Regels voor catalogiseerders:nut en noodzaak

FOBID

27 september 2007

Daniël van Spanje

Bibliotheken veranderen

Gebruikers veranderen

Catalogi veranderen

http://www.rug.nl/cit/organisatie/pictogram/archief/2000-7-3/leidseboekjes.htm

“Full record” verandert

• WorldCAT Identities

• David Lankes in een presentatie voor de ALCTS in 2007 (http://quartz.syr.edu/rdlankes/presentations/2007/alcts.pdf)

Het catalogiseren verandert

• Voor het beheren van bibliotheekmaterialen (meestal gedrukt)

• Catalogusrecords (algemeen aanvaarde regels en afgesproken formaten)

• Gemeenschappelijk catalogiseren (WorldCAT, GGC)

• Handmatige verwerking, meestal een item per keer

• Voor het beheren van allerlei soorten materialen voor verschillende gebruikersgroepen

• Verschillende recordsoorten (eigen regels en meer formaten)

• Uitwisseling tussen gekoppelde metadata repositories

• Batchverwerking, extractie, mappings en harvesting

Voor het web Na het web

Wat betekent dat voor de Regels

? ? ? ? ?? ? ?

Richtlijnen voor titelbeschrijven• Ca 1870: regels door Pieter Anton Tiele

• 1912: regels voor de centrale catalogus van het bezit van de Koninklijke Bibliotheek en de universiteitsbibliotheken

• 1961: “Regels voor de titelbeschrijving” als vastgesteld door de Rijkscommissie van Advies inzake het Bibliotheekwezen

• 1975: Voorlopige uitgave van de nieuwe “Regels voor de titelbeschrijving van boeken en periodieken (resultaat van de 1961-commissie)

• 1975: FOBID neemt taak van de rijkscommissie voor de publikatie van de definitieve uitgave over en stelt op 10 augustus 1976 de FOBID Commissie Titelbeschrijven in

• 1978: RT1: niet-seriele publikaties / RT2: seriele publikaties

• Gebaseerd op de ISBD

Richtlijnen voor titelbeschrijven• RT1: Beschrijvingsregels voor monografieën 1978 / 1982• RT2: Beschrijvingsregels voor seriële publicaties 1978• RT3: Regels voor catalogusbouw (1981 / 1994)• RT4: Beschrijvingsregels voor niet-boekmaterialen

1979/1993• RT5: Voorbeeldenboek 1982• RT6: Sorteerregels (1981 / 1992)• RT7: Beschrijvingsregels voor gedrukte muziek (1982)• RT8: Beschrijvingsregels voor kartografische documenten

(1982)• RT9: Regels voor catalogusbouw beeld (1988)• RT10: Regels voor catalogusbouw geluid (1990)• RT11: Regels voor catalogusbouw gedrukte muziek (1989)• RT12: Beschrijvingsregels voor computer files (1990)

ICC (International Cataloguing Code)• 1961: Statement of Principles: functie van de catalogus:

– Vinden: aanwezigheid van dit item bij bibliotheek– Collocatie op basis van 1. persoon, 2. auteur, 3. editie → standaard voor bibliografische beschrijving: ISBD→ hoofdwoorden (main entry)

• 2003: 1e versie van de nieuwe ICC: functie van de catalogus:– Vinden van bron door gebruiker (lokaliseren)– Identificeren van bon– Selecteren van bron– Verkrijgen van bron– Navigeren

ISBD• Als vervolg op de Paris Principles start met standaards

voor de formele beschrijving: ISBD(M) (1971)

• Doel van de ISBD:– Standaardisatie van de vorm en de inhoud van de bibliografische

beschrijving die het document vertegenwoordigt in de catalogus – Veldscheiding door standaard interpunctie en vaste volgorde

• Onderscheid in verschillen ISBD-velden– Veld 1: titel en verantwoordelijkheid + GMD– Veld 2: editie– Veld 3: materiaal/documenttype specifieke gegevens– Veld 4: publicatie, distributie– Veld 5: fysieke beschrijving– Veld 6: reeks– Veld 7: annotaties– Veld 8: standaardnummers

• Noot: toegankelijkheid in de catalogus door het toevoegen van ingangen aan de bibliografische beschrijving

