Werken vanuit eenontwikkelingsperspectief

Masterclass

Lunteren, 19, 20 en 21 maart

Arjan Clijsen, KPC GroepJudith Hollenberg, Cito

Programma masterclass

▪ Korte schets beleid: stand van zaken

▪ Doel en uitgangspunten ontwikkelingsperspectief

▪ Voor welke leerlingen?

▪ Inhoud ontwikkelingsperspectief

▪ Het opstellen van het ontwikkelingsperspectief

▪ Doelgericht plannen aanbod: leerlijnen en leerroutes

▪ Het monitoren en evalueren ontwikkelingsperspectief

▪ Samen met de leerling en met de ouders

▪ Aandachtspunten bij de implementatie in school

▪ Gelegenheid tot vragen stellen en discussie

Nog in ontwikkeling . . . . . .

Ontwikkelingsperspectief in het kort

Uitstroomniveau en uitstroombestemming

Leerrendementsverwachting

Stimulerende en belemmerende factorenInteresses en talenten

Leerroute

Ouders

en

Leerling

Samenhang . . . . . . .

Opbrengstgericht werken

1-zorgroute

Ontwikkelingsperspectief

Kerndoelen

leerlijnen/leerroutes

Passend onderwijsPassend onderwijsPassend onderwijsPassend onderwijs

Referentieniveaus taal en rekenenReferentieniveaus taal en rekenenReferentieniveaus taal en rekenenReferentieniveaus taal en rekenen

handelingsgericht werkenhandelingsgericht werkenhandelingsgericht werkenhandelingsgericht werken

Beleidscontext OPP

▪ Passend onderwijs

▪ Opbrengstgericht werken

▪ Overgang primair onderwijs ���� voortgezet onderwijs

Wetsvoorstel Passend onderwijs

� Voor een leerling die extra ondersteuning nodig heeft

� Het ontwikkelingsperspectief beschrijft - LRV per vakgebied + verwacht uitstroomniveau- De onderwijsdoelen die kunnen worden gerealiseerd- De geboden begeleiding (verplichting IHP vervalt)- Afwijkingen in het (reguliere) onderwijsprogramma

� Tenminste één maal per schooljaar met de ouders geëvalueerd en zo nodig bijgesteld

� In AMvB komen eisen te staan ten aanzien van het OPP

Memorie van toelichting

• Verhogen opbrengstgerichtheid en leerresultaten

• Scherper in beeld waar op lange termijn naar toe gewerkt wordt en wat de instroomeisen in V(S)O zijn

• Instrument voor communicatie met de ouders

Waarom ontwikkelingsperspectief?

▪ Plannen aanbod op basis van ambitieuze doelen zodat de leerling zich optimaal kan ontwikkelen

▪ Maken van beredeneerde keuzes in leerlijnen of leerstofaanbod

▪ Het actief betrekken leerling bij zijn/haar ontwikkeling

▪ Goede afstemming en samenwerking met de ouders

▪ Het verantwoorden van de resultaten en leerwinst

▪ Goede voorbereiding op en overgang naar het VO

Uitgangspunten OPP: opstellen

▪ Niet volgen, maar plannen

▪ Doelgericht, op basis van hoge verwachtingen

▪ Eerst het aanbod intensiveren, pas later dispenseren

▪ Aanpak factoren die de ontwikkeling en het leren belemmeren en het benutten van stimulerende factoren

▪ Samen met de leerling en samen met de ouders

De lat hoog leggen!

Uitgangspunten OPP: werken

▪ Systematisch monitoren en evalueren van de ontwikkeling (zo nodig OPP bijstellen)

▪ Leerling niet isoleren van de groep▪ Overdracht informatie naar S(B)O of VO▪ Inbedden in HGW en OGW

waarnemen

begrijpen

plannen

realiseren

Oudergesprek

Groeps-bespreking

Oudergesprek

Leerlingbesprekingzorgteam

1) Groeps-

overzicht

2) Signaleren van

leerlingen met

specifieke onder-

wijsbehoeften

3) Benoemen

onderwijsbehoeften

5) Opstellen

groepsplan

6) Uitvoeren en evalueren

groepsplan

leerlingen

oudersleerkracht

4) Clusteren

leerlingen met

vergelijkbare

behoeften

OPP

Cyclus HGW In de groep

Inbedden in HGW

Inbedden in OGW

Drie niveaus van opbrengstgericht werken

▪ Leerlingniveau: leerkracht en IB: OPP � leerwinst

▪ Groepsniveau: leerkracht en IB: groepsoverzicht(groepsbespreking)

▪ Schoolniveau: schoolleider: schooloverzicht(teambespreking)

Voor welke leerlingen?

