dinsdag19 maart 2019

STEWARDESS GETUIGT OVER HARDERE AANPAK VAN RUIM 415.000 LANGDURIG ZIEKEN

Ze zijn met meer dan 415.000 en onze regering wil hen allemaalzo snel mogelijk opnieuw aan de slag. Net daarom werdende langdurig zieken in ons land de voorbije jaren strenger aan-gepakt. Maar of dat écht helpt? Stewardess Karin getuigt overde draaikolk waarin langdurig zieken steeds vaker terechtkomen.«Mogen mensen nog in hun eigen tempo genezen?»

• JEROENBOSSAERT»

arin Mangelschots,een 51 -jarigealleenstaandemoedervan eenzoontje van negen,werkte 24 jaar als

stewardess toen haar lichaam in dezomer van 2013 om onverklaarbarereden crashte. Vanaf dat moment begoneen strijd tegen haar ziekte en tegen deonverschilligheid in onze maatschappij.«Ik weet wat de mensen zeggen als jejaren ziek thuiszit», vertelt de vrouwuit Geel. «Ik heb het zelf meegemaakt.'Ze heeft dat goed gezien', klonk hetachter mijn rug. 'Ze zit op haar gemakjethuis en krijgt geld om niks te doen!'»Karin is ervaringsdeskundige. Ze weetwat er gebeurt als een samenlevingzieken beschouwt als luiaards diegeactiveerd moeten worden en als eenregering vooral maatregelen neemtdie de druk opvoeren. «Ik droom ernochtans van om opnieuw te kunnenwerken. Niks zou mij gelukkiger maken.Maar ik moet het eerst wel kunnen.»Ze merkt dat de mentaliteit de voorbijejaren langzaam is gewijzigd en dat erminder begrip is voor wie in zijn eigentempo wil genezen. «Dat komt ondermeer door onwetendheid, denk ik.Veel mensen hebben geen flauw benulvan wat er allemaal op je afkomt als jechronisch ziek bent. Ook politici niet.»Karin wil haar verhaal delen. «Want hethuidige systeem draait vierkant. Hetmaakt je zelfs alleen maar zieker.»

ZoekertjeDe loopbaan van Karin begint in 1989wanneer ze reageert op een zoekertjein de krant: 'Delta AirTransport zoektstewardess'. Voor de 22-jarige studentecommunicatiewetenschappenisvliegen nooit een droom geweest, maarde vacature prikkelt haar verbeelding.Ze solliciteert en krijgt de job bij dedochtermaatschappij van Sabena. Karinvliegt als stewardess heel Europa ronden schopt het beginjaren 90 tot hoofd-stewardess. Ze maalt lange dagen en isvaak weg van huis, maar houdt van haarjob. Na het faillissement van Sabenastapt ze over naar Brussels Airlines enook daar loopt alles op rolletjes. Pas

Ik weet wat de mensenzeggen als je jarenziek thuiszit, 'Ze heeftdat goed gezien:ze krijgt geld omniks te doen!' Terwijlik ervan droom omopnieuw te kunnenwerken. Niks zou mijgelukkiger makenwanneer in 2010 haar zoon geborenwordt, besluit ze het rustiger aan tedoen en gaat ze parttime werken.«Er zijn maar weinig stewardessen diekunnen zeggen dat ze meer dan 20 jaarvoltijds gewerkt hebben», stelt ze fier.«Maar toen mijn zoontje erbij kwam,kon ik het niet meer maken om driedagen na elkaar van huis weg te zijn.»De overgang van voltijds naar halftijdswerk verloopt vlot en Karins carrièrebij Brussels Airlines lijkt er één voor hetleven. Tot haar lichaam daar eind 2012plots anders over beslist. De start vaneen lijdensweg. «Het is begonnen meteen zware verkoudheid waar ik maar

niet van afgeraakte. Mijn neus liepvoortdurend, ik had hoofdpijn en waszeer vermoeid. Maanden aan een stukliep ik van het ene kwaaltje naar hetandere.» Karin sleept die ziektes begin2013 voortdurend met zich mee, maarblijft werken. Tot het niet meer verant-woord is. «Ik herinner mij nog dat weeens in Madrid landden en dat ik zó bleekzag dat de captain een dokter wilde latenkomen. Ik verloor ook voortdurend mijnstem. Soms al na één dag werken. Alshoofdstewardess is het onmogelijk omje job uit te voeren als je amper kanspreken.»

