Toeleiding van werklozen naar werk

Een veranderd perspectief

Els Sol

AIAS Conferentie ‘Aan het werk?!’, Amsterdam 1 juli 2016

1 juli 2016 / 2 #AIASconf

Vechten voor werk?

• Wat is er aan de hand met de toeleiding naar werk?

• Onderliggende oorzaken en effecten

• Mogelijke oplossingsrichtingen

Opzet

Verschuivingen

op de arbeidsmarkt

en de overgang

van werkloos naar

werk

Ontwikkeling van de werkzame beroepsbevolking naar type contract

Overgang van flex naar WW

Aandeel flexschil dat na …tijd geen werk heeft

Werklozen die een jaar later werken, naar arbeidsrelatie

Werknemers en werkhervatters naar type contract een jaar later, 2014

Herhalingswerkloosheid

Onderliggende oorzaken

en effecten

EPL voor werknemers met een vast contract, 1990-2013

EPL voor werknemers met een tijdelijk contract, 1990-2013

Gemiddelde wig , alleenstaande, in procenten, 2015

- Passief naar actief : Overheid omgetoverd van inkomenswaarborger tot een actieve ontwikkelaar van human capital en promotor van werk (Bonoli 2013)

- Oiv crisis in plaats van zoeken structurele oplossingen accent op efficiency en de kosten van publieke diensten en verdere versobering van de bijstand en ww

Kenmerken (Considine, Lewis, O Sullivan, Sol 2015) :

- de ontwikkeling naar drang en dwang in de bijstand en werkloosheidsuitkeringen ‘work first’, met als recente tegenbeweging het verschaffen van een onvoorwaardelijke bijstand

- Managementachtige manier van denken waarin veelal aanbodgerichte transformatie van de organisatie van de sociale zekerheid met als doel meer mensen aan het werk via gedragsverandering van de uitkeringsgerechtigde (motivatie als belangrijkste obstakel)

- Sterkere focus op het behalen van door van hogerhand vastgestelde plaatsingscijfers legt accent op meest veelbelovende cliënt en ontneemt vrijheid aan personeel op de werkvloer om op de persoon toegespitste technieken toe te kunnen passen en daarmee werkzoekenden bij hun zoektocht naar werk vooruit te helpen (maatwerk)

- Sterk accent op zelfredzaamheid, ook bij kansarme werkloze, overheid enkel nog facilitator

Veranderingen in de activering en re-integratie

-> de kosten van de publieke dienstverlening en het recht om er gebruik van te maken zijn momenteel meer omstreden zijn dan ooit tevoren

-> Het is willen of kunnen: selectie voor in plaats van werkenderwijs tijdens arbeidstoeleiding ( -> haalt te weinig uit de kansarmen) (Sol , Glebbeek 2011 Sol& Kok 2014)

> Spiegelen door beleid: ‘draaideurcontracten’ in plaats van duurzaam aan het werk helpen

-> herhalingswerkloosheid met als gevolg grotere onzekerheid

-> activering werkt als accelerator van de ingezette ontwikkeling naar flexbanen

-> toeleiding naar arbeid van kansarmen wordt daarmee steeds meer sisyphus arbeid

Gevolgen verandering activering en re-integratie

Mogelijke

oplossingsrichtingen

Doel : regulier betaalde arbeid Reden: Arbeid is meer dan inkomen, geeft ook status, identiteit, sociale waardering, zelfontplooiing Dat betekent/daaruit volgt: - Geen basisinkomen als dat betekent alternatief voor

werk (werk gereduceerd tot inkomen)

- Geen parallelle markt als dat betekent dat re-integratie overbodig wordt geacht

- Geen vrijwilligerswerk als dat gezien wordt als eindstation

Arbeid

Vier oplossingsrichtingen:

1 Realiseren minimumstandaard re-integratie dienstverlening

2 Verhoging professionaliteit uitvoeringsorganisatie

3 Zoeken van aansluiting bij werkgevers

4 Basisbanen of iets dat daarop lijkt?

Wat dan wel?

• Decentralisatie naar gemeenten -> Focus op ‘beloftevolle’ cliënten

-> Focus op goedkope interventies

- begeleiding , -korte (sollicitatie) cursussen

• Probleem: Participatiewet draagt niet type dienstverlening op -> te vrijblijvend

Financiële prikkel niet parallel aan maatschappelijke doelstelling

Externe effecten niet geïnternaliseerd door politiek proces

-> Oplossing: Landelijke minimumstandaard re-integratiedienstverlening

voordeel: verbetering match , minder willekeur, minder vrijblijvendheid in uitvoering, transparantie

nadeel : weerstand gemeenten, politiek gevoelig?

Minimumstandaard toeleiding naar arbeid (1)

• Uitgangspositie: -> relatief hoog scholingsniveau coaches/klantmanagers NL

-> relatief hoog niveau autonomie werkvloer NL (Considine, Lewis,Sullivan, Sol 2015)

-> belofte meer ruimte voor professionals / maatwerk(SZW , Donner)

• Probleem: inperking door bureaucratische en markt logica (vdAa, vBerkel, Polstra)

beperkt professioneel gebruik autonomie

beroepsopleiding (HBO) weinig aandacht (effectieve )toeleiding

• Oplossing: -> ontwikkel evidence based werken in samenwerking praktijk en wetenschap (Larsen) -> sterk professioneel handelen

-> maak professionalisering centraal onderdeel in (HRM beleid en aansturing van )uitvoeringsorganisatie -> werk aan context professional

-> faciliteer als centrale overheid met geoormerkt innovatiebudget

Professionaliseren: Investeren in verbetering uitvoering (2)

• Probleem:-> Aanbod gericht re integratiebeleid voor kansarme werkzoekende -> onvoldoende toeleiding naar arbeid gericht op de match

-> Werkgevers onvoldoende betrokken bij toeleiding

-> Cultuur: Kwaliteit dienstverlening NL lang onvoldoende aandacht politiek (Sol 2015)

• Oplossingen:

Intermediair: -> Zet meer effectief instrumentarium zoals indirecte sollicitatie levert meer plaatsing werkenderwijs via o.m. proefplaatsing, werkervaring (Sol & Kok 2015)

Werkgever: -> Zorg voor verbinding tussen MVO en regulier personeelsbeleid

-> In antwoord op de vele flex leg verantwoordelijkheid bij werkgevers voor meer duurzame banen -> van vrijwillig (MVO ) tot verplichting in de zin van uitbreiding van goed werkgeverschap (art. 7:611 BW)

Betere aansluiting bij werkgevers (3)

• Wat als regulier werk geen alternatief is ?

• Banen: Maak meer banen beschikbaar, die nog niet door de markt worden opgepakt voor laagproductieve en gehandicapte werknemers middels compensatie

• Condities: Arbeidscontract met minimumloon (prikkel overstap naar beter betaalde banen) , incl. verzekering tegen arbeidsongeschiktheid en ziekte (eigen cao)

• Toeleiding naar arbeid = noodzakelijk onderdeel match -> rol intermediairs !

Maar hou de deur naar reguliere betaalde arbeid open voor wie kan en wil

Laatste resort: Beschut werk, basisbaan? (4)

1 juli 2016 / 23 #AIASconf

Vecht voor werk!

DANK U