Onderzoeksrapport en beleidsvoorstellenSpeelruimteweefsel Brederodewijk

Kind & Samenleving – ruimtecelFris in het LandschapLuc Deschepper

luc deschepper

Speelruimteweefsel Brederodewijki.o.v. Stedelijke Jeugddienst

Situering

Opdracht:Onderzoeksrapport en beleidsvoorstel voor ontwikkeling van een speelruimteweefsel in Antwerpen

Speelruimteweefsel:

= ruimtelijk netwerk:formele speelplekken + informele speelplekken + verbindingen

= gelaagdheid: groene ruimte + mobiliteit + pleinen + sport + …

Situering

Opdracht:Onderzoeksrapport en beleidsvoorstel voor ontwikkeling van een speelruimteweefsel in Antwerpen

Dubbele doelstelling:1. Case study voor wijk Brederode1. Case study voor wijk Brederode- Bestaande speelruimteweefsel in kaart brengen (informatief gedeelte)- Gewenste speelruimteweefsel in kaart gebracht (richtinggevend

gedeelte + acties2. Aanbevelingen om speelweefsel te realiseren in andere wijken

Hoe kan het in de toekomst voor andere wijken?

Situering

Opdracht:Onderzoeksrapport en beleidsvoorstel voor ontwikkeling van een speelruimteweefsel in Antwerpen

Dubbele doelstelling:1. Case study voor wijk Brederode1. Case study voor wijk Brederode- Bestaande speelruimteweefsel in kaart brengen (informatief gedeelte)- Gewenste speelruimteweefsel in kaart gebracht (richtinggevend

gedeelte + acties2. Aanbevelingen om speelweefsel te realiseren in andere wijken

Hoe kan het in de toekomst voor andere wijken?

Situering

Opdracht:Onderzoeksrapport en beleidsvoorstel voor ontwikkeling van een speelruimteweefsel in Antwerpen

Dubbele doelstelling:1. Case study voor wijk Brederode

Multi-disciplinairestuurgroep

1. Case study voor wijk Brederode- Bestaande speelruimteweefsel in kaart brengen (informatief gedeelte)- Gewenste speelruimteweefsel in kaart gebracht (richtinggevend

gedeelte + acties2. Aanbevelingen om speelweefsel te realiseren in andere wijken

Hoe kan het in de toekomst voor andere wijken?

Situering van de Brederodewijk

Situering van de wijk:- 19de eeuwse gordel- Gemengde bevolking,

maar sociale tweedeling

- 'Wijk in transitie'- 'Wijk in transitie'- Kindrijk- Weinig open ruimte- Parkeren op straat

Opbouw van de studie:

Deel 1. Informatief gedeelte (bestaande toestand)1. Onderzoek van planningscontext Brederodewijk2. Bevraging van 500 kinderen: terreinbezoeken, workshops3. Kaartenanalyse (bevolking, aanbod)4. SWOT + Synthesekaarten:

Bestaande speelweefsel in de Brederodewijk

Opbouw van de studie:

Deel 1. Informatief gedeelte (bestaande toestand)1. Onderzoek van planningscontext Brederodewijk2. Bevraging van 500 kinderen: terreinbezoeken, workshops3. Kaartenanalyse (bevolking, aanbod)4. SWOT + Synthesekaarten:

Bestaande speelweefsel in de BrederodewijkSWOT:

gegevens confronterenconfronteren

SWOT BREDERODEWIJK

9

SWOT BREDERODEWIJK

10

Plekken met potentie

11

Plekken met bovenlokale uitstraling

Confrontatie met beleving

12

Onderzoek planningscontext

Belang van planningscontext:

Zone rond groene Singelen spaghettiknoop:- integraal als ontwikkelingsgebied

13

ontwikkelingsgebied- ruimtelijk programma voor bepaalde zones

Bovenlokale verbindingen

> Strategische ‘zachte’verbindingenvoor de Brederodewijk

14

Aanbod aan voorzieningen

15

Aanbod aan voorzieningen

16

5de en 6de leerjaar

Gebruiksroutes

17

5 en 6 leerjaar

Vrije Tijdsroutes:

- Noord vs. Zuid- Primaire as:Markgravelei- Andere:. Haantjeslei. Lange Elzenstraat. Van Trierstraat

Planningscontext

Aanbod voorzieningen

Gebruiksroutes (inspraak)

Spreiding van kinderen

0 t.e.m. 5 jaar 6 t.e.m. 11 jaar 12 t.e.m. 17 jaar

19

Spreiding van kinderen

20

Spreiding van kinderen

21

Spreiding van kinderen

22

Bevragingstechnieken:

Wijkbeleving

Representat. Setting Diepgang Aard data

Wijkwandeling Klein Op terrein Groot: informele Kwalitatief

Routeplan, touwtjeskaart

Groter Gestructureerd(School)

Groot: routes Kwalitatief, Kwantitatief

Straatinterviews Klein Op terrein Groot Kwalitatief, Kwantitatief

Enquête Groter School, Jeugdwerk

Klein Kwantitatief

Wijkbeleving

- Veel kinderen in de wijk = troef

- 'Buitenkinderen' vs. 'binnenkinderen'. “Wij mogen niet ver weg gaan van ons moeder”, "Ik mag niet verder dan de winkel.“ca. 45% mag niet op straat spelen <> ca. 60 % mag alleen naar de winkel

. “Ik mag kiezen waar ik ga, alleen dat ik niet kwijtga. Ik heb een telefoon bij.“

- Winkels: grote troef. "Ik ken bijna alle meneren van de winkels.". "Ik ken bijna alle meneren van de winkels.". “Den Maria”!

- Belang van speelstraten en 'feeststraten'. “Mama en papa zijn bang en ik speel bijna nooit buiten. Wel als er speelstraat is. “. “Onze straat is het gezelligst. Hier zitten de meeste kinderen, de mensen zitten buiten. De speelstraat zou heel de dag moeten zijn. Het begint veel te laat. “

- Plekken met samenlevingsproblemen:'Zatte mensen en zwervers', 'junkies'Niet mogen voetballen, weggejaagd worden: bijv. parkingsBezetting door groten, fysieke bedreiging

Noden van kinderen:

* Meer (bereikbare) groene speelruimte gewenst, betere uitrusting Hof van Leysen als enige grote speelplek

* Te weinig plaats om te voetballen (vooral allochtone jongens)

Wijkbeleving

* Meer speelstraten, georganiseerde activiteiten en vrijetijdsaanbod- Jeugdhuis, ontmoetingsplaats voor jongeren- (Goedkope) dansschool

- "internetcafé's om te gamen"

* Verhoogde verkeersveiligheid:- "de straten veiliger maken want mijn mama is ongerust"

- “heel de kaart zone 30, genoeg plek om te spelen, onzichtbare auto's"

* Meer properheid en vuilnisbakken

DEEL 2

Deel 2: Richtinggevend Gedeelte + Actiefiches:1. Visie2. Ruimtelijke concepten3. Uitwerking van een aantal ruimtelijke concepten4. Niet-ruimtelijke maatregelen

26

4. Niet-ruimtelijke maatregelen5. Synthesekaarten van het gewenste speelweefsel

> Toetsing bij stuurgroep> Toetsing bij kinderen

Deel 2: Richtinggevend Gedeelte + Actiefiches:1. Visie2. Ruimtelijke concepten3. Uitwerking van een aantal ruimtelijke concepten4. Niet-ruimtelijke maatregelen

