Post on 07-Feb-2018
UDC 744.4:621.753.1
Technische tekeningen
Basis-tolerantieprincipes Omhullende- en onafhankelijkheidsprincipe
Technical drawings - Fundamental tolerancing principles Envelope requirement and principle of independency
NEDERLANDSE NORM
NEN 2731
1e druk, augustus 1990
Voorwoord
Deze norm is gedeeltelijk in overeenstemming met de internationale norm ISO 8015 'Technical drawings -Fundamental tolerancing principle" van de International Organization for Standardization (ISO). In ISO 8015 geldt één basis-tolerantieprincipe: het zogenaamde onafhankelijkheidsprincipe, waarbij wordt gesteld, dat als op de werktekening van een element geen relatie tussen de vorm-, de richting- en/of de plaatstolerantie enerzijds en de maattolerantie (lengte- en hoekmaat) anderzijds van dat element is vermeld, aan deze eisen onafhankelijk van elkaar moet worden voldaan.
Sinds het ontstaan en bestaan van het ISO tolerantie- en passingstelsel is echter altijd uitgegaan van het zogenaamde omhullendeprincipe, waarbij wordt gesteld dat bij een cilindrisch element of bij een element, dat twee evenwijdige platte vlakken bezit, de omhullende met de ideale meetkundige vorm van het element en de maximum-materiaalmaat van het element niet mag worden overschreden. Ook in het bijbehorende maxi-mum-materiaalprincipe (zie NEN-ISO 2692) zijn de maat en de plaats of richting van elementen wederzijds afhankelijk. In werktekeningen van vóór 1985 werd de eis van het omhullendeprincipe niet expliciet vermeld, zodat momenteel niet eenduidig is vast te stellen van welk principe moet worden uitgegaan op actuele tekeningen bij het ontbreken van een relatie-aanduiding tussen maat- en vormtolerantie(s).
In deze Nederlandse norm worden beide basis-tolerantieprincipes gelijkwaardig behandeld en het is aan de constructeur van een werkstuk om te bepalen welk principe dient te worden aangehouden in verband met de functie van dat werkstuk. Er wordt van uitgegaan, dat op de meeste bestaande tekeningen geen principeaanduiding zal staan, maar dat zij zullen zijn gebaseerd op het omhullendeprincipe, traditioneel behorende bij het ISO-passingstelsel. Als afwijkend een enkele maat op een tekening of een gehele (nieuwe) tekening is gebaseerd op het onafhankelijkheidsprincipe dient daarop met een aparte aanduiding de aandacht van de werkplaats en/of de meet-dienst te worden gevestigd.
Titels van de vermelde normen :
NEN-ISO 286-1 ISO-passingstelsel. Deel 1 : Grondslagen van toleranties, grensmaatafwijkingen en passingen NEN-ISO 1101 Technische tekeningen. Vorm- en plaatstoleranties. Toleranties van vorm, richting, plaats en
slag. Algemeenheden, definities, symbolen, aanduidingen op tekeningen NEN-ISO 2692 Technische tekeningen. Vorm- en plaatstoleranties. Maximum-materiaalprincipe NEN-ISO 2768-2 Algemene toleranties. Deel 2: Vormtoleranties voor elementen zonder afzonderlijke toleran
tie-aanduidingen (in voorbereiding) ISO 8015 Technical drawings. Fundamental tolerancing principle.
NFN 77Я1
Voorbeeld
Preview
Dit document is een voorbeeld van NEN / This document is a preview by NEN
Dit
do
cum
ent
mag
sle
chts
op
een
sta
nd
-alo
ne
PC
wo
rden
gei
nst
alle
erd
. Geb
ruik
op
een
net
wer
k is
alle
en.
toes
taan
als
een
aan
vulle
nd
e lic
enti
eove
reen
kom
st v
oo
r n
etw
erkg
ebru
ik m
et N
EN
is a
fges
lote
n.
Th
is d
ocu
men
t m
ay o
nly
be
use
d o
n a
sta
nd
-alo
ne
PC
. Use
in a
net
wo
rk is
on
ly p
erm
itte
d w
hen
a su
pp
lem
enta
ry li
cen
se a
gre
emen
t fo
r u
s in
a n
etw
ork
wit
h N
EN
has
bee
n c
on
clu
ded
.
NEN 2731 - Biz. 2
1 Onderwerp en toepassingsgebied
Deze norm behandelt enerzijds het verband tussen maattoleranties en vorm- en plaatstoleranties en geeft anderzijds bepalingen voor het geval dat dit verband ontbreekt. De toe te lichten principes en de bijbehorende aanduidingen dienen te worden toegepast in technische tekeningen (met uitzondering van bouwkundige tekeningen) en aanverwante technische documenten.
2 De betekenis van grensmaten
2.1 A l g e m e e n
De grensmaten van een afzonderlijk element van een werkstuk kunnen worden uitgelegd op een van beide wijzen: - volgens het omhullendeprincipe, waarbij de grensmaten zijn bedoeld om zowel de maat van het ele
ment als zijn vorm te regelen (zie 2.1.1); - volgens het onafhankelijkheidsprincipe, waarbij de grensmaten zijn bedoeld om alleen de plaatselijke
maat van het element te regelen en niet zijn vorm (zie 2.1.2).
Opmerking Het omhullendeprincipe is voortgekomen uit het ISO-passingstelsel volgens NEN-ISO 286-1, het onafhankelijkheidsprincipe is bedoeld voor elementen die geen passingsfunctie hebben te vervullen.
In beide gevallen wordt een afzonderlijk element gedefinieerd als een element voorzien van een cilin-drisch of bolvormig oppervlak of van twee evenwijdige platte vlakken.
