pavburgerschapsvorming.files.wordpress.com€¦ · Web viewHoofdstuk 2: Discriminatie in heden en...

Hoofdstuk 2: Discriminatie in heden en verleden

Inhoudstafel hoofdstuk 2: Discriminatie in heden en verleden1. Experimenteren: steeds een leuke bezigheid?

2. Wat is discriminatie?

3. Een blik op het verleden

4. Discriminatie in verschillende vormen

5. Halt: wat doen bij discriminatie?

6. Unia-wie?

6.1 Wat zeggen de cijfers?

6.2 Mijn eigen kijk

7. Samenvatting

8. Suggesties voor evaluatie

Doelstellingen:- De leerlingen kunnen over de gevonden informatie reflecteren.

- De leerlingen kunnen mondeling hun mening toelichten.

- De leerlingen kunnen reflecteren om de maatschappelijke weerbaarheid te

verhogen.

- De leerlingen kunnen belangrijke wereldproblemen herkennen en

omschrijven.

- De leerlingen kunnen illustreren dat er verbanden bestaan tussen verleden,

heden en toekomst.

- De leerlingen kunnen culturele verschillen in het dagelijks leven van mensen

herkennen en opsommen.

- De leerlingen kunnen over gevonden informatie reflecteren door gebruik te

maken van een kaart.

- De leerlingen kunnen zelfstandig en in concrete situaties relevante en

toegankelijke informatie vinden en selecteren uit geschreven teksten en

ICT-bronnen.

- De leerlingen kunnen de gevonden geschreven teksten en ICT-bronnen

Project Algemene Vakken - Ongelijkheid creative commons Licentie: CC BY-NC-SA

evalueren.


toegankelijke informatie mondeling gebruiken, inwinnen en meedelen.

- De leerlingen kunnen zelfstandig opdrachten in groep realiseren via

organisatie, uitvoering, reflectie en evaluatie.

- De leerlingen kunnen informatie uit tabellen, grafieken en diagrammen

evalueren.

- De leerlingen kunnen zelfstandig en in relevante concrete situaties

wiskundige technieken en denkmethoden met behulp van elektronische

hulpmiddelen toepassen bij het maken van schematische voorstellingen en

procentberekeningen.

- De leerlingen kunnen resultaten schatten en bewerkingen en resultaten

controleren.


toegankelijke informatie vinden en selecteren uit beeldmateriaal, en dit

schriftelijk gebruiken.

- De leerlingen kunnen gevonden informatie uit beeldmateriaal reflecteren en

evalueren.

Het eerste hoofdstuk zorgt voor een inleiding op het thema ongelijkheid. Het

volgende hoofdstuk gaat nog een stap verder dan enkel een mening vormen over

een persoon of groep. Discriminatie gaat namelijk over het ongelijk behandelen van

personen of groepen op basis van verschillende kenmerken. Net omwille van het feit

dat mensen anders behandeld worden op basis van die kenmerken, is er sprake van

ongelijkheid. Ook binnen dit onderdeel wordt er eerst getracht meer duidelijkheid te

bieden rond het begrip discriminatie en hoe dit zichtbaar was in de geschiedenis.

Naast het meer theoretische aspect dienen leerlingen handvaten te krijgen om zelf

actie te kunnen ondernemen. Aan de hand van het inoefenen van ICT-vaardigheden

worden belangrijke meldpunten besproken. Eén meldpunt wordt dieper besproken

waarbij dieper wordt ingegaan op het onderzoek dat zij verricht hebben.


1. Experimenteren: steeds een leuke bezigheid?

Ter introductie worden twee opties aangereikt. De eerste optie betreft een

experiment waarbij de leerkracht een groep leerlingen negeert op basis van een

willekeurig kenmerk. Hierbij staan de ervaringen van beide groepen centraal. Als

tweede optie wordt een inleiding voorzien op basis van een filmfragment.

Optie 1: inleefspel

Materiaal:

- Computer met internetverbinding

- Smartboard of projector

Tijd: +- 15 minuten

InstructieBij wijze van introductie wordt er gedurende een vijftal minuten een experiment of

inleefspel gespeeld. Hierbij zijn er enkele varianten mogelijk om de groepen te

selecteren. Er kan gekozen worden om de groep te verdelen naargelang bijvoorbeeld

gender, links of rechts in het lokaal zitten, een kledingstuk, vooraan of achteraan in

het lokaal zitten,… Belangrijk is dat de leerkracht dit kenmerk benoemd. De

leerlingen moeten zich bewust worden van de minderwaardige behandeling die ze

krijgen omdat ze bijvoorbeeld meisje zijn, geen blauwe broek aanhebben, of een

ander kenmerk waarop de groep willekeurig verdeeld wordt.

Wanneer de leerkracht bijvoorbeeld de agenda laat invullen, vraagt zij/hij aan de

groep die wel aandacht krijgt om dit te communiceren aan de groep die geen

aandacht krijgt. Ook wanneer de leerkracht een vraag stelt, worden enkel leerlingen

van de groep die aandacht krijgt aangeduid. Wanneer leerlingen uit de andere groep

iets zeggen/vragen, wordt hen de rug toegekeerd of krijgen zij uitdrukkelijk negatieve

feedback.


Deze opdracht is gebaseerd op het blue eyes/brown eyes experiment van Jane

Elliot. Dit experiment leert dat racisme om zeer ongegronde redenen snel

aangewakkerd kan worden bij kinderen.

