peiling WO

Wereldoriëntatie op de kaart gezet

Conferentie na de peiling wereldoriëntatie (domeinen tijd, ruimte, maatschappij en

brongebruik) in het basisonderwijs

Schaarbeek23 mei 2012

Programma voormiddag

9.30 - Opening

9.35 - Wat heb je vandaag op school geleerd?

Toelichting bij de peilingsresultaten en de consultatieronde

10.00 – Hoe kan het beter?

Programma namiddag

12.45 - Middagpauze met broodjes en infobeurs

13.45 - Debat in groepen

15.30 - Overzicht aanbevelingen

16.00 - Receptie

peiling WO

Wat heb jij vandaag op school geleerd?

Peilingsresultaten WO Peilingsresultaten in perspectief Consultaties Enquêtes

23 mei 20124

peiling WO

De resultaten voor WO

Colloquium: Brussel, 7 juni 2011

23 mei 20125

Informatie over (o.a.)

Onderzochte domeinen

Bijkomende steekproef Brussel

23 mei 20126

Resultaten

23 mei 20127

Inhoudelijke analyse: maatschappij

Wel inzicht in ‘nabije’ maatschappelijke verschijnselen en mechanismen Verkeersregels Invloed van reclame op consumentengedrag Rechten van het kind

Moeite met ruimere maatschappelijke verschijnselen Principe van vraag en aanbod Abstracte begrippen (democratie, federale structuur

van België,…)

23 mei 20128

Inhoudelijke analyse: persoonlijke tijd

Gebruik kalender en agenda Tijdsduur van vertrouwde activiteiten schatten Eenvoudige tabellen lezen (openings- en

sluitingstijden)

=> Aanzienlijke groep al problemen Moeilijker met combineren en selecteren van

informatie Misleiden door irrelevante informatie Gebruik tijdslijn ligt moeilijk

23 mei 20129

Inhoudelijke analyse: historische tijd

Notie van volgorde en evolutie Geen goed beeld van de vier grote historische

periodes Moeilijkheden met het werken met een (historische)

tijdsband Onderscheid mening en feit voor nog veel leerlingen

moeilijk

23 mei 201210

Inhoudelijke analyse: oriëntatie en kaartvaardigheid

Elementaire opdrachten met kompas, atlas en eenvoudige kaarten onder de knie

Afstand inschatten lukt, maar… Exact berekenen afstand lukt minder goed

(lijnschaal/breukschaal) Topografische kennis van wereld, Europa en België

is soms beperkt

23 mei 201211

Inhoudelijke analyse: ruimtegebruik en verkeer en mobiliteit

Herkennen van landschapselementen en –kenmerken lukt

Relatie zien tussen de mens en zijn omgeving is voor veel leerlingen nog moeilijk

Uitstippelen route met openbare vervoer Zeer eenvoudige routes lukt Meer problemen met complexere, realistische

plannen

23 mei 201212

peiling WO

De peilingsresultaten in perspectief

1. Perceptie van eindtermen en ontwikkelingsdoelen

OBPWO 2009 Websurvey en focusgroepen Wat vinden leerkrachten en directie van de ET en OD?

(aantal, inhoud, moeilijkheidsgraad …)

Algemene tevredenheid van leerkrachten over de eindtermen en ontwikkelingsdoelen

Tevredenheid van leerkrachten over de eindtermen en ontwikkelingsdoelen wereldoriëntatie

Domeinen tijd, ruimte, maatschappij:• Haalbaarheid en belang van OD en ET tijd en ruimte hoger

ingeschat dan die van maatschappij

• Inschatting belang hoger bij doelen die dicht bij leefwereld leerlingen liggen (cf. resultaten)

• Inschatting haalbaarheid hoger bij concrete doelen (cf. resultaten)

• Belang en haalbaarheid hangen samen, soms ook samenhang met peilingsresultaten

2. De Grote Verkeerstoets

- Instrument van VSV- Online toets voor leerlingen 5de leerjaar- Leerkrachten / scholen krijgen meteen de resultaten

Tabel 4. Resultaten op de Grote Verkeerstoets van 2010 en 2011 2010 2011 Correct ingevulde dossiers 20 220 21 000 Gemiddelde score 17,81 / 25 18,54 / 25 Slaagpercentage 86,34 86,00 Aantal leerlingen dat alles juist heeft

