Genieten zolang het

Maurits Wijzenbeek enJoan Mooney, altviolisten eerste viool bij deRadio Kamer Filharmo-nie, wilden net in de

bus stappen die hen naar Vreden-burg zou brengen voor de Vrijdag-avond van Vredenburg, toen ze dooreen van hun dochters werden ge-beld: ‘Het Muziekcentrum van deOmroepmag blijven.’Nou ja, blijven. Op teletekst had op

vrijdag 3 december rond half 5’s middags gestaan: ‘Het kabinet isbereid een deel van de bezuinigin-gen op het Muziekcentrum van deOmroep terug te draaien. MinisterMarja van Bijsterveld wil bekijkenhoe zehetMCO tochnogmet 12 tot 14miljoen euro kan subsidiëren.’Gejuich, natuurlijk.Wijzenbeek, drie dagen na het

heuglijke nieuws: ‘We hadden het to-taal niet zien aankomen. De directievanhetMCOookniet. Zo onverwachtals de zin in het Regeerakkoord wasgekomen, zo onverwacht was hij erook weer uit.’

‘Het muziekcentrum voor de om-roep wordt afgeschaft’. Dat was deberuchte zin uit het Concept Regeer-akkoord. Het steekt Maurits Wijzen-beek nóg dat zelfs de naam van hetinstituut waar hij al dertig jaar een‘heerlijke’ carrière heeft, verkeerdwas gespeld. ‘Je kunt je helemaalvoorstellen hoe het was gegaan, daarin Den Haag: ‘Hoe heet dat ding ookalweer?Muziekcentrumvóór deOm-roep? Nou, dat schaffen we af’.Met zestig collega’s, onderwie hun

oudste dochter Nadia Wijzenbeek,reden ze die avond van de derde de-cember naar Utrecht. Op het pro-gramma stond de zesde symfonievan Schubert, Prokovjev en Scriabin.De stemming was uitgelaten – vooreven. Maurits Wijzenbeek: ‘Toen rea-liseerdenweons:we komenhier nietongeschonden uit. Deminister heeftlaten weten dat ze ‘delen’ van hetMCO overeind wil houden. Niet al-les.’Eenmiddag in december in Hilver-

sum. Vader, moeder en dochter zijnnet klaar met repeteren. Nadia Wij-zenbeek is sinds anderhalf jaar con-

certmeester in het orkest waar ookhaar ouders spelen.In het grootouderlijk huis, waar de

muziek begon met een opa die voorzijn plezier viool speelde (MauritsWijzenbeek: ‘Als ik hier in het week-end logeerde stond hij al vóór hetontbijt te spelen. Boven, in het trap-pengat, want dat galmde zo mooi.’),vertellen ze over de klap die kwammet het Regeerakkoord, hun liefdevoor het MCO, de bezuinigingen, enja, ook over het licht aan het eindevan de tunnel.Een dikke twee maanden zijn er

voorbij sinds 30 september, de dagdat het Regeerakoord werd gepre-senteerd. Ook toen kwamhet nieuwsvlak voor ze zouden concerteren, inMuziekgebouw aan ’t IJ in Amster-dam. De orkestcommissie stak dekoppen bij elkaar: hoe geven welucht aan de ontzetting over zoveeldedain voor ons prachtige bedrijf.Maurits Wijzenbeek: ‘Die avond heb-ben we de levende muziek ten gravegedragen.’ NadiaWijzenbeek zat zelfin de zaal. ‘Het was heel indrukwek-kend.Het orkest kwamvanuit de zaalop, en droeg een baskist op de schou-ders. Geluid van een trom erbij. Hetpodium was leeg; niemand die naarzijn plek liep, ze sloegen allemaalvlak voor het podium af. Ik dacht: ja,zo zal het gaan. Straks is dit er alle-maal nietmeer.’

Weken van acties volgden. Ze speel-dendeDerde vanBeethoven voor hetgebouw waar het CDA-congres werdgehouden. Op de dag van het TweedeKamerdebat over de regeringsverkla-ring organiseerden ze ’s ochtendsom acht uur op Den Haag Centraaleen flashmob. JoanMooney: ‘Wehad-den het heel goed gerepeteerd. Hetkoor liep een beetje in het midden,plotseling kwamen de slagwerkersop, wij pakten snel onze instrumen-ten uit en plakten de muziek op derug van onze collega’s voor ons, enbinnen een paar seconden stondenwe iets uit West Side Story te spelen.’Nadia Wijzenbeek: ‘Het idee was omde mensen op het station een glim-lach mee te geven. Om te laten zien:muziek kan je dagmaken.’De familie Wijzenbeek, dat zijn

Maurits, Joan en Nadia, en Mirjam,Judith en Sarah. Ook de jongste driezijn in de muziek beland. Mirjam isfreelance violist, Judith speelt altvi-ool, vaak bij het Rotterdams Philhar-monisch Orkest, en Sarah, op cello,heeft net haar bachelors afgerondaan het Conservatorium van Amster-dam.Coosje Wijzenbeek, de bekendste

vioolpedagoge van Nederland en dezus van Maurits, woont naast de fa-milie. Anderhalf was Nadia toen zemet haar tweeëndertigste viool, dekleinste maat die er is, het tuinhekuitstapte voor haar eerste les bij haartante. ‘Op die leeftijd komt er nogniet veel geluid uit hoor, het is meerom te wennen. Je kunt alleen de topbereiken als je heel jong begint methet trainen van je fijnemotoriek.’Op haar vierde trad ze voor het

eerst op. Op haar veertiende wist ze:hier wil ik mee door. Nadia: ‘Het zegt

iets over hoe mijn ouders als musiciin het leven staan dat we allemaalvoor demuziek hebben gekozen.’