Na afloop Na enkele minuten spreekt de leerkracht ook de groep die geen aandacht kreeg aan

en polst hij/zij naar hun ervaringen en beleving van deze behandeling.

Mogelijke vragen voor een klasgesprek zijn hierbij:

- Beschrijf de situatie, wat gebeurde er?

- Welke leerlingen kregen wel aandacht?

- Hoe voelen de verschillende groepen zich?

- Vinden de leerlingen de situatie wel of niet eerlijk?

- Hebben jullie dit in jullie eigen leven al eens ervaren?

- Worden er in de klas/op school ook wel eens kinderen anders behandeld dan

anderen? Wat vinden jullie daarvan?

- Hoe komt het dat leerlingen (of mensen in het algemeen) soms anders

behandeld worden?

- Gebeurt dit ook elders in de wereld?

In de nabespreking kan de leerkracht de link leggen met het oorspronkelijke

experiment en de gevolgen die dit meebracht. De leerkracht kan ervoor kiezen om

optie twee als verdere uitbreiding te hanteren.


Optie 2: Filmfragment

Materiaal:

- Computer met internetverbinding


Tijd: +- 15 minuten

InstructieLeerlingen hebben het niet altijd makkelijk om elementen uit hun dagelijks leven te

bespreken. Bij het experiment kan de leerkracht mogelijk emotionele moeilijkheden

verwachten (naar gelang de specifieke klaskenmerken). De volgende optie is heel

wat minder confronterend. Het betreft een filmfragment dat een voorstelling geeft van

dit experiment. Voor de leerlingen is de Vlaams gesproken versie de meest

toegankelijke mogelijkheid. Daarom wordt gebruik gemaakt van de documentaire ‘De

verdeelde klas’. Die werd in beeld gebracht door het vrt-programma ‘Koppen’.

Twee mogelijke linken naar het fragment zijn de volgende:

http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/programmas/2.27103/2.39232

https://www.youtube.com/watch?v=ux__Vy0X2Yo

Dit filmfragment kan zijn ook dienst doen als uitbreiding bij de eerste optie,

bijvoorbeeld als de leerkracht graag nog wat dieper ingaat op dit thema. Tevens kan

de leerkracht hiernaar verwijzen indien er leerlingen zijn die hierover graag extra

informatie wensen. Ze kunnen deze video’s dan zelfstandig thuis bekijken, al dan niet

met een klassikale bespreking aan het begin van de volgende les.

Na afloop De leerkracht polst naar de reacties van de leerlingen op dit filmfragment. Mogelijke

vragen voor een klasgesprek zijn gebaseerd op dezelfde vragen die gebruikt worden

bij optie één.


Deze mogelijke vragen voor een klasgesprek zijn de volgende:

- Beschrijf de situatie. Wat gebeurde er?

- Hoe voelen de verschillende groepen zich?

- Vinden de leerlingen de situatie wel of niet eerlijk?

- Hebben jullie dit in jullie eigen leven al eens ervaren?

- Worden er in de klas/op school ook wel eens kinderen anders behandeld dan

anderen?Wat vinden jullie daarvan?

- Hoe komt het dat leerlingen (of mensen in het algemeen) soms anders

behandeld worden?

- Gebeurt dit ook elders in de wereld?


2. Wat is discriminatie?

Om tot een omschrijving te komen van discriminatie worden twee verschillende

opdrachten aangereikt. Allereerst wordt er ingespeeld op vrije associatie van de

leerlingen. Ze dienen op basis van de inleidende opdrachten tot begrippen of

gerelateerde elementen aan discriminatie te komen. Bij deze optie worden twee

mogelijkheden getoond om dit vorm te geven. De tweede optie vertrekt vanuit visueel

materiaal, namelijk afbeeldingen. De leerkracht kan ervoor kiezen om deze

afzonderlijk te gebruiken, maar omdat deze opdrachten ook op elkaar aansluiten

kunnen ze eveneens cumulatief gehanteerd worden. Dit kan de leerkracht vrij

invullen.

Optie 1: Zoek de kern

Materiaal:


- Computer met internetverbinding (mogelijkheid 2)

- Elke leerling (of per twee) dient een smartphone te hebben

Tijd: +- 15 minuten

InstructieHet is belangrijk dat de leerlingen informatie leren analyseren en synthetiseren. Aan

de hand van concrete voorbeelden proberen we de leerlingen via synthese te laten

komen tot een overkoepelend begrip van de beschreven situaties. Het is echter ook

mogelijk dat de term ‘discriminatie’ nog niet gevallen is tijdens het eerste deel van de

les. Indien dit het geval is, vraagt de leerkracht expliciet aan de leerlingen om het

voorgaande te vatten in één term.

Mogelijke vragen om dit te ondersteunen zijn:

- Zeg in één woord waarover de les gaat.

- Hoe kan je in één woord de situaties omschrijven die we zonet besproken

hebben?

- Kan je in één woord omschrijven wat ik zonet gedaan heb?


Mogelijkheid 1: woordspin

InstructieDe leerlingen komen allemaal naar voor om een woord op bord te schrijven. In het

midden van het bord wordt lege ruimte voorzien. Hierin kan de leerkracht het

samenvattend woord noteren in een andere kleur, bijvoorbeeld het woord

‘discriminatie’.

De leerlingen kunnen hun argumenten samenbrengen op het bord en deze met

elkaar bediscussiëren. Daarbij leren ze luisteren naar de mening van anderen, en

deze meningen respecteren.