60 of 0,3% van de leerlingen 94 of 0,4% van de leerlingen

3. Nederlandse periodieke peilingen van het onderwijsniveau (PPON)

- Vergelijkbaar met peilingen in Vlaanderen- Kerndoelen WO: geschiedenis, aardrijkskunde,

natuuronderwijs (biologie, natuurkunde, techniek)- Drie niveaus: minimum, voldoende en gevorderd- Voldoende: 70 tot 75% (streefdoel)

- Geschiedenis

Percentage leerlingen dat de standaard voldoende haalt voor de verschillende onderdelen van de peiling geschiedenis in Nederland van 2008.

Percentage leerlingen dat in opeenvolgende geschiedenispeilingen de standaard Voldoende haalt in Nederland.

- Vlaanderen vs. Nederland:- Resultaten liggen laag- Namen van de tijdvakken

Toetsen Nieuwe tijdvakindeling

Tijdsbesef Tijdsbesef

Prehistorie Tijd van jagers en boeren

Oudheid Tijd van Grieken en Romeinen

Middeleeuwen Tijd van monniken en riddersTijd van steden en staten

Nieuwe tijd: de Republiek Tijd van ontdekkers en hervormersTijd van regenten en vorstenTijd van pruiken en revoluties

Nieuwste tijd: 19e eeuw Tijd van burgers en stoommachines

Nieuwste tijd: 20e eeuw Tijd van wereldoorlogenTijd van televisie en computer

- Geschiedeniscanon

Overzicht van de 14 hoofdlijnen van de Nederlandse geschiedeniscanon

De 14 hoofdlijnen van de canon van Nederland Lage landen bij de zee Aan de periferie van Europa Een gekerstend land Een Nederlandse taal Een verstedelijkt land en een handelsknooppunt aan de monding van Rijn, Schelde en Maas De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden: ontstaan uit een opstand De bloei van de Gouden Eeuw Koopmansgeest en koloniale macht Eenheidsstaat, constitutionele monarchie Het ontstaan van een moderne samenleving Nederland in een tijd van wereldoorlogen (1914 tot 1945) De verzorgingsstaat, democratisering en ontkerkelijking Nederland krijgt kleur Nederland in Europa

- Aardrijkskunde

Percentage leerlingen dat de standaard voldoende haalt voor de verschillende onderdelen van de peiling aardrijkskunde in Nederland van 2008

Percentage leerlingen dat in opeenvolgende aardrijkskundepeilingen de standaard Voldoende haalt in Nederland.

Onderwerp 1995 2001 2008

Aardrijkskunde Nederland 25

Aardrijkskunde Europa 32

Aardrijkskunde Wereld 59

Natuurkundige aardrijkskunde 44

Kaartlezen 42 34 37

Topografie Nederland 19 16 17

Topografie Europa 34 27 17

Topografie Wereld 28 21 25

Aarde en landschappen 50 50

Bevolking 50 56

Bestaansmiddelen 66 63

- Vlaanderen vs. Nederland- Kaartlezen: elementaire vaardigheden maar slechter voor

complexe opdrachten- Topografie: niet goed voor zowel Vlaanderen / Nederland,

Europa als wereld- Nederlandse standaardlijst voor topografie

- Maatschappij- 2008: onderzocht als onderdeel van peilingen geschiedenis,

aardrijkskunde en burgerschap

- 1991 en 1995: globale peilingen met specifieke onderdelen politieke verschijnselen, sociaal-culturele verschijnselen en economische verschijnselen

Percentage leerlingen dat in de peiling wereldoriëntatie algemeen van 1995 de standaard Voldoende haalt in Nederland voor de onderdelen politieke verschijnselen, sociaal-culturele verschijnselen en economische verschijnselen

Onderwerp 1995

Politieke verschijnselen 56

Sociaal-culturele verschijnselen 69

Economische verschijnselen 36

4. TIMSS: Vlaanderen in de wereld

- Trends in International Mathematics and Science Study: studie die de leerlingprestaties voor wiskunde en wetenschappen internationaal in kaart brengt

- Bij leerlingen uit vierde en achtste jaar (4 BaO en 2 SO)- Aardrijkskunde

Rangschikking landen of regio’s in TIMSS 2003 voor Aardrijkskunde 4e leerjaar lager onderwijs 2e leerjaar 1e graad SO

