0

Tussen centrum en periferieEen mixed methods onderzoek naar de integratie van netwerken tussen hulpverleningsorganisaties

Peter Raeymaeckers

1

Structuur

• Theorie

• Onderzoeksvragen

• Een mixed methodologie

• Resultaten

• Conclusie

• En verder …

2

Hulpverleningsorganisaties

• ‘… promoten of verdedigen van het welzijn van de burger. (…) en staan in voor de verdeling van diensten zoals inkomen, voeding, gezondheid, huisvesting en educatie (Hasenfeld, 1983:2)’

• Organisaties in verschillende soorten en maten: sociale huisvestingsmaatschappijen, OCMW’s, woonbegeleiding, drugshulpverlening, …

3

Waarom netwerken?

• Organisaties worden geconfronteerd met schaarste en onzekerheid (Levine & White, 1961; Thompson, 1967; Cook, 1977)

- Schaarste: een tekort aan hulpbronnen om hun doelstelling waar te maken

- Onzekerheid: beperkte kennis over omgevingsveranderingen

• Netwerken nodig om hulpbronnen te bekomen en kennis te vergaren

4

Waarom netwerken?

• “Een netwerk is een systeem van sociale dienstverlening dat een meerwaarde kan bieden aan een populatie geconfronteerd met diverse noden, op een manier die niet kan bereikt worden door één enkele organisatie” (Provan & Milward, 2001)

5

Wanneer werken netwerken?• Integratie van netwerken

• Elke organisatie:

- Is met elke andere organisatie in het netwerk verbonden

- Verkrijgt informatie, kan vlot cliënten doorverwijzen en ondervindt meerdere mogelijkheden om te overleggen rond concrete cliëntcases

• Op het cliëntniveau:

- Continuïteit

- Toegankelijkheid

- Hogere responsiviteit naar specifieke cliëntsituatie

• Sociale netwerkanalyse (Morrissey, e.a., 1984; Provan & Milward, 1995; Rosenheck, e.a., 1998; Provan & Sebastian, 1998; Lemieux-Charles e.a., 2005)

6

Wanneer werken netwerken?

7

Onderzoeksvragen

1. In welke mate zijn netwerken tussen hulpverleningsorganisaties geïntegreerd?

2. Hoe kunnen we de integratie van netwerken tussen hulpverleningsorganisaties verklaren?

8

Afbakening

• Afbakening van netwerken

- Geografisch: op het niveau van Antwerpse districten (Deurne, Berchem, Borgerhout & Antwerpen-Noord)

- Functioneel: organisaties die werken met cliënten met een leefloon

- Relationeel: informatie uitwisselen, cliënten doorverwijzen en caseoverleg

9

Een mixed methodologie• Een genest, sequentieel en complementair

onderzoeksdesign

• Afbakening van de netwerken

• Sociale netwerk analyse

- Integratie van netwerken tussen hulpverleningsorganisaties in kaart gebracht

• Kwalitatieve interviews

- Bij hulpverleners en coördinatoren

- Verklaring van netwerkintegratie

10

Sociale netwerkanalyse

• Dataverzameling: online survey bij geselecteerde organisaties

• Data analyse:

- Beschrijvende analyse: cohesie, centraliteit en clustering

- Verklarende analyse: Exponential Random Graph Models

• UCINET, Kliquefinder & Pnet

11

Kwalitatieve methode

• Semi-gestructureerde vragenlijst

- Voorstelling van organisatie

- Ervaringen met de samenwerking in het netwerk

- Totaal: 98 District Aantal

Deurne 25

Berchem 19

Borgerhout 23

Antwerpen-Noord 31

12

Resultaten

1. In welke mate zijn netwerken tussen hulpverleningsorganisaties geïntegreerd?

- Sociale netwerkanalyse

- Analyse naar cohesie, centraliteit en clustering

- ERGM analyse

13

14

Resultaten

N Density Degree Betweenness

Deurne 49 14% 28,72% 14,27%

Berchem 50 14% 27,97% 19,57%

Borgerhout 72 12% 41,68% 19,67%

Antwerpen-Noord 71 13% 41,57% 26,82%

16

16

Resultaten

• Deurne

• Antwerpen-Noord+• Borgerhout+/-• Berchem-

17

Resultaten

2. Hoe kunnen we de integratie van netwerken tussen hulpverleningsorganisaties verklaren?

- Verklarende sociale netwerkanalyse

- Kwalitatieve interviews

18

Governance

• Netwerk governance (Kenis & Provan, 2008)

