Voeding vroeg in het leven; de nieuwste resultaten uit de ABCD-studie

Dr.ir. Manon van Eijsden

Zwangerschap - Geboorte - Gezondheid

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Resultaten #ABCD-studie tonen: gezond gewicht moeder, borstvoeding en inzicht in gewicht kind van belang in aanpak overgewicht

Take home message

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

126

• Prospectieve cohort studie, begonnen in de zwangerschap (inclusie 2003-2004)

• Onderzoek naar de invloed van vroege factoren (maternaal/neonataal) op de gezondheid van kinderen

• Nadruk op etnische en sociaaleconomische verschillen

• Gezamenlijk project GGD en AMC; i.s.m. VUmc en Universiteit van Tilburg

De ABCD-studie

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Questionnaire and Youth Health Care data

Permission follow-up

1e prenatal consult (~12 weeks)

Questionnaire and pregnancyoutcome

January 2003

12,373

8,266

6,735

5,131

Birth

Flowchart ABCD-studie

Age 5 yearsPermission follow-up 6,161

Questionnaire and physical measurements

4,4883,321

Voeding en metabolisme:• lipiden profiel• micronutriënt status• schildklier functie

Leefstijl en gezondheid:• roken, alcohol, drugs• BMI, fysieke activiteit• diabetes and hypertensie

Psychosociale stress:• depressie en angst• werkstress• opvoedingstress• cortisol

Omgeving:• lucht verontreiniging• binnen milieu

Geboorte uitkomsten:• zwangerschapsduur • geboortegewicht• aangeboren afwijkingen• perinatale sterfte

Kind uitkomsten

Cardio-metabool profiel:• lipiden profiel• glucose, insuline resistentie• BMI en lichaamssamenstelling• bloeddruk

Cognitieve ontwikkeling:• aandacht• oog-hand coördinatie• inhibitie• flexibiliteit

Gedrag:• huilgedrag• emotionele ontwikkeling• gedragsproblemen

Vroege risicofactoren

Vroege groei:• groei snelheid

Gezondheid 1ste levensjaar:• groei• voedingspatroon• huilgedrag

Voeding:• energie inname• nutriënt inname• vetzuurstatus• eetgedrag

Onderzoeksgebied voeding

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

De cijfers

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Overgewicht naar etnische afkomst

7%9%

20%

17%

7%

30%28%

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

MLA de Hoog et al., BMC Public Health 2011MLA de Hoog et al., Int J Obesity 2012

Etnische verschillen in cardiometabool profiel

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

MLA de Hoog et al., submitted

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Overgewicht naar opleidingsniveau

7%

9%

20%

17%

7%

30%

28%

hoog midden laag

5%

8%

12%

% overgewicht 5-6 jaar

G van den Berg et al., submitted

SES verschillen in cardiometabool profiel

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

G van den Berg et al., BMC Public Health 2012

SES verschillen in cardiometabool profiel

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

G van den Berg et al., Hypertension 2013

De verklaringen

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Systolische bloeddruk (mmHg)

Volledig borstvoeding

< 1 mnd (referentie) 99.9

1-3 mnd 99.3

3-6 mnd 98.5

> 6 mnd 98.4 *

Introductie bijvoeding

< 4 mnd 100.7 *

4-6 mnd 99.6 *

> 6 mnd (referentie) 98.5

* Na correctie voor confounders significant

Voedingspatroon en bloeddruk

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

M de Beer et al., submitted

Oorzaak van SES verschillen in bloeddruk

2,20 mmHg verschil

25%

13%

9%17%

36%BMI kind

Geboortegewicht

Borstvoedingsduur

Overig

Onverklaard

G van den Berg et al., Hypertension 2013

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Oorzaak van SES verschillen in overgewicht

G van den Berg et al., Hypertension 2013

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Overgewicht ja/nee

Ruwe analyse (OR)

Na correctie (OR)

Etniciteit

Nederlands 1.00 1.00

Afrikaans 1.31 0.79

Turks 3.23*** 1.74

Marokkaans 2.61*** 1.41

Overig 1.20 1.14

Gecorrigeerde model: etniciteit, inclusief de prenatale, geboorte uitkomst en postnatale factoren.*P<.05; **P<.01; ***P<.001.