China (Taipei) Estland Signapore Signapore Hong Kong Hong Kong Engeland China (Taipei)

Verenigde Staten Engeland Japan Korea

Letland Hongarije Russische Federatie Nederland

Hongarije Zweden Nieuw Zeeland Verenigde Staten

Vlaanderen Australië Italie Japan

Australië Nieuw Zeeland Moldavië Slovenië Litouwen Slovakije

Nederland Russische Federatie Schotland Noorwegen Slovenië Schotland Cyprus Letland

Noorwegen Italië Armenië Litouwen

Iran Vlaanderen Tunesië Maleisië

Filippijnen Bulgarije Marokko Israël

Moldavië Servië Roemenië Iran Noorwegen Armenië Cyprus Macedonië Chili Indonesië Tunesië Egypte Marokko Filippijnen

peiling WO

Consultatie na de peiling WO

Reacties vanInspectieLerarenopleidersScholenPedagogisch begeleiders

23 mei 201231

Wat valt op in de resultaten?

Leraren geven niet graag WO Lerarenopleiders zien dezelfde problemen bij

studenten Parallellen tussen tijdsbesteding – resultaten Parallellen met OVSG-toets

23 mei 201232

Waar kan het aan liggen?

Eindtermen (concreet; leefwereld) Visie methoden te weinig gevolgd Verankering, inoefening, evaluatie Te veel of te weinig aandacht voor kennis? Te weinig aandacht voor WO

(lerarenopleiding, lager onderwijs)

23 mei 201233

Wat kan er beter?didactische aanpak

Ook cursorisch opgebouwde lessen Synthesemomenten, reflectie Spontane leersituaties Aandacht voor proces bij brongebruik inhouden aansluiten bij schoolomgeving, het

leer- en leefmilieu van de kinderen Werken in de diepte > werken in de breedte Differentiatie

23 mei 201234

Wat kan er beter?leermiddelen

Link eindtermen - leerplandoelen Basispakket en differentiatiemogelijkheden Spontane leersituaties Variatie in leermiddelen

23 mei 201235

Wat kan er beter?eindtermen

Concreter formuleren Te hoog gegrepen? (maatschappij) Absurd? (memoriaal, tijdsperioden)

23 mei 201236

Wat kan er beter?leerplannen

Verder dan de eindtermen. Nuttig? Aantal doelen mag krimpen Positief: nieuwe leerplannen zijn meer

gesloten.

23 mei 201237

Wat kan er beter?lerarenopleiding

Voldoende studiepunten en contacturen. 'instroom' verhogen Volgorde: cursorisch, thematisch,

projectmatig. Opgesplitst of niet? Teamwork: vakinhoudelijke en

pedagogische expertise Praktijkervaring Samenwerking

23 mei 201238

Wat kan er beter?Begeleiding-nascholing

Aanvangsbegeleiding Didactische navormingen Uitwisselen goede praktijkvoorbeelden Teamgerichte nascholing

23 mei 201239

Wat kan er beter?inspectie

Kijk in de diepte > kijk in de breedte

23 mei 201240

Wat kan er beter?schoolbeleid

Investeren inleerlijnenprojectenevaluatievakexperten?

23 mei 201241

Wat kan er beter?Overheid

Beperken aantal eindtermen Taalbeleid Opsplitsing directie: pedagogisch -

administratieve/organisatorische directeur Peilingsonderzoek Paralleltoetsen:

www.ond.vlaanderen.be/toetsenvoorscholen

23 mei 201242

peiling WO

Enquêtes

Leraren Studenten lerarenopleiding

23 mei 201243

Twaalfjarigen zijnniet wereldwijs— Helft haalt eindtermen ‘maatschappij’ voor wereldoriëntatie niet —

“Voor geenenkele leraar iswereldoriëntatiehet favoriete vak”

Doe mee aan dewo-enquêteBen je student in het laatste jaarvan de lerarenopleiding of leraarin het basisonderwijs? Geef jijook niet graag wereldoriëntatie?Of is wereldoriëntatie net jouwlievelingsvak? Vul de korte vragenlijstin via www.ond.vlaanderen.be/curriculum/peilingen/consultaties. Hetkost slechts vijf minuten van je tijd.