In SBO en SO voor alle leerlingen: 6 weken na plaatsing

In basisonderwijs: voor een leerling die extra ondersteuning

nodig heeft

Voor welke leerlingen inVoor welke leerlingen inVoor welke leerlingen inVoor welke leerlingen in basisschool?� Leerlingen met indicatie S(B)O (rugzakje) en leerlingen met

verwachte uitstroom LWOO of PrO (Inspectie)� Leerlingen die eindniveau groep 7 op één of meerdere vakgebieden

niet halen (Inspectie)� Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften (Inspectie)� Leerlingen die op één of meerdere vakgebieden in een eigen leerlijn

geplaatst worden (Inspectie)� Leerlingen voor wie op één of meerdere onderdelen van het reguliere

onderwijsprogramma afgeweken wordt (wetsvoorstel)� Leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben (wijzigingsvoorstel

wet en concept AMvB)� Leerlingen die referentieniveau 1F taal en/of rekenen niet behalen?

Afbakening gewenst !

Discussie: voor wie en wanneer?

▪ Hard criterium en/of procesgericht?

Voorbeeld: leerlingen < VMBO-BB

Voorbeeld: als herhaald intensiveren onvoldoende effect

heeft

▪ Vanaf welke leeftijd?

?

Opstellen van een OPP

Inhoud OPP: basiselementen

� Voorgeschiedenis: wat is er al gedaan? welk resultaat?

� Leerrendementsverwachting per vakgebied

� Factoren die ontwikkeling bevorderen/belemmeren

� Talenten en interesses leerling

� Verwachte uitstroomniveaus en uitstroombestemming

� Doelen: leergebiedspecifiek en leergebiedoverstijgend

� Aanbod en begeleiding om deze doelen te bereiken

� Organisatie

� Evaluatie: hoe verloopt ontwikkeling? doelen bereikt?

� Afspraken met leerling en met ouders

Opstellen van een OPP

Opstellen van een LRV

LRV op basis van:

1.Toetsscores � meten indirect leerlingkenmerken

2.(veranderbare) leerling-, omgevings- en schoolkenmerken om verwachting te verfijnen

Waarom toetsresultaten als basis?

M4 E4 M5 E5 M6 E6 M7 E7 M8 E8

afnamemoment (leeftijd in maanden onderwijs)

0

40

80

120

vaard

igheid

ADHD

Dyslexie

Persoonlijkheidsvragen: extra zorg

Werkhouding: extra zorg

IQ-performaal: 70,4

IQ-verbaal: 70,6

Waarom toetsresultaten als basis?

4

M4 E4 M5 E5 M6 E6 M7 E7 M8 E8

afnamemoment (leeftijd in maanden onderwijs)

0

40

80

120

vaard

igheid

p10-p25

p25-gemiddelde

gemiddelde-p75

ADHD

Dyslexie

Persoonlijkheidsvragen: extra zorg

Werkhouding: extra zorg

IQ-performaal: 70,4

IQ-verbaal: 70,6

LRV op basis van toetsresultatenParnasSys

Uitstroomniveau met toetsresultatenEsis

LRV op basis van toetsresultatenCito LOVS

Toetsen speciale leerlingen

• Andere opbouw:– Opgaven van eenzelfde type geclusterd

– Instructie steeds vooraf aan nieuw opgavetype

• Andere samenstelling:– Minder opgaven in één taak

– Bepaalde opgavetypen niet of pas later

• Andere rapportagewijze

- Functioneringsniveaus staan centraal

• Opeenvolgende toetsen beslaan kleinere leerstappen: tussentoetsen

40

50

60

70

80

90

E4 E4/M5 M5 E5/E5 E5/M6E5

Voorwaarden voor een goede voorspelling

1.Neem beginsituatie mee (DLE bij start ≠ 0)

2.Focus op groei, niet op laatst behaalde niveau

3.Houd rekening met afvlakken vaardigheidsgroei

4.Let op: Leerling is meer dan een IQ

5.Uitstroombestemming is gewogen besluit!

6.Houd rekening met (veranderbare) stimulerende en belemmerende factoren

�Modellen kunnen slechts een bandbreedte geven

Stimulerende en belemmerende factoren

Wat heeft dit kind om zich te ontwikkelen?

Wat heeft dit kind nodig om te leren?

Beschermende

factoren

Belemmerende factoren

Leerling

Thuis/gezin

School/onderwijsleersituatie

Doelen stellen (1)

Basisvaardigheden

technisch/begrijpend lezen

taal/spelling

rekenen & wiskunde

Leergebiedoverstijgend

sociale competentie

leren leren (werkhouding/taakaanpak/motivatie)

zelfredzaamheid

Doelen stellen (2)

Doel bij een LR van 50% is niet de methode tot

en met eind groep 5 te behandelen, maar . . . .