NabesprekingNadat alle leerlingen aan bod gekomen zijn, start een gesprek waarbij de leerlingen

deze begrippen mogen beoordelen. Daarbij moeten ze samen tot een besluit komen.

De leerkracht noteert het uiteindelijk gekozen woord in het midden in een andere

kleur, zodat de conclusie voor de leerlingen duidelijk is. Vooral de nabespreking en

klassikale discussie rond discriminatie is hierbij cruciaal. Leerlingen krijgen hierdoor

verschillende input van hun medeleerlingen.

Mogelijkheid 2: online tool

InstructieVoor deze optie maakt de leerkracht gebruik van de online tool ‘Poll Everywhere’

(www.polleverywhere.com). De leerkracht projecteert volgende zin op het scherm:

‘Hoe kan je in 1 woord de situaties omschrijven die we net besproken hebben?’. Als

ze de instructie op het scherm te volgen (indien nodig geeft de leerkracht extra

aanwijzingen), kunnen de leerlingen hun woord inzenden. Het woord verschijnt dan

onmiddellijk op het scherm. De optie die het meest verzonden werd zal ook meteen

groter afgebeeld worden.

Alle leerlingen hebben de mogelijkheid om hun antwoord anoniem te presenteren. Dit

kan een voordeel zijn voor leerlingen die minder aan het woord durven komen in

grote groep (omdat ze bijvoorbeeld schrik hebben voor afkeur van anderen). Ook is

het een werkwijze die interactief is. Dat biedt een voordeel bij het werken met

leerlingen uit het BSO.


NabesprekingOp basis hiervan kunnen de leerlingen de begrippen, waarbij ze samen tot een

besluit moeten komen. De leerkracht schrijft het gekozen woord op het bord. Dit kan

bijvoorbeeld het woord ‘uitsluiten’, ‘discriminatie’ of ‘racisme’ zijn.


Optie 2: Afbeeldingen interpreteren

Materiaal:


- PowerPoint

Tijd: +- 10 minuten

InstructieVanaf het moment dat het woord ‘discriminatie’ gevallen is, moet de leerkracht

proberen om samen met de leerlingen tot een definitie te komen. Als de leerlingen bij

de voorgaande optie een ander woord selecteerden, wordt hierop zeker verder

ingegaan. Er kan ook voor gekozen worden om vanuit de inleiding over te gaan tot

deze optie. Verder wordt ook de definitie van discriminatie aangereikt, omdat deze

term frequent gebruikt wordt. Als leidraad wordt de definitie van Amnesty

International gehanteerd, namelijk “Discriminatie is iemand ongelijk behandelen

vanwege kenmerken die er niet toe doen”

Discriminatie kan op verschillende gronden plaatsvinden. Dat wordt voor de

leerlingen aangebracht via afbeeldingen. De begrippen die de leerlingen niet kennen

worden door de leerkracht toegelicht. De afbeeldingen verwijzen naar deze termen:

- Geslacht

- Leeftijd

- Seksualiteit

- Geloof of religie

- Huidskleur

- Herkomst

- Nationaliteit

- Taal

- Uiterlijk

- Schoolniveau

- Politieke voorkeur

- Handicap

- (Chronische) ziekte


BundelIn de bundel van de leerlingen worden de volgende afbeeldingen gebruikt:


Door het werken met afbeeldingen, worden er geen pasklare antwoorden

gepresenteerd aan de leerlingen. Ze dienen hierbij de afbeeldingen te analyseren, en

deze analyse nadien samen te vatten tot een kernwoord. Op deze manier denken ze

ook wat verder na dan alleen hun eerste idee.

NabesprekingHierover wordt een klasgesprek op gang gebracht waarbij de leerkracht volgende

vragen kan stellen:

- Begrijpen jullie alle begrippen die jullie hebben gevonden?

- Wie kan er … eens toelichten?

- Hoe breng je dit in verband met ongelijkheid of discriminatie?

- Zijn jullie akkoord om al deze vormen als discriminatie te beschouwen?

o Waarom wel?

o Waarom niet?

- Kunnen jullie voorbeelden geven van situaties waarin deze vormen van

ongelijkheid voorkomen? (persoonlijke dan wel hypothetische voorbeelden

kunnen aangehaald worden).

- Wat vinden jullie van deze vormen van discriminatie?

- Hebben jullie ideeën om bepaalde vormen van discriminatie aan te pakken?

Na afloopOok hier dient de leerkracht eigen ervaringen en persoonlijke situaties van de

leerlingen bij te houden om hier later op terug te kunnen komen.

3. Een blik op het verleden


Om het stukje rond de geschiedenis van discriminatie te bekijken, worden eveneens

twee opties aangeboden. Deze opties kunnen individueel gebruikt worden of als

elkaar aanvullend. Bij de eerste optie moeten leerlingen vertrekken vanuit een vraag

van de leerkracht. Ze kunnen onderling overleggen of informatie opzoeken op het

internet. Optie twee vertrekt vanuit het bekende memory spel.

