Post on 15-Jul-2015
Centrum School & Veiligheid, Zwarte Woud 2, 3524 SJ Utrecht
Telefoon: 030 2856616 (schooldagen van 09.00 – 13.00)
Website: www.schoolenveiligheid.nl 1
Onderwijspersoneel vo & sociale media
Gebruik van sociale media
Onderwijspersoneel gebruikt
in toenemende mate sociale
media zoals Facebook en
Twitter in relatie tot school.
Praktische mededelingen op
Facebook aan hun leerlingen,
Twitter-uurtjes voorafgaand
aan een toets en huiswerk-
begeleiding via sociale media
zijn allemaal voorbeelden van
good practices.
Wat zijn risico’s van
gebruik van sociale media?
Waar ligt de grens van
online contact tussen docent
en leerling?
Hoe gaat u als school om
met dreigementen?
In dit informatieblad
informeren we u als
schoolleider in het voortgezet
onderwijs over de
bedreigingen die het gebruik
van sociale media met zich
meebrengt.
De actualiteitenrubriek EenVandaag deed in 2011 in samenwerking
met Scholieren.com en 1VJongerenpanel onderzoek onder 1.600
scholieren naar de mening van leerlingen over sociale media. Hieruit
bleek dat ruim een kwart van hen contact met docenten had via
sociale media. In bijna de helft van de gevallen gaat het naast
schoolzaken ook over privézaken. Docenten die met hun leerlingen
persoonlijke zaken bespreken via sociale media, doen dit omdat ze
vinden dat hun band met hun leerlingen hierdoor beter wordt. Veel
leerlingen stellen contact via sociale media met hun docent ook op
prijs. Toch geeft 60% van de ondervraagde scholieren aan, dat een
docent zich niet met privézaken moet bemoeien.
Online contact zet de professionele afstand die onderwijspersoneel tot
leerlingen hoort te houden, op de helling. Door het toevoegen van
leerlingen als vriend op Facebook, wordt de scheidslijn tussen privé en
werk dunner. Steeds meer onderwijsinstellingen en personeelsleden
zijn zich hiervan bewust. Eén op de tien leerlingen zegt een docent te
kennen die door privégesprekken op Twitter of Facebook bij de
directeur op het matje werd geroepen. Daarnaast loopt personeel het
risico dat er klachten komen van ouders of leerlingen.
Online contact
"Door Facebook weet ik wat er speelt", aldus een docente.
“Ik denk dat je een betere band krijgt met je leraar en dat vind ik met
betrekking tot de lessen positief." (Lucia, 14 jaar)
“De docent is beter op de hoogte hoe het gaat met de leerling en weet
daardoor hoe hij ze in de klas moet behandelen.” (Marieke, 14 jaar)
Daarnaast loopt personeel het risico dat er klachten komen van ouders
of leerlingen.
Centrum School & Veiligheid, Zwarte Woud 2, 3524 SJ Utrecht
Telefoon: 030 2856616 (schooldagen van 09.00 – 13.00)
Website: www.schoolenveiligheid.nl 2
Een aardrijkskundedocent kreeg een
berisping van de schoolleiding toen bleek
dat hij op internet een erotisch getinte
roman bijhield. Dit ontdekte een leerlinge
van de school bij toeval. (30-01-2011)
Grensoverschrijdend
Privépersoon
Voor onderwijspersoneel is het van belang dat zij
zich bewust zijn van wat ze online zetten. Het gezag
van een docent verdwijnt op het moment dat deze
‘te kijk staat’ op internet of uitspraken doet via
sociale media die slecht vallen. Zeker als deze
berichten raken aan het vak dat zij op school geven.
Met compromitterende beelden of felle uitspraken
zijn niet alleen personeelsleden zelf kwetsbaar,
maar ze kunnen zo ook het imago van de school
beschadigen. Ouders klagen naast het ‘vriendschap-
pelijke’ online contact van de mentor met hun zoon
of dochter, ook geregeld over de manier waarop een
docent zich op zijn/haar profielpagina profileert.
Zowel bij de klachtencommissies als bij de
vertrouwensinspecteurs van de Onderwijsinspectie,
komen elk jaar klachten binnen over ongewenst
Het Fioretticollege in Lisse heeft in mei 2012 een leraar maatschappijleer ontslagen.
Aanleiding waren anti-islamitische berichten die de man na schooltijd via Twitter
had verspreid. Zijn anti-islamtweets waren voor de schooldirectie aanleiding de
leraar op het matje te roepen. Uitkomst van dit gesprek was dat de docent
onmiddellijk werd geschorst. Zijn contract liep aan het einde van het schooljaar af, en
is niet verlengd.
digitaal gedrag van onderwijspersoneel. Een filmpje
van een paaldansende docente op een vrijgezellen-
avondje of een foto van een dronken docent
omringd door lallende vrienden in de kroeg laat een
verkeerde indruk achter.