Leraren lager onderwijs:

Studenten 2e – 3e jaar lerarenopleiding:

Doe mee aan dewo-enquêteBen je student in het laatste jaarvan de lerarenopleiding of leraarin het basisonderwijs? Geef jijook niet graag wereldoriëntatie?Of is wereldoriëntatie net jouwlievelingsvak? Vul de korte vragenlijstin via www.ond.vlaanderen.be/curriculum/peilingen/consultaties. Hetkost slechts vijf minuten van je tijd.

Leraren lager onderwijs: 218

Studenten 2e – 3e jaar lerarenopleiding: 231

Geven leerkrachten en studenten graag WO?

Peiling: 27 procent geeft niet graag WO

Geven leerkrachten en studenten graag WO?

Peiling: 27 procent geeft niet graag WO

De verschillende domeinen van WO

• Welke zijn de (minst) favoriete domeinen van leerkrachten?

• Aan welke domeinen besteden leerkrachten het meeste tijd in de lessen?

• Welke domeinen zijn voor leerlingen het moeilijkst volgens leerkrachten?

leerkrachten leerlingengraag geven

tijds-besteding

moeilijkheids-graad

Natuur 1 1 1Tijd 2 2 4Ruimte 3 3 3Mens 4 4 2Maatschappij 5 5 5Brongebruik 6 6 6

Techniek 7 7 7

WO als leergebied

Leraren en aspirant leraren:

•Wereldoriëntatie is een leergebied waarin ik mijn creativiteit kan uitleven

•In de lessen wereldoriëntatie weet ik mijn leerlingen te boeien

•Wereldoriëntatie vind ik als leergebied minder belangrijk dan taal of rekenen

WO als leergebied

handboeken en het didactisch materiaal

Leraren en aspirant leraren:•Voor een les WO heb je meer voorbereidingstijd nodig dan voor een les wiskunde•Handboeken bieden een goede ondersteuning bij het geven van lessen WO•Ik geef liever WO met een zelfgemaakte bundel dan met een kant-en-klaar handboek

Leraren:•Ik beschik over genoeg didactisch materiaal om de verschillende domeinen van wereldoriëntatie te behandelen in de klas

handboeken en het didactisch materiaal

Voldoende onderlegd om WO te geven?

Leraren en aspirant leraren:•Ik voel me inhoudelijk veilig als ik wereldoriëntatie geef

Leraren:•Vanuit de lerarenopleiding en navorming ben ik goed voorbereid om de lessen WO op een geïntegreerde manier aan te pakken

Aspirant leraren:•Vanuit de lerarenopleiding ben ik goed voorbereid om lessen WO te geven•Ik kan de verschillende domeinen van WO op een geïntegreerde wijze aanbrengen

Voldoende onderlegd om WO te geven?

Aangepast aan ontwikkelingsniveau leerlingen

Leraren:

•De verwachtingen voor wereldoriëntatie zijn onvoldoende afgestemd op de leeftijd van de leerlingen.

Aangepast aan ontwikkelingsniveau leerlingen

Leerplannen, leerlijnen

Studenten:

•In mijn stagescholen word ik geïnformeerd over de leerlijn voor wereldoriëntatie.

Leraren:

•De leerlijn over de verschillende domeinen van WO voor de 6 jaren van het lager onderwijs is duidelijk. Elke leraar weet hoe ver hij moet gaan in zijn leerjaar.

Studenten:

•Leerplannen geven een goede ondersteuning bij het geven van de lessen wereldoriëntatie,

Leerplannen, leerlijnen

ondersteuning collega’s

Leraren:

•Voor wereldoriëntatie kan ik rekenen op ondersteuning en goede voorbeelden van collega’s

ondersteuning collega’s

WO en taal

Leraren en aspirant leraren:

•Wereldoriëntatie is vaak gericht op taalsterke leerlingen

WO en taal

Stagescholen als oefenplek voor de didactische visie vanuit de lerarenopleiding?

Aspirant leraren:

•In mijn stagescholen krijg ik de kans om de didactische visie de hogeschool mij aanleerde toe te passen

Stagescholen als oefenplek voor de didactische visie vanuit de lerarenopleiding?

De evaluatie van wereldoriëntatie

Leraren:

•Om wereldoriëntatie te evalueren, stel ik vooral kennisvragen

De evaluatie van wereldoriëntatie