12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

PAUZE

Nanomaterialen in consumenten producten en voedingScience café: Nanotechnologie, kansen of risico’s?

12 november 2009

Susan Wijnhoven

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Gebruikt u nano?

Gebruikt u producten met nanotechnologie?

Positief Negatief

Gebruikt u zonnebrandcrème die snel en zonder vette, witte waas intrekt?

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Introductie

• Nanodeeltjes aanwezig in groot aantal verschillende consumenten- en voedingsproducten t.b.v verbeterde functionaliteit van het product

Maynard (2005): The nanotechnology consumer products inventory

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Introductie

• Woodrow Wilson internet database: enorme toename in aantal consumentenproducten met een nano-claim:

Periode 2005-2009: 54 -1015 producten

http://www.nanotechproject.org/inventories/consumer

Dit wil zeggen dat de fabrikant het op de

verpakking zet, maar het hoeft er niet persé

in te zitten.

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Verschillende inventarisaties gemaakt door RIVM:

• Gebaseerd op openbare literatuur/ internet of marktrapporten*:

- Nanomaterials in consumer products- Dekkers et al, 2007 (i.o.v. Europees Parlement)

- Inventory of consumer products containing nanomaterials- Dekkers et al, 2007 (i.o.v. VWA)

- Nano-silver, a review of available data and knowledge gaps- Wijnhoven et al, 2008 (i.o.v. VWS/GMT)

- Exposure to nanomaterials in consumer products-

Wijnhoven et al, 2009 (i.o.v. VWA)*

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Product categorieën waar nano in verwerkt is

• Electronica en computers

• Huishoud- en doe-het-zelf producten

• Voeding en dranken

• Persoonlijke verzorgingsproducten en cosmetica

• Motorvoertuigen

• Sportartikelen

• Textiel en schoenen

• Filtratie, zuivering, neutralisatie en reiniging

http://www.nanotechproject.org/inventories/consumer

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Wat zijn de toepassingen?

Met betrekking tot voeding:

• Nano-sensoren

• Pesticiden

• Verpakkingsmaterialen

• Koelkasten en keukengerei

• Voedingsmiddelen

• Voedingssupplementen

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Nanodeeltjes in consumentenproducten

Ag

Carbon

Zn SilicaTi

Au

De meest voorkomende deeltjes (onoplosbaar/ onafbreekbaar) zijn in te delen in verschillende groepen:

•Metalen: Ag, Au

•Metaaloxides: TiO2, ZnO, SiO2

•Organische nanodeeltjes: carbon

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Voorbeelden van toepassingen in consumentenproducten per categorie

I. Electronica en computers- Mobiele audioapparatuur

• MP3 spelers, mobiele telefoons

- Grote huishoudelijke apparaten• Koelkasten, wasmachines, strijkijzers, stofzuigers

- Computer hardware• Processoren en chips, memory- en harddisks, ventilatoren, muis

- Beeldschermen• (O)LEDS

- Energie-gerelateerd• Zonnecellen, batterijen

- Inkt en papier• Inkt voor electronische apparatuur, fotopapier

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Voorbeelden van producten per categorie

II. Huishoud- en doe-het-zelf producten- Schoonmaakmiddelen

• Vaatwas-, afwas-en handwasmiddelen, zeep, schoonmaakmiddelen voor lens, beeldscherm en bril

- Kook-gerei en keukengerei• Snijplanken, tafel- kook- en keukengerei, theepotten, baby drinkbekers en

flesjes, schalen, voedsel opbergzakken en containers

- Constructie materialen• Sloten, deurknoppen, handvaten, waterkranen, glas, houten vloeren,

cement en betonproducten, toiletten, tegels

- Verf• Verschillende soorten verf

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Voorbeelden van producten per categorie

