Post on 17-Jan-2015
description
Een catalogiseerstandaard voor de 21ste eeuw
Rosa.Matthys@Bibnet.beUGent 29 september 2011
RDA?• Vervanging voor AACR2: Angelsaksisch• RDA: Internationale catalogiseerstandaard• Richtlijnen voor beschrijven (description) én
toegankelijk maken (access) van bronnen (resource)
• Alle soorten bronnen: fysiek en digitaal• Brede doelgroep: bibliotheken, musea,
archieven, uitgevers, …Consistent, flexibel en uitbreidbaar framework
voor alle types bronnen en content
Wat is RDA niet?
• Geen dataformaat (M21, UniMarc, DC, MODS… blijven optie)
• Geen vervanger voor ISBD-Consolidated Edition (2007- ) IFLA
• Geen displaystandaard (ISBD blijft optie)
1961 Paris Principles / IFLA
1971 - 2006ISBD’s / IFLA+ vertalingen
1978 - 2005 AACR2+ vertalingen
1998 FRBR / IFLA
2007ISBD (CE) / IFLA
2005RDA draft / JSC
2009ICP / IFLA
2010RDA release en test
2013RDA START
2010FRSAD / IFLA
Van steekkaarten naar een digitale wereld2009FRAD / IFLA
Auteurs RDA
Joint Steering Committee for the Development of RDA (JSC) > bibliotheekorganisaties uit VS, Canada, Engeland en Australië
+ Feedback van bibliotheekorganisaties over de hele wereld
Kader RDA• AACR2, ISBD (CE), Marc21• Internet
– Webcatalogi maken bibliotheken zichtbaar op het web– Bibliotheekdata integreren in webomgeving– Uitwisselen, linken en hergebruik van metadata is cruciaal– Linked data en Semantisch web
• IFLA’s Cataloguing Principles (2009) en conceptuele modellen FRBR (1998) en FRAD (2009)
Statement of International Cataloguing Principles (ICP) – 2009
• Eerste principe: To serve the convenience of the catalogue user
• Doel en functie van de catalogus? Vinden Identificeren Selecteren Verkrijgen Navigeren
3 FR’s van IFLA
Groep 1:Werk
ExpressieManifestatie
Item
Groep 2:Persoon
CorporatieFamilie
Groep 3:Plaats
GebeurtenisObject
Concept
FRBR FRAD
FRSAD
FRBR
• Functional Requirements for Bibliographic Records
• Entiteiten, attributen en relaties
• Het gaat om de ‘inhoud’ = het werk
Groep 1Werk
realisatie
Expressieuiting
Manifestatie
exemplaar
Item
Groep 2PersoonCorporatiesFamilie
Groep 3Groep 1 en 2PlaatsGebeurtenisObjectConcept
Bron:New models of metadata / Karen Coyle
FRBR conceptueel entiteiten relatiemodel
Authority data
Authority data
Bibliografische data
Is onderwerp van
is auteur vanis componist vanis vertaler vanis uitvoerder vanis illustrator vanis uitgever vanis bezitter van…
Bibliografische relaties
gebaseerd op
Is verfilmd als
-Libretto van -Vertaling van-Verkorte versie van-Remake van-Vervolg op-Toneelbewerking van- …
Original Work - Same
Expression
Same Work – New Expression
New WorkCataloging Rules Cut-Off Point
DerivativeEquivalent Descriptive
Facsimile
Reprint
ExactReproduction
Copy
MicroformReproduction
Variations or Versions
Translation
Simultaneous“Publication”
Edition
Revision
SlightModification
ExpurgatedEdition
IllustratedEdition
AbridgedEdition
Arrangement
SummaryAbstractDigest
Change of Genre
Adaptation
DramatizationNovelizationScreenplay
Libretto
FreeTranslation
Same Style orThematic Content
Parody
Imitation
Review
Criticism
AnnotatedEdition
Casebook
Evaluation
Commentary
Family of Works
Bron: Barbara Tillett
Attributen (elementen) Groep 1 Werk
• ID• Titel• Datum• Vorm, Onderwerp• Enz.
Expressie• ID• Content type• Datum• Taal• Enz.
Manifestatie• ID• Titel• Verantwoordelijkheidsver
melding• Editie• Uitgever• Enz.
Item• ID• Herkomst• Plaatsingnummer• Enz.