Optie 1: Leerlingen aan het woord

Materiaal:


- PowerPoint

- Computers met internetverbinding

Tijd: +- 10 minuten

InstructieDe leerkracht wil nagaan of de leerlingen denken dat discriminatie een fenomeen is

dat zich alleen de laatste jaren voordoet. Er wordt aan de leerlingen gevraagd of ze

hierbij enkele voorbeelden kunnen opnoemen. Deze vraag kan de leerkracht best

projecteren zodat de leerlingen eveneens visueel kunnen volgen. Leerlingen mogen

samen overleggen. Indien ze zelf tot weinig voorbeelden komen, kunnen de

leerlingen gestimuleerd worden om voorbeelden te zoeken op het internet. De

oefening speelt in op de maatschappelijke kennis van de leerlingen. Deze

maatschappelijke kennis van de leerlingen is nuttig omdat ze van daaruit bepaalde

fenomenen die zich voordoen in de wereld, beter kunnen plaatsen en begrijpen. De

leerlingen kunnen op deze manier sommige patronen zien terugkeren doorheen de

geschiedenis. Ook krijgen ze zicht op wat hiertoe de aanleiding kan zijn.


Optie 2: Memory

Materiaal:- Smartboard of projector

- Computer(s) met internetverbinding

- PowerPoint

Tijd: +- 10 minuten

InstructieAls tweede optie wordt gewerkt met een memoryspel waarin enkele (belangrijke)

voorbeelden van discriminatie in het verleden aan bod komen. We vermoeden dat de

leerlingen sommige termen of afbeeldingen niet zullen kennen. We verwachten dan

ook dat ze de opdracht kunnen oplossen op basis van eliminatie.

De leerkracht kan ervoor kiezen om dit klassikaal te doen (bv. door de vlakken op het

smartboard te projecteren). Wanneer de leerlingen de juiste linken leggen verschijnt

er een korte uitleg. Een andere mogelijkheid is om de leerlingen aan de slag te laten

gaan in kleine groepen. Dan moet het materiaal eveneens voor hen beschikbaar

gesteld worden op computers.

De leerlingen moeten tot de volgende combinaties komen:

- Foto van Hitler – Concentratiekamp WO II

- Pyramides – Afbeelding van slavernij

- Heksenverbranding – Loonkloof

- Apartheid: Nelson Mandela – Foto busstop ‘Non Whites’

Enkele gebeurtenissen uit de geschiedenis hebben een invloed op de manier waarop

we vandaag (in de westerse samenleving) naar de wereld kijken. Enkele zeer

duidelijke vormen van ongelijkheid uit de geschiedenis worden op de voorgrond

geplaatst. Het doel van deze oefening is dan ook tweedelig. Enerzijds maken de

leerlingen kennis met enkele belangrijke geschiedkundige feiten die een grote

invloed hebben uitgeoefend op de wereld. Daarnaast leren ze ook linken leggen aan

de hand van eliminatie: wat ken ik niet, maar zou dus logischerwijze bij elkaar


moeten horen? Door te werken aan de hand van foto’s moeten ze deze eerst

interpreteren, voordat ze een link kunnen maken.

NabesprekingDeze geschiedkundige feiten worden kort uitgelegd aan de leerlingen, zodat ze

weten waarover deze gaan. Bij optie 1 kan dit gebeuren op basis van het tekstje dat

verschijnt bij het koppelen van de juiste link. Bij optie 2 gebeurt dit door de klassikale

bespreking aan het eind van de oefening.


4. Discriminatie in verschillende vormen

Materiaal:


- PowerPoint

Tijd: +- 10 minuten

InstructieEr wordt vaak gesproken over discriminatie. Is discriminatie echter steeds het bewust

uitsluiten van mensen? Het is belangrijk dat de leerlingen erover nadenken dagt er

ook onbewust gediscrimineerd wordt. Dit gebeurt vaak omdat alleen vanuit een eigen

referentiepunt vertrokken wordt. Daardoor worden handelingen gesteld die

ongelijkheid in de hand werken.

Er zijn verschillende soorten van discriminatie. De leerlingen krijgen hierbij de

volgende vier begrippen:

- Bewust (= je weet dat je het doet)

- Onbewust (= je weet niet dat je het doet)

- Direct (= je communiceert het onmiddellijk aan de (groep van) personen)

- Indirect (= door iets anders te verplichten/verbieden wat noodzakelijk is voor

die (groep van) personen zijn bepaalde dingen voor hen toch niet mogelijk)

Er wordt nog niet meteen uitleg gegeven. Het is de bedoeling dat de leerlingen

proberen om, in groepjes van 3 tot 5 personen, de opgegeven situaties te linken aan

de juiste vormen. Het doel van deze oefening is om de jongeren aan de hand van

voorbeelden uit hun school-, leef- en toekomstige beroepsomgeving bewust te

maken van (on)opvallende vormen van discriminatie.

De leerlingen hebben vijf minuten de tijd om de juiste begrippen (bewust en

onbewust/ direct en indirect) bij de juiste situatie te plaatsen. Daarna krijgen ze twee

minuten om hun antwoorden te vergelijken met die van hun buur.


