Zorg op maat Screeningsprotocol psychosociale veerkracht

Mw. drs. E. EnsinkGezondheidszorgpsycholoogMedische Psychologie UMC St. Radboud - Kindernefrologie

Overzicht presentatie

• Waarom screenen

• Ontwikkelingstaken en opvoedingstaken

• Model veerkracht - kwetsbaarheid

• Multidisciplinaire behandeling

• Screening psychosociale veerkracht

Psychosociale kwetsbaarheid

• Cognitief, emotioneel, sociaal functioneren

• Kinderen met chronische aandoening vergroot risico op psychosociale problemen: 10% → 20%

• Ook hun ouders: risico voor eigen welzijn en gezinsfuntioneren (o.a. Hatzmann, 2009; Wiedebusch et al., 2010)

• Bij terminaal nierfalen hogere percentages gevonden

• Ook, de laatste decennia zijn cognitieve en psychosociale problemen en beperkingen verminderd (o.a. Schröder & Hulstijn-Dirkmaat, 2004)

• Zorg op maat: Wie/Wanneer wel/niet?

4

Ontwikkelingstaken & opvoedingstaken in vogelvlucht

• Ontwikkelingstaken voor kinderen

• Opvoedingstaken voor ouders

• Hobbels voor kinderen met ESRD

5

Ontwikkelings- en opvoedingstaken In de baby, peuter, kleuterfase

Ontwikkelingstaken

6

Ontwikkelings- en opvoedingstaken In de baby, peuter, kleuterfase

Ontwikkelingstaken

• Hechting

• Exploratie

• Ontdekking ik en anderen

Opvoedingstaken

7

Ontwikkelings- en opvoedingstaken In de baby, peuter, kleuterfase

Ontwikkelingstaken

• Hechting

• Exploratie

• Ontdekking ik en anderen

Opvoedingstaken

• Bieden van basisveiligheid

• Stimuleren van toename onafhankelijkheid

• Aangeven van grenzen

8

Ontwikkelings- en opvoedingstaken In de baby, peuter, kleuterfase

Ontwikkelingstaken

• Hechting

• Exploratie

• Ontdekking ik en anderen

Opvoedingstaken

• Bieden van basisveiligheid

• Stimuleren van toename onafhankelijkheid

• Aangeven van grenzen

Hobbels

• Motorische ontwikkeling

• Voeding via sonde

• Hospitalisatie

9

Ontwikkelings- en opvoedingstaken In de schoolleeftijd

Ontwikkelingstaken

10

Ontwikkelings- en opvoedingstaken In de schoolleeftijd

Ontwikkelingstaken

• Cognitieve ontwikkeling

• Sociaal-emotionele ontwikkeling

• Vrije tijd/sport

• Zelfredzaamheid/zelfstandigheid

Opvoedingstaken

11

Ontwikkelings- en opvoedingstaken In de schoolleeftijd

Ontwikkelingstaken

• Cognitieve ontwikkeling

• Sociaal-emotionele ontwikkeling

• Vrije tijd/sport

• Zelfredzaamheid/zelfstandigheid

Opvoedingstaken

• Eisen stellen

• Frustratietolerantie verhogen

• Randvoorwaarden creëren om zelfstandig problemen op te laten lossen

12

Ontwikkelings- en opvoedingstaken In de schoolleeftijd

Ontwikkelingstaken

• Cognitieve ontwikkeling

• Sociaal-emotionele ontwikkeling

• Vrije tijd/sport

• Zelfredzaamheid/zelfstandigheid

Opvoedingstaken

• Eisen stellen

• Frustratietolerantie verhogen

• Randvoorwaarden creëren om zelfstandig problemen op te laten lossen

Hobbels

• Vermoeidheid

• Schoolverzuim - zoeken passend onderwijs

• Missen sociale activiteiten

13

Ontwikkelings- en opvoedingstaken In de puberteitsfase

Ontwikkelingstaken

14

Ontwikkelings- en opvoedingstaken In de puberteitsfase

Ontwikkelingstaken

• Identiteitsontwikkeling

• Autonomie ontwikkeling

• Sociale relaties

• Lichamelijke ontwikkeling

Opvoedingstaken

15

Ontwikkelings- en opvoedingstaken In de puberteitsfase

Ontwikkelingstaken

• Identiteitsontwikkeling

• Autonomie ontwikkeling

• Sociale relaties

• Lichamelijke ontwikkeling

Opvoedingstaken

• Ouder meer op afstand

• Coachende rol

16

Ontwikkelings- en opvoedingstaken In de puberteitsfase

Ontwikkelingstaken

• Identiteitsontwikkeling

• Autonomie ontwikkeling

• Sociale relaties

• Lichamelijke ontwikkeling

Opvoedingstaken

• Ouder meer op afstand

• Coachende rol

Hobbels

• Toekomstperspectief

• Relaties en seksualiteit

• Passende opleiding en werk

• Balans autonomie – begeleiding (therapietrouw!)