• Drie types van netwerk governance (Kenis & Provan, 2008)

- Leidende organisatie

- Netwerk administratieve organisatie

- Zelfregulerende netwerken (shared participant governance)

19

20

Governance• Formele netwerken die gestuurd worden door

één enkele ‘leidende organisatie’ of ‘NAO’

• Het meest effectieve netwerk = lage densiteit en hoge centraliteit

• Hoe meer gecentraliseerd leidende organisatie en hoe minder contacten tussen perifere organisaties, hoe meer effectiever het netwerk

• Besluit: belang van leidende organisatie en formalisering van relaties

• Zie ook: Provan & Milward (1995): Provan & Sebastian (1995); Lemieux-Charles e.a. (2005) Rosenheck, e.a. (1998; 2001); Morrissey e.a. (1985)

21

Governance• In Antwerpse districten: welzijnsoverleg als

een zelfregulerend netwerk

- Overlegmomenten tussen verantwoordelijken van organisaties

- Informatie uitwisselen tussen organisaties

- Bevorderen van ‘samenwerking’ tussen organisaties in verschillende districten

22

Governance

• Wat is de relatie tussen een shared participant governance (welzijnsoverleg) en de integratie van een netwerk tussen hulpverleningsorganisaties?

23

Governance

Netwerk Integratie Governance

Deurne Sterk ?

Berchem Zwak -

Borgerhout Gemiddeld ?

Antwerpen-Noord

Sterk ?

24

Governance

Netwerk Integratie Governance ?

Deurne Sterk +

Berchem Zwak -

Borgerhout Gemiddeld +

Antwerpen-Noord

Sterk n.s.

25

Sleutelorganisaties

• Wat is de invloed van centrale en sleutelorganisaties op de integratie van een netwerk tussen hulpverleningsorganisaties?

26

Sleutelorganisaties

• Brokers of sleutelorganisaties(Burt, Fernandez & Gould)

• Bevinden zich op sleutelposities in het netwerk

• Sterke invloed op de netwerkintegratie

• Het ‘gedrag’ van de broker is doorslaggevend (Marsden & Link, 1982)

• Onderscheid tussen organisaties met een generalistische of een specialistische domeinafbakening

- Generalisten: holistisch perspectief op cliënten, werken op verschillende probleemdomeinen of hulpvragen

- Specialisten: specialiseren zich in één probleemdomein of hulpvraag

27

Sleutelorganisaties

• Generalistische netwerkers- Laagdrempelig onthaal, vraagverheldering, doorverwijzing en

toeleiding naar specialistische organisatie

• Generalistische ondernemende organisaties: - Netwerkers + intensieve begeleiding

• Coöperatieve strategieën

- Contextualiseren

- Ondersteunen van de cliënt

- Onderhandelen

28

29

Sleutelorganisaties

Netwerk Integratie Governance Generalistische Sleutel-

organisaties

Deurne Sterk + Veel

Berchem Zwak - Weinig

Borgerhout Gemiddeld + Weinig

Antwerpen-Noord Sterk n.s. Veel

30

Besluit

Integratie

Coördinatie

Welzijnsoverleg: Voorstelling en

structurele thema’s

Sleutelorganisaties

Generalisten: netwerkers en ondernemende

organisaties

31

Verder• Theoretisch kader

- Typologie van hulpverleningsorganisaties

- Perspectieven op netwerken

- Governance

• Welzijnsoverleg in vier districten

- Historiek

- Inhoud

• Identificatie van de sleutelorganisaties in vier netwerken

- Consensus tussen deze organisaties

- Typologie

- Strategieën

32

33

• Bedankt!

• Peter.Raeymaeckers@uantwerpen.be