Sportmedisch CongresK.V. Club Brugge

6 oktober 2011

Excentrisch spierwerk: principeConcentrische contractie

spier contraheert en verkort. Oorsprong en insertie komen dichter bij elkaar. Positieve dynamische contractie.

Excentrische contractie spier contraheert en verlengt. Oorsprong en insertie komen verder van elkaar te liggen.

Negatieve dynamische contractie.

Isometrische contractie contractie zonder beweging.

Oorsprong en insertie blijven op dezelfde afstand van elkaar.

Maximale excentrische kracht > maximale isometrische kracht

dit verschil kan oplopen tot zo’n 30 à 40% en wordt krachtsdeficiet genoemd.

Waarom excentrisch oefenen?Concentrisch + excentrisch trainen

=> krachtswinst, zowel voor de totale, de excentrische als de concentrische spierkracht. Deze winst is wel heel snelheidsspecifiek.

=> spiermassa.(Roig et al., 2008)

Excentrisch trainen=> versneld herstel van bvb. achilles- of

patellapeesblessure.(Rees et al., 2008)

Hoe excentrisch trainen?

Oefenvormen met enkel excentrische contracties

concentrische fase omzeilen door andere spieren te gebruiken of een andere beweging te maken om de gewenste uitgangspositie te bekomen.

Plyometrische training

combinatie van excentrische en concentrische contracties.

zo snel mogelijk overgaan van een excentrische naar een concentrische contractie.

Principe: spier die eerst uitgerekt wordt zal nadien krachtiger kunnen contraheren.

Voetbal – Excentrische contractie?

Wanneer?Tijdens de laatste fase van de swingfase

remmen de hamstrings de knie extensie af (meest excentrisch) en de late steunfase (minder excentrisch).

Na hielcontact worden ze een actieve extensor van de heup (concentrisch).

Hypothese: meeste hamstringletsels bij de omschakeling van excentrisch naar concentrisch

: zowel zwaaifase/late steunfaseversnellen/vertragen

maximale snelheid

Fase 2: linker been (concentrisch heupextensie) en fase 4 rechter been (excentrisch afremmen knieextensie)

Ook tijdens de aanvang van de steunfase, treden vaak hamstringletsels op.

Normaal fungeert de gluteus maximus als primaire extensor van de heup.

Bij inhibitie, zwakte of vertraagde aansturing van de gluteus maximus, moeten de hamstrings dit compenseren.

Te zwakke spier risico blessures op einde zwaaifase thv spier-peesovergang en spierbuik

=> Nood aan excentrische training!! Gevolg: blessures door specifieke

aanpak

Strain van de M. Hamstrings

• 20%-30% spierletsels voetballers.• Hoge recidiviteit (20-30 % na 6 wkn)• letsels: bij excentrische contracties door repetitieve microtraumata (2/3 biceps fem)•Vnl. einde swingfase/late steunfase• Heel vaak RE-INJURY.•De grootste risicopredictor : OUD HAMSTRINGLETSEL

Risicofactoren Oud hamstringletsel!

Vermoeidheid en spierzwakte

=> Excentrisch afremmen!!!

Verminderde lenigheid en spierverkortingen, rompinstabiliteit

Instabiel bekken

Risicofactoren Zwakte/inhibitie van gluteus maximus

(overbelasting hamstrings)

Plotse krachttoename of versnellingen (voetbal, sprongsporten, racketsporten, athletiek)

Onvoldoende opwarming

Verstoorde Quadriceps/Hamstring-ratio in kracht (60 % bij 60°/s en 70% bij 240%/s)

Lage Peak Torque Hamstrings

Peak Torque Hamstrings

Time history of peak eccentric hamstrings torque (T) during the soccer-specific intermittent protocol

Peak torque (maximale kracht) van de M. Hamstrings

komt voor op het einde van de extensie PT neemt af bij blessure van de M.

Hamtrings (naar flexie toe). PT verschuift in de richting van extensie

na het volgen van een plyometrisch oefenprogramma.