DEEL 2

27

4. Niet-ruimtelijke maatregelen5. Synthesekaarten van het gewenste speelweefsel

> Toetsing bij stuurgroep> Toetsing bij kinderen

2. RUIMTELIJKE CONCEPTEN

28

2. RUIMTELIJKE CONCEPTEN

1. Ontwikkeling van nieuwe open ruimtes aan de rand

29

desguinlei

konijnenwei

hertoghepark

zeer dicht stedelijkweefsel

2. RUIMTELIJKE CONCEPTEN

2. Brederodewijk als schakel in recreatief netwerk

30

- Brederodewijk zelf nooit bovenlokale attractiepool- Maar wel ‘stapsteen’

2. RUIMTELIJKE CONCEPTEN

3. Vermindering van verkeersbarrières

31

2. RUIMTELIJKE CONCEPTEN

4. Orthogonaal stelsel van ‘kindassen’

Cf. Wijkcirculatieplannen:> In beeld brengen van

voetgangersstromen

32

2. RUIMTELIJKE CONCEPTEN

5. Zeer dicht weefsel > ‘verluchten’

- Vergroten van bestaande pleinen + wandafwerking- ‘Doorwaadbaar maken’ van bouwblokken (doorsteken)- Openen en ‘uitpitten’ van bouwblokken

33

Haantjeslei

2. RUIMTELIJKE CONCEPTEN

5. Zeer dicht weefsel > ‘verluchten’Zuidervelodroom

34

2. RUIMTELIJKE CONCEPTEN

SYNTHESEFIGUUR CONCEPTEN

35

Van concepten naar synthese gewenste speelweefsel

36

Uitwerkingconcepten

Uitwerking van ruimtelijke concepten: Thematische ordening

1. Avontuurlijke groene (speel)ruimte2. (Buurt- en wijk)sportvoorzieningen3. Pleinen: naar bespeelbare ontmoetingspleinen4. Mobiliteit: 'kindroutes' en ‘bespeelbare

leefstraten’leefstraten’5. Niet-ruimtelijke maatregelen

Bestaande toestand: Gewenste toestand: 3 complementaire

Avontuurlijke groene (speel)ruimte

1.1. Konijnenwei / Spaghettiknoop1.2. Hertoghepark1.3. Hof van Leysen in relatie tot PIVA

38

Lange termijn: Strategisch project ‘Groene Singel’

1.1. Konijnenweigroene ruimte in/nabij spaghettiknoop

39

1. Veilige oversteken:“Dat is nu eng”

1.1. Konijnenweigroene ruimte in/nabij spaghettiknoop

Korte termijn: Uitbouw van Konijnenwei als avontuurlijke groene ruimte - Wijkniveau (en niet stadsdeelniveau)- Voor oudere kinderen / tieners ('buitenkinderen' van Brederodestraat)

40

“Dat is nu eng” “Wij kunnen dat al”(heel wat kinderen zijn er algeweest)

2. Basic landscaping:

1.2. Hertoghepark

- Zeer gesloten- Verkeersbarrières

41

Lange termijn: > Uitbouw van het Hertoghepark als wijkpark binnen 'Cultuurpark'> Kinderen niet enthousiast: "Dat moet eigenlijk niet"

1.2. Hertoghepark

42

Korte termijn: > Avontuurlijk spelen in een groene uitdagende omgeving,

gericht op 'binnenkinderen’ (bouwspeelplaats)> Groot enthousiasme van kinderen <> geen beweging in dossier

1.2. Hertoghepark

43

1.3. Hof van Leysen in relatie tot PIVA

‘Verdere uitbouw’ van het Hof van Leysen:

- Te klein voor zo'n dichte wijk- Nieuwe toegangen: vanuit Desguinlei, vanuit Korte van Peltstraat- Betere integratie met PIVA-terreinen

44

1.3. Hof van Leysen in relatie tot PIVA

45

2. Wijksportvoorziening op Desguinlei

46

Parkeerruimte Desguinlei-Kielsevest:

Potenties:- Grote open ruimte, nu reeds gebruikt door kinderen- Goed bereikbaar vanuit dichte wijk- Bewoning op afstand

>> ‘sportstrip’ (eventueel medegebruik, cf. GB)