Deze situaties worden als oefening in de bundel van de leerlingen weergegeven zijn:

“

a) Een blinde persoon wil op restaurant gaan, maar honden zijn niet toegelaten in

het restaurant. (oplossing: indirect – onbewust)

b) Een man met een andere huidskleur wil naar de discotheek gaan. De

deurwachter laat hem niet binnen en zegt dat de discotheek vol zit. Even later

komt een blanke man aan, hij mag wel binnen. (oplossing: indirect – bewust)

c) Er is een gsm gestolen in de proximus-winkel. De kassierster zegt tegen de

politie dat de persoon met de hoofddoek waarschijnlijk de diefstal gepleegd

heeft. (oplossing: direct – bewust)

d) Jan heeft een arm verloren na een auto-ongeval. Hij stelt voor om de

keukenhanddoeken te plooien. Zijn vrouw zegt: ‘ik zal dat zelf wel doen, jij kan

dat toch niet. (oplossing: direct onbewust) “

De leerlingen leren situaties herkennen waarin ze (ongewild) direct of indirect

discrimineren. Door dit te koppelen aan hun latere beroepscontext worden ze er

attent op gemaakt hoe deze vormen zich in de beroepscontext kunnen voordoen. Op

deze manier kunnen ze nu al eens nadenken over hoe deze vormen van

discriminatie zoveel mogelijk vermeden kunnen worden.

NabesprekingVervolgens worden deze combinaties klassikaal besproken en toegelicht. Als

sommige leerlingen moeite hebben met het interpreteren van de begrippen, worden

deze verder toegelicht door andere leerlingen of de leerkracht.

Om te tonen dat ze het begrepen hebben, brengen leerlingen eigen voorbeelden

aan. Deze worden vervolgens bediscussiëerd met hun klasgenoten. De nadruk moet

vooral gelegd worden op het feit dat er ook onbewust gediscrimineerd wordt, en hoe

we hier waakzaam voor kunnen zijn.


5. Halt: wat te doen bij discriminatie?

Materiaal:


- PowerPoint

Tijd: +- 50 minuten

InstructieHet is belangrijk dat leerlingen meldpunten om discriminatie te rapporteren zelf

kunnen vinden, zo kunnen ze hier beroep op doen in hun leven wanneer het nodig is.

Het is dan ook nuttig om hen hierover zelf informatie op te laten zoeken op het

internet. Aangezien er zeer veel verschillende meldpunten bestaan, kiezen de

leerlingen er één per groepje. Dat gaan ze later aan elkaar voorstellen. Op deze

manier vergroot niet alleen hun kennis over de meldpunten, maar ze oefenen tevens

ook hun presentatievaardigheden. Daarnaast bevat deze opdracht ook een luik

‘evaluatie’. De leerlingen moeten elkaar beoordelen op basis van een aantal criteria.

Dit brengt met zich mee dat ze aandachtig naar elkaar moeten luisteren.

De leerlingen worden in groepjes van drie of vier personen geplaatst. Ze krijgen de

opdracht om (via het internet) op zoek te gaan naar enkele belangrijke meldpunten

voor bepaalde vormen van discriminatie. Hier krijgen ze slechts vijf minuten voor. De

leerlingen dienen ook aan te geven waarom de bron die ze gebruikt hebben als een

betrouwbare bron beschouwd kan worden.

De leerlingen kiezen per groepje één meldpunt uit. Ze bespreken hiervan kort de

belangrijkste zaken (naam, wat doen ze, voor wie, hoe kan je een melding

doorgeven, waarom is dit belangrijk voor de medeleerlingen,… ). De leerkracht toetst

per groepje af welk meldpunt er gekozen is. Zo wordt vermeden dat iedereen

hetzelfde meldpunt kiest.

De leerlingen komen hun bevindingen kort presenteren voor de klas. De groepjes

kiezen hierbij zelf met hoeveel personen ze presenteren. Ze noteren de belangrijkste

informatie in een korte PowerPoint.


De andere groepjes luisteren aandachtig en geven hun mening over de presentatie

van hun medeleerlingen. Hierbij zijn de leerlingen aandachtig voor de manier waarop

ze deze feedback overbrengen. Die feedback moet namelijk opbouwend, kritisch en

genuanceerd zijn. Ze geven hierbij antwoord op de vragen:

- Wat was er goed aan de presentatie?

- Wat was er minder goed?

- Heb je nuttige tips voor het groepje?


6. Unia-wie?

Dit onderdeel is inhoudelijk wat moeilijker dan de andere onderdelen. Toch is dit een

belangrijk onderdeel van de leerstof waarmee een aantal belangrijke vaardigheden

binen PAV worden aangesterkt. Zo is het bijvoorbeeld belangrijk dat leerlingen

bestaande cijfers (die aan de hand van jaarverslagen binnengebracht worden) leren

begrijpen, interpreteren en hanteren. Rekening houdend met de moeilijkheidsgraad

wordt ook ingezet op differentiatie waarbij oefeningen die niet mogelijk zijn voor alle

leerlingen, als uitbreiding voor sterkere leerlingen gebruikt kunnen worden. Om

tegemoet te komen aan deze moeilijkere leerstof zijn ook instructiekaarten voorzien.

Deze instructiekaarten kunnen dienen als hulpmiddel om de moeilijkheidsgraad te

overbruggen.

6.1 Wat zeggen de cijfers?

Materiaal:- Smartboard of projector

- PowerPoint

- Bundel van de leerlingen


- Instructiefiches

Tijd: +- 50 minuten

InstructieBij de start van dit lesonderdeel is het belangrijk dat de leerkracht de werking van

Unia toelicht. Indien unia, tijdens de vorige opdracht, al besproken werd door één

van de groepjes, kan dit heel kort gebeuren. Het is echter noodzakelijk om hier wel

even bij stil te staan zodat alle leerlingen mee zijn. Unia is een meldpunt voor

discriminatie, maar verder doet Unia ook onderzoek naar discriminatie in België. Ze

houden ook statistieken bij over de meldingen van discriminatie die ze ontvangen.