17

Extra ontwikkelingstaken voor chronisch zieke kinderen

• Leren omgaan met beperkingen

• Leren omgaan met leefregels, medicatie en ziekenhuisbezoeken

• Leren omgaan met emoties en frustraties

• Leren omgaan met verschillen t.a.v. andere kinderen

0

18volw

12

6

4

2

1

0

18volw

12

6

4

2

1

Superviseren

Zorgen

Managen

0

18volw

12

6

4

2

1

Draagkracht

Psychosociale veerkracht

Protectieve factoren

Draaglast

Risicofactoren

Psychosociale veerkracht

Not at risk

Medium risk

High risk

Aandoening- type- ernst- leeftijd ontstaan

Behandeling- conservatief PD / HD transplantatie- iatrogene effecten

Naar Diathese-stress model Wallander & Varni, 1998

Aandoening- type- ernst- leeftijd ontstaan

Behandeling- conservatief PD / HD transplantatie- iatrogene effecten

Medische uitkomstmaten- lichamelijke gezondheid- lichamelijk functioneren - zorgconsumptie

Sociaal emotioneel functioneren

Cognitief functioneren

Naar Diathese-stress model Wallander & Varni, 1998

Aandoening- type- ernst- leeftijd ontstaan

Behandeling- conservatief PD / HD transplantatie- iatrogene effecten

Kind

Gezin

Medische uitkomstmaten- lichamelijke gezondheid- lichamelijk functioneren - zorgconsumptie

Sociaal emotioneel functioneren

Cognitief functioneren

Naar Diathese-stress model Wallander & Varni, 1998

Aandoening- type- ernst- leeftijd ontstaan

Behandeling- conservatief PD / HD transplantatie- iatrogene effecten

Kind- sekse - persoonlijkheid- intelligentie

Gezin- gezinssamenstelling - SES- comorbiditeit- ouderlijke stress

Medische uitkomstmaten- lichamelijke gezondheid- lichamelijk functioneren - zorgconsumptie

Sociaal emotioneel functioneren

Cognitief functioneren

Naar Diathese-stress model Wallander & Varni, 1998

Aandoening- type- ernst- leeftijd ontstaan

Behandeling- conservatief PD / HD transplantatie- iatrogene effecten

Kind- sekse - persoonlijkheid- intelligentie

Gezin- gezinssamenstelling - SES- comorbiditeit- ouderlijke stress

Medische uitkomstmaten- lichamelijke gezondheid- lichamelijk functioneren - zorgconsumptie

Sociaal emotioneel functioneren

Cognitief functioneren

Naar Diathese-stress model Wallander & Varni, 1998

Aandoening- type- ernst- leeftijd ontstaan

Behandeling- conservatief PD / HD transplantatie- iatrogene effecten

Kind- sekse - persoonlijkheid- intelligentie

Gezin- gezinssamenstelling - SES- comorbiditeit- ouderlijke stress

- ziekteverloop - ontwikkelingsfase- coping- schoolgang- therapietrouw

- gezinsfunctioneren- dagelijkse stress- coping ouders

Medische uitkomstmaten- lichamelijke gezondheid- lichamelijk functioneren - zorgconsumptie

Sociaal emotioneel functioneren

Cognitief functioneren

Naar Diathese-stress model Wallander & Varni, 1998

Aandoening- type- ernst- leeftijd ontstaan

Behandeling- conservatief PD / HD transplantatie- iatrogene effecten

Kind- sekse - persoonlijkheid- intelligentie

Gezin- gezinssamenstelling - SES- comorbiditeit- ouderlijke stress

- therapietrouw- ziekteverloop - ontwikkelingsfase- coping- schoolgang

- gezinsfunctioneren- dagelijkse stress- coping ouders

Medische uitkomstmaten- lichamelijke gezondheid- lichamelijk functioneren - zorgconsumptie

Sociaal emotioneel functioneren

Cognitief functioneren

Naar Diathese-stress model Wallander & Varni, 1998

Beloop tijdens behandeling

In ontwikkeling

Interactie en interventies multidisciplinair behandelteam

Volgen

Veerkracht

Uitgangpunt

Screenen voor aanvang behandeling

Direct zorg op maat

Multidisciplinaire behandeling

• Kindernefrologen en verpleegkundigen

• Nurse practitioner

• Gezondheidszorgpsycholoog

• Medisch maatschappelijk werker

• Pedagogisch medewerker

• Consulenten Educatieve voorziening

• Paramedici: dietist, logopedist, fysiotherapeut

Screening

• In kaart brengen psychosociale veerkracht

• Bij aanvang behandeling terminaal nierfalen

• Middels vragenlijsten kind en ouders

• Terugkoppeling naar patient en gezin + MDO

• Snelle en gerichte interventie mogelijk

Screening

• Functioneren kind

Sociaal – emotioneel en gedragsmatig functioneren

Cognitieve problemen en schoolsfunctioneren

• Functioneren ouders

Ouderlijke stress, draagkracht en comorbiditeit

• Aanwezige hulpverlening in eigen omgeving (school, revalidatiecentrum, fysiotherapie..)

• Zorg en hulpvraag ouders en kind

Aandoening- type- ernst- leeftijd ontstaan

Behandeling- conservatief PD / HD transplantatie- iatrogene effecten

Kind- sekse - persoonlijkheid- intelligentie

Gezin- gezinssamenstelling - SES- comorbiditeit- ouderlijke stress

- ziekteverloop - ontwikkelingsfase- coping- schoolgang- therapietrouw

- gezinsfunctioneren- dagelijkse stress- coping ouders

Medische uitkomstmaten- lichamelijke gezondheid- lichamelijk functioneren - zorgconsumptie

Sociaal emotioneel functioneren

Cognitief functioneren

Naar Diathese-stress model Wallander & Varni, 1998

Nurse practitioner

Medisch maatschappelijk werk

Gezondheidszorg psycholoog

Pedagogisch medewerker

Educatieve voorziening

Psychosociale kwetsbaarheid en zorg

Not at risk

Medium risk

High risk

Psychosociale kwetsbaarheid en zorg

Not at risk Monitoring

Medium risk

Medium care

High risk

Intensive care

Dank voor uw aandacht