(Van Ginckel et al., 2008)

Risico blessure : einde van elke helft + begin tweede helft

Oorzaak => vermoeidheid en passieve karakter ‘rust’

Risico blessure bij toegenomen vermoeidheid

geen herstel excentrisch vermogen van Hamstring

Oplossing: Excentrisch trainen zodat de spieren beter bestand zijn tegen deze vermoeidheid.

: Korte rewarming-up, zoals fietsen, net voor het einde van de rust.

Excentrische oefentherapie bij profvoetballers.Positieve gevolgen:

Blessures Prestaties Excentrische oefening in cool-down >

excentrische oefening in opwarming (Small, 2009).

DOMS (delayed onset muscle soreness)vermijden: progressieve integratie excentrische oefeningen (Brughelli, 2009).

6 weken plyometrische training

excentrische peak torque van de M. Hamstrings angle of peak torque van de M. Hamstrings

oorzaak co-contractie van de M. Hamstrings in de rol van stabilisatoren van de knie tijdens de plyometrische oefeningen.

(Van Ginckel et al., 2008)

Excentrische oefeningen in de revalidatieExcentrische contracties versnellen het herstel

van peesletsels (vb. achilles- of patellapees).

Oorzaak: bij excentrische krachtlevering fluctuerend patroon (ont)lading

spier

Deze fluctuaties: stimulus tot hervorming van het peesweefsel

en dus bevordering herstel .(Rees et al., 2008)

Excentrisch trainen prikkel voor fibroblasten en de aanmaak van nieuw collageen weefsel.

=> vezels positioneren zich beter en neovascularisatie (extra bloedvaatjes) en neurale ingroei verdwijnen.

=> de pees wordt dunner doordat de hoeveelheid matrix afneemt.

Excentrische trainen toename van het aantal sarcomeren in de spiervezels (histologische invloed).

=> angle of peak torque verschuift naar extensie zodat er minder microtraumata ontstaan.

(Van Ginckel et al., 2008)

Degeneratieve processen in de pees nood aan anaërobe belastingstofwisseling in de pees wordt bevorderd

= krachttraining.

Uit de literatuur blijkt dat een excentrisch trainingsprogramma de beste resultaten oplevert.

(Mafi et al, 2001; Nugteren, 2003).

Patellatendinopathie

excentrisch trainen is effectief op korte termijn (<15 maanden).

effect van excentrische training op lange termijn moet nog onderzocht worden.

beste resultaat bij langzaam uitgevoerde unilaterale squat met lichte pijn acceptatie en graduele verhoging van belasting.

(Phaff S., 2006)

In het voetbal vaak problemen bij volgende peesstructuren:

M. QuadricepsM. HamstringsAchillespeesM. Adductor

Deze structuren hebben nood aan excentrische oefentherapie (zowel curatief als preventief!).

Oefeningen: M. QuadricepsSquatten onder een hellingshoek van 25°,

terug opduwen op ander been of met behulp van armen.

beter dan op vlakke ondergrond want op deze manier worden heup- en enkelspieren uitgeschakeld.

=> hogere belasting op patellapees.(Purdam et al.,2004; Kongsgaard et al.,2006)

Met rugzak om de belasting zwaarder te maken, dus pas voor later in het revalidatieproces.

Staan op een verhoog en voorwaarts afstappen, terug opstappen met ander been.

Uitvalspas naar voor, excentrische werking door afremmen

van de beweging.

Uitvalssprong naar voor. Idem als vorige oefening, maar met sprongbeweging ipv een stap naar voor.

TRX hangen en steunen op 1 been, dan zachtjes laten zakken. Rechtkomen op ander been.

Beweging zoals op deze foto, maar dan met rechter been gestrekt naar voor en vertrekkend vanuit staande positie.

Oefeningen: M. HamstringsNordic hamstring oefening

sporter laat zich gecontroleerd zakken en komt terug naar beginpositie met behulp van de handen.

Sporter in buiklig met gebogen knie, thera-band trekt naar extensie. Sporter laat deze beweging gecontroleerd toe.