In de media verschijnen regelmatig berichten over
ongewenste relaties tussen onderwijspersoneel en
leerlingen waarbij het intieme contact via sociale
media werd opgebouwd. Sommige personeelsleden
gaan dus nog een stap verder dan amicaliteit. Wat
begint met onschuldige en vriendschappelijke
berichten eindigt in sommige gevallen in
grensoverschrijdend gedrag. Dit kostte
in 2007 minstens twintig personeelsleden hun baan.
Waarschijnlijk is dit slechts het topje van de ijsberg,
omdat de meeste problemen op dit gebied intern op
school opgelost worden.
Centrum School & Veiligheid, Zwarte Woud 2, 3524 SJ Utrecht
Telefoon: 030 2856616 (schooldagen van 09.00 – 13.00)
Website: www.schoolenveiligheid.nl 3
Begin november 2013 berichtte Omroep
Brabant dat een 29-jarige lerares
geschiedenis van het ds. Pierson
College in Den Bosch ontslagen is voor
het telefonisch versturen van pikante
berichten aan leerlingen.
Een geschiedenisdocent van het
Gemini College in Lekkerkerk is
ontslagen omdat hij via Facebook
seksueel getint contact onderhield met
een leerlinge. (18-10-2012)
Privépersoon
Omgaan met grensoverschrijdend gedrag
Met name starters zijn vatbaar voor uitglijders. Ze zijn
zelf opgegroeid met internet en zien vaak geen kwaad
in omgang met leerlingen via sociale media. Doordat
ze meestal wat onzeker zijn, overschrijden dergelijke
contacten sneller de grens van wat pedagogisch
toelaatbaar is. “Je wil leuk gevonden worden, en dan
kun je soms te ver gaan”, aldus een docente.
Daarnaast is in het voorgezet onderwijs het
leeftijdsverschil met leerlingen vaak klein. Al te
amicale omgangsvormen liggen dan op de loer, ook
op de sociale media. De vertrouwensinspecteurs van
de Onderwijsinspectie formuleren als uitgangspunten
voor online contact tussen personeel en leerlingen dat
deze ‘functioneel en school gerelateerd is’. Frans
Lathouwers, advocaat bij de AOb, geeft als vuistregel
bij digitale correspondentie met leerlingen: ‘Kun je
wat je schrijft aan een leerling, ook aan je collega’s
laten lezen?’
Centrum School en Veiligheid adviseert scholen
het veiligheidsbeleid uit te breiden, met regels en
een protocol op het gebied van sociale media. Een
toenemend aantal scholen neemt maatregelen om
misbruik en ongewenst gebruik van sociale media
tegen te gaan. Scholen bespreken het onderwerp
en stellen protocollen op voor het gebruik van
sociale media door onderwijsmedewerkers. In een
protocol sociale media staat hoe
onderwijspersoneel zich online hoort te gedragen
in de communicatie met collega’s, leerlingen én
ouders. Behalve als leidraad voor personeel biedt
een protocol de school mogelijkheden om op te
treden als regels overtreden worden. Een klacht
kan getoetst worden aan de voorschriften inzake
het correct gebruik van sociale media. Zorg voor
duidelijke sancties bij het overtreden van de
regels. Afhankelijk van de aard van de overtreding
kan een maatregel worden opgelegd, variërend
van een waarschuwing tot schorsing of zelfs
ontslag.
Voor het opstellen van een protocol sociale media
hoeven scholen niet opnieuw het wiel uit te vinden,
op internet zijn voldoende voorbeelden te vinden.
Een aantal organisaties als CNV, Besturenraad, AVS
en FNV stelden voorbeeldprotocollen op die scholen
kunnen gebruiken voor het opstellen van een eigen
protocol sociale media. De Besturenraad biedt een
praktisch modelprotocol dat tegemoet komt aan de
dagelijkse praktijk op de school. In het ‘protocol
social media’ van CNV staan tips hoe leraren sociale
media kunnen benutten om kennis uit te wisselen,
maar ook adviezen om conflicten te voorkomen. Het
standaardprotocol is eenvoudig aan te passen voor
gebruik op de eigen school.