Plots moest ik mijaanmelden bij deadviserende geneesheervan het ziekenfonds,Maar die nieuwe artsonderzocht mij niet,Ze ritselde wat metpapieren en maaktenotities, Slechtsaf en toe stelde zeme een vraag, Naeen kwartier stondik buiten, Haar verdict:arbeidsgeschiktDe arbeidsgeneesheer vindt het inaugustus 2013 welletjes en stuurt Karinmet ziekteverlof. Opdat moment startvoor haar de zoektocht naar een remedie.Hoe sneller ze die heeft, hoe sneller degenezing kan beginnen en hoe snellerze opnieuw haar werk kan opnemen.Dat valt echter tegen. «Ik heb jaren rond-gezworven. Geen enkele dokter konzeggen wat er exact aan de hand was ofhoe ik beter kon worden.» Karin ervaartzo de eerste, grote hindernis waar lang-durig zieken over moeten: de juistediagnose vinden. Het zal haar twee jaarkosten voor ze min of meer geholpenwordt. Twee jaar die verloren gaan endie een snelle terugkeer naar het werkonmogelijk maken.

RolstoelIn eerste instantie klopt de stewardessaan bij haar huisarts. Die gaat uit vanklierkoorts, maar wanneer ze ook lastkrijgt van gewrichtspijnen en geheugen-problemen, komt plots het chronische-vermoeidheidssyndroom(cvs) in zicht.Een diagnose die omstreden is. Nietzelden wordt cvs gebruikt om patiëntenmet een onduidelijk ziektebeeld tocheen etiket te kunnen opkleven. Bij Karinwordt de diagnose in het UZ Leuven inseptember 2014 bevestigd. Ze schriktechter van de manier waarop men datdoet. «Een assistente vulde een vragen-lijst in en stuurde mij door naar eenpsycholoog voor gedragstherapie. Datwas alles. Ik moest leren omgaan metmijn beperkingen. Eigenlijk zei men mij:'Je zal niet meer genezen, dus leer ermaar mee leven.'Zeer confronterend.»Karin weigert zich neer te leggen bijhaar situatie, maar takelt ondertussenwel verder af. Niet het minst omdatde dokters haar in afwachting van depsychologische behandeling voor cvsantidepressiva laten slikken. «Ik voeldemij nochtans niet depressief. Maar alsmen voortdurend zegt dat het allemaaltussen je oren zit, dan begin je dat op

«Het begon met een zwareverkoudheid. Maanden aaneen stuk liep ik van het enekwaaltje naar het andere»,zegt Karin Mangelschots.Klierkoorts, denkt deeerste dokter. Cvs, is hetvolgende oordeel. De échtediagnose-deziektevan Addison en de auto-immuunziekte lupus -valt pas als ze al meer dantwee jaar thuiszit. Foto PN

den duur wel tegeloven. Dus slikte ikbraafjes de medicatie.»De bijwerkingen van die pillen doenKarins gezondheid meer kwaad dangoed. Ze takelt zodanig af dat ze tot tweekeer toe in het ziekenhuis belandt. Zeverliest zienderogen gewicht en heeftdagen waarop ze roerloos in bed blijftliggen. «Ik kon mijn benen soms gewoonniet meer bewegen en had op eengegeven moment een rolstoel nodig.»Meer dan anderhalfjaar nadat ze doorde arbeidsgeneesheer van BrusselsAirlines met ziekteverlof is gestuurd, isKarin zieker dan ooit.Na veel omzwervingen komt ze bij eenendocrinoloog terecht. Die neemt haarsymptomen ernstig en ontdekt datKarin meteen slecht werkende bijnierzit. Haar diagnose wordt begin 2015bijgesteld naar de ziekte van Addison.Bovendien blijkt ze ook te lijden aan deauto-immuunziekte lupus. Eindelijkkan de genezing beginnen. Karin zit danechter al meer dan twee jaar ziek thuis.Ze wordt beter dankzij de behandeling

Datmaaktje alleenmaarzieker»

van haar endocrinoloog en de rolstoelkan aan de kant, maar ze recupereertuiterst traag. De specialist die haaropvolgt, heeft weinig andere keuzedan haar arbeidsongeschiktheid voort-durend te verlengen.

