Programma

13.00 Welkom Annemiek van der Steenhoven

13.10 Inleiding

13.15 Rookverslaving en Pakje Kans training door Bertie Happel (STIVORO)

13.45 Roken en psychiatrische aandoeningen door Janneke Roozen en Ronald van Gool

14.10 Pauze

14.30 Ervaringsverhaal door Tim Kreuger

14.45 Farmacologie en monitoring door Jorge Moctezuma

15.00 Ervaringen uit Amsterdam door Pieter Amir HVO-Querido

15.20 Afsluiting startconferentie

15.30 Start informatiebijeenkomst (potentiële) deelnemers

Schizofrenie en nicotine afhankelijkheid

Maandag 13 december, Bennebroek

Janneke Roozen

en Ronald van Gool

Agenda

• Inleiding

• Prevalentie

• Gevolgen

• Wat staat ons te doen?

Wat gaan we doen?

• We gaan iets nieuws doen?• Huidige situatie is

onacceptabel• Stoppen met roken zal het

lijden verlagen en niet verhogen

Wat is de omvang van het probleem?

• 44 % van alle tabak wordt gerookt door mensen met een psychische stoornis

• Personen met een psychiatrische aandoening roken tweemaal zo vaak

• Prevalentie van nicotineafhankelijkheid bij schizofrenie is ruim 3 maal verhoogd vergeleken met normale bevolking (28%)

Wat is de omvang van het probleem?

• Onder patiënten met schizofrenie rookt 60% tot 90%

• Onder klinische verblijvende patiënten 80% tot 90%

• Mannen roken vaker en meer dan vrouwen

• Patiënten roken meer sigaretten en inhaleren dieper

• Rokers hebben 2-3 keer verhoogde kans op andere middelenverslaving ( bv. cannabis, alcohol)

Nicotine afhankelijkheid Ambulante patiënten FACT (2009)

n= 113 GGZinGeest

Overgewicht/

obesitas

67%

Roken 64%

Metabool syndroom 52%

MetS (ATPIII):

Buikomvang (88/102)

Bloeddruk (130/80)

HDL (1,0/1,3)

Triglyceriden (1,7)

Glucose (6,1)

80%

40%

65%

41%

16%

Wat zijn de gevolgen?

• Afname van de levensverwachting met 20-25 jaar (roken belangrijkste enkelvoudige riscofactor voor CVZ en longaandoeningen en vroegsterfte)

• Verminderd de werking van AP waardoor doseringen onnodig hoog zijn

• Negatieve beïnvloeding van gezondheid niet-rokers

• Kosten van roken dragen bij aan armoede (uitgaven zijn gem. €150/200,- p.m.)

• Armoede draagt belangrijk bij aan sociale exclusie, onwelbevinden en afname kwaliteit van leven

Wat hebben wij bijgedragen aan het probleem?

• Niet bespreekbaar gemaakt • Niet gesignaleerd als verslaving en

problematiek• Bagatelliseren van probleem

• medeleven• conflictvermijding

• Slecht voorbeeld geven door zelf veel en vaak te roken

• Sigaretten als beloning voor gewenst gedrag of medicatietrouw

• Geen aanbod ontwikkeld• Behandelpessimisme• Dagstructuur is opgebouwd uit

aaneenschakeling van rookmomenten en verveling

Wat kunnen/moeten we doen?

• Roken als verslaving errkennen en behandelen

• Niet-rokers moeten gevrijwaard blijven van meeroken

• Ontmoedigen van roken door beperkende maatregelen

• Ontwikkelen van aanbod/ondersteuning stoppen met roken in samenhang met andere leefstijlinterventies

• Aanbieden van interventies

• Motiveren van patiënten en medewerkers

• Onderzoeken van effectiviteit interventies

• Bekendheid geven aan interventies en resultaten binnen en buiten GGZinGeest

Evidence behandeling nicotineafhankelijkheid SZ

• Weinig goed onderzoek beschikbaar

• Geen grote eenduidigheid in effectieve interventies en strategieën

• Alle beschikbare studies laten reductie nicotineafhankelijkheid zien

• Effectief is: medicamenteuze behandeling met Bupropion (Zyban) of nicotine vervangende therapie, TGA en CGt. Resultaten zijn beter bij combi

Evaluatie onderzoek

• Nicotine afhankelijkheid:

• Fagerstrom Tolerance Questionnaire

• Ernst symptomatologie:

PANSS

• Welbevinden:

SWN

• Lichamelijke gezondheid:

Check

• Medicatiespiegels:

Labcontrole

Voel je Vrij!Motiveer cliënten om te stoppen.

• Wat is er onderzocht?

• Wat zijn de uitkomsten?

• Wat kunnen wij doen?

Wat is er onderzocht?

