SPONTANE STADSONTWIKKELINGover stadsgebruik en

stadsplanning

Stijn OosterlynckStijn.Oosterlynck@ua.ac.be

Centrum OASeS, Universiteit Antwerpen

VANWAAR SPONTANE STAD?

Spontaniteit versus (geplande) grootschaligheid en standaardisering

‘Grote verhalen’ en ‘utopieën’ van 20ste eeuw zijn verdwenen, maar stadsontwikkeling blijft grootschalig

(Gert Urhahn’s Manifest voor de Spontane Stad)

VANWAAR SPONTANE STAD?

Spontaniteit versus planning, regelgeving en regie

Geen blauwdruk, maar kansenkaarten. Geen strakke regie maar zelforganisatie. Geen regelgeving maar onderhandeling.

Stadsgebruiker en zijn/haar noden en ambities centraal stellen in stedelijke

ontwikkeling

Gedreven door mensen die zich organiseren rond en handelen naar

aangevoelde noden en gedeelde ambities

SPONTANE STAD?

Spontane stadsontwikkeling in Wondelgemse Meersen, 2009-2010

• v

Spontane stadsontwikkeling in Turkije: gecekondu (vanaf jaren 1950)

Stelling #1

Spontane stadsontwikkeling is een indicator van een menselijke

behoefte die noch door de markt noch door de staat adequaat

gelenigd wordt.

Stelling #2

Spontane stadsontwikkeling eist recht op de stad op. Stedelijke hiërarchieën en regels worden in vraag gesteld. Daarom wordt

spontane stadsontwikkeling dikwijls als bedreigend ervaren.

DOK: tijdelijk (creatief) ruimtegebruik

Stelling #3

Spontane stadsontwikkeling vergt een flexibele omgang met regels en plannen. Dat werpt onvermijdelijk de vraag op wiens spontaniteit en

creativiteit selectief gedoogd wordt door markt en/of staat.

Stelling #4

Spontaniteit is het breekijzer voor alternatieve stedelijke

middenklassers om zich (deel van) stedelijke ruimte toe te eigen.

Spontane stadsontwikkeling: koterijen, lintbebouwing, baanwinkels

Stelling #5

Spontane stadsontwikkeling gaat niet over de allerindividueelste

expressie van de allerindividueelste aspiratie, maar wordt gedreven

door een gedeelde nood en gedragen door een collectieve visie

en actie.

En in Gent?

Stadsontwikkeling moet ambities en noden van huidige bewoners en

gebruikers van stad centraal stellen. Nu zijn fysiek-ruimtelijke opportuniteiten, analyse,

instrumenten en programma meestal leidend en holt sociale luik erachter

aan.

En in Gent?Stijgende vastgoedprijzen en

populariteit van Gent plaatsen druk op de ruimte voor spontaniteit. Stad moet ruimte voor spontaniteit en creativiteit vrijwaren (goedkoop,

regelarm en toegankelijk).

En in Gent?

Spontane stadsontwikkeling is een uiting van het opeisen van het recht om mee de stad te maken. Stad moet daar open voor staan, zolang het publiek karakter van de stad versterkt wordt. Stad moet

erover waken dat tolerantie voor spontaniteit en creativiteit niet sociaal

selectief is.

En in de Oude Dokken?

• Stadsontwikkeling startte er niet vanuit sociaal ontwikkelingsproces (maar vanuit ruimtelijke analyse)• RUP creëert weinig ruimte voor

spontaniteit en creatieve experimenten• Beter/blijven bewaken wiens

spontaniteit en creativiteit er een plaats krijgt