Van kastje naar muurTerwijl Karin tussen 2013 en 2016 vanhet kastje naar de muur gestuurd wordtdoor artsen, broedt men in de Wetstraatop plannen om mensen in haar situatiesneller weer richting arbeidsmarkt teduwen. De regering-Michel is immersvastberaden om het aantal langdurigzieken terug te dringen. Het toverwoorddaarvoor is 're-integratie'. De regeringgaat ervan uit dat tussen de honderd-duizenden patiënten die momenteeleen ziekte-uitkering ontvangen nog teveel mensen zitten die perfect zoudenkunnen werken. En dus wordt de drukopgevoerd. De ziekenfondsen wordenvia financiële incentives aangemoedigdom mensen opnieuw aan de slag telaten gaan en ook bij de adviserende

geneesheren — de artsen die beslissenover arbeidsgeschiktheid — verwachtmen een mentaliteitswijziging. Zemoeten voortaan veel actiever samen-werken met de arbeidsgeneesherenom werknemers terug aan het werkte krijgen. Karin zal ondervinden hoegenadeloos men daarbij soms te werkgaat.«In de zomer van 2017 moest ik mij plotsaanmelden bij de adviserende genees-heer van het ziekenfonds voor een check-up.» Dat moet van de CM echter gebeurenbij een andere geneesheer dan degenebij wie ze voordien altijd geweest is. «Ikvond dat vreemd, want die dokter kendemijn medisch dossier ondertussen zeergoed.» De check-up verloopt in eenvreemde sfeer. De nieuwe arts onder-zoekt Karin niet en houdt het kort.«Ze ritselde wat met de papieren inmijn dossier en maakte notities op haarpc. Slechts af en toe stelde ze mij eenvraag.» Na een kwartier staat Karin al-weer buiten en enkele weken later valthet verdict in haar brievenbus: ze is in

Toen ik het oordeelaanvocht en bijde gerechtsdeskundigemoest verschijnen,leek dat eerdereen kruisverhoordan een medischonderzoekéén klap 'arbeidsgeschikt' en moet zichaanmelden bij Brussels Airlines. Daarwacht haar een re-integratietraject.

In paniek«Ik sloeg in paniek. Al jaren bevestigdenalle artsen dat ik nog te ziek was om tewerken, maar nu beweerde die ene artsplots het tegenovergestelde.» Karin isin september 2017 al beter dan op haar

absolute dieptepunt in 2015, maar zeis nog lang niet gezond. «Als ik één dagactief was, dan moest ik daar drie dagenvan recupereren.«Toch vindt het zieken-fonds dus dat ze aan de slag moet. Destewardess wordt twee weken latergeschorst als langdurig zieke en moetzich in principe aanbieden bij BrusselsAirlines. Karin weet echter dat dearbeidsgeneesheer haar daar nooitgezond zal verklaren. «Andere doktershadden al tegen mij gezegd: 'Vergeethet datje nu al opnieuw als stewardesskan gaan werken.'» Karin vreest dathaar ontslag op haar wacht als ze tevroeg terugkeert. Geen ongegrondevrees, want de voorbije twee jaarontsloegen werkgevers meer dan 60%van de werknemers die na een lang-durige ziekte een re-integratieprocesopstartten. Door nieuwe wetgevingheeft Karin bovendien ook geen rechtmeer op een ontslagvergoeding. Haar24 gezonde werkjaren tellen niet meermee. «Maar daar is het mij niet om tedoen. Ik wïl geen ontslag. Ik wil nogwerken, maar pas als ik opnieuwgezond ben.»Als ze dat wil, rest haar geen keuze:ze moet in beroep gaan bij de arbeids-rechtbank. Die beslissing heeft grotegevolgen voor haar uitkering, want dieslinkt in één klap van 900 naar 550 euro.En dat voor een alleenstaande moedermet een jong kind. «Ik begrijp niet hoeje daarvan moet rondkomen. En alhelemaal niet hoe je daar een dure,juridische procedure mee financiert.»Meteen ontdekt Karin de tweede grotehindernis voor langdurig zieken: dequasi onmogelijke strijd voor de recht-bank. Want deze mensen hebben zeldende middelen of energie om een juridischew/Jj/ag-JtgtJi/fv-atin te vatten. Net vanwege die situatie is het heel verleidelijkom mee te stappen in het verhaal van degratis bijstand die het ziekenfonds zelfaanbiedt. Juridisch is dat nochtans eenabsurde situatie: je vecht de beslissingvan een arts van het ziekenfonds aanvia een advocaat van datzelfde zieken-fonds. En toch gebeurt het in duizendengevallen in ons land. Ook Karin laat zicheen advocaat van de CM aanpraten. «Alsje rondkomt van een uitkering, neem jedat zonder na te denken aan.»