In geen van beide gevallen regelen de grensmaten de richting- of plaatsbetrekking tussen afzonderlijke elementen. Indien zulke betrekkingen belangrijk zijn, dienen ze afzonderlijk te worden vermeld met behulp van vormeisen volgens NEN-ISO 1101.
Bijvoorbeeld: een kubus kan worden opgevat als een element, dat is voorzien van drie paren van evenwijdige platte vlakken. De haaksheid van die paren onderling wordt niet geregeld door hun maattoleranties en daarom, als de functie een haaksheidtolerantie vereist, dient die afzonderlijk te worden vermeld.
2.1.1 Grensmaten volgens het omhullendeprincipe Waar een element is gedefinieerd volgens het omhullendeprincipe wordt de omhullende met de zuivere vorm van het betrokken element bepaald door de maximum-materiaalmaat van dat element (dat is de grootste grensmaat bij een uitwendig element of de kleinste grensmaat bij een inwendig element). Indien de maat van een afzonderlijk element overal gelijk is aan de maximum-materiaalmaat, dient het element de volmaakt zuivere vorm te bezitten.
Indien het afzonderlijke element niet aan zijn maximum-materiaalmaat is, zijn vormafwijkingen toegestaan, mits: - geen deel van het werkelijk oppervlak de maximum-materiaalomhuliende met zuivere vorm over
schrijdt; - de werkelijke plaatselijke maat nergens de maximum-materiaalmaat overschrijdt.
Voorbeeld
Preview
Dit document is een voorbeeld van NEN / This document is a preview by NEN
NEN 2731 - Biz. 3
Voorbeeld van een as
De middellijn van een as moet voldoen aan 0 20 -0.013 (of 0 20 h6). Het werkelijke oppervlak van de as mag de meetkundig zuivere cilinder met middellijn gelijk aan de maximum-materiaalmaat 0 20 mm niet overschrijden. Bovendien mag in geen enkele doorsnede de werkelijke plaatselijke middellijn kleiner zijn dan de kleinste grensmaat 019,987 mm. Verschillende (uiterste) vormafwijkingen in langs- en dwarsdoorsneden van de as volgens figuur 1 zijn dus toegestaan.
020 0 20 020
019,987 1019,987
020 0 20
0 19,987
019 987 0 19,987
0 20 0 20
Opmerking De cilinder met de maximum-materiaalmaat wordt belichaamd door het goedkeur-asringkaliber.
Figuur 1 - Voorbeelden van mogelijke, uiterste vormafwijkingen van de as
Voorbeeld
Preview
Dit document is een voorbeeld van NEN / This document is a preview by NEN
NEN 2731 - Biz. 4
Voorbeeld van een gat
о'021 (of 0 20 Н7). De middellijn van een gat moet voldoen aan 0 20 Het werkelijke oppervlak van het gat mag de meetkundig zuivere cilinder met middellijn gelijk aan de maximum-materiaalmaat 0 20 mm niet overschrijden. Bovendien mag in geen enkele doorsnede de werkelijke plaatselijke middellijn groter zijn dan de grootste grensmaat 0 20,021 mm. Verschillende (uiterste) vormafwijkingen in langs- en dwarsdoorsneden van het gat volgens figuur 2 zijn dus toegestaan.
0 20,021 0 20,021
0 20
0 20,021
0 20,021 020,021
020,021 Ф20021
Opmerking De cilinder met de maximum-materiaalmaat wordt belichaamd door het goedkeur-gatpenkaliber.
Figuur 2 - Voorbeelden van mogelijke, uiterste vormafwijkingen van het gat
Voorbeeld
Preview
Dit document is een voorbeeld van NEN / This document is a preview by NEN
NEN Standards Products & Servicest.a.v. afdeling KlantenserviceAntwoordnummer 102142600 WB Delft
Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via www.nen.nl/normshop
Gratis e-mailnieuwsbrievenWilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen,
normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze
e-mailnieuwsbrieven. www.nen.nl/nieuwsbrieven
Gegevens Bedrijf / Instelling
T.a.v. O M O V
Klantnummer NEN
Uw ordernummer BTW nummer
Postbus / Adres
Postcode Plaats
Telefoon Fax
Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres)
Postbus / Adres
Postcode Plaats
Datum Handtekening
NEN Standards Products & Services
Postbus 50592600 GB Delft
Vlinderweg 62623 AX Delft
T (015) 2 690 390F (015) 2 690 271
www.nen.nl/normshop
RetournerenFax: (015) 2 690 271
E-mail: klantenservice@nen.nl
Post: NEN Standards Products
& Services,
t.a.v. afdeling Klantenservice
Antwoordnummer 10214,
2600 WB Delft
(geen postzegel nodig).
Voorwaarden• De prijzen zijn geldig
tot 31 december 2016,
tenzij anders aangegeven.
• Alle prijzen zijn excl. btw,
verzend- en handelingskosten
en onder voorbehoud bij
o.m. ISO- en IEC-normen.
• Bestelt u via de normshop een
pdf, dan betaalt u geen
handeling en verzendkosten.
• Meer informatie: telefoon
(015) 2 690 391, dagelijks
van 8.30 tot 17.00 uur.
• Wijzigingen en typefouten
in teksten en prijsinformatie
voorbehouden.
• U kunt onze algemene
voorwaarden terugvinden op:
www.nen.nl/leveringsvoorwaarden.
preview - 2016
Bestelformulier
Normalisatie: de wereld op één lijn.
Stuur naar:
Ja, ik bestel
€ 24.56__ ex. NEN 2731:1990 nl Technische tekeningen - Basis-tolerantieprincipes -
Omhullende- en onafhankelijkheidsprincipe