Maurits Wijzenbeek: ‘Joan en ikhadden vroeger met twee collega’seen strijkkwartet. Een paar avondenper week repeteerden we hier thuis.En altijd zat wel een van de dochtersop de trap te luisteren.’ Nadia: ‘Hetbelangrijkste dat mijn ouders onshebbenbijgebracht: het gaatniet omsucces, het gaat erom de muziek zogoedmogelijk uit te voeren.’En nu, zegt Maurits Wijzenbeek,

verkeert het hele gezin in onzeker-heid. Want niet alleen het MCOmoetinleveren, boven alle podiumkun-sten hangt een bezuiniging van 200miljoen. ‘Alle orkesten hebben nueenvacaturestop. Eenvastebaankrij-gen is onmogelijk. Dus ja, wij zessenzijn, op dit vlak althans, de laatstetijd bepaald niet vrolijk.’Niet dat hun spel eronder lijdt, de

concentratie zoek is. Nadia Wijzen-beek: ‘Eerder het tegenovergestelde:we willen alles eruit halen wat erinzit, en genieten zolang het nog kan.’Maurits Wijzenbeek: ‘Je merkt wel

dat een aantal oudere orkestleden afen toe moedeloos zijn. Je moet we-ten: het is niet de eerste keer dat hetMCO moet bezuinigen. In 2005 heb-benwe het allemaal almeegemaakt.’

Zo zag het slagveld er in 2005uit, na een bezuiniging van20 procent: negentig manontslagen, iedereen bovende 55 thuis. Het Radio Filhar-

monisch Orkest bleef nog het meestintact, maar het Radio Kamer Orkesten het Radio Symfonie Orkest wer-den gehalveerd en samengevoegdtot de Radio Kamer Filharmonie.Maurits Wijzenbeek: ‘Op de dag

dat we voor het eerst samen zoudenrepeteren kwam iedereen schoor-voetend en met klamme handen hetgebouw aan de Heuvellaan binnen.De studiodeur ging open, en daar za-ten we: in een compleet nieuw or-kest. Anderemensen naast je, anderemensen voor je en achter je. De eenuit een groot orkest, de ander uit eenklein. Joan en ik kwamen uit het klei-ne Radio KamerOrkest; wij waren ge-wend heel gedetailleerd te spelen.

INTERVIEW DE FAMILIE WIJZENBEEK, MUSICI BIJ DE RADIO KAMER FILHARMONIE

Maurits Wijzenbeek, Joan Mooney en hun dochter Nadia Wijzenbeek werkenallemaal bij de Radio Kamer Filharmonie, onderdeel van het Muziekcentrum vande Omroep. De regering wilde het MCO opheffen, maar stelt nu minderdrastische bezuinigingen voor. Het gezin verkeert in onzekerheid. ‘Wij zijn, op ditvlak althans, de laatste tijd bepaald niet vrolijk.’Door Karolien Knols

MCO’s ‘Gouden Eeuw’Het Muziekcentrum van de Omroepbiedt onderdak aan het RadioFilharmonisch Orkest, de RadioKamer Filharmonie, het GrootOmroepkoor, het Metropole Orkesten de Muziekbibliotheek van deOmroep. Alle noten die de orkestenspelen, worden opgenomen enuitgezonden op Radio 4. Vroegerwerden de opnames gemaakt in destudio in Hilversum, sinds de jarenzeventig in Vredenburg in Utrecht,het Concertgebouw in Amsterdam,en, sinds kort, in het Muziekgebouwaan ‘t IJ, Maurits Wijzenbeek: ‘Ik hebde Gouden Eeuw van het MCOmeegemaakt, van eind jaren zeventigtot 2005. Doordat we live gingenspelen, werden we beter, de goedezalen trokken goede dirigenten aan,zoals Edo de Waart, Frans Brüggen,Philip Herreweghe, Jaap van Zweden.Zo werd het werk hoe langer hoeinteressanter.’ De omroepensemblesgeven hun concerten niet alleen ingerenommeerde series van NPS,AVRO en TROS, ze werken ook samenmet het Holland Festival en DeNederlandse Opera.

nog kan

Terwijl, als je in een groot symfonie-orkest speelt, en je doet Mahler, danis het allemaal wat dikker geïnstru-menteerd. En dat moest ineens wor-den samengevoegd.’