2. Wijksportvoorziening op Desguinlei

>> ‘sportstrip’ (eventueel medegebruik, cf. GB)>> Lange termijn:Groene Singelproject

2. Wijksportvoorziening op Desguinlei

48

2. Wijksportvoorziening op Desguinlei

Cf. Parking GBA

Zeer groot enthousiasme van kinderen.<> Bemerkingen van kinderen:

- Niet enkel voetbal+basket: ook rolschaatsen, fietsen, zit- en hangruimte- Samengebruik met markt niet als probleem gezien- Wel kanttekeningen bij samengebruik met parkeren (balspel)

49

- Wel kanttekeningen bij samengebruik met parkeren (balspel)

2. Wijksportvoorziening op Desguinlei

50

3. PLEINEN

3.1. Troonplaats3.2. Pleintje Haantjeslei (Strauss-city)3.3. Den Bell en omgeving3.4. Kleine pleintjes

Troonplaats

Potenties:- Groot plein in zeer dichtgebouwd gebied- Nu reeds ontmoetingsplaats voor jongeren:

‘kletsen’, ‘rondhangen’, balspel, internetcafé

Knelpunten en bedreigingen:

3.1. Troonplaats als bespeelbaar ontmoetingsplein

52

Knelpunten en bedreigingen:- Troonplaats = verkeerskruispunt- Montignystraat snijdt Troonplaats doormidden

Opportuniteit:>> Heraanleg Montignystraat<> Beleidskeuze:

Montignystraat als belangrijke verbindingsweg, wel fietspad

3.1. Troonplaats als bespeelbaar ontmoetingsplein

Gewenst:

> 2 ‘Pleinkamers’ met verblijfskarakter:

1) ‘Rustige’ zone voor babbelen en ontmoeting- zitelementen- zitelementen- water

2) ‘Actievere’ zone:- open ruimte- verzonken gedeelte

3.1. Troonplaats als bespeelbaar ontmoetingsplein

Reacties van kinderen:Meningen verdeeld:- Open ruimte: “Je moet ook een stukje open laten”

54

“Je moet ook een stukje open laten”“Je kan er nu al supergoed spelen, dan is het lastig dat daar dingen staan"

- “De Troonplaats is goed wat het is. Maar het is wel een beetje saai.”

Plein aan Haantjeslei (Strauss-cité):

Potenties:- Aanwezigheid avontuurlijk groen (buurtniveau)- Potentie voor uitbouw sociaal buurtleven

Knelpunten en bedreigingen:- Verwaarloosde indruk

3.2. Pleintje Haantjeslei (Strauss-cité)

55

- Verwaarloosde indruk- Hoog opgeschoten groen <> sociale controle- Slecht imago en samenlevingsproblemen- Slechte akoestiek

>> Opportuniteit:Voorontwerp voor heraanleg van publiek domeindoor sociale huisvestingsmaatschappij

3.2. Pleintje Haantjeslei (Strauss-city)

56

3.3. Den Bell en omgeving

Passageplekken:

57

Speel- en ontmoetingsplek van buurtniveau:

Binnenplein Den Bell: bescheiden prikkel

Kleine pleintjes:Fransenplaats, Lange Elzenstraat, Vinkenstraat, Halve Maanpleintje

- Evaluatie door kinderen: gemengde gevoelens- Conflicten over voetbal (beperkte ruimte, woningen nabij)- Sociale onveiligheid: alcoholgebruik en rondhangen- Weinig functionele inplanting van straatmeubilair

3.4. Kleine pleintjes

- Weinig functionele inplanting van straatmeubilair

Acties:- Uitbouw als ‘straatpleintjes’ of speelse passageplekken - Als onderdeel van 'kindroutes'

4. MOBILITEIT

4.1. Uitbouw verbindingen naar Nieuw-Zuid4.2. Kindroutes4.3. Bespeelbare leefstraten

4.1. Verbindingen naar Nieuw-Zuid

60

4.2. ‘Kindassen’ of ‘kindroutes’

v

vrije tijdsroutes schoolroutes

4.2. ‘Kindassen’ of ‘kindroutes’

