Wederzijdse beeldvorming en discriminatie

Maarten Van Craen

Universiteit Hasselt

Zomeruniversiteit ACW Limburg, 27.08.’12

Overzicht

• Globale focus onderzoeksgroep

• Wederzijdse beeldvorming

• Vertaalt die beeldvorming zich in discriminatiegevoelens?

• Impact van discriminatiegevoelens op houdingen?

Algemeen kader

Face-to-face bevraging

• Antwerpen, Gent en Genk

• Turkse all., Marokkaanse all. en Autochtonen

• Toevalssteekproef

–18-70 jaar

–Allochtonen: herkomst

–Autochtonen: wijken • Percentage werklozen > stedelijk gemiddelde

• Gem. belastbaar inkomen < stedelijk gemiddelde

• Allochtone en autochtone enquêteurs

• 960 interviews

Maatschappelijk belang

• Negatieve beeldvorming discriminatie, etnisch-culturele verkokering, onveiligheidsgevoelens,…

• Positieve beeldvorming

vertrouwen, samenwerking, solidariteit, …

Hypothesen

Nederland:

• Autochtonen: negatiever beeld van M dan van T

• Allochtonen:

- 2002, M positiever dan T

- 2006, geen verschil meer

Hoe meten?

• 11 eigenschappen (vriendelijk, eerlijk, verdraagzaam, …)

• In welke mate ze die toeschrijven aan verschillende groepen

Resultaten autochtonen

• Bevestigen eerste hypothese: A negatiever beeld van M dan van T

• Voor 8 van de 11 eigenschappen oordeel over M negatiever

• Minder vriendelijk, meer crimineel, minder eerlijk, minder verdraagzaam, minder harde werkers en grotere overlastbezorgers, minder hulpvaardig en minder sociaal

• 3 eigenschappen: geen verschil

Resultaten allochtonen

• Suggereren dat M een positiever beeld van A hebben dan T

• 5 eig. M positiever: vriendelijker, netter, hulpvaardiger, minder als profiteurs en hardere werkers

• 2 eig. T positiever: socialer, verdraagzamer

• 4 eigenschappen: geen verschil

Verklaring: autochtonen

• Etnische competitietheorie

• Contacthypothese

• Belief congruence theory

• Criminologie en communicatiewet.

Etnische competitie

• Hypothese: M lager geschoold en meer werkloos dan T

• Bedreiging bij verwerven van schaarse goederen (jobs en uitkeringen)

• Resultaten: opleiding verschillend, maar beroepssituatie en -niveau niet

• Sociaal-culturele aspecten: scholing, zelfstandigen

Contact

• Hypothese: A meer contact met T

• Vrienden: 80% geen T, 80% geen M

• Iets meer contact met T buren, maar verschil is niet significant

• Contacthypothese lijkt weinig verklaringskracht te hebben

Belief congruence

• Hypothese: M verschillen qua waardeoriëntaties sterker van A

• Ethisch vlak en M/V-rollen: M en T verschillen niet

• Vrije meningsuiting en sociaalecon.: T staat verder af van A

• Hoofddoek: M meer voor + gedrag

Criminaliteit en media

• Hypothese: M meer betrokken bij criminaliteit en overlast + uitvoerige weerklank in media

• Criminol. onderzoeken suggereren: M meer betrokken bij criminaliteit

• Media-onderzoeken: minderheden vooral in artikels over criminaliteit, personen uit Maghreb meest vermeld als dader

• Ons onderzoek: M worden meer beschouwd als criminelen en overlastbezorgers

Verklaring: allochtonen

• Regressieanalyse

• Verschil M-T verdwijnt na toevoeging taalvariabelen

• M positiever omdat ze het Nederlands beter beheersen en vaker gebruiken

• Genk en HH: M gebruiken Nederlands meer, hierdoor sterkere Belg. identiteit

Samengevat

• A negatiever beeld van M dan van T, maar worden pos. gepercipieerd door M

• Negatievere beeldvorming over M: islamitische symbolen, berichtgeving over criminaliteit, opleiding en job.

• M positiever: taalkennis en -gebruik

Consequenties

• Weerspiegelt de beeldvorming over allochtonen zich in discriminatie-gevoelens?

• Impact van discriminatiegevoelens op identiteitsbeleving en vertrouwen in de overheid?

Discriminatiegevoelens

• Persoonlijke discriminatie-ervaringen

• Minstens 1 x voorbije 12 maanden

32,80%

43,70%

48,40%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Autochtonen Turkse allochtonen Marokkaanse

allochtonen

Discriminatiegevoelens

• Situatie/omstandigheden

• T: werkrelaties, politie(optreden)

• M: openbaar vervoer, zoeken werk

• A: “voorrang allochtonen”, politie(optreden)

Discriminatiegevoelens

–M sterkere gevoelens van collectieve discriminatie dan T (8 /10 actoren)

–Allochtonen t.o.v. autochtonen: • Media (M: 85%; T: 67%)

• Dancinguitbaters (M: 82%; T: 68%)

• Huiseigenaars (M: 78%; T: 56%)

• Bedrijven (M: 66%; T: 59%)

Discriminatiegevoelens

–Autochtonen t.o.v. allochtonen:

• Overheid (49%)

• Politie (42%)

–Autochtonen overtuigd van discriminatie allochtonen:

• Dancinguitbaters (78%)

• Huiseigenaars (73%)

• Bedrijven (60%)

Impact discriminatiegevoelens

• Identiteit: nationale, regionale, lokale: geen

• Vertrouwen in de overheid: federale regering en politie: sterk negatief effect

• Maar: stadsbestuur