NEN 3140

15-2-2021

NEN 3140Verantwoordelijkheden Werkgever

2

Risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E). Periodiek inventariseren en evalueren van de risico’s. Op basis van een Plan van Aanpak

Veiligheidsmaatregelen treffen waardoor risico’s worden verkleind.

Taken verdelen naar medewerkers die de juiste kennis en kunde hiervoor hebben. En goede werkprocedures ontwikkelen.

Instrueren van medewerkers over veilig werken, ook over veilig werken met elektrische installaties en arbeidsmiddelen.

Toezicht houden op medewerkers en veiligheidsregels.

Organiseren van een veilige werkplek voor alle medewerkers.

Melden van ongevallen met letsel aan de inspectie SZW.

NEN 3140Verantwoordelijkheden Werknemers

3

Uitvoeren van de werkzaamheden volgens de instructies en procedures van de leidinggevende.

Meewerken aan instructie en trainingen om veilig te kunnen werken.

Op de juiste manier hanteren van de ter beschikking gestelde gereedschappen en PBM’s volgens de gebruiksaanwijzing

Veilig houden van de werkplek.

Geen beveiligingen overbruggen.

Het conform de instructie gebruiken van de ter beschikbare gestelde persoonlijke beschermingsmiddelen.

Vrijhouden van vluchtwegen van obstakels en zich houden aan lokale veiligheidsvoorschriften.

NEN 3140

Spanningsloos werken : In lid 3 en 4 wordt aangegeven dat werkzaamheden alleen in spanningsloze toestand mogen plaatsvinden. Spanningsloos betekent hier dat de beide risico's in voldoende mate afwezig zijn. Lid 5 biedt de mogelijkheid om onder spanning te werken, maar stelt hier dermate zware eisen aan dat het onder spanning werken in de praktijk vrijwel altijd een wetsovertreding is.

In lid 1 wordt aangegeven dat werknemers die werken aan een elektrische installatie (elektrotechnische werkzaamheden of gevaarlijke bedieningswerkzaamheden), daarvoor aan eisen moeten voldoen. Deze eisen zijn:

Personen moeten deskundig zijn. Dat wil zeggen dat hun

deskundigheid voldoende moet zijn om de installatie en de gevaren

ervan te kunnen overzien

Personen moeten voldoende onderricht zijn. De personen moeten zodanig zijn geïnstrueerd dat ze

weten elke veiligheidsprocedures te volgen en begrijpen waarom die procedures zo opgezet zijn

Personen moeten bevoegd zijn. De werkgever moet de personen bevoegd verklaren voor de uit te voeren werkzaamheden. Dat impliceert

een afweging over de werksituaties die toegestaan zijn

Artikel 3.5 is van toepassing op alle soorten werkzaamheden aan elektrische installaties.

Van dit artikel gaan lid 1, 3, 4 en 5 over laagspanningsinstallaties.

Arbobesluit: werken aan elektrische installatie

Het Arbobesluit heeft een bepaling die betrekking heeft op het elektrische veiligheidsrisico voor werkzaamheden: Arbobesluit zie artikel 3.5 eisen aan elektrotechnische werkzaamheden, bedieningswerkzaamheden en andere

werkzaamheden

12

3

NEN 3140

5

Personen moeten deskundig zijn. Dat wil

zeggen dat hun deskundigheid voldoende moet zijn om de installatie

en de gevaren ervan te kunnen overzien

1

NEN 3140

6

Personen moeten voldoende onderricht zijn. De personen moeten

zodanig zijn geïnstrueerd dat ze weten elke veiligheidsprocedures te

volgen en begrijpen waarom die procedures zo opgezet zijn

2

NEN 3140

7

Personen moeten bevoegd zijn. De werkgever moet de personen bevoegd verklaren voor de uit te voeren werkzaamheden. Dat impliceert

een afweging over de werksituaties die toegestaan zijn

3

NEN 3140NEN-EN 50110 deel 1 & 2

8

2019

NEN 3140NEN-EN 50110en NEN 3140

• Sinds de invoering van de Arbo-wet in 1990 is niet alleen de werkgever maar ook de werknemer verantwoordelijk voor de veiligheid en gezondheid binnen zijn bedrijf.

• In het kader van de Europese eenwording is de NEN 3140 maart 2011/2015 afgestemd op de Europese ontwikkelingen.

NEN 3140NEN-EN 50110NEN 3140

De NEN 3140 heeft betrekking op een spanningsniveau van extra lage spanning tot en met lage spanning.

De exacte maximale waarden voor de verschillende spanningssoorten zijn:

• een nominale wisselspanning van ten hoogste van 1000 Vtussen de fasen

• een nominale gelijkspanning van ten hoogste 1500 V tussen de polen en 900 V tussen één van de polen en aarde.

10

NEN 3140NEN-EN 50110 – 1 ( Europa )NEN-EN 50110 – 2 NEN 3140

• Deze opleiding beperkt zich tot het behandelen van de bepalingen die betrekking hebben op werkzaamheden aan laagspanningsinstallaties door een:

• Installatie Verantwoordelijke

•Werk Verantwoordelijke

•Vakbekwaam persoon;

•Voldoend onderricht persoon.

NEN 3140

De werkgever dient zijn

personeel schriftelijk

aan te wijzen,

12

NEN 3140

Bepaling in Laagspanningsnorm

Aanwijzing door werkgever

I.V er

W.V er

V. P er

V.O.P er

NEN 3140

W.G.