De afname in OR in het gecorrigeerde model is toe te schrijven aan:

BMI van de moeder voor de zwangerschap (prenatale factor): afname van 17%

Toename in gewicht in de eerste 6 maanden (postnatale factor): afname van 33%

Oorzaken etnische verschillen overgewicht

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

MLA de Hoog et al., BMC Public Health 2012

Dutch African descent

Turkish Moroccan Others

1624 175 172 243 812

Duration of breastfeedingNon 16.4 14.3 2.9 7.4 14.3< 1 month 3.7 5.1 8.7 4.5 3.61-3 months 16.0 29.1 14.5 25.9 18.03-6 months 28.9 28.0 27.3 20.2 26.8≥ 6 months 34.9 23.4 46.5 42.0 37.3Starting formula feeding birth 17.5 19.4 6.4 12.8 16.5<1 month 6.5 14.3 18.6 15.2 7.81-3 months 32.2 42.9 29.7 39.1 33.33-6 months 25.9 13.1 23.3 13.6 24.5≥6 months 17.9 10.3 22.1 19.3 18.0Duration of mixed feeding (wk) 5.6 (8.1) 7.3 (11.0) 10.5 (15.8) 9.3 (12.4) 6.8 (10.0)Early start compl. food <4 months

4.2 10.3 1.2 2.9 3.1

%

%

%

Etnische verschillen in voedingspatroon

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

MLA de Hoog et al., BJN 2011

Verschillen in voeding op leeftijd 5-6 jaar

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Educational level

Total High Mid LowOverallp-value*

Food intake in grams/dayKcal 1508.9

(295.4)1504.7 (275.3)

1518.0 (331.0)

1545.2 (440.9)

.40

Carbohydrates 192.4 (16.1)

192.9 (15.8)

189.9 (16.9)

192.4 (18.0)

.02

Mono-/Disaccharides 95.0 (17.5)

94.8 (17.2) 94.4 (18.3) 99.2 (19.4) .07

Polysaccharides 97.4 (12.1)

98.1 (11.6) 95.5 (13.0) 93.2 (14.5) <.001

Fibre 16.1 (2.9) 16.5 (2.7) 15.0 (3.0) 13.5 (2.7) <.001Insufficient daily fibre intake, < 3 g/MJ (%)

83 80 92 98 <.001

*p-values between groups of educational level were based on One way ANOVAs and Chi square testsG van den Berg et al., submitted

De aanpak

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Maternal underestimation (yes vs. no)

underweight (much) too low

normal

(much) too high

Perception mother child’s weight status:

Child’s actual weight status (BMI):

normal weight

overweight/obese

Overgewicht: perceptie van de ouders

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

MLA de Hoog et al., Int J Obesity 2012

Overgewicht86%

van de moeders ziet niet dat haar kind te

zwaar is

Obesitas53%

van de moeders ziet niet dat haar kind veel te zwaar is

Hoge mate van onderschatting gewicht

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Crude Adjusted

OR (95% CI)

BMI 15.5 (normal weight)

Dutch 1.00 1.00

African descent 1.08 (0.27-4.35) 0.49 (0.11-2.21)

Turkish 6.83 (2.33-20.05) 2.56 (0.79-8.33)

Moroccan 11.55 (5.28-25.26) 4.53 (1.84-11.16)

Others 1.79 (0.94-3.39) 1.18 (0.58-2.43)

BMI 18 (overweight)

Dutch 1.00 1.00

African descent 1.85 (0.96-3.55) 0.92 (0.43-1.96)

Turkish 2.80 (1.12-6.98) 1.28 (0.47-3.47)

Moroccan 1.38 (0.73-2.60) 0.62 (0.30-1.28)

Others 1.18 (0.69-1.99) 0.70 (0.37-1.30)

Crude: Ethnicity adjusted for BMI (with restricted cubic splines)Adjusted: As in crude model, with the addition of maternal age and BMI, education level and immigrant generation

Etnische verschillen onderschatting

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Resultaten #ABCD-studie: preventie overgewicht begint bij -9 maanden

Samenvattend

61

Resultaten #ABCD-studie tonen: gezond gewicht moeder, borstvoeding en inzicht in gewicht kind van belang in aanpak overgewicht

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Met dank aan

ABCD moeders en kinderen

Collega’s en stagiaires ABCD-studie

Medewerkers JGZ Amsterdam

Tur

kish

Mor

occa

n

Gha

naia

n

Borstvoeding

Verzadigings respons Smaakvoorkeuren

Eetgedrag en voedingsinname op leeftijd 5-6 jaar

Mechanisme vroege voeding CVD risico

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Tur

kish

Gha

naia

n

Kleine verschillen naar voedingspatroon

Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013Kindervoedingcongres 2.0 24 januari 2013

Vaste voeding < 4 mnd minder goed verzadigingsgevoelLangere duur excl. BV hogere groente-inname