Een catalogiseerstandaard voor de 21ste eeuw

Rosa.Matthys@Bibnet.beUGent 29 september 2011

RDA?• Vervanging voor AACR2: Angelsaksisch• RDA: Internationale catalogiseerstandaard• Richtlijnen voor beschrijven (description) én

toegankelijk maken (access) van bronnen (resource)

• Alle soorten bronnen: fysiek en digitaal• Brede doelgroep: bibliotheken, musea,

archieven, uitgevers, …Consistent, flexibel en uitbreidbaar framework

voor alle types bronnen en content

Wat is RDA niet?

• Geen dataformaat (M21, UniMarc, DC, MODS… blijven optie)

• Geen vervanger voor ISBD-Consolidated Edition (2007- ) IFLA

• Geen displaystandaard (ISBD blijft optie)

1961 Paris Principles / IFLA

1971 - 2006ISBD’s / IFLA+ vertalingen

1978 - 2005 AACR2+ vertalingen

1998 FRBR / IFLA

2007ISBD (CE) / IFLA

2005RDA draft / JSC

2009ICP / IFLA

2010RDA release en test

2013RDA START

2010FRSAD / IFLA

Van steekkaarten naar een digitale wereld2009FRAD / IFLA

Auteurs RDA

Joint Steering Committee for the Development of RDA (JSC) > bibliotheekorganisaties uit VS, Canada, Engeland en Australië

+ Feedback van bibliotheekorganisaties over de hele wereld

Kader RDA• AACR2, ISBD (CE), Marc21• Internet

– Webcatalogi maken bibliotheken zichtbaar op het web– Bibliotheekdata integreren in webomgeving– Uitwisselen, linken en hergebruik van metadata is cruciaal– Linked data en Semantisch web

• IFLA’s Cataloguing Principles (2009) en conceptuele modellen FRBR (1998) en FRAD (2009)

Statement of International Cataloguing Principles (ICP) – 2009

• Eerste principe: To serve the convenience of the catalogue user

• Doel en functie van de catalogus? Vinden Identificeren Selecteren Verkrijgen Navigeren

3 FR’s van IFLA

Groep 1:Werk

ExpressieManifestatie

Item

Groep 2:Persoon

CorporatieFamilie

Groep 3:Plaats

GebeurtenisObject

Concept

FRBR FRAD

FRSAD

FRBR

• Functional Requirements for Bibliographic Records

• Entiteiten, attributen en relaties

• Het gaat om de ‘inhoud’ = het werk

Groep 1Werk

realisatie

Expressieuiting

Manifestatie

exemplaar

Item

Groep 2PersoonCorporatiesFamilie

Groep 3Groep 1 en 2PlaatsGebeurtenisObjectConcept

Bron:New models of metadata / Karen Coyle

FRBR conceptueel entiteiten relatiemodel

Authority data

Authority data

Bibliografische data

Is onderwerp van

is auteur vanis componist vanis vertaler vanis uitvoerder vanis illustrator vanis uitgever vanis bezitter van…

Bibliografische relaties

gebaseerd op

Is verfilmd als

-Libretto van -Vertaling van-Verkorte versie van-Remake van-Vervolg op-Toneelbewerking van- …

Original Work - Same

Expression

Same Work – New Expression

New WorkCataloging Rules Cut-Off Point

DerivativeEquivalent Descriptive

Facsimile

Reprint

ExactReproduction

Copy

MicroformReproduction

Variations or Versions

Translation

Simultaneous“Publication”

Edition

Revision

SlightModification

ExpurgatedEdition

IllustratedEdition

AbridgedEdition

Arrangement

SummaryAbstractDigest

Change of Genre

Adaptation

DramatizationNovelizationScreenplay

Libretto

FreeTranslation

Same Style orThematic Content

Parody

Imitation

Review

Criticism

AnnotatedEdition

Casebook

Evaluation

Commentary

Family of Works

Bron: Barbara Tillett

Attributen (elementen) Groep 1 Werk

• ID• Titel• Datum• Vorm, Onderwerp• Enz.

Expressie• ID• Content type• Datum• Taal• Enz.

Manifestatie• ID• Titel• Verantwoordelijkheidsver

melding• Editie• Uitgever• Enz.

Item• ID• Herkomst• Plaatsingnummer• Enz.

