De Onderwijssectorverbonden in Openheid

Noordwijkerhout, 19 juni 2009

Erwin Folmer, programmabureau NOiV

4NOiV bouwt mee aan de e-overheid

NOiV

Programma

� Begrippen en context

� Actieplan Nederland Open in Verbinding (NOiV)

� Wat betekent dat voor het onderwijs?

� Aan de slag!

~ 30 mins

Begrippen en context

# 1

Interoperabiliteit (EIF)

"Interoperability means the ability of information and communication technology (ICT) systems and of the business processes they support to exchange dataand to enable the sharing of information and knowledge ".

European Interoperability Framework, IDABC 2004

European Communities. (2004). European Interoperabi lity Framework http://europa.eu.int/idabc/en/document/3761

Interoperabiliteit (NOiV)

“Het Kabinet spreekt van interoperabiliteit als het vermogen van (informatie)systemen om op elektronische wijze gegevens en informatie te kunnen uitwisselen binnen en tussen organisaties.“

Actieplan 'Nederland Open in Verbinding', 2007

Nederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open Source Software bij de (semi-)publieke sector, 2007

Strategisch belangvan interoperabiliteit

Maatschappelijke vraagstukken, voorbeelden:

Patienten/Medicatie/Kind/Verwijs Index Risicojonger en/Schooluitval/etc. Dossiers

Regelhulp, Dienstenrichtlijn, BasisRegisters

Rampen

Economische vraagstukken, voorbeelden:

E-Factureren (600 mln)

Haven Rotterdam

Uitzendbranche (100 mln)

Interoperabiliteit

Het vermogen van (informatie) systemen om op elektronische wijze gegevens en informatie uit te wisselen binnen en tussen organisaties.

Wetgevende interoperabiliteit

Organisatorische interoperabiliteit

Semantische interoperabiliteit

Technische interoperabiliteit

Inte

rope

rabi

litei

t

Inte

rope

rabi

litei

t

stel

t eis

en a

an

faci

litee

rt

Semantische Interoperabiliteit

Bijzondere aandacht

After a 286-day journey, the probe fired its engine on September 23 1999 to push itself into orbit.

The engine fired as the spacecraft came within 60 km of the planet

But that was about 100 km closer than planned and about 25 km beneath the level at which the it could function properly.

NASA lost the $125 million spacecraft because Lockheed Martin used imperial units whilst NASA used metric.

Source: http://www.interoperabilityconference.org/microsoft.ppt

Mars Climate Orbiter

http://mars.jpl.nasa.gov/msp98/news/mco990930.html

http://edition.cnn.com/TECH/space/9909/30/mars.metric.02/

NASA Mars Climate Orbiter

Voorbeeld: GEEN semantische interoperabiliteit

NASA verloor $125 miljoen door dat twee deelsystemen niet semantische interoperabel waren!

Voorbeeld: GEEN semantische interoperabiliteit

Triage bij rampen; essentieel voor medische zorg, maar is ook enige informatie die buiten de medische zorg wordt gecommuniceerd!

Wat betekent T4? (MIMMS standaard)

http://en.wikipedia.org/wiki/Triage

Nederland – België (1)

Rood = verstedelijkingZoek de verschillen

Nederland – België (2)

“Nederland doet het wat betreft verstedelijking goed in vergelijking met België”

# 2

1.Free Redistribution2.Source Code3.Derived Works4.Integrity of The Author's Source Code5.No Discrimination Against Persons or Groups6.No Discrimination Against Fields of Endeavor7.Distribution of License8.License Must Not Be Specific to a Product9.License Must Not Restrict Other Software10.License Must Be Technology-Neutral

http://www.opensource.org/docs/definition.php

Open source software

� Goedgekeurde licentie Open Source Initiative (OSI)

� Kenmerken

� Vrije en eenvoudige toegang tot broncode� Licentiemodel regelt gebruik en IPR

− geen restricties op inzage en gebruik− vrije vermenigvuldiging, aanpassing en

verspreiding

Nederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open Source Software bij de (semi-)publieke sector, 2007

# 3

� gepubliceerd en vrijelijk beschikbaar (nominale bijdrage)

� vastgesteld op basis van een open beslissingsprocedure en belegd bij een non-profit organisatie

� intellectueel eigendom royalty-free beschikbaar gesteld

� vrij hergebruikNederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open

Source Software bij de (semi-)publieke sector, 2007

"The name is not the thing named."Gottlob Frege (1848-1925)

Definities, definities ... definities

InteroperabiliteitEuropean Interoperability Framework

http://europa.eu.int/idabc/en/document/3761

Open soure softwareOpen Source Definition

http://www.opensource.org/docs/definition.phpWebsite NOiV

http://www.noiv.nl/wat_is_open_source_software

Open standaardenEuropean Interoperability Framework

http://europa.eu.int/idabc/en/document/3761website NOiV

http://www.noiv.nl/wat_zijn_open_standaarden

Context

Open source software @ Tweede Kamer

� 1999 – Ursie Lambrechts (D66)

� kamervragen open source software

� Europees perspectief > concurrentiepositie

Onderzoek

� zomer 2002

� kabinet Kok II

� onderzoek welke wijze bevordering OS en OSS

� resultaat: programma OSOSS (2003)

Motie Vendrik

� november 2002

� kabinet Balkenende I

� unaniem aangenomen door Tweede Kamer

� Nederland koploper!