Implementatie van FRBR• Abstract model, staat los van datamodel• Drie – mogelijke - implementatiemodellen
• Relationele database• Database met linking• Flat file structuur
• Model 4: FRBR op indexeerplatform voor publiek• groeperen van werken volgens algoritme• ‘expressies , manifestaties en items’ in verfijningsfacetten
voorbeelden: Worldcat Zoeken.bibliotheek.be Primo
werkrk
manifestatie
Groep 2
Groep 3
expressie
Auteurspagina
RDA regelgeving• Principes:
– Gebruiker staat centraal– “Take what you see”– “Accept what you get”
• Core elements• Keuzemogelijkheden (in relatie tot gebruiker) • Structuur: Entiteiten, Attributen en Relaties • Identifiers, URI’s zijn belangrijk
RDA documentatie• Online, geïntegreerd en webbased• Prijs
• 3 Tabs
Wijzigingen formele regelgeving (1)
• Letterlijk overnemen van interpunctie, afkortingen, fouten, symbolen, nummeringen, …
• Geen Latijnse afkortingen meer• Geen regel van drie meer• Geen gebruik van rechte haken behalve
voor gegevens van buiten de publicatie• …
VoorbeeldAACR2/ISBDKindergeneeskunde / onder red. van J.L. van den Brande … [et al.] . –
3de geh. herz. dr. – Maarsen : Elsevier Gezondheidszorg, 2006. – XII, 962 p. : ill.
RDAKindergeneeskunde / onder redactie van dr. J.L. van den Brande, dr.
H.H. van Gelderent en dr. L.A.H. Monnens. – Derde geheel herziene druk. – Maarsen : Elsevier Gezondheidsszorg, 2006. – XII, 962 pagina’s : illustraties
OFKindergeneeskunde / onder redactie van dr. J.L. van den Brande [en 2
anderen]. – Derde geheel herziene druk. – Maarsen : Elsevier Gezondheidsszorg, 2006. – XII, 962 pagina’s : illustraties
Wijzigingen formele regelgeving (2)
• Materiaalaanduiding (GMD/SMD) vervangen door drie nieuwe elementen: – Content type (M21 336, core, herhaalbaar)– Media type (M21 337, niet core, herhaalbaar)– Carrier type (M21 338, core, herhaalbaar)
• Gesloten lijsten (bron:rdacontent, rdamedia, rdacarrier)
Voorbeeld Boek + CD• Content type
• Tekst• Uitgevoerde muziek
• Media type• Zonder medium• Audio
• Carrier type• Volume (boek)• Audiodisc (cd)
•
Voorbeeld bibliografisch record
Voorbeeld authority record
En nu?
Testrapport en aanbevelingen
• Doelstellingen gedeeltelijk bereikt• Doorgaan met RDA mits aanpassingen (jan 2013)• Aanbevelingen aan LC/NAL/NLM
– herwerk RDA toolkit– herbekijk Marc21– geef voorbeelden van invoer en discovery systemen met
RDA-data– meer harmonisering met ISBD– organiseer training– …
Reacties bibliotheekwereld • JSC is te Anglo-American, uitbreiding is nodig• Marc21 voldoet niet voor RDA• RDA-toolkit is complex, moeilijk en duur• Vertalingen zijn noodzakelijk• RDA is te veel gezien vanuit de tekstmaterialen
• Core-elementen zijn typisch voor boeken en serials
• Wanneer zullen ILS-leveranciers meedenken?• Catalogusgebruikers zijn tevreden met langere beschrijvingen• …
RDA in Europa
–EURIG-JSC Seminar on RDA (Kopenhagen aug 2010)
–Noord-Europa engageert zich het meest
–In veel landen RDA werkgroep werkend aan impactanalyse en advies
–Nederland: zegt JA voor RDA
RDA in Vlaanderen• 2011 Vlaams overleg opgestart: KULeuven, VUB, UGent,
UA, Bibnet en KBr• Doel:
– Gemeenschappelijke keuzes– Samenwerking met Nederland
• Vervolgstappen– Oplijsten verschillen– Studie van RDA– Vertaling– Overleg ILS-leveranciers, uitgeverswereld, bibliotheekopleidingen – Aanpassen richtlijnen– Opleidingen– …
Acroniemen en Linken• FRAD – Functional Requirements for Authority Data
• http://www.ifla.org/publications/ifla-series-on-bibliographic-control-34
• FRBR - Functional Requirements for Bibliographic Records• http://www.ifla.org/en/publications/functional-requireme
nts-for-bibliographic-records• http://www.loc.gov/cds/downloads/FRBR.PDF
• FRSAD – Functional Requirements for Subject Authority Data• http://www.ifla.org/node/1297
Acroniemen en linken
• RDA – Resource Description and Access• http://www.rda-jsc.org/rda.html
• JSC – Joint Steering Committee for Development of RDA• http://www.rda-jsc.org/
• RDA Toolkit ALA – American Library Association• http://www.rdatoolkit.org
• ICP – International Cataloguing Principles• http://www.ifla.org/files/cataloguing/icp/icp_2009-en.pdf
Acroniemen en linken• RDA toolkit demo
• http://www.rdatoolkit.org/training/guidedtour• RDA Test
• http://www.loc.gov/bibliographic-future/rda • RDA en FRBR quiz
• www.loc.gov/catdir/cpso/RDAtest/quiz.pps• www.loc.gov/catworkshop/FRBR_QUIZ_July09.pps
• VIAF - Virtual International Authority File• www.viaf.org
• EURIG European RDA Interest Group• http://www.slainte.org.uk/eurig/index.htm
“The goal is not producing a perfect catalog, but rather a useful and usable
one“ (Robert Ellett)
DANK U