Advocaat? Nooit ontmoetDe CM heeft juristen in dienst die voorpatiënten een zaak voor de arbeidsrecht-bank opvolgen, maar een persoonlijkeservice krijgje niet. «Ik heb die advocaatgeen enkele keer ontmoet. Alles ging perbrief.» Bij de juridische dienst van de CMbevestigen ze dat ze geen tijd hebben omde klanten allemaal te spreken. In feitedoen ze niks meer clan het papierwerk.Van een opbouw van een verdedigingis geen sprake. «Ik moest zelf maar eenarts regelen die mee wilde gaan naar decontrole door de gerechtsdeskundige.Begin er maar aan terwijl je ziek bent envan een uitkering leeft.»En dus zit Karin in mei 2018 moederzielalleen in het kabinet van de Antwerpsegerechtsdeskundige. Wie wel aanwezigis, is de arts van de CM die haar arbeids-geschikt verklaard heeft. «De hele settingwas van bij de start intimiderend», vertelt

ze. De gerechtsdeskundige legt haarop de rooster en overloopt een langevragenlijst die Karin ter voorbereidingheeft moeten invullen. «Ik heb geheugen-en concentratieproblemen, dus ik konniet altijd accuraat op haar vragen ant-woorden. Daar toonde ze weinig begripvoor. Het leek eerder een kruisverhoorclan een medisch onderzoek.» Karinmoet zich er ook uitkleden. «Ik moestmijn hoofd naar links en naar rechtsbewegen, mijn armen optillen... Ikdacht voortdurend: 'Wat heeft dat metmijn ziekte te maken?' Want uiteraardkan ik mijn armen drie keer na elkaaroptillen. Maar kunnen ze daaruit af-leiden dat ik klaar ben om te werken?»Karin vertrekt na het onderzoek naarhuis met een onbehaaglijk gevoel. «Ikvoelde mij behandeld als een oplichter.»

KafkaiaansIn september 2018 blijkt dat de gerechts-deskundige Karin officieel bestempeltals een komediante. Ze volgt het oordeelvan arts van de CM, ondanks een nieuwmedisch verslag van haar specialist dieverklaart dat Karin wel degelijk arbeids-ongeschikt is. De advocaat van de CMaanvaardt het besluit van de gerechts-deskundige klakkeloos en zal Karinzelfs niet op de hoogte brengen van deverdere procedure. Zo zal ze middenjanuari van dit jaar ontdekken dat haarzaak al gepleit is en dat het vonnis voor-zien is op 14 februari. «Niemand heeftmij dat verteld. Zelfs mijn advocaat niet.»Op Valentijn valt het te verwachtenvonnis: Karin is arbeidsgeschikt. Zemoet opnieuw aan de slag.«De hele procedure is zo onrechtvaardigdat ik het voorbije jaar opnieuw ziekergeworden ben», zegt ze zuchtend. Desituatie vreet aan haar en is allesbehalvebevorderlijk voor haar genezing. WantKarin wil genezen en opnieuw werken.«Maar mag het in mijn eigen tempo?Nu voelt het alsof ze mij koste wat het

Het voortdurendeongeloof bij debuitenwereld doet jeop den duur twijfelenaan jezelf, Men doetje geloven dat je hetje allemaal maarinbeeldt, Terwijlmijn lichaam en geestécht op zijn

kost naar mijn werkgever willen sturen,om daar dan doorgestuurd te wordennaar de werkloosheid.» Het klinktkafkaiaans. Dokter X zegt dat Karinniet kan werken omdat ze ziek is,dokter Y weerlegt dat en stuurt haar'gezond'naar de werkgever. Daar zaldokter Z meer dan waarschijnlijkoordelen dat ze tóch te ziek is om tewerken. Vervolgens zou ze haar C4krijgen en naar de VDAB moeten.Waar men haar zou zeggen dat ze moetsolliciteren, omdat ze wél fit genoegis om te werken. ledere instantie lijktte oordelen over Karins gezondheidvolgens een eigen, theoretische maat-staf, niet volgens de medische realiteit.«Het is absurd. En het gevecht tegendie situatie is enorm slopend. Het voort-durende ongeloof bij de buitenwerelddoet je op den duur ook twijfelen aanjezelf. Men doet je geloven datje gekbenten datje het je allemaal maar in-beeldt. Terwijl mijn lichaam en geestécht op zijn en ik soms dagen amperuit bed geraak.»Karin — die in hoger beroep gaat tegende beslissing van de arbeidsrechtbank— hoopt dat haar getuigenis voor anderelangdurig zieken een hart onderde riemkan zijn. En dat het politici de ogen kanopenen. «Ik begrijp dat de regering destatistieken wil laten dalen, maar datdoe je niet door mensen verdacht temaken en verplicht opnieuw naarhet werk te sturen. De meeste mensenzijn absoluut géén profiteurs. Het zijnmensen die ziek zijn en willen genezen.Mensen die vaak hard gewerkt hebben,ook. Hun gezondste jaren hebben zeaan een bedrijf en de maatschappijgegeven. Mogen ze nu dan alstubliefteen beetje begrip in ruil krijgen?»