeschool RotterdamG.j. de jonghweg 4-63015 GG RotterdamT: 010 794 48 90I: http://gezondheidszorgtechnologie.nl

OpERATIEkAMERS

Cleanroom Combination Group bv postbus 87, 5570 AB BergeijkT: 0497 - 55 65 65E: info@cleanroomcg.nlI: www.cleanroomcg.com

_______________________________

InterflowDe Stek 151771 Sp WieringerwerfT. (0227) 60 28 44 F. (0227) 60 31 65info@interflow.nlwww.interflow.nl

_______________________________

Vokes-Air BVNijverheidsweg 15, 3401 MC Ijsselsteinpostbus 309, 3400 AH IjsselsteinT : 088-8653427 - F : 088-8653400E : infonl@vokesair.comwww.vokesair.com

_______________________________

Dräger Medical Netherlands B.V.postbus 874 2700 AW ZoetermeerT: +31 793 464 800F: +31 793 422 747E: gms@draeger.comI: www.gasmanagementsystems.nl

OpROEpSYSTEMEN

Verkerk Groeppostbus 493330 AA ZwijndrechtT: 078 610 77 00E: info@verkerk.comI: www.verkerkgroep.nl

pARkEER VOOR ZIENINGEN

SparkNieuwstraat 42266 AD LeidschendamT: 070-3177005E: info@spark-parkeren.nlI: www.spark-parkeren.nl

SANITAIR

Sanitair Consultancy NederlandVan Abcoudehof 733911 BM RHENENT: 06 -204 241 51veening.scn@veening.org

STRALINGSWERING

INTEC shieldingWaarderweg 44, 2031 Bp Haarlempostbus 141, 2000 AC HaarlemT: 023 531 9039 / F: 023 531 4821 E: intec@intos.nlI: www.intec.nl

FMT Gezondheidszorg56

TELECARE SYSTEMEN

Tunstall HealthcareOslo 282993 LD BarendrechtT :0180-696 696F: 0180- 696 699E: marketing@tunstall.nlI: www.tunstall.nl

THERMOHARDENDEkUNSTSTOFFEN

Bolidt kunststoftoepassing BVNijverheidsweg 373341 Lj Hendrik Ido AmbachtT: 078 - 684 54 44E: info@bolidt.nl / I: www.bolidt.nl

TOEGANGSTECHNIEk

Vestiging DoorwerthRecord Automatische Deuren B.V.Cardanuslaan 30postbus 67, 6865 ZH DoorwerthT 026-3399777 F 026-3399770info@record-automatischedeuren.nlwww.record-automatischedeuren.nl

Vestiging OosterhoutRecord/Van Nelfen DeurtechniekHoutduifstraat 6postbus 565, 4900 AN OosterhoutT 0162-447720 F 0162-447730

TOTAALINRICHTING

Rooms For Care bvpostbus 87 - 5570 AB BergeijkDe Waterlaat 2 – 5571 MZ BergeijkT +31 (0)497 – 55 61 11E info@rooms-for-care.nlI www.rooms-for-care.nl

_______________________________

Heijneman Medical BVpostbus 4083400 Ak IjsselsteinT: 088 11 81 000 / F: 088 11 81 081E: info@heijnemanmedical.nlI: www.heijnemanmedical.nl_______________________________

INTOS interieurmakers Waarderweg 44, 2031 Bp Haarlem postbus 141, 2000 AC HaarlemT: 023 531 9039 F: 023 531 4821 E: intos@intos.nlI: www.intos.nl

VACUüMpOMpEN / VACUüMINSTALLATIES

Becker Druk- en Vacuümpompen B.V.postbus 573, 8440 AN HeerenveenEurolaan 11, 8466 SM NijehaskeT: 0513-651800 / F: 0513-651855E: info@beckerdvp.nlI: www.beckerdvp.nl

VERLICHTING

philips Nederland B.V.Divisie Lightingpostbus 900505600 pB EindhovenT: Licht infoservice: +31 (0) 40 27 87 500E: lichtmail@philips.comI: www.lighting.philips.nl

_______________________________

Waldmann B.V. Lingewei 19 4004 Lk Tiel T: +31-344-631019 F: +31-344-627856 I: www.waldmann.com

VERpLEEGOpROEp

ADT Fire & Security HoofdkantoorVlierbaan 6-12 2908 LR Capelle aan den IjsselT: +31(0)88 - 260 28 99 F: +31(0)88 - 260 24 90M: +31(0)6 – 525 35 302E: dvzijl@tycoint.comI: www.adtfireandsecurity.nl

VLOEREN

Nora flooring systems B.V.Belgiëstraat 14 5171 pN kaatsheuvelT: 0416-286140I: www.nora.com/nl

