Wateroverlast

PWVE, 12 februari 2014

1

Kees Broks,

Arjan Messelaar,

Broks-Messelaar Consultancy

Toen het nog simpel was…

Maar…

2

Rioleringsmodel Leidingen, putten

Verh. oppervlak

Rekenresultaat Water uit “put”

Norm Geen WOS bui 08

iteratie

uitvoeren BRP

Huidige situatie Rioolstelsel

Belasting Standaardbuien

Maatregelen Afvoercap.

Berging

Klimaat

• belasting

• onzekerheid

Riolering sted. omg.

• doelen

• maatregelen

Nuances

• maatstaven

Doelmatigheid

Hulpmiddelen

3

Functioneren van de

(stedelijke) omgeving

• Blootstelling • Neerslag (klimaat)

• Afwenteling

vanuit fysieke omgeving

• Locatiekenmerken

• Schadegevoeligheid • Aanwezige (waardevolle) dingen

• Aanpassingsvermogen • Gemak waarmee je kwetsbaarheid kunt verminderen

• Herstelvermogen • Duur van falen

Blootstelling (risico)

Schadegevoeligheid (ernst)

---------------------------------- X

Kwetsbaarheid

4

Functioneren omgeving Blootstelling

Schadegevoeligheid

Aanpassingsvermogen

Herstelvermogen

5

Functioneren omgeving Blootstelling

Schadegevoeligheid

Aanpassingsvermogen

Herstelvermogen

Ontwikkelingen Klimaat

6

Klimaat

Vergelijking modellen waarnemingen:

Opwarming sneller dan verwacht in modellen

Toename extreme temperaturen toename onderschat in modellen

Toename zware buien toename onderschat in modellen

Verschil valt (net) binnen spreiding van 4 KNMI scenario’s (aanvullingen 2009)

7

Verwachting

Opwarming 2050: + 1 tot 2°C (globaal)

2100: + 1,5 tot 4°C (globaal)

+7% per °C

+14% per °C Per 1°C

+7 tot 14% neerslagintensiteit

Onzekerheid kans optreden T = ?

T≈250 T≈130 T≈22

Verwachting 2050:

+ 1 tot 2°C (globaal)

9

Stellingen

• T=…. jaar alleen is niet meer voldoende

• Inzicht krijgt men met

‘wat-als’ of ‘stel-dat’ benadering

• Men moet een set extreme

neerslaggebeurtenissen gebruiken

met buiduren van 1 uur tot 9 dagen

10

Doelen / ambitie

Aanpak /

denkwijze

Functioneren omgeving Blootstelling

Schadegevoeligheid

Aanpassingsvermogen

Herstelvermogen

Ontwikkelingen Klimaat

Omgeving

Infrastructuur

Watersysteem

Wateroverlast

PWVE, 12 februari 2014

11

Kees Broks,

Arjan Messelaar,

Broks-Messelaar Consultancy

Normgericht ‘omdat het moet’

Normen voor wateroverlast hinder, overlast, schade

ernst, omvang en/of duur, met kans van optreden

Normgericht ‘omdat het moet’

Normen voor wateroverlast hinder, overlast, schade

ernst, omvang en/of duur, met kans van optreden

Relatie overlast vanuit regionaal watersysteem kans op overlast in stedelijk gebied: T=100 (NBW-norm)

samenhang stedelijk en landelijk watersysteem

Normgericht ‘omdat het moet’

14

= Modelgerichte benadering

X Ook norm is afhankelijk van rekenmodel

Gemak en duidelijkheid

X Minder denken, minder

verantwoordelijkheid

Effectgericht ‘om kosten en baat’

Ook wel ‘probleem gericht’ niet vooraf vastgestelde norm

afweging investeringen (kosten) en te voorkomen overlast of schade (effecten/baten)

alles uit te drukken in geld

alles uit te drukken in geld?

Effectgericht ‘om kosten en baat’

?

Effectgericht ‘om kosten en baat’

Ook wel ‘probleem gericht’ niet vooraf vastgestelde norm

afweging kosten vs. baten

alles uit te drukken in geld

Aandachtspunten kosten en baten liggen niet altijd bij dezelfde partijen

individuele baten (voorkomen schade) kan zwaarder wegen dan maatschappelijke kosten

rekening houden met ontwikkelingen (kans op schade)

Voordelen t.o.v. normgericht beter onderbouwing inspanning, meer praktijkgericht

Kansgericht ‘omdat het kan’

Ook wel ambitie gericht onderzoeken welk ‘beveiligingsniveau’

mogelijk is en wat daar voor nodig is

normen of kosten-baten afweging zijn niet leidend

later in proces afwegen wat wanneer haalbaar is

Aandachtspunten ambities eerst te bepalen

wanneer is het genoeg (‘the sky is the limit’?)

norm hanteren als absolute ondergrens

Voordelen t.o.v. norm-/effectgericht maatregelen met groter werkingsbereik ook in beeld

kansen beter benut, groter toekomstwaarde

Het grootste risico is de

gemiste kans

19

Stellingen

• Bestuurlijk waardendebat is hard nodig!

• Goed genoeg is niet meer goed genoeg!