� MOTIE VAN HET LID VENDRIK C.S.

� Voorgesteld 20 november 2002

� De Kamer,

� gehoord de beraadslaging,constaterende, dat software een cruciale rol speelt in de kennissamenleving; voorts constaterende, dat de aanbodzijde van de softwaremarkt op dit moment sterk geconcentreerd is en het veranderen van leverancier vaak hoge overstapkosten met zich brengt; van mening, dat dit de mededinging beperkt en de samenleving niet optimaal profiteert van de mogelijkheden die software biedt; verzoekt de regering zich maximaal in te zetten om hier verbetering in aan te brengen;

� verzoekt voorts de regering ervoor te zorgen dat in 2006 alle door de publieke sector gebruikte software aan open standaarden voldoet; verzoekt voorts de regering actief de verspreiding en ontwikkeling van software met een open broncode (open source software) in de publieke sector te stimuleren en hiervoor concrete en ambitieuze doelstellingen te formuleren, en gaat over tot de orde van de dag,

� Vendrik

� Stuger, Netelenbos, Gerkens, Giskes, Jense, Van Dijke, Hessels

Tweede Kamer, Vergaderjaar 2002/2003, 28600 XIII, nr 30.

� MOTIE VAN HET LID VENDRIK C.S.

� Voorgesteld 20 november 2002

� De Kamer,

� gehoord de beraadslaging,constaterende, dat software een cruciale rol speelt in de kennissamenleving; voorts constaterende, dat de aanbodzijde van de softwaremarkt op dit moment sterk geconcentreerd is en het veranderen van leverancier vaak hoge overstapkosten met zich brengt; van mening, dat dit de mededinging beperkt en de samenleving niet optimaal profiteert van de mogelijkheden die software biedt; verzoekt de regering zich maximaal in te zetten om hier verbetering in aan te brengen;

� verzoekt voorts de regering ervoor te zorgen dat in 2006 alle door de publieke sector gebruikte software aan open standaarden voldoet verzoekt voorts de regering actief de verspreiding en ontwikkeling van software met een open broncode (open source software) in de publieke sector te stimuleren en hiervoor concrete en ambitieuze doelstellingen te formuleren, en gaat over tot de orde van de dag,

� Vendrik

� Stuger, Netelenbos, Gerkens, Giskes, Jense, Van Dijke, Hessels

Tweede Kamer, Vergaderjaar 2002/2003, 28600 XIII, nr 30.

Verantwoording beleid

oktober 2006 schriftelijke beantwoording minister EZ

maart 2007 algemeen overleg Tweede Kamer staatssecretaris EZ

Toezegging Kabinet

“Voor Prinsjesdag krijgt de Kamer een uitgebreide brief met een analyse en

stappenplan”

Actieplan “Nederland Open in Verbinding”

http://www.noiv.nl/noiv/

Doelstellingen

Van plan naar uitvoering

Open standaarden

actielijn 1-6Open source software

actielijn 7-9Flankerende acties

actielijn 10-17

� toepassing open standaarden ‘comply-or-explain’

� implementatiestrategieën aanbesteding, inkoop en gebruik

� invoering Open Document Format

Beleidsaccenten NOiV

Beleidsaccent #1Toepassing open standaarden

Basislijst Open Standaarden

Over de basislijst

� Momenteel 12 open standaarden

� Doel is interoperabiliteit

� Vastelling lijst door Forum Standaardisatie

� Openbare procedure voor aanmelding standaarden en uitbreiding lijst 2 keer per jaar

basislijst open standaarden @ http://www.forumstandaardisatie.nl/lijst-open-standaarden/http://www.forumstandaardisatie.nl/fileadmin/OVOS/OS_Leidraad_beoordeling_standaard

en.pdf

Basislijst Open standaarden

www.forumstandaardisatie.nl

� Toepassingsgebieden en standaarden.

1. Standaarden voor berichtuitwisseling tussen instanties

2. Standaarden voor archivering van elektronische bestanden en documenten

3. Standaarden voor Geo informatie infrastructuren

4. Standaarden voor overheidswebsites en toegankelijkheid

5. Standaarden voor IT beveiliging

6. Standaarden voor de uitwisseling van reviseerbare documenten

'Comply or Explain' (CorE)

Over CorE

� rijksbrede instructie per 1 april 2008

� maatregel gepubliceerd en geaccordeerd door EC

� gepubliceerd in Staatscourant 21 november 2008

� overheden zelf verantwoordelijk voor toepassing CorE

� > € 50.000,- dan gebruik open standaarden basislijst

http://www.forumstandaardisatie.nl/fileadmin/OVOS/Instructie_rijksdienst_bij_aanschaf_ICT.pdf

Kortom ...