WANDBEkLEDING

Vescom Nederland B.V.Sint jozefstraat 20, 5753 AV Deurnepostbus 70, 5750 AB DeurneT: +31 493 350 767F: +31 493 350 779E: nederland@vescom.comI: www.vescom.nl

WASMACHINES

Miele professionalpostbus 166, 4130 ED VianenT: 034-73 78 884F: 034-73 78 429www.miele-professional.nlE: professional@miele.nl

WATERBEHANDELING

BWT Nederland B.V.Energieweg 92382 NA ZoeterwoudeT +31 (0)88 750 90 00F +31 (0)88 750 90 90www.bwtnederland.nl

_______________________________

pure Water Groupkorte Hei 34714 RD SprundelT: 0165 348 252F: 0165 348 254I: www.purewatergroup.com

B E D R I J V E N I N D E X

Kennisdebat Challenge TomorrowTechnische Universiteit Eindhoven

23 mei 2013

www.challengetomorrow.org

FMT gezondheidszorg58

FMT Gezondheidszorg is een uitgave van:Van Litsenburg BVEendenven 145646 jN EindhovenT +31 (0)40 29 30 186M: +31 (0)653 310657E info@fmtgezondheidszorg.nlI www.fmtgezondheidszorg.nl

Bezoekadres:Bogardeind 2195664 EG Geldrop

Volg FMT Gezondheidszorg via Twitter: twitter.com/fmtmagazine

FMT Gezondheidszorg wordt gemaakt met medewerking van o.a. NVTG, VTDV en kIVI NIRIA.

FMT Gezondheidszorg verschijnt 10x per jaar.

Uitgever: Cor van Litsenburg

Eindredactie:Wim van Gurp

NVTG Redactieraad:Mw. B. (Barry) S. van der GraafW. (Wim) van GurpIng L. (Leo) van NamenIng. G. (Fred) T.j.M. pendersIr. H. (Henk) C. postema

FMT komt tot stand met redactionele medewerking van: Ir. René Drost CEIMH. (Henk-jan) Hoekjenprof. dr. ir. j (jos) LichtenbergDr. ir. M. (Masi) MohammadiG. (Gabriël) van NeervenDrs. F (Floor) ScholtenW. (Wilma) SchreiberG. (Gerrit) TenkinkF. (Frank) van WijckW. (Wim) Wijdenes

Fotografie: jasper Scheffers, peter Bouritius. e.a.

Vormgeving: peter Bouritius

Advertenties:T +31 (0)513 68 48 08 E sales@fmtgezondheidszorg.nl

Medische Technologie:jacques BeelenT +31 (0)6 51108895

Druk: Scholma Druk

ISSN 1873 - 8877

Abonnementen:Nederland: e 110,00België e 117,50Buiten Europese Unie: e 169,50

Losse nummers e 15,95

Een abonnement kan op elk gewenst moment ingaan. Een abonnement wordt automatisch verlengd, tenzij tenminste twee maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk wordt opgezegd.

Disclaimer:Van Litsenburg BV heeft deze uitgave op de meest zorgvuldige wijze samen-gesteld. Van Litsenburg BV en haar auteurs kunnen echter op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de gegevens. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissin-gen die gebaseerd zijn op de informatie in deze uitgave.

COLOFON

ADVERTENTIE-INDEX

AGENDAJANUARI 2013Studiedag NEN 314029 januari 2013, Siemens Nederland, ZoetermeerInlichtingen: www.nvdo.nl

Installatie Vakbeurs29 – 31 januari 2013, Evenementenhal, GorinchemInlichtingen: www.evenementenhal.nl

Klimaatvak29 – 31 januari 2013, Evenementenhal, GorinchemInlichtingen: www.evenementenhal.nl

FEBRUARIInternationale Bouwbeurs 20134 - 9 februari 2013, jaarbeurs, UtrechtInlichtingen: www.bouwbeurs.nl

Smart Lighting 20136 – 8 februari 2013, City of Arts & Sciences, Valencia, SpanjeInlichtingen: www.smartlighting.org

Inspiratiemiddag over duurzame in-zetbaarheid 20137 februari 2013, DoornInlichtingen: www.overdi.nl/congres

MAARTElektro Vakbeurs5 – 7 maart 2013, Evenementenhal, VenrayInlichtingen: www.evenementenhal.nl

“Allemaal in de cloud, of iedereen op zijn eigen wolk”NVTG en VZI symposium13 maart 2013, jaarbeurs,UtrechtInlichtingen: www.nvtg.nl, www.vzi.nl, www.zorg-en-ict.nl