Binnen dit onderdeel zal het onderwerp discriminatie gekoppeld worden aan de

eindtermen rond rekenkundige kennis.


De leerlingen gaan hierbij aan de slag met het meest recente jaarrapport van Unia.

De leerlingenbundel is gebaseerd op het rapport van 2016, maar het is aan te raden

dat de leerkracht nagaat of eventueel een actuelere versie beschikbaar is wanneer

de lessen gegeven worden.

Opdracht 1: tekst

InstructieDe tekst (die te vinden is in de bundel van de leerlingen) wordt klassikaal gelezen.

Omdat dit een wetenschappelijke tekst is, wordt verwacht dat de leerlingen

ondersteuning nodig hebben bij het verwerken van deze tekst. Zo dient de leerkracht

de instructie te geven dat de leerlingen de belangrijkste woorden moeten markeren

tijdens het lezen. Nadien wordt, aan de hand van een aantal korte vragen, bekeken

in welke mate de leerlingen tot voldoende begrip gekomen zijn.

Mogelijke vragen die de leerkracht kan stellen zijn:

- Waarover gaat de tekst?

- Hoeveel meldingen over vermoedelijke discriminatie heeft Unia ontvangen in

2016?

- Op welk maatschappelijk domein is er het meeste sprake geweest van

discriminatie op basis van de cijfers in 2016?

- Op basis van welke kenmerken gaven mensen die meldingen maakten aan

om gediscrimineerd te worden?

Er wordt eveneens aandacht besteed aan de afkomst van de tekst. Deze is terug te

vinden via volgende link:

https://www.unia.be/nl/publicaties-statistieken/publicaties/het-werk-van-unia-in-2016-

uitgedrukt-in-cijfers.


BundelIn de bundel van de leerlingen wordt volgende tekst opgenomen:

“In 2016 kreeg Unia 5.619 meldingen van discriminatie, haatboodschappen en

haatmisdrijven. Dit is een stijging van 23% in vergelijking met 2015.

Er zijn verschillende domeinen waarop discriminatie plaats kan vinden. Zo kan er

online gediscrimineerd worden, maar ook op het werk, in de samenleving, bij het

krijgen van goederen en diensten. Unia kreeg in 2016 de meeste meldingen van

discriminatie op het werk, met wel 1.098 meldingen. Dit zijn ongeveer 55% meer

meldingen, dan in 2015. Deze stijging was vooral te merken in de publieke en

commerciële sector. Ook op het domein van goederen en diensten waren er heel

wat meldingen (1.068).

Er kan op heel verschillende kenmerken gediscrimineerd worden. Dit noemen we

de discriminatie-criteria. Unia kreeg de meeste meldingen voor de ‘raciale’ criteria.

Met andere woorden, 1.647 meldingen over discriminatie gingen over discriminatie

op basis van huidskleur. Daarnaast waren er 852 meldingen van discriminatie voor

het criterium handicap. Ook waren er 762 meldingen van discriminatie voor het

criterium ‘geloof en levensbeschouwelijke overtuiging’.

Opdracht 2: grafieken

InstructieLeerlingen moeten gegevens uit een tabel kunnen interpreteren. Er daarbij in deze

opdracht een blik geworpen op enkele grafieken. De leerlingen moeten begrijpen wat

deze grafieken weergeven en ze moeten in staat zijn om de juiste informatie hieruit

op te nemen. Daarnaast worden ook rekenkundige en ICT-vaardigheden uitgedaagd

in deze opdracht. De leerlingen importeren de gegevens in Excel en voeren enkele

rekenkundige en grafische bewerkingen uit. Ze kunnen hierbij gebruik maken van

enkele instructiefiches om hen te ondersteunen bij het werken met Excel. Dit werken

met Excel is belangrijk voor deze leerlingen aangezien sommigen van hen later een

eigen zaak zullen hebben. Door middel van Excel leren ze op een relatief


eenvoudige manier berekeningen te maken in grote bestanden. Zo kan het aantal

fouten geminimaliseerd worden.

In de bundel van de leerlingen worden grafieken opgenomen. Deze grafieken kunnen

best in kleur geprint worden omdat ze anders moeilijk interpreteerbaar zijn.

BundelVolgende grafieken zijn te vinden in de bundel van de leerlingen:

Naast grafieken wordt er eveneens een tabel voorzien.


Leerlingen dienen op basis van het bovenstaande materiaal de volgende vragen te

beantwoorden (deze worden ook weergegeven in de leerlingebundel):

- Duid de belangrijkste bevindingen aan.

- Schrijf kort in eigen woorden waarover bovenstaand stuk tekst gaat.

- Neem een kijkje op de website van Unia. Welke soorten gegevens kunnen we

hier allemaal terugvinden?

- Waarover gaat grafiek 12?

- Waarover gaat grafiek 13?

- Wat kunnen we uit de grafiek afleiden over het domein ‘onderwijs’?

- Over welk criterium kwamen tussen 2010 en 2016 de meeste meldingen

binnen?

- Hoeveel meldingen kreeg Unia in 2015?

- Hoeveel dossiers had Unia in 2016 meer op het gebied van het

maatschappelijk domein ‘werk’ dan in 2015?


- Hoeveel procent van de dossiers kan je terugvinden in de drie grootste

categorieën (ten opzichte van het totale aantal dossiers in 2016)?

- Maak in Excel een taartdiagram over de verdeling van de dossiers tussen de

verschillende discriminatiecriteria.