ISBD• 1971 ISBD(M) (Monographs)• 1974 ISBD(S) (Serials) ISBD(CR) • 1977 ISBD(G) (General)• 1977 ISBD(NBM) (Non Book Materials)• 1977 ISBD(CM) (Cartographic)• 1980 ISBD(PM) (Printed Music)• 1980 ISBD(A) (Antiquarian)• 1981 1e review van ISBD’s• 1990 ISBD(CF) (Computer Files) ISBD(ER)• 1997 ISBD(ER) (Electronic Resources)• 1990-1998: FRBR rapport• 1998 2e review van de ISBD’s• 2002 ISBD(CR) (Continuing Resources)• 2007 Consolidated ISBD: FRBR-integratie: veld

1:“resource” and veld 8 = “resource identifier”• http://www.ifla.org/VII/s13/pubs/ISBD-consolidated-July2006.pdf

In Amerika +• 1908: A.L.A. Cataloging rules

• 1949: Rules for descriptive cataloging

• 1967: Anglo-American cataloguing rules

• 1978: AACR2 (1988 revision; amendments 1993)

• 1995: AACR3?

Resource Description and Access• 2008: RDA: Resource Description and Access• In lijn met FRBR (bibrecords) en FRAR (ingangen)• Presentatie (ISBD) en formaat (MARC)-neutraal• Verandering van bestaande data-elementen

– Uitbreiding van de GMD/SMD: alle materialen: • Type and form of content• Type and form of carrier

– Standaardnummers in Resource identifier– Annotaties geformaliseerd (taal en audience level) en

herplaatst

• Nieuwe velden: provenance en copyright data• Aansluiting met ONIX• Webversie van het datamodel (gecodeerde lijst

van elementen en waarden)

Hoe nu verder …• RT zijn niet meer actueel

• De ISBD’s zijn redelijk bijgewerkt, maar isbd-presentatie zelf lijkt achterhaald

• Nieuwe ontwikkelingen vinden plaats in het kader van RDA (incl. ONIX)

• Overstappen op de RDA?

Het allerbelangrijkste …

http://www.rug.nl/cit/organisatie/pictogram/archief/2000-7-3/leidseboekjes.htm

Geen catalogusbouw !!!!!• In den beginne was catalogiseren gelijk aan het

bouwen van de catalogus

• Catalogiseren en catalogusbouw groeien nog steeds meer uit elkaar

Vindbaarheid en

Toegang

Gestructureerde opslag van gegevens

Waarom uit elkaar halen• Zowel aan de “opslag”-kant als aan de “vind”-

kant is sprake van voortdurende ontwikkelingen en nieuwe functies– Inventarislijst en catalogus– Collectievorming en managementinformatie– nieuwe opc-en / presentatievormen (clusters en clouds)– andere en meer data (ToC, abstracts, boekomslag)– koppelingen en uitwisseling met andere systemen

(acquisitie, uitleen, linkresolvers, GoogleScholar; Google Booksearch; WorldCAT.org; copyright en rightsmanagement; elektronische leeromgeving)

– koppelingen met andere data (“full record”: reviews, tags, recommendations, lists)

– verschillende vormen van input: handmatig / batch

• Kortom: twee eigen takken van sport

Vindbaarheid en

Toegang

Gestructureerde opslag van gegevens Content

IntegratieAanpassen Workflows

Hoe verder: standaardisatie• Aan de kant van de opslag

– Begrippen en definities nodig van de bibliografische elementen

– ISBD en FRBR zonder catalogusbouw: geen primaire hoofdwoorden, geen regel van drie, geen “gebruiker”

– Wel ingangen: regels nodig voor de beschrijving van de inhoud van het bibliografisch record en de ingangen

– RT3, hoofdstuk III: vorm van de naam– Voorstel: overgaan op de RDA– Formaten nodig: Pica3, MARC21, DC, MODS

• Aan de kant van de toegang– Verpakking nodig (XML etc.)– Indexen (standaardnamen)– Toegangsprotocol (SRU, OAI-PMH, OpenURL)…– Presentatie: FRBR? Tagclouds, clusters, …

Toegang tot de gegevens

Opslag van de gegevens

Regels: RDA

Formaten: MARC, DC, Pica3

Indexnaam: 1001, dc.title

Toegang: FTP,OAI, Z39.50, SRU, OpenURL

StandaardisatieBegrippen: ISBD, FRBR / RDA

Uitwisseling: XML

Presentatie: FRBR? ISBD? Clouds?