III. Persoonlijke verzorgingsproducten en cosmetica- Zonneproducten

• Zonnebrandlotion, -crème,-olie, haarbeschermingsspray

- Babyverzorgingsproducten• Baby zonnebrandcrème, spenen

- Haarproducten• Shampoo, conditioner, gel en stylingsproducten, haargroeiproducten

- Huidverzorging• Scheermesjes, gezichtsmasker, huidcrème,-lotions, oliën, deodorant,

douchegel, vochtige doekjes

- Mondhygiëne• Tandpasta, tandenreiniger, tandenborstel

- Make-up en nagelverzorging• Make-up producten en verwijderaar, lippenstift, mascara, foundations

- Vrij verkrijgbare gezondheidsproducten• Pleisters, zwangerschapstesten, gewrichtscrème, insectenafweermiddel

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Voorbeelden van producten per categorie

IIII. Motor voertuigen- Buitenkant

• Glas en windschermen, geverfde of gecoate buitenkanten, banden

- Overig• Motorolie, brandstof, katalysatoren

V. Sportartikelen

- Rackets en sticks• Rackets, golf clubs, ski’s, fietsframes en –onderdelen

- Ballen• Bowlingballen, tennisballen, golfballen

- Overig• Duikerspak, visgerei, paardrijlaarzen/ schoenen

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Voorbeelden van producten per categorie

VI. Textiel en schoenen- Kleding

• Sokken, broeken, overhemden, truien, vesten, broeken, jassen, ondergoed, handschoenen, oorwarmers, pet

- Overig textiel• Lakens, bed en matras, kussens, paraplu’s, koffers en tassen,

pluche speelgoed

- Schoenen• Inlegzolen, schoenen

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Voorbeelden van producten per categorieVII. Filtratie, zuivering, neutralisatie en reiniging

- Lucht- of waterfiltratie en -zuivering

• Luchtfiltratie en -zuiveringsapparaten, (gas/stof)maskers, waterfiltratie en -zuiveringsapparaten

- Air conditioning• Air conditioning en verwarmingssystemen

- Reinigers en neutralisatoren• Luchtreinigers en behandelingsapparatuur, chemische

neutralisatoren

VIII. Diversen- Coatings

• Coatings tegen beslaan, zelfreinigend coatings, water- en vuilafstotende coatings, antibacteriele coatings, coatings tegen krassen, was smeermiddelen

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Wat kan het risico zijn bij het gebruik van producten met nanodeeltjes

• Risico = blootstelling x gevaar

• Blootstelling is afhankelijk van - de blootstellingsroute:

• Via de huid (dermaal)

• Via de longen (inhalatoir)

• Via het maag-darm stelsel (oraal)

- de matrix waarin het deeltje zich bevindt: • Vast in tennisracket/ computer

• Vrije deeltjes in zonnebrandcrème

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Eindvragen

Is nanotechnologie goed voor de consument?

Positief Negatief

Zou u de keuze willen hebben al dan niet producten met nanotechnologie te kopen?

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Eindvragen

Heeft u vanavond een (beter) idee gekregen wat nanotechnologie is en wat de consument eraan zou kunnen hebben?

Positief Negatief

Nanotechnologie, kansen of risico’s?

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Meer info

•www.rivm.nl/rvs/075_nanotechnologie/ (wetenschappelijke feiten)

•www.nanopodium.nl (dialoog)

•www.vwa.nl (voeding en producten)

•www.nanoandme.org (voor de consument)

•www.nanotechproject.org/inventories/consumer

•www.Rathenau.nl (discussie en toekomst)

•www.nanowerk.org (bedrijven)

•www.observatory-nano.eu (overzicht)

12 november 2009Ilse Gosens, Susan Wijnhoven, Maaike van Zijverden

Nanotechnologie: Kansen of Risico’s? • Dé risico’s van nanotechnologie bestaan niet

• Inzicht in risico’s verkrijgen door vergroten en uitwisselen van kennis verdient prioriteit

• Tot die tijd: kritisch en alert blijven