- Maak in Excel een cirkeldiagram waarbij je de drie discriminatiecriteria

waarvoor Unia de minste dossiers heeft samenvoegt onder de categorie

‘overige dossiers’.

- Hoeveel meldingen bevat de groep ‘overige meldingen’? Geef ook het

percentage weer.

- Hoeveel mensen deden een melding van pestgedrag op school, waarbij het

pestgedrag ging over hun geaardheid?

- Hoeveel mensen hebben een klacht ingediend voor ongelijke behandeling

door hun lidmaatschap bij een vakbond?

Na afloopHet is belangrijk dat de leerlingen tot inzicht komen in het praktische nut van deze

oefeningen. Daarom wordt er tijdens een klasgesprek aan hen gevraagd in welke

gevallen deze handelingen nuttig zouden zijn in het beroepsleven. Dit wordt specifiek

toegepast op hun studierichting. Voorbeelden hiervan zijn: het interpreteren van

prijslijsten, het beheren van een eigen boekhouding, het maken van afwegingen over

langetermijnbeslissingen (innovatieve technieken, producten, consumentengedrag,

etc.).

DifferentiatieWanneer er niveauverschillen op te merken zijn tussen de leerlingen, is het

belangrijk dat ook de sterkere leerlingen voldoende uitgedaagd worden. Het

interpreteren van een kruistabel kan voor hen een optie vormen. Deze mogelijkheid

kan ook gebruikt worden als aanvulling of uitbreiding bij de vorige opdrachten.


6.2 Mijn eigen kijk

Materiaal:

- Bundel van de leerlingen

- Instructiefiches


Tijd: +- 15 minuten

InstructieLeerlingen leren bij deze oefening een mening te vormen aan de hand van

betrouwbare gegevens. Deze mening leren ze eveneens ook beargumenteren.

Er wordt kort herhaald op welke basis discriminatie mogelijk is. Vervolgens wordt de

volgende vraag gesteld aan de leerlingen: ‘Wordt er in België (veel)

gediscrimineerd?’ Het is de bedoeling dat de leerlingen niet alleen gevoelsmatig

antwoorden op deze vraag, maar dat ze proberen hun antwoord te onderbouwen met

de geziene cijfergegevens. De leerkracht benadrukt hierbij dat het antwoord

genuanceerd en dus niet zomaar zwart-wit is. De leerlingen kunnen bij deze opdracht

beroep doen op de instructiekaarten (zie bijlage).

De leerkracht kan ervoor kiezen om deze opdracht individueel, per twee of in

klasverband te laten maken. Wanneer er in groepen gewerkt wordt, kunnen

leerlingen met minder computervaardigheden ondersteund worden door de

leerlingen die meer vaardigheden hebben in dit domein.

NabesprekingNadien vindt een klasgesprek plaats. Daarbij wordt ook terug gekoppeld naar het

werken met percentberekeningen.

Mogelijke vragen die hierbij gesteld kunnen worden zijn de volgende:

- Vinden jullie, op basis van de cijfers die we net besproken hebben uit het

jaarrapport van Unia, dat er in België veel discriminatie is?

- Zijn deze cijfers een goede weergave van de werkelijkheid? Waarom wel/niet?


- Als we weten dat er ongeveer 11 miljoen Belgen zijn, hoeveel procent

bedraagt het totaal aantal dossiers dan? Met andere woorden: per hoeveel

personen wordt er dan 1 melding gedaan?

- Vinden jullie dat dit overeenkomt met de realiteit die jullie ervaren?

Daarnaast is het ook belangrijk dat de leerlingen zelf de juiste instanties kunnen

terugvinden wanneer ze hiervan gebruik willen maken. Hiervoor stelt de leerkracht de

vraag: ‘Wat kunnen we doen bij discriminatie?’

De volgende bijvragen kunnen gebruikt worden ter verdieping:

- Zijn er nog andere instanties waarbij we melding kunnen doen van

discriminatie?

- Waarom zou jij wel/niet voor een bepaalde instantie kiezen in een bepaald

geval?


7.Samenvatting

InstructieAan het einde van dit hoofdstuk worden enkele belangrijke punten klassikaal

overlopen. Door deze informatie nog eens aan te halen wordt het opnieuw actief

gemaakt in het geheugen van de leerlingen. Daardoor kan deze informatie beter

opgeslagen worden. Eveneens hebben de leerlingen een goed beeld van wat voor

hen belangrijk is om mee te nemen in hun verdere leven.

BundelVolgende samenvatting wordt opgenomen in de bundel van de leerlingen:

“We zijn aan het einde van het eerste hoofdstuk gekomen, hoog tijd om de

belangrijkste elementen nog eens op een rijtje te zetten.

1. We hebben veel gesproken over discriminatie. Op welke manieren kan jij

hiermee geconfronteerd worden in je leven, en hoe zou je hier dan mee

omgaan?

Dit is een persoonlijk antwoord.

2. Is het ongelijk behandelen van anderen steeds een bewuste keuze? Leg uit.

Hier dienen leerlingen neen op aan te geven en dit kunnen ze aan de hand

van een voorbeeld illustreren.

3. Discriminatie krijgt de laatste tijd steeds meer aandacht. Hoe komt dit?

Link met discriminatie in het verleden, het stukje geschiedenis.

4. Hoe kan je het best zoeken naar een geschikt meldpunt voor een bepaalde

situatie?

Vanuit de internetopdracht een aantal voorbeelden kunnen geven.