Sporter op pendelbank, gewicht duwt been naar extensie. Sporter laat deze beweging

gecontroleerd toe.Terug naar beginpositie door

gewicht met de hand (hendel)/ 2 benen te verplaatsen.

Oefeningen: M. Triceps Surae - AchillespeesSporter staat op verhoog met gestrekt been

en voet in plantairflexie. Vanuit deze positie laten zakken zodat voet in dorsiflexie komt. Zo wordt M. Gastrocnemius belast.

(bron: Van der Plaat, 2006)

Idem vorige oefening, maar dan met geplooide knie. Op deze manier wordt de M. Soleus belast. Opduwen tot beginpositie met andere voet, idem bij vorige oefening.

(bron: Van der Plaat, 2006)

Sporter in langzit, voet in plantairflexie. Theraband rond voet en dan langzaam tot in dorsiflexie laten komen. Zowel met gestrekt als met gebogen been.

(bron: http://www.mtchuizen.com/tendinoseachilles.php)

Excentrisch trainen d.m.v. krukje/traptrede van de Triceps surrae.

Terug door opduwen ad muur /sportraam(bron: thesis Everdeen J. et al., 2006)

M. Adductor1) 2)

Op Flow In gecontroleerde abductie van het been uitvoeren, adductoren controleren deze beweging.

1) 2)

Met de benen in lichte abductie en exorotatie een squat uitvoeren, met krachtbal in de handen.

1) 2)

Therapeut trekt het been naar abductie, de sporter laat deze beweging gecontroleerd toe, dit kan door excentrisch werk van de adductoren.

1) 2)

Therapeut duwt de benen naar abductie, de sporter laat deze beweging gecontroleerd toe, dit kan door excentrisch werk van de adductoren.

Met de benen in lichte abductie en exorotatie een squat-beweging uitvoeren met een bal achter de rug.

Oefeningen: schouderExcentrische training van de Rotator Cuff (M.

Supraspinatus)

beginpositie hand naar schouder brengen laten zakken in en dan recht omhoog steken

scapulair vlak

(bron: www.revalidatieherentals.be)

Excentrische training van de Rotator Cuff (M. Supraspinatus)

1) beginpositie 2) met beide handen abductie in scapulair vlak

3) contralaterale hand lossen 4) zachtjes laten zakken in scapulair vlak.

(bron: www.revalidatieherentals.be)

Excentrisch trainen van de M. Deltoideus.

beginpositie

elevatie hand

halter laten zakken in vlak loodrecht op lichaam

(bron: www.revalidatieherentals.be)

Excentrisch trainen van de M. Infraspinatus.

beginpositie, met theraband tussen knie en hand, arm reeds in exorotatie

eerste knie strekken en dan arm rustig van exo- naar endorotatie laten komen

(bron: www.revalidatieherentals.be)

Oefeningen tenniselleboog.Excentrisch trainen van pols dorsiflexoren.

het gewicht met andere hand optillen naar beginpositie, zijnde maximale dorsiflexie

het gewicht langzaam en gecontroleerd laten

zakken

na het bereiken van de eindstand (palmairflexie) terug naar beginpositie brengen

(bron: www.tenniselleboog.nl)

Excentrisch trainen van pols dorsiflexoren.

beginpositie, theraband nog niet onder spanning

theraband trekt naar palmairflexie en dorsiflexoren laten dit gecontroleerd gebeuren

(bron: www.tenniselleboog.nl)

Buikspieren1) 2)

De benen op de Flow In, vervolgens gecontroleerd laten uitzakken. De buikspieren moeten excentrisch werken om dit toe te laten.

1) 2)

De handen zacht vooruit brengen op de Flow In, opnieuw werken de buikspieren excentrisch om deze beweging gecontroleerd te kunnen uitvoeren.

1) 2)

Therapeut gooit de benen weg, de sporter remt deze beweging af en laat de benen gecontroleerd zakken.

1) 2)

Sporter zit op de bal. Terwijl hij achterover leunt vangt hij de krachtbal, op deze manier ondergaan de buikspieren een extra excentrische belasting.