Zorg & ICT 201313 – 15 maart 2013, jaarbeurs, UtrechtInlichtingen: www.zorg-en-ict.nl

ZorgTotaal 201313 – 15 maart 2013, jaarbeurs, UtrechtInlichtingen: www.zorgtotaal.nl

Aqua Nederland Vakbeurs19 – 21 maart 2013, Evenementenhal, GorinchemInlichtingen: www.evenementenhal.nl

APRILIFHE-Europe congres10 -12 april 2013, Bern, ZwitserlandInlichtingen: www.eche2013.ch

Installatie Vakbeurs16 – 18 april 2013, Evenementenhal, VenrayInlichtingen: www.evenementenhal.nl

NVTG Congres 201318 – 19 april 2013, Evoluon, EindhovenInlichtingen: www.nvtg.nl

JUNIVakbeurs Gebouwbeheer 20135 – 7 juni 2013, jaarbeurs, UtrechtInlichtingen: www.vakbeursgebouwbeheer.nl

24e Jaarcongres & Vakbeurs VTDV21 juni 2013, kortrijk, BelgiëInlichtingen: www.vtdv.be

SEPTEMBERNVTG Golf Event20 september 2013, Inlichtingen: e-mail: wvangurp@home.nl

TDVTDV

AT Osborne 4

Besam Nederland BV 2

Bussman 19

Catec BV 14

Challenge Tomorrow 57

Cleanroom Combination Group 12

Cofely 27

Dräger 43

Dunlee 59

Geveke Besturingstechniek 45

Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 50

Interflow 28

Inter Visual Systems 16

joulz 51

MedicomZes 10

Metaflex Doors Europe 60

Mindray Medical 47

Ok Consultancy Nederland 26

Olympus Nederland BV 9

Simed International 32

Vanguard Healthcare Solutions 30

Vokes AIr 21

Europe, Middle Eastand Africa Sales OfficeThe NetherlandsTel: +31.40.27.62520Fax: +31.40.27.62478Mob: +31.6.11757153Order desk: +31.40.27.62500

www.dunlee.com

Dunlee offers products and solutions for all major brands of imaging equipment including:

GEPhilipsSiemensToshiba

A D i v i s i o n o f P h i l i P s h e A l t h c A r e

Quality imaging begins with DunleeIn conjunction with our parent company Philips Healthcare, Dunlee

has over 165 years experience in the design, manufacture and assembly

of X-ray tubes. This expertise coupled with our two world-class tube

factories located in the United States and Germany, offer our customers

the most extensive, and technologically advanced CT and Replacement

Tube portfolio in the industry…all at a significant savings…and 100%

satisfaction guarantee.

Dunlee’s commitment to excellence continues with our focus on

customer service. Stocking locations strategically placed for same-day

worldwide delivery, and our on-line Tube Service Assistant providing

step-by-step installation and helpful service tips are but a few of the

professional services we offer our customers to help them achieve

success and avoid “downtime”.

Europe, Middle Eastand Africa Sales OfficeThe NetherlandsTel: +31.40.27.62520Fax: +31.40.27.62478Mob: +31.6.11757153Order desk: +31.40.27.62500

www.dunlee.com

Dunlee offers products and solutions for all major brands of imaging equipment including:

GEPhilipsSiemensToshiba

A D i v i s i o n o f P h i l i P s h e A l t h c A r e

Quality imaging begins with DunleeIn conjunction with our parent company Philips Healthcare, Dunlee

has over 165 years experience in the design, manufacture and assembly

of X-ray tubes. This expertise coupled with our two world-class tube

factories located in the United States and Germany, offer our customers

the most extensive, and technologically advanced CT and Replacement

Tube portfolio in the industry…all at a significant savings…and 100%

satisfaction guarantee.

Dunlee’s commitment to excellence continues with our focus on

customer service. Stocking locations strategically placed for same-day

worldwide delivery, and our on-line Tube Service Assistant providing

step-by-step installation and helpful service tips are but a few of the

professional services we offer our customers to help them achieve

success and avoid “downtime”.

Verder kijkendan de deurbreed isAlle denkbare oplossingen

De hermetisch sluitende schuifdeursystemen

van Metaflex Doors voldoen aan de strengste

en meest actuele normen. Bovendien leveren

wij voor iedere situatie met zijn specifieke eisen

een maatwerkoplossing. Door onze voeling

met de markt en wat er in de wereld om ons

heen gebeurt, zijn wij in staat onze opdracht­

gevers maximaal te ontzorgen. Met duurzame

innovaties en een professioneel serviceapparaat.

Wilt u ook een sluitend verhaal?

Kijk op www.metaflex.nl of bel 0543 - 477 333.