� Dispenseren

� Naar voren halen

Referentieniveaus als ijkpunt

Inzicht in leerlijnen

Uitstroomniveau voor een vakgebied

Einddoelen die nagestreefd worden

Tussendoelen per leerjaar

Arrangement voor de komende periode

LEERROUTE

1010 2020 3030 4040 5050 60+60+

11

22

33

44

55

66

77

88

II

II

II

25%25% vmbo t/kbvmbo t/kb gevorderdgevorderd

II II

IIII

IIII

IIII IIII

IIII50%50% vmbo bb/glvmbo bb/gl basisbasis

IIIIII

IIIIII

IIIIII

II

II

IIIIII

IIIIII

II

IIII

IIIIII15%15% praktijkpraktijk intensiefintensief

VOOR S(B)O: DRIE LEERROUTESVOOR S(B)O: DRIE LEERROUTES

IIII

IIII

IIIIII

Ontwikkelingsperspectief SabineOntwikkelingsperspectief Sabine

taal niveau 7

VMBO BBSabine uitstroombestemming

verdiept arrangement

rekenen niveau 4 intensief arrangement

technisch l. niveau 6 basisarrangement

begr. lezen niveau 6 basisarrangement

Nuttige bronnen

▪ www.schoolaanzet.nl

▪ www.taalenrekenen.nl: Referentieniveaus

▪ “Duiden en doen” voor S(B)O (C. Struiksma)

▪ www.cedgroep.nl (cluster 4) - sociale competentie- leren leren/werkhouding

▪ Passende perspectieven (project SLO, in ontwikkeling)M. Langberg (Taal)N. Boswinkel (Rekenen)

Monitoren van OPP

Monitoren van OPP

Kijken naar:

1. Gerealiseerd onderwijsaanbod

2. Toetsresultaten

3. Behaalde doelen

� In gesprek met leerling en met ouders

� Wanneer bijstellen?

Evaluatie IB'er met leerkracht

▪ Wat is de leerwinst van de leerling?

▪ Hoe komt het dat doelen (niet) gehaald zijn?

▪ Heeft dat te maken met het aanbod of de organisatie?

▪ Welke aanpassingen zijn komende periode nodig?

▪ Waar heeft de leerkracht begeleiding bij nodig?

In gesprek met leerling

Wat kan ik? Talenten?

Wat vind ik moeilijk?

Wat wil ik leren?

Waar hulp bij nodig?

Wat gaan we samen doen?

In gesprek met leerling

Tips:

� Beginsituatie positief (laten) formuleren

� Leerling (laten) vergelijken met zichzelf

� Concrete doelen (laten) formuleren

� Focus op inspanning (“ik heb goed mijn best

gedaan”), minder op bekwaamheid, geluk,

moeilijkheidsgraad opdracht

In gesprek met ouders

� Hoe verloopt de ontwikkeling op school?

▪ Hoe verloopt de ontwikkeling thuis?

▪ Wat zijn verwachtingen van ouders?

▪ Wat is het perspectief van het kind?

▪ Wat willen we bereiken?

▪ Welke ondersteuning bieden we in school en thuis?

Implementatie werken vanuit OPP

▪ Goed leerlingvolgsysteem

▪ Duidelijke leerlijnen (leerroutes)

▪ Vastleggen van taken en verantwoordelijkheden

▪ Afstemming met leerling en met ouders

▪ Administratie en registratie

▪ Professionalisering IB'er en leraren

▪ Ook voor excellente leerlingen?

Valkuilen

▪ Te vroeg in bepaalde leerroute

▪ Niet monitoren en bijstellen

▪ Leerling in een eigen leerlijn 'isoleren'

▪ Alleen een cognitieve insteek

▪ 'Over het hoofd van de leerling'

▪ Geen werkdocument

Discussie: hoe organiseer je het?

▪ Hoe maak je van het OPP een werkdocument?

▪ Hoe organiseer je het in de groep?

?

Op komst: Brochure PO-raad

� Gezamenlijk kader

� Drie deelkaternen met praktijkvoorbeelden

- Basisonderwijs

- SBO en SO cluster 2 en 4

- SO cluster 3 en MG

Hoge verwachtingen . . . . . .

"Het grootste gevaar voor menigeen is niet

dat de lat te hoog ligt en we daardoor ons doel

niet halen, maar juist dat de lat te laag ligt

en we ons doel halen"

Michelangelo�

Meer informatie en vragen

a.clijsen@kpcgroep.nl

so@cito.nl

Veel succes!!!!!!!