Post on 08-Jun-2015
Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch
Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed
7 maart 2013
INHOUD
| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 2 |
• ENERGIE- EN KLIMAATBELEID
• GEMEENTELIJK VASTGOED
• AANPAK, RESULTATEN EN ERVARINGEN
ENERGIE- EN KLIMAATPROGRAMMA 2008-2015
| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 3 |
Doelstelling: •Stad klimaatneutraal in 2050•Gemeentelijke organisatie in 2020 “voorbeeldfunctie”
Klimaatneutraal:
De hoeveelheid benodigde energie wordt lokaal met duurzame bronnen opgewekt.
GEMEENTELIJK VASTGOED
| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 4 |
•410 gebouwen•500.000 m2 BVO•WOZ-waarde: € 300 miljoen•Energieverbruik: 15.000.000 kWh elektra + 3.500.000 m3 gas
GEM. VASTGOED – KLIMAATNEUTRAAL 2020
| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 5 |
Nieuwbouw•25-75% besparing EPC•Waar mogelijk: klimaatneutraal
Bestaande bouw:-Alle gebouwen energielabel B-Klimaatneutraal in 2020:
- Extra besparing: 30%- Duurzame energie: 40%
NAAR LABEL B: AANPAK 2009-2011
| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 6 |
•Inventarisatie gebouwen– Keuze: 159 van de 410 gebouwen
•Energieonderzoeken– EPA-U advies + energielabel
•Financiering energiemaatregelen– Energiebesparingsfonds 10 miljoen euro
– Onderhoudsbudgetten
– Besparing op energiekosten
| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 7 |
RESULTATEN tot HEDEN
Nieuwbouw:• 30% besparing EPC (14 gebouwen)
– Klimaatneutrale Afvalstoffendienst– BBS Nieuw Zuid – Passief Bouwen concept
Bestaande bouw:• 159 panden: EPA-U/energielabel
– 43: energielabel A of B– 31: sloop/verkoop– 85: energielabel C-G
• 15 verbeterd 2010-2011: label A/B
• 3 in verbouwing
– 67: te verbeteren
ERVARINGEN, BELEMMERINGEN tijdens uitvoering
| 12 april 2023 | Voettekst | 8 |
•Gebouwbezit verdeeld over 8 afdelingen•Verschillende werkwijze (onderhoud, boekhouding) per afdeling•Beperkte en onbetrouwbare gegevens, Epa-U’s, huidig- en toekomstig energieverbruik, geen reële kostenramingen, …
•Meer dan helft gebouwen externe huurder(s): split incentive (complexiteit afspraken huurders)
•Toekomstig eigendom/bestaan onzeker•Veel tegelijk: pv-cellen, wko’s, monitoring, handhaving wet milieubeheer, binnenklimaat scholen, inregelen installaties etc.
•Afhankelijk van medewerking gebouw bezittende afdelingen•Onduidelijke projectorganisatie
2012: AFD. MAATSCHAPPELIJK VASTGOED
| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 9 |
Maatschappelijk Vastgoed centraal in de organisatie!Ontwikkelen, beheren en bouwen
PLAN VAN AANPAKSeptember 2012
Kans voor efficiënte aanpak:-Projectorganisatie-Duidelijke communicatie-Capaciteit en expertise afd. M.V.
PLAN VAN AANPAK
| 21 september 2012 |s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 10 |
Stuurgroep
AMT
Projectgroep
Projecten
onderwijs
Projecten
BZ/FZ
Projecten
SB/S&RProjecten
CWS/MV
Eigenaren & Huurders
PV-cellen
WKO-
installaties
Inregelen
installaties
Monitoring
Projectorganisatie
| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 11 |
EERSTE RESULTATEN
Voormalige Militaire Manege (rijksmonument): van label G naar A
Investering: € 1.150.000
•Verwarming en ventilatie-installatie•Isolatie buitenschil•Verlichting
EERSTE RESULTATEN
| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 12 |
12 scholen naar energielabel A en B én frisse school
EERSTE RESULTATEN
| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 13 |
De aanpak 12 scholen:-Screening energie/binnenklimaat:
- 12 slechtste scholen: verbeterplan-Programma van eisen en technische omschrijving maatregelen-Opdrachtgeverschap bepalen-Financiering: rijkssubsidie, bijdrage scholen en gemeente-De aanbesteding -Uitvoering maatregelen, pilot, kwaliteitscontrole-Oplevering, beproeving en nazorg
Belangrijk: in alle fasen de samenwerkingmet adviseurs, schoolbesturen en schooldirecties!
EERSTE RESULTATEN
| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 14 |
Resultaat 12 scholen: 6 scholen label A, 6 scholen label B, alle een frisse school
Totale kosten: € 2.400.000
Maatregelen:•Isolatie daken•Isolatie glas•Energiezuinige CV-ketels•Energiezuinige verlichting•Ventilatiesysteem met WTWEnergiebesparing :•Electra 5%•Gas 30%
EERSTE RESULTATEN
| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 15 |
Van Meeuwenstraat 14, KDV: van label G naar label A
Kosten € 122.000
Maatregelen:•Isolatieglas•Verlichting•CV-ketel•Vloer/wand/dakisolatie
EERSTE RESULTATEN
| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 16 |
Lagelandstraat 17-19: van label G naar A
Kosten: € 135.000
Maatregelen:•Isolatieglas•Kierdichting•Vloer- wand- dakisolatie•Energiezuinige verlichting•Energiezuinige cv-ketel•Thermostaat knoppen
| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 17 |
EERSTE RESULTATEN: Afvalstoffendienst
Klimaatneutraal:•Energiezuinig ontwerp•4500 m2 zonnepanelen•Biomassacentrale
• eigen snoeiafval• levering duurzame
warmte aan bedrijven
Verder:•Groene gevels + dak•Reststoffen gebruik•Hergebruik - afkoppeling afval- en regenwater
Toekomst:•Afvalwagens op biogas van rwzi
EERSTE RESULTATEN: BBS Nieuw Zuid
| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 18 |
• Frisse- en energiezuinige school• Samen met BrabantWonen• Passief bouwen-concept: 75% energiebesparing
CONCLUSIE
| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 19 |
Complex proces: gewoon beginnen!
Aandachtspunten:•Eén centrale vastgoedafdeling•Duidelijke projectorganisatie met mandaat•Heldere communicatie•Ervaringen van pilots en best-practice voorbeelden delen•Reële kostenbegrotingen - regel financiering•Maatwerk per gebouw•Breng energieverbruiken in beeld•Voldoende capaciteit en expertise op gebied van duurzaamheid
Bedankt voor uw aandacht7 maart 2013|