U vindt de voorbeelden op
www.schoolenveiligheid.nl
Centrum School & Veiligheid, Zwarte Woud 2, 3524 SJ Utrecht
Telefoon: 030 2856616 (schooldagen van 09.00 – 13.00)
Website: www.schoolenveiligheid.nl 4
Dreigementen Bedreigingen aan het adres van de school, geen vreemd
verschijnsel meer. Dreigementen kunnen een enorme
impact hebben. Vaak is niet meteen duidelijk waar de
bedreiging vandaan komt en hoe serieus het bericht
moet worden genomen. Hoewel het in de meeste
gevallen om valse meldingen gaat, doen scholen er
slim aan bedreigingen toch serieus te nemen. Als het
onverhoopt mis gaat, komt de school immers niet weg
met de mededeling ‘Hadden we maar…’.
Bovendien laat onderzoek zien dat daders voorafgaand
aan de aanslag vaak direct signalen afgeven dat ze iets
van plan zijn. Onderzoekers noemen deze signalen ‘red
flags’. In ruim 80 procent van de gevallen blijkt de dader
vooraf een signaal af te geven binnen de eigen peer
group, bijvoorbeeld via sociale media. In ruim de helft van
de gevallen gebeurt dat zelfs meerdere malen.
Meer informatie hierover vindt u in de Handreiking
preventie en omgaan met schoolaanslagen (pdf bestand).
Gedragsregels en protocollen ten spijt, scholen zullen
er rekening mee moeten houden dat het toch mis kan
gaan en dat er via de sociale media negatieve
berichten over de school worden verspreid of
dreigementen aan het adres van de school zijn. Hoe
eerder de school hiervan op de hoogte is, hoe sneller
er gereageerd kan worden. Het verdient aanbeveling
om een of meerdere personen te belasten met het
toezicht op sociale media. Zodra blijkt dat er
negatieve uitingen over de school circuleren, kan
actie worden ondernomen richting directie en/of
politie. ROC van Twente heeft in januari 2012 een
De politie heeft voor de derde keer in korte
tijd een 15-jarige jongen uit Apeldoorn
aangehouden voor het versturen van
dreigtweets over zijn school, het Edison
College. (01-02-2013)
In april 2013 bleven Leidse middelbare
scholen dagenlang gesloten na een anoniem
bericht op Twitter waarin werd gedreigd
met een schietpartij.
Aanpakken van dreigementen
zogenoemd Webcare Team ingesteld, bestaande
uit drie communicatiemedewerkers. Zij speuren
de sociale media af op zoek naar berichten waarin
het ROC van Twente op een negatieve wijze
genoemd en/of bedreigd wordt.
Op de volgende pagina leest u acties die u en
andere partijen kunnen nemen. Mocht u aangifte
willen doen, verwijzen we u naar ons
informatieblad ‘Aangifte doen binnen het
onderwijs’.
Centrum School & Veiligheid, Zwarte Woud 2, 3524 SJ Utrecht
Telefoon: 030 2856616 (schooldagen van 09.00 – 13.00)
Website: www.schoolenveiligheid.nl 5
Acties bij bedreigingen
Wat kan een school doen als er op wat voor manier dan ook een dreigement binnenkomt?
Neem contact op met de politie - Inschatting dreigingsniveau
- Opsporingsonderzoek
- Verhoogde surveillance
Waarschuw het bevoegd gezag - Beslissing wel/niet ouders informeren
- Beslissing wel/niet de media te informeren.
Informeer medewerkers - Alert zijn op verdachte situaties en deze melden bij
de politie
- Onrust onder leerlingen en ouders in banen leiden
- Bij vragen van ouders en leerlingen correct verwijzen
Neem praktische maatregelen - Schooldeuren gesloten houden
- Verhoogd toezicht bij entree, op schoolplein
- Leerlingen van school laten ophalen door
familieleden
Zorg dat iedereen op school op de hoogte is van het
protocol sociale media. Onderwijspersoneel kan op
het bestaan gewezen worden door een mail of bij de
arbeidsovereenkomst. Door leerlingen en personeel
het protocol te laten tekenen, is de school er zeker
van dat iedereen op de hoogte is van het bestaan van
het protocol.
Om samen in gesprek te gaan over online gedrag en
contacten, kan het spel Gedragen gedrag of het
dilemmaspel Met open blik worden gespeeld. Beide
zijn te bestellen bij Centrum School en Veiligheid. De
spellen zijn een hulpmiddel om op een vrolijke manier
te komen tot afspraken. Gezamenlijk opstellen van
het protocol zorgt voor bekendheid en gedragenheid.
Bekendheid
Meer informatie
Heeft u nog vragen over dit onderwerp? Neem dan
contact op met Centrum School & Veiligheid:
030-285 66 16