• Interventies die er zijn om cliënten met schizofrenie te motiveren om te stoppen met roken

• Mening van medewerkers (16) en cliënten (23), van het langdurende circuit volwassenen psychiatrie, Bennebroek

Uitkomsten medewerkers

• 50% rokers

• Meer dan de helft van de medewerkers– motiveert cliënten om de cursus te volgen en

heeft vertrouwen in cliënt– maakt gebruik van een ‘therapeutisch

sigaretje roken’– maakt geen onderscheidt waar te roken

Uitkomsten cliënten• >15 jaar toen zij begonnen met roken

– Gemiddelde levensverwachting is 55 jaar, 40 jaar roken kost €96.000

• Rookt meer dan 1 pakje shag per dag

• Heeft een laag vertrouwen in stoppoging

• 70% is al eens eerder gestopt

• Heeft interesse in de cursus

• Is voor een rokersverbod in de nieuwbouw indien er een alternatieve ruimte wordt geboden

Wat weten we?

• Iedereen is in staat om te stoppen met roken!

• Motiverende interventies gebruiken in gesprek over roken.

1. Straal empathie uit: De cliënt wordt geaccepteerd zoals hij of zij is en wordt niet gezien als een persoon die niet in staat is te veranderen.

2. Zorg voor discrepantie: zorg ervoor dat er bij de cliënt een discrepantie ontstaat tussen het huidige gedrag van de cliënt en zijn doelen en waarden. De cliënt moet de belangrijkheid van het stoppen met roken inzien.

3. Ga zorgvuldig om met weerstand: weerstand bij de cliënt kan een teken zijn om jouw stijl van begeleiden te veranderen. Het is belangrijk om discussies uit de weg te gaan en de cliënt moet zelf oplossingen voor

problemen aandragen. 4. Steun Eigen-effectiviteit: eigen-effectiviteit is een goede voorspeller

voor het succesvol veranderen van gedrag. (Bron: Miller & Rollnick 2002):

Welke basisprincipes kunnen we gebruiken?

Precontemplatie: niet denken aan verandering in de komende periode – er kunnen wel problemen ervaren worden

Overwegen of contemplatie: overwegen van veranderen in de komende periode

Voorbereiding: plannen van veranderen

Actie: feitelijk aanbrengen van verandering in gezondheidsgedrag

Bron: Prochaska & Di-Clemente

Hoe bevorder je ambivalentie?

Wat kunnen wij doen?

• Pas de motiverende interventies toe

• Blijf in gesprek, met of zonder therapeutisch peukje!

• En……

… samen sta je sterker.Stop mee op 18 januari!

Roken en schizofrenie

13 december 2010

Roken en schizofrenie

• Relatie nicotine en schizofrenie

• Relatie roken en medicatie

Verklaringen voor hoge prevalentie Psychologische, biologische en sociale theorieen

• De psychoanalytische hypothese (orale fixatie)• De socio-economische hypothese (armoede en verveling)• De persoonlijkheid hypothese (roken als angstdemping)• De psychologische coping hypothese (omgang stress en

negatieve emoties)• De zelfmedicatie hypothese (compensatie voor cognitief

functieverlies• De hypothese van de bijwerkingen (reductie van bijwerkingen

AP)• De dopamine hypothese (verhoging van dopamine verminderd

negatieve symptomen/depressie)• De genetische hypothese (afname van nicotinereceptoren bij

schizofrenie, laag expressie)• De auditieve selectie hypothese (verbetering

auditieve/cognitieve functies)

Nicotine en schizofrenie

• Psychose gevoelig populatie= minder nicotine receptoren [ alfa 7]

• Relatie is via Glutamaat. Pre en postsynapse

• Verbetering cognitieve functies [aandacht]

Relatie nicotine en schizofrenie

Verklaringen voor hoge prevalentie Psychologische, biologische en sociale theorieen

• De psychoanalytische hypothese (orale fixatie)• De socio-economische hypothese (armoede en verveling)• De persoonlijkheid hypothese (roken als angstdemping)• De psychologische coping hypothese (omgang stress en

negatieve emoties)• De zelfmedicatie hypothese (compensatie voor cognitief

functieverlies• De hypothese van de bijwerkingen (reductie van bijwerkingen

AP)• De dopamine hypothese (verhoging van dopamine verminderd

negatieve symptomen/depressie)• De genetische hypothese (afname van nicotinereceptoren bij

schizofrenie, laag expressie)• De auditieve selectie hypothese (verbetering

auditieve/cognitieve functies) alfa 7 agoniste DMXB-A

Roken en medicatie

Roken en medicatie

Roken en medicatie

• Farmacokinetisch

• Niet nicotine maar PAK

• Enzyminductie [medicatie snel afbreken]

• Hoe medicatie van buiten naar doel in het lichaam

• Cytochroom P 450 [ lever]

• Medicatie is minder effectief

Roken en medicatie

Roken en medicatie

• Clozapine

• Haloperidol

• Olanzapine

• Fluanxol

• Antidepressiva

Roken en schizofrenie

• Relatie nicotine en schizofrenie

• Relatie roken en medicatie

Minder receptoren [alfa 7]

Verbeteren cognitie

P A K , lever >> medicatie snel afbreken

Medicatie spiegel hoger ! beter cognitie ! [+nic – PAK]

Alfa 7 agoniste..