Gebruik open standaarden nu verplicht bij ICT-opdrachten en

aanbestedingen!!

Beleidsaccent #1Toepassing open standaarden

…en de rol van NOiV

Doelstellingen NOIV

Het effectieve gebruik van open standaarden door (semi-) overheidsorganisaties stimuleren.

Effectief gebruik van open standaarden:� Gerelateerd aan maatschappelijke doelstellingen.� Resulterend in een efficiënte overheid� Passend bij de ontwikkelingsfase van de

organisatie. � Leidt tot meer leveranciersonafhankelijkheid.

Strategie

� Doelgroep helpen bij het versterken van het opdrachtgeverschap ten aanzien van open standaarden.

� Maatschappelijk belang en de business case van open standaarden

� Eenduidige, toegankelijke informatie over open standaarden

� 10 vragen en antwoorden over “pas toe of leg uit” beleid

� E-overheidsprogramma's stimuleren om te werken met open koppelvlakken en formaten.

� De totstandkoming van open standaarden ondersteunen.

� Sectoren ondersteunen bij het standaardisatieproces.

� Leveranciers stimuleren om open standaarden in de software op te nemen.

Beleidsaccent #2implementatiestrategieën aanbesteding,

inkoop en gebruik

Implementatiestrategie is ..

... een dialoog op bestuurlijk niveau → strategiedocument

... een dialoog op operationeel niveau → inkoopstrategie open source software

Bij gelijke geschiktheid de voorkeur voor OSS ..→ kennis juridische werking open standaarden bij

softwareverwerving→ personeelsbeleid (?)

Beleidsaccent #3Invoering Open Document Format

Dubbele verplichting

� Ondersteuningsverplichting ODF� Verplichting gebruik open standaarden

basislijst

“Rijksdiensten ondersteunen vanaf april 2008, naast de huidige bestandsformaten, ODF voor lezen,

schrijven en uitwisselen van documenten. Mede overheden en overige instellingen volgen zo snel

mogelijk, doch uiterlijk december 2008.”

Nederland Open in Verbinding, Een actieplan voor het gebruik van Open Standaarden en Open Source Software bij de (semi-)publieke sector, 2007

Ondersteuningsverplichting

Verplichting gebruik open standaarden basislijst

ODF - Open Document Format ISO 26300Toepassingsgebeid is de uitwisseling van reviseerbare documenten

Binnen aanbestedingen ....

... is ODF een verplichte open standaard voor bewerkbare tekstdocumenten

Beleid samengevat

... open source software als voorkeur

... open standaarden als norm

Casus Open Standaarden

Voorbeelden Semantische Standaarden

Educatieve Contentketen

Uitwissel-voorzieningen

Aanbieders

Zoeken en vinden van leermateriaal

Aanbieder A Aanbieder B Aanbieder X

Leerobjecten Leerobjecten Leerobjecten

Metadata Metadata Metadata

Centrale databanken met metadata

Gebruikers

Portal/ELO

Afspraken: Opvragen metadata / Contentzoekprofiel / VocabulairesAfspraken: Opvragen metadata / Contentzoekprofiel / Vocabulaires

Afspraken: Beschikbaar stellen metadata / Contentzoekprofiel / VocabulairesAfspraken: Beschikbaar stellen metadata / Contentzoekprofiel / Vocabulaires

Aanbieders

Gebruiken (afspelen) van leerobjecten

Aanbieder A Aanbieder B Aanbieder X

Leerobjecten Leerobjecten Leerobjecten

Gebruikers

Portal/ELO

Afspraak: Uitwisselen contentAfspraak: Uitwisselen content

Afspraken: Afspelen contentAfspraken: Afspelen content

Afspraken: Afspelen contentAfspraken: Afspelen content

Toegangs-voorzieningen

Educatieve contentketen

Wat betekent dit voor de onderwijssector?

Gebruik alleen maar open standaarden

Geef open source tools meer dan een kans

Wat vragen ter inspiratie?

• Hoe moeten studenten zich inschrijven?

• Worden studenten (indirect) opgeleid tot/met een bepaald product.

• Is Surfspot een goed idee?• Worden er laptops uitgedeeld, met wat

erop?• Leeromgeving?• Duurzame leermaterialen?• Backoffice van de onderwijsinstelling?

Wat ideeen ter inspiratie:

Denk aan:• Webrichtlijnen• ODF• Implementatiestrategie open source• Beschikbaarstellen van een open

omgeving voor studenten• Studenten informatie standaard als

open standaard indienen.• Duurzame leermaterialen (opslag en

metadatering

Aan de slag

� Implementatiestrategie Open Source� Start pilots

� Identificeren mogelijkheden open standaarden:� documentformaten� uitwisseling studentgegevens� metadata + leermaterialen

Vragen?

De Onderwijssectorverbonden in Openheid

Noordwijkerhout, 19 juni 2009

Erwin Folmer, programmabureau NOiV

erwin.folmer@noiv.nl; 06-51065655

www.noiv.nl