Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk...

20
Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's- Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013

Transcript of Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk...

Page 1: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch

Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed

7 maart 2013

Page 2: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

INHOUD

| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 2 |

• ENERGIE- EN KLIMAATBELEID

• GEMEENTELIJK VASTGOED

• AANPAK, RESULTATEN EN ERVARINGEN

Page 3: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

ENERGIE- EN KLIMAATPROGRAMMA 2008-2015

| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 3 |

Doelstelling: •Stad klimaatneutraal in 2050•Gemeentelijke organisatie in 2020 “voorbeeldfunctie”

Klimaatneutraal:

De hoeveelheid benodigde energie wordt lokaal met duurzame bronnen opgewekt.

Page 4: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

GEMEENTELIJK VASTGOED

| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 4 |

•410 gebouwen•500.000 m2 BVO•WOZ-waarde: € 300 miljoen•Energieverbruik: 15.000.000 kWh elektra + 3.500.000 m3 gas

Page 5: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

GEM. VASTGOED – KLIMAATNEUTRAAL 2020

| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 5 |

Nieuwbouw•25-75% besparing EPC•Waar mogelijk: klimaatneutraal

Bestaande bouw:-Alle gebouwen energielabel B-Klimaatneutraal in 2020:

- Extra besparing: 30%- Duurzame energie: 40%

Page 6: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

NAAR LABEL B: AANPAK 2009-2011

| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 6 |

•Inventarisatie gebouwen– Keuze: 159 van de 410 gebouwen

•Energieonderzoeken– EPA-U advies + energielabel

•Financiering energiemaatregelen– Energiebesparingsfonds 10 miljoen euro

– Onderhoudsbudgetten

– Besparing op energiekosten

Page 7: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 7 |

RESULTATEN tot HEDEN

Nieuwbouw:• 30% besparing EPC (14 gebouwen)

– Klimaatneutrale Afvalstoffendienst– BBS Nieuw Zuid – Passief Bouwen concept

Bestaande bouw:• 159 panden: EPA-U/energielabel

– 43: energielabel A of B– 31: sloop/verkoop– 85: energielabel C-G

• 15 verbeterd 2010-2011: label A/B

• 3 in verbouwing

– 67: te verbeteren

Page 8: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

ERVARINGEN, BELEMMERINGEN tijdens uitvoering

| 12 april 2023 | Voettekst | 8 |

•Gebouwbezit verdeeld over 8 afdelingen•Verschillende werkwijze (onderhoud, boekhouding) per afdeling•Beperkte en onbetrouwbare gegevens, Epa-U’s, huidig- en toekomstig energieverbruik, geen reële kostenramingen, …

•Meer dan helft gebouwen externe huurder(s): split incentive (complexiteit afspraken huurders)

•Toekomstig eigendom/bestaan onzeker•Veel tegelijk: pv-cellen, wko’s, monitoring, handhaving wet milieubeheer, binnenklimaat scholen, inregelen installaties etc.

•Afhankelijk van medewerking gebouw bezittende afdelingen•Onduidelijke projectorganisatie

Page 9: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

2012: AFD. MAATSCHAPPELIJK VASTGOED

| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 9 |

Maatschappelijk Vastgoed centraal in de organisatie!Ontwikkelen, beheren en bouwen

PLAN VAN AANPAKSeptember 2012

Kans voor efficiënte aanpak:-Projectorganisatie-Duidelijke communicatie-Capaciteit en expertise afd. M.V.

Page 10: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

PLAN VAN AANPAK

| 21 september 2012 |s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 10 |

Stuurgroep

AMT

Projectgroep

Projecten

onderwijs

Projecten

BZ/FZ

Projecten

SB/S&RProjecten

CWS/MV

Eigenaren & Huurders

PV-cellen

WKO-

installaties

Inregelen

installaties

Monitoring

Projectorganisatie

Page 11: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 11 |

EERSTE RESULTATEN

Voormalige Militaire Manege (rijksmonument): van label G naar A

Investering: € 1.150.000

•Verwarming en ventilatie-installatie•Isolatie buitenschil•Verlichting

Page 12: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

EERSTE RESULTATEN

| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 12 |

12 scholen naar energielabel A en B én frisse school

Page 13: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

EERSTE RESULTATEN

| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 13 |

De aanpak 12 scholen:-Screening energie/binnenklimaat:

- 12 slechtste scholen: verbeterplan-Programma van eisen en technische omschrijving maatregelen-Opdrachtgeverschap bepalen-Financiering: rijkssubsidie, bijdrage scholen en gemeente-De aanbesteding -Uitvoering maatregelen, pilot, kwaliteitscontrole-Oplevering, beproeving en nazorg

Belangrijk: in alle fasen de samenwerkingmet adviseurs, schoolbesturen en schooldirecties!

Page 14: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

EERSTE RESULTATEN

| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 14 |

Resultaat 12 scholen: 6 scholen label A, 6 scholen label B, alle een frisse school

Totale kosten: € 2.400.000

Maatregelen:•Isolatie daken•Isolatie glas•Energiezuinige CV-ketels•Energiezuinige verlichting•Ventilatiesysteem met WTWEnergiebesparing :•Electra 5%•Gas 30%

Page 15: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

EERSTE RESULTATEN

| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 15 |

Van Meeuwenstraat 14, KDV: van label G naar label A

Kosten € 122.000

Maatregelen:•Isolatieglas•Verlichting•CV-ketel•Vloer/wand/dakisolatie

Page 16: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

EERSTE RESULTATEN

| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 16 |

Lagelandstraat 17-19: van label G naar A

Kosten: € 135.000

Maatregelen:•Isolatieglas•Kierdichting•Vloer- wand- dakisolatie•Energiezuinige verlichting•Energiezuinige cv-ketel•Thermostaat knoppen

Page 17: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 17 |

EERSTE RESULTATEN: Afvalstoffendienst

Klimaatneutraal:•Energiezuinig ontwerp•4500 m2 zonnepanelen•Biomassacentrale

• eigen snoeiafval• levering duurzame

warmte aan bedrijven

Verder:•Groene gevels + dak•Reststoffen gebruik•Hergebruik - afkoppeling afval- en regenwater

Toekomst:•Afvalwagens op biogas van rwzi

Page 18: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

EERSTE RESULTATEN: BBS Nieuw Zuid

| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 18 |

• Frisse- en energiezuinige school• Samen met BrabantWonen• Passief bouwen-concept: 75% energiebesparing

Page 19: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

CONCLUSIE

| 21 september 2012 | s-hertogenbosch.nl/klimaatneutraal | 19 |

Complex proces: gewoon beginnen!

Aandachtspunten:•Eén centrale vastgoedafdeling•Duidelijke projectorganisatie met mandaat•Heldere communicatie•Ervaringen van pilots en best-practice voorbeelden delen•Reële kostenbegrotingen - regel financiering•Maatwerk per gebouw•Breng energieverbruiken in beeld•Voldoende capaciteit en expertise op gebied van duurzaamheid

Page 20: Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 's-Hertogenbosch Tinio van Goor, afdeling Maatschappelijk Vastgoed 7 maart 2013.

Bedankt voor uw aandacht7 maart 2013|