Wat is de invloed van een hersentumor op het

functioneren van de patiënt?

Dieta Brandsma, neuroloog NKI-AvL

19e AvL symposium

‘Oncologie in perspectief, 100 jaar grensverleggend’

overzicht presentatie

• type hersentumoren

• de verschillende functies van de hersenen

• taal, geheugen en gedrag/emoties

• bijzondere casus

indeling hersentumoren

primaire hersentumoren:

- glioom: 800 /jaar in NL

- meningeoom: 500/jaar in NL

secundaire hersentumoren = hersenmetastasen

- 5000-7000/jaar

- meest voorkomend: longca, mammaca, melanoom

soorten hersentumoren

meningeoomglioom hersenmetastasen

behandeling

hersentumoren

• type hersentumor bepaalt: – behandeling en levensverwachting– de snelheid van ontstaan van neurologische

verschijnselen

• plaats van de hersentumor bepaalt welke neurologische verschijnselen een patiënt krijgt

neurologische verschijnselen

initiatiefplanning(ont-)remmingtaal spierkracht

gevoel lichaam, ruimtelijke oriëntatie

visuele prikkels

coördinatie

gevoel en kracht lichaamoogbewegingen, slikkenademhaling, bloeddruk, hartslag

geheugen/taal

invloed op spierkracht, gevoel lichaam, zien

taal, geheugen en gedrag/emoties

taal

afasie

stoornis in begrijpen en produceren

van gesproken en geschreven taal

( spreken, begrijpen, lezen, schrijven)

Onderzoek afasie

Begrijpen gesproken taal

• gesloten vragen: Kan een olifant vliegen? • opdrachten uitvoeren: voorwerpen aanwijzen, rechter hand naar

linker oor

Begrijpen geschreven taal

• geschreven opdracht• laten lezen en navertellen

onderzoek afasie

Produceren gesproken taal• spontane taal, gesprekje• benoemen• automatische taal (aanvullen /afmaken)

Produceren geschreven taal• eigen naam• spontane zin

afasie

• sterk bemoeilijkte communicatie met grote invloed op – overleg over behandelingen, dagelijkse zorg

in ziekenhuis – relatie/gezin, sociaal leven en werk

adviezen bij afasie

• langzaam praten, korte zinnen, trefwoorden

• aangeven waar het gesprek over gaat (evt. tekening)

• controleer of iemand de boodschap begrepen heeft, evt. herhalen.

• rustige omgeving, tijd nemen

adviezen bij afasie

geheugen

prefrontale cortex: geheugen voor volgorde gebeurtenissen

gedrag

• frontaal kwab: 1/3 van de hersenen

‘uitvoerende functies’: • organiseren/aanpassen van gedrag• maken van plannen• initiatief tonen

veranderd gedrag

Twee typen groepen bij frontaal syndroom:

– veranderingen in persoonlijkheid

– veranderingen in cognitief functioneren

veranderingen in persoonlijkheid

• familie/vrienden vinden patiënt een ander mens:

a) traag, initiatiefloos, onverschillig = apathie

b) kinderlijk gedrag, onnatuurlijk vrolijk, onaangepast gedrag. Impulsief en ontremd

= ontremming

veranderingen in cognitief functioneren

• snel afgeleid• geen overzicht• kan complexere situaties niet overzien of

uitvoeren • leert niet van eerdere ervaringen • heeft vaste routine en wijkt hier niet van af• geen invloed op intelligentie

frontaal syndroomhoe ga je ermee om?

• apathie:• vertellen wat hij/zij moet gaan doen• vaste dagstructuur

• chaotisch gedrag• zet/leg dingen in volgorde• beperkt aantal keuzemogelijkheden

frontaal syndroom: hoe ga je ermee om?

• impulsiviteit/ontremming: • weghalen prikkels waarvoor patiënt gevoelig is• geef kort aan wat je wel/niet van patiënt verwacht

• dwangmatigheid • ga niet met patiënt in discussie• leid patiënt af

conclusie

• hersentumor tast persoonlijkheid aan, welke bepaald wordt door taal, geheugen, gedrag/emoties

• aandacht van ons als zorgverleners voor beperkingen in– communicatie over medische behandelingen en

dagelijkse verzorging– problemen binnen relaties/gezin en werk

• adviezen hoe om te gaan met afasie en gedragsstoornissen