Implementatie van FRBR• Abstract model, staat los van datamodel• Drie – mogelijke - implementatiemodellen

• Relationele database• Database met linking• Flat file structuur

• Model 4: FRBR op indexeerplatform voor publiek• groeperen van werken volgens algoritme• ‘expressies , manifestaties en items’ in verfijningsfacetten

voorbeelden: Worldcat Zoeken.bibliotheek.be Primo

werkrk

manifestatie

Groep 2

Groep 3

expressie

Auteurspagina

RDA regelgeving• Principes:

– Gebruiker staat centraal– “Take what you see”– “Accept what you get”

• Core elements• Keuzemogelijkheden (in relatie tot gebruiker) • Structuur: Entiteiten, Attributen en Relaties • Identifiers, URI’s zijn belangrijk

RDA documentatie• Online, geïntegreerd en webbased• Prijs

• 3 Tabs

Wijzigingen formele regelgeving (1)

• Letterlijk overnemen van interpunctie, afkortingen, fouten, symbolen, nummeringen, …

• Geen Latijnse afkortingen meer• Geen regel van drie meer• Geen gebruik van rechte haken behalve

voor gegevens van buiten de publicatie• …

VoorbeeldAACR2/ISBDKindergeneeskunde / onder red. van J.L. van den Brande … [et al.] . –

3de geh. herz. dr. – Maarsen : Elsevier Gezondheidszorg, 2006. – XII, 962 p. : ill.

RDAKindergeneeskunde / onder redactie van dr. J.L. van den Brande, dr.

H.H. van Gelderent en dr. L.A.H. Monnens. – Derde geheel herziene druk. – Maarsen : Elsevier Gezondheidsszorg, 2006. – XII, 962 pagina’s : illustraties

OFKindergeneeskunde / onder redactie van dr. J.L. van den Brande [en 2

anderen]. – Derde geheel herziene druk. – Maarsen : Elsevier Gezondheidsszorg, 2006. – XII, 962 pagina’s : illustraties

Wijzigingen formele regelgeving (2)

• Materiaalaanduiding (GMD/SMD) vervangen door drie nieuwe elementen: – Content type (M21 336, core, herhaalbaar)– Media type (M21 337, niet core, herhaalbaar)– Carrier type (M21 338, core, herhaalbaar)

• Gesloten lijsten (bron:rdacontent, rdamedia, rdacarrier)

Voorbeeld Boek + CD• Content type

• Tekst• Uitgevoerde muziek

• Media type• Zonder medium• Audio

• Carrier type• Volume (boek)• Audiodisc (cd)

•

Voorbeeld bibliografisch record

Voorbeeld authority record

En nu?

Testrapport en aanbevelingen

• Doelstellingen gedeeltelijk bereikt• Doorgaan met RDA mits aanpassingen (jan 2013)• Aanbevelingen aan LC/NAL/NLM

– herwerk RDA toolkit– herbekijk Marc21– geef voorbeelden van invoer en discovery systemen met

RDA-data– meer harmonisering met ISBD– organiseer training– …

Reacties bibliotheekwereld • JSC is te Anglo-American, uitbreiding is nodig• Marc21 voldoet niet voor RDA• RDA-toolkit is complex, moeilijk en duur• Vertalingen zijn noodzakelijk• RDA is te veel gezien vanuit de tekstmaterialen

• Core-elementen zijn typisch voor boeken en serials

• Wanneer zullen ILS-leveranciers meedenken?• Catalogusgebruikers zijn tevreden met langere beschrijvingen• …

RDA in Europa

–EURIG-JSC Seminar on RDA (Kopenhagen aug 2010)

–Noord-Europa engageert zich het meest

–In veel landen RDA werkgroep werkend aan impactanalyse en advies

–Nederland: zegt JA voor RDA

RDA in Vlaanderen• 2011 Vlaams overleg opgestart: KULeuven, VUB, UGent,

UA, Bibnet en KBr• Doel:

– Gemeenschappelijke keuzes– Samenwerking met Nederland

• Vervolgstappen– Oplijsten verschillen– Studie van RDA– Vertaling– Overleg ILS-leveranciers, uitgeverswereld, bibliotheekopleidingen – Aanpassen richtlijnen– Opleidingen– …

Acroniemen en Linken• FRAD – Functional Requirements for Authority Data

• http://www.ifla.org/publications/ifla-series-on-bibliographic-control-34

• FRBR - Functional Requirements for Bibliographic Records• http://www.ifla.org/en/publications/functional-requireme

nts-for-bibliographic-records• http://www.loc.gov/cds/downloads/FRBR.PDF

• FRSAD – Functional Requirements for Subject Authority Data• http://www.ifla.org/node/1297

Acroniemen en linken

• RDA – Resource Description and Access• http://www.rda-jsc.org/rda.html

• JSC – Joint Steering Committee for Development of RDA• http://www.rda-jsc.org/

• RDA Toolkit ALA – American Library Association• http://www.rdatoolkit.org

• ICP – International Cataloguing Principles• http://www.ifla.org/files/cataloguing/icp/icp_2009-en.pdf

Acroniemen en linken• RDA toolkit demo

• http://www.rdatoolkit.org/training/guidedtour• RDA Test

• http://www.loc.gov/bibliographic-future/rda • RDA en FRBR quiz

• www.loc.gov/catdir/cpso/RDAtest/quiz.pps• www.loc.gov/catworkshop/FRBR_QUIZ_July09.pps

• VIAF - Virtual International Authority File• www.viaf.org

• EURIG European RDA Interest Group• http://www.slainte.org.uk/eurig/index.htm

“The goal is not producing a perfect catalog, but rather a useful and usable

one“ (Robert Ellett)

DANK U