Niet alleen de regels vernieuwen

• Nieuwe werkvormen: handmatig en batch

• in een dynamische omgeving: records laten “groeien”

• eenvoudiger catalogiseren– door gegevens over te nemen en van elders

te halen. – geen mini-formaat, maar een maxi-formaat– efficiente opslag en verwerking

Meer aandacht voor metadata• Lorcan Dempsey (OCLC Office of Research):

– Authors– Subjects– Places– Timeperiods– Works – http:/orweblog.oclc.org/archives/001351.html

• Tom Hickey (OCLC WorldCAT identities):– Reduce redundancy: geen isbd interpunctie– More explicit coding: gebruik tabellen ipv semi-vrije tekst– More authority control: nodig voor naam-projecten als

WorldCAT indentities en VIAF http://outgoing.typepad.com/outgoing/2007/09/changing-catalo.html

• + rolaanduidingen bij namen• + identifiers

Zonder regels geen gedrag• Separatie

– Geen catalogusbouw– Concentratie op de verwerking van metadata

• Integratie– niet door inperkingen en opzoeken van de kleinste gemene deler,

maar door openheid en het zoeken van de grootste gemene veelvoud; geen miniformaat

• Efficiëntie– workflow aanpassen door samenwerking, overnemen van

gegevens, minder handmatig werken, standaardisatie, uniformering en dynamisering van het record

• Verrijking– door toevoegen, controleren en linken

• Standaardisatie– Begrippen / regels / formaten– Overgaan op RDA

• Dank u wel

Bronnen (1)– Themanummer titelbeschrijven: Open, jaargang 14, nr 5, mei 1982– Leidse boekjes:

• http://www.tiele-stichting.nl/tiele.htm• http://www.rug.nl/cit/organisatie/pictogram/archief/2000-7-3/leidseboekjes.htm

– IFLA• Scatnews juni 07: http://www.ifla.org/VII/s13/scatn/SCATNews27.pdf

• Scatnews jan 07: http://www.ifla.org/VII/s13/scatn/SCATNews26.pdf

• Notulen aug 2006: http://www.ifla.org/VII/s13/meet/CatMinutes06.pdf

• ISBD algemeen: http://www.ifla.org/VII/s13/isbdrg/index.htm

• Consolidated ISBD: http://www.ifla.org/VII/s13/pubs/ISBD-consolidated-July2006.pdf

– RDA:• Homepage: http://www.collectionscanada.ca/jsc/rda.html

• Roy Tennant: http://www.libraryjournal.com/article/CA6422278.html

• Karin Coyle: http://www.dlib.org/dlib/january07/coyle/01coyle.html

– Working Group on the Future of bibliographic Control: http://www.loc.gov/bibliographic-future

Bronnen (2)– Calhoun, K., Technology, productivity and change in library technical

services.” In: Library Collections, Acquisitions and Technical Services 27 (Fall 2003): 282-289

– Calhoun, K. The changing nature of the catalog .. http://www.loc.gov/catdir/calhoun-report-final.pdf

– Callewaert, R. & Matthys, R., Uw zoekactie leverde circa 118.000.000 hits op : is er een catalograaf in de zaal?. – Bibliotheek- en archiefgids. - Jrg. 83 (2006) nr. 3, p. 8-17

– Hider, Philip & Ann Huthwaite (2006) “The potential impact of RDA on OPAC displays” in: Papers (Beyond the OPAC: future directions for Web-based catalogues, Australian Committee on Cataloguing seminar, Perth, 18 September 2006) http://www.nla.gov.au/lis/stndrds/grps/acoc/documents/Hider_Huthwaite.doc

– Fallgren, N.J., Users and uses of bibliographic data : background paper for the Working Group on the Future of Bibliographic Control http://www.loc.gov/bibliographic-future/meetings/docs/UsersandUsesBackgroundPaper.pdf

– Kiorgaard, D. en Karhus, E., A rose by any other name: http://www.valaconf.org.au/vala2006/papers2006/83_Kartus_Final.pdf