• Het vertrekpunt moet kansgericht zijn,

de afwegingen daarna kunnen

op basis van norm en effect.

20

Doelen / ambitie Gezamenlijk

Aanpak /

denkwijze Normgericht

Effectgericht

Kansgericht

Functioneren omgeving Blootstelling

Schadegevoeligheid

Aanpassingsvermogen

Herstelvermogen

Ontwikkelingen Klimaat

Omgeving

Infrastructuur

Watersysteem

Maatregelen

Handelingsperspectief

21

Type maatregelen

input systeem output

constructief

niet-

constructief

afkoppelen

gedrag / gebruik

rioolvergroting

RTC

trottoirbanden /

aanleghoogten

wegpompen

22

Type maatregelen

• Aanpassingsvermogen

• verkleinen blootstelling

X neerslag

afwenteling

locatiekenmerken

• verkleinen schadegevoeligheid

• vergroten herstelvermogen

Functioneren omgeving Blootstelling

Schadegevoeligheid

Aanpassingsvermogen

Herstelvermogen

23

Werkingsbereik

• regulier

• ontwerp

• extreem

Bijvoorbeeld BBB

X dwa,lichte neerslag

ontwerpbui

X extreme neerslag

24

Dynamiek

Wordt beperkt door …

• Levensduur / afschrijving

• Omgeving / RO

Bijvoorbeeld berging op straat

initiatief

planvorming / ontwerp

X aanleg

X gebruik (b&o)

? onderhoud … revitalisering

herinrichting

25

Op een rijtje zetten… Maatregel

aan input

constructief

- …

- …

niet-constr.

- …

- …

aan systeem

constructief

- …

- …

niet-constr.

- …

- …

aan output

constructief

- …

niet-constr.

- …

Functioneren PerspectiefRegulier Ontwerp Extreem Nu Dan Later

26

Stellingen

• Typen, werkingsbereik en dynamiek

beïnvloeden uw handelingsperspectief

• Urgentie van maatregelen

is mede afhankelijk

van de dynamiek

27

Doelen / ambitie Gezamenlijk

Aanpak /

denkwijze Normgericht

Effectgericht

Kansgericht

Functioneren omgeving Blootstelling

Schadegevoeligheid

Aanpassingsvermogen

Herstelvermogen

Ontwikkelingen Klimaat

Omgeving

Infrastructuur

Watersysteem

Maatregelen Typen

Werkingsbereik

Dynamiek

Handelingsperspectief Bereik maatregelen

Dynamiek maatregelen

Aanpassingsvermogen

Mogelijkheden proces

Proces /

implementatie RO-Riool-Watersys.

Disciplines

Organisaties

Inzicht Modellen

Metingen

Waarnemingen

28

Functioneren omgeving Blootstelling

Schadegevoeligheid

Aanpassingsvermogen

Herstelvermogen

Maatregelen Typen

Werkingsbereik

Dynamiek

Proces /

implementatie RO-Riool-Watersys.

Disciplines

Organisaties

Inzicht Modellen

Metingen

Waarnemingen

Doelen / ambitie Gezamenlijk

Ontwikkelingen Klimaat

Omgeving

Infrastructuur

Watersysteem Handelingsperspectief Bereik maatregelen

Dynamiek maatregelen

Aanpassingsvermogen

Mogelijkheden proces

Aanpak /

denkwijze Normgericht

Effectgericht

Kansgericht

check

do

plan

act

Restrisico’s

29

jaren

Blo

ots

tellin

g

He

rste

lve

rmo

ge

n

30

Functioneren omgeving Blootstelling

Schadegevoeligheid

Aanpassingsvermogen

Herstelvermogen

Maatregelen Typen

Werkingsbereik

Dynamiek

Proces /

implementatie RO-Riool-Watersys.

Disciplines

Organisaties

Inzicht Modellen

Metingen

Waarnemingen

Doelen / ambitie Gezamenlijk

Ontwikkelingen Klimaat

Omgeving

Infrastructuur

Watersysteem Handelingsperspectief Bereik maatregelen

Dynamiek maatregelen

Aanpassingsvermogen

Mogelijkheden proces

Aanpak /

denkwijze Normgericht

Effectgericht

Kansgericht

check

do

plan

act

Restrisico’s in de tijd

acceptatiebeleid

31

Functioneren omgeving Blootstelling

Schadegevoeligheid

Aanpassingsvermogen

Herstelvermogen

Maatregelen Typen

Werkingsbereik

Dynamiek

Proces /

implementatie RO-Riool-Watersys.

Disciplines

Organisaties

Inzicht Modellen

Metingen

Waarnemingen

Doelen / ambitie Gezamenlijk

Ontwikkelingen Klimaat

Omgeving

Infrastructuur

Watersysteem Handelingsperspectief Bereik maatregelen

Dynamiek maatregelen

Aanpassingsvermogen

Mogelijkheden proces

Aanpak /

denkwijze Normgericht

Effectgericht

Kansgericht

check

do

plan

act

Restrisico’s in de tijd

acceptatiebeleid

Hoe en met wie

communiceren

?

Wateroverlast

PWVE, 12 februari 2014

32

Kees Broks,

Arjan Messelaar,

Broks-Messelaar Consultancy