5. Hoe kan je best cijfermateriaal over een bepaald onderwerp verzamelen?

Dit moet gebeuren aan de hand van betrouwbare sites (bijvoorbeeld een

website van de overheid of een betrouwbare organisatie). Betrouwbare

websites worden ook aangegeven met ‘https’ waarbij de s staat voor security.

6. Hoe kan je best te werk gaan om een moeilijke tekst te begrijpen?

Verband met instructiekaarten. “


Uitbreidingsopdracht 1: Discriminatie om te lachen?

Materiaal:


Tijd: +- 15 minuten

InstructieAfhankelijk van de context creëren we al een idee. In veel gevallen is dit een

onbewust proces. Door het bekijken van enkele filmpjes die ‘het onverwachte’ in

beeld brengen, worden de leerlingen hierop attent gemaakt.

Fragment 1De leerlingen bekijken een filmpje waarin te zien is hoe kleine kinderen de uitspraken

van volwassenen nadoen. Deze uitspraken zijn veelal gebaseerd op discriminatie die

gebeurd op basis van etniciteit.

https://www.demorgen.be/binnenland/-bloedzuigers-confronterend-filmpje-toont-

impact-van-racisme-op-kinderen-b42305bb/

NabesprekingNadien wordt hierover een klasgesprek gehouden.

Volgende vragen kunnen als leidraad gebruikt worden tijdens het klasgesprek:

- Wat vinden jullie van deze uitspraken?

- Heb je zelf ervaring met deze uitspraken?

Zijn deze uitspraken ooit al tegen jou gebruikt?

Heb je zo’n uitspraken al eens zelf gedaan?

Heb je al eens gezien dat anderen zo’n uitspraken deden?

- Welk gevoel roepen deze uitspraken bij je op?

Fragment 2https://youtu.be/XXPSLdyCkgY (opzetten vanaf 8 seconden)


Dit filmpje focust op vooroordelen die mensen soms (ongewild) hebben. In het filmpje

komt eerst blanke jonge man in maatpak met aktetas in beeld. Vervolgens wordt

ingezoomd op een blanke mama met haar zeven jarig dochtertje. Naast hen wandelt

een man van andere etnische afkomst met een grote sporttas. Er wordt gefocust op

de argwanende blik van de moeder. Nadien komt een politiewagen in beeld en

daaruit springen drie politieagenten. Zij zetten de achtervolging in. Het filmpje moet

hier stopgezet worden VOOR duidelijk wordt wie er door de politie achtervolgd wordt.

NabesprekingBij het pauzeren van dit filmpje wordt onmiddellijk klassikaal besproken wat de

leerlingen ervan vinden. Als een bespreking niet spontaan op gang gezet wordt kan

de leerkracht vragen wat de leerlingen denken dat er zal gebeuren en/of wie ze

denken dat de politie aan het achtervolgen is. Het is daarbij belangrijk om

verschillende leerlingen en verschillende meningen aan bod te laten komen.

Nadat het filmpje uitgekeken is wordt gevraagd of de leerlingen dit einde verwacht

hadden. Eveneens wordt nagegaan of de leerlingen een idee hebben van waaruit

hun eigen stereotiepe denkbeelden ontstaan zijn.

Overige fragmentenNaast voorgaande filmpjes worden nog enkele andere mogelijkheden aangereikt:

- https://www.youtube.com/watch?v=jsNrIBXr2Ew

- https://www.youtube.com/watch?v=uqoFsqOJYCg

- https://www.een.be/taboe/comedy-voor-mensen-met-een-psychische-

kwetsbaarheid

Mogelijke vragen voor klasgesprek:

- Vinden jullie dat er met bepaalde vormen van ‘anders zijn’ (ten opzichte van

wat in een bepaalde samenleving als ‘normaal’ wordt beschouwd) gelachen

mag worden?

- Kan humor een manier zijn om elkaar beter te leren kennen en meer te weten

te komen over de dingen die je misschien minder goed kent?


Uitbreidingsopdracht 2: discriminatie en ik

InstructieDe leerlingen hebben intussen gezien dat er allerlei manieren zijn om met

ongelijkheid om te gaan. Ook kan er op verschillende manieren over ongelijkheid

nagedacht worden. Ze krijgen nu 20 minuten de tijd om in 10 zinnen op te schrijven

op welke manier ze in hun eigen leven op een andere manier zouden kunnen

omgaan met (verschillende vormen van) ongelijkheid, en hoe dit hen zou kunnen

verrijken. Dit mag ook toegespitst zijn op de schoolcontext of het latere

beroepsleven. Deze opdracht focust vooral op schrijfvaardigheid. Er wordt bewust

gekozen om de leerlingen hier voldoende vrij in te laten.


8. Suggesties voor evaluatie

Ook voor het tweede hoofdstuk worden enkele voorbeeldvragen voor een schriftelijke

evaluatie aangeboden. We dienen hierbij te wijzen op het suggestieve karakter van

dit document. Zoals aangegeven in de theoretische onderbouw rond evaluatie, is het

cruciaal dat de leerkracht deze afstemt op de klasgroep. Deze evaluatie is terug te

vinden op de website.


pavburgerschapsvorming.files.wordpress.com€¦ · Web viewHoofdstuk 2: Discriminatie in heden en...

Documents

Transcript of pavburgerschapsvorming.files.wordpress.com€¦ · Web viewHoofdstuk 2: Discriminatie in heden en...