‘Kindas’ =- Zo laag mogelijke verkeersintensiteit (cf. Wijkcirculatieplan)- Zo breed mogelijke trottoirs - Verblijfsplekken en passageplekken langs de as

1) As Markgravelei-Moonsstraat-Broederminstraat> Verlagen verkeersintensiteit (cf. Wijkcirculatieplan)

62

12

3

> Verlagen verkeersintensiteit (cf. Wijkcirculatieplan)> Heraanleg wegsegment Moonsstraat-Broederminstraat

2) As Balansstraat-Paleisstraat> Functionele verbinding> Heraanleg Paleisstraat

3) As Ballaerstraat-Pyckestraat-Oude Kerkstraat-De Beuckerstraat> Heraanleg als ‘echte’ kindroute

Belangrijke interne verbindingen

> Verbinden van grotere ruimtes> Schakelen van interessante passageplekken

4.2. ‘Kindassen’ of ‘kindroutes’

63

4.2. ‘Kindassen’ of ‘kindroutes’

As Ballaerstraat-Pyckestraat-Oude Kerkstraat-De Beuckerstraat-Kielsevest> Echte ‘kindroute’

4.2. ‘Kindassen’ of ‘kindroutes’

Segment Ballaerstraat-PyckestraatPleintjeVinkenstraat

4.2. ‘Kindassen’ of ‘kindroutes’

Segment Kielsevest-Fransenplaats

4.3. Naar bespeelbare leefstraten

Afstemming op Wijkcirculatieplannen:> Meer gedetailleerde

wegcategorisering (ook binnen ‘lokale wegen’)

> Samenvallen OV en fietsassen vermijden

67

vermijden> Parkeerbeleid: impact op publieke

domein in rekening brengen

Cf. STOP-principe:In ‘echte woonstraat’ wordt ruimte in de eerste plaats op stappers en trappers afgestemd.

4.3. Naar bespeelbare leefstraten

Kinderen:. “Dat is een 'dode' straat. Er zou

iets moeten komen om de straat minder dood te maken.”

. “Ja, zo'n zebrapaden waar kunst op gemaakt is” [cf. kunstproject in Hasselt]

4.3. Naar bespeelbare leefstraten

Type A: 'Woonstraat met verbindingsfunctie'

- Brede voetpaden die doorlopen over zijstraten- Voetpaduitstulpingen of parkeren zorgen voor asverschuiving

69

4.3. Naar bespeelbare leefstraten

Type B: 'Echte' woonstraat:

Ideaal / Lange termijn: inrichting als woonerf

70

4.3. Naar bespeelbare leefstraten

Actiefiche:

Bij reeds geplande heraanleg van 'echte' woonstraten worden 'bespeelbare leefstraten' gecreëerd

71

> D.m.v. ontwerpend onderzoek

4.3. Naar bespeelbare leefstraten

Alternatieve modellen voor inrichting woonstraten:

‘Zonnestoep’:Verbreken lineair zicht:Poorteffect:

Straathoek-Pleintje:

5. NIET-RUIMTELIJKE MAATREGELEN

Acties:

Promoten van nieuwe speelse activiteiten:. Buurtsport (Desguinlei). Bouwspeelplaats (Hertoghepark). ‘Ravotkot’ (Haantjeslei). Sociaal-artistiek werk (Arthurgebouw). Sociaal-artistiek werk (Arthurgebouw)

Specifiek beleid m.b.t. onderhoud en beheer van de publieke ruimte rond buurtwinkels

74

1. Avontuurlijke groene (speel)ruimte2. (Buurt- en wijk)sportvoorzieningen3. Pleinen: naar bespeelbare

ontmoetingspleinen4. Mobiliteit: 'kindroutes' en bespeelbare

woonstraten5. Niet-ruimtelijke maatregelen