Briljante zet van dirigent FransBrüggen, die de bewuste repetitie zobegon: ‘Mijn naam is Frans Brüggen,en ik dirigeer vandaag de Radio Ka-mer Filharmonie.’ Maurits Wijzen-beek: ‘Boem. Daar gingen we. Ik houvan die man, en al helemaal om datinzicht, toen. Niet zeggen: wat jam-mer en vervelend allemaal, maarachter je laten wat er is gebeurd eneen nieuwe start maken.’

Natuurlijk, de verschillende bloed-groepen spelen nog steeds weleensop. Joan Mooney: ‘Vooral als er een di-rigent voor je staat die niet duidelijkweet wat hij wil. Dan valt iedereenweer terug op hoe hij het vroeger ge-wend was. Maar we zijn nu vijf jaarverder, en ik vind echt dat we een ei-gen sound hebben. We zijn een uniekorkest, dat niet klinkt als een te kleinsymfonieorkest, en niet als een tegroot kamerorkest.’

Onderscheidend en vernieuwend.Dat waren de twee woorden waar-mee de afgelopen maanden, nee, ja-

ren, iedereen om de oren werd gesla-gen die beweerde dat de radio-orkes-ten van het MCO overbodig waren,niet meer van deze tijd, en boven-dien: concurrerend met andere sym-fonieorkesten die het met mindersubsidie moesten doen. In die discus-sie haalt Maurits Wijzenbeek graagdeze vergelijking aan: het Concertge-bouworkest is het Rijksmuseum, deradio-orkesten zijn het Stedelijk. Na-dia Wijzenbeek: ‘In z’n goeie tijd.’

Maurits Wijzenbeek: ‘Als het Con-certgebouworkest een Mahler of eenBruckner uit de kast trekt: alleenmaar lof. Maar wij geven ruimte enpodium aan het allernieuwste, netals het Stedelijk Museum vroegerdeed. We wéten niet of dat nieuwsteooit van het kaliber Mahler wordt.Maar dat is de grap: dat weet jenooit.’

En mooi dat er een publiek voor is,wat ‘die oorwurm Hero Brinkmanvan de PVV’ laatst ook bij Pauw &Wit-teman beweerde, met zijn ‘paar men-sen’ in Nederland die van klassiekemuziek houden.’

Joan Mooney: ‘We hebben de meestondoorgrondelijke moderne dingengespeeld, en de zaal zat bijna altijdvol.’

Nadia Wijzenbeek: ‘Of het zit nietzo vol. Daar zit natuurlijk de pijn bijandere orkesten: als die te avontuur-lijk programmeren, komt er nie-mand meer. Bij ons weet het publiekwat het kan verwachten: het nieuw-ste van het nieuwste.’

Maurits Wijzenbeek: ‘Die keer datwe Hymnen van Stockhausen in hetConcertgebouw speelden. Hoe langis dat geleden? Vijftien jaar? Dat waseen stuk gebaseerd op flarden volks-liederen die hij als jongetje voorbijhoorde komen als hij aan de knopvan zijn kortegolf radio draaide. Niette geloven, wat duurde dat stuk lang.En het was ook nog eens loodzwaarom te spelen. In de pauze hield Stock-housen een verhaal voor het publiek,daarna speelden we dat hele stuk ge-woon nog een keer. En niemand dieze zaal verliet. Dat is toch ongeloof-lijk?’

Het is, denken de Wijzen-beeks, dat trouwe pu-bliek, dat zo massaal zijnstem heeft laten horen deafgelopen maanden, dat

het kabinet heeft doen besluiten die‘ondoordachte beslissing’ terug tedraaien. Maurits Wijzenbeek: ‘De

toon in de brief van Marja Bijsterveldwas ook zo prettig. Het ging eindelijkweer over kwaliteit. In zo’n cultuur-vijandige tijd is dat heerlijk om te ho-ren.’

Nadia Wijzenbeek: ‘Er ligt nu eenopeningsbod van het kabinet. Dit ismisschien niet het eindstation. Wijgaan ervoor om toch het hele MCOovereind te houden, misschien in af-geslankte vorm. Ik hoop dat de oppo-sitiepartijen nu gaan vechten om ernog meer uit te halen.’

Met dertig dienstjaren bij het MCOheeft Wijzenbeek wel een idee hoezijn organisatie de toekomst tege-moet moet treden. ‘Ik spreek op per-soonlijke titel als ik zeg: we kunnenhet MCO nog meer op een modernemanier uitbuiten. Misschien moetenwe met alle musici een pool vormendie probleemloos groeit of krimpt:de ene keer ben je onderdeel van eenkleiner kamermuziekensemble, deandere keer speel je in een van de or-kesten.’

Hij zou de uitdaging graag aan-gaan, samen met zijn vrouw. ‘Maar ikben realist genoeg om te weten datals het straks toch om de centen gaat,Joan en ik niet spelend ons vijfenzes-tigste halen.’

Nadia Wijzenbeek met haar ouders Maurits Wijzenbeek en Joan Mooney. ‘Er ligt nu een openingsbod van het kabinet.’ Foto Joost van den Broek/de Volkskrant

We hebbende meestondoorgrondelijkemoderne dingengespeeld, ende zaal zat bijnaaltijd vol.

Joan MooneyViolist