Installatie VerantwoordelijkeAanwijzing

door deWerkgever

14

I.V.

NEN 3140

Is verantwoordelijk voor:

✓ (een deel van) de installatie.

✓ toegangsregeling en -controle.

✓ wijzigingen in de configuratie van de elektrische installatie.

✓ het verlenen van toestemming voor het uitvoeren van.

werkzaamheden.

✓ het beschikbaar stellen van de nodige PBM's.

✓ het (laten) onderhouden van de installatie.

✓ het (laten) inspecteren van de installatie en elektrische arbeidsmiddelen.

15

Installatie Verantwoordelijke

NEN 3140

I.V. W.V.

W.G.

Werk Verantwoordelijke

Aanwijzing

door

de

Werkgever16

NEN 3140

Is verantwoordelijk voor:

• de uitvoering van de werkzaamheden.

• het instrueren van degenen die aan de werkzaamheden deelnemen.

• het indien nodig coördineren van werkzaamheden.

• afstemming met de installatieverantwoordelijke voor

aanvang en indien nodig tijdens de werkzaamheden.

• het onderzoeken van de werkplek.

• het verlenen van toestemming voor het beginnen van de werkzaamheden.

• indien nodig toezicht houden.

• het melden dat de werkzaamheden zijn afgerond en dat de installatie gereed is voor wederinschakeling.

17

Werk Verantwoordelijke

NEN 3140

NA HET VOLGEN VAN

de

NEN3140 TRAINING

• Is men niet automatisch geïnstrueerd en aangewezen!

• De werkverantwoordelijke moet voor een deugdelijke

instructie zorgen!!!

NEN 3140

I.V.

V.P.

W.V.

W.G.

VakbekwaamPersoon

19

NEN 3140

Opleiding en ervaring van vakbekwame personen.

• een voltooide lagere elektrotechnische vakopleiding in de energietechniek en voldoende ervaring op dat vakgebied.

• een voldoende vaardigheid voor het hanteren van gereedschappen en het verwerken van materialen. Ook dient de kennis van gereedschappen en materialen aanwezig te zijn.

• voldoende kennis van de geldende veiligheidsvoorschriften en veiligheidsbepalingen.

20

Vakbekwaam Persoon

NEN 3140

• Mag alle voorkomende werkzaamheden doen.

• Weet mede door ervaring gevaren te voorkomen.

• Mag toezichthouden op leken en v.o.p.

Vakbekwaam Persoon

NEN 3140

I.V.

V.O.P.

V.P.

W.V.

W.G.

Voldoend Onderricht Persoon

22

NEN 3140

• Opleiding en ervaring van de voldoend onderrichte personen.

• Een voldoend onderricht persoon behoeft geen elektrotechnische vakopleiding te hebben genoten en heeft veelal weinig of geen praktijkervaring.

• Wel moet hij/zij op de hoogte zijn van de gevaren die bestaan bij het verrichten van werkzaamheden in de omgeving van onder spanning staande delen en weten wat hij/zij moet doen of laten om deze gevaren te voorkomen.

23

Voldoend Onderricht Persoon

NEN 3140

NEN 3140

Geenaanwijzing

25

I.V.

L&S

V.O.P.

V.P.

W.V.

W.G.

Leerlingen & studenten

NEN 3140

Geenaanwijzing

26

I.V.

L.V.O.P.

V.P.

W.V.

W.G.

Leek

L&S

NEN 3140Voorbeeld Aanwijzingsformulier in het kader van NEN 3140

Naam : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Geboortedatum : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Bedrijf : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Afdeling : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Functie : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Personeelsnummer : . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ingangsdatum aanwijzing : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Einddatum aanwijzing : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Aan te wijzen als :

❏ Installatieverantwoordelijke

❏ Werkverantwoordelijke

❏ Vakbekwaam persoon

❏ Voldoende onderricht persoon

De aanwijzing is geldend voor de volgende (delen van) installatie(s):

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

De aanwijzing geldt voor de volgende werkzaamheden:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

De werkzaamheden worden uitgevoerd in de volgende ruimte(n):

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

De verantwoordelijkheden van de aan te wijzen persoon zijn:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

De bevoegdheden van de aan te wijzen persoon zijn:

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

27

NEN 3140

28

Spanningsloos werken : In lid 3 en 4 wordt aangegeven dat werkzaamheden alleen in spanningsloze toestand mogen plaatsvinden.

Spanningsloos betekent hier dat de beide risico's in voldoende mate afwezig zijn. Lid 5 biedt de mogelijkheid om onder spanning te werken,

maar stelt hier dermate zware eisen aan dat het onder spanning werken in de praktijk vrijwel altijd een wetsovertreding is.

NEN 3140Bedieningshandelingen

• Bedieningshandelingen hebben tot doel een installatie of een gedeelte daarvan in en uit te schakelen of bijvoorbeeld door middel van het bedienen van regelknoppen de installatie in bedrijf te houden.

• Bij bedieningshandelingen is het gevaar van elektrocutie of vlambogen door kortsluiting mogelijkerwijs aanwezig.

• Er bestaan twee soorten bedienings-handelingen vanuit de NEN-EN 50110-1 te weten:

1 . bedieningshandelingen zonder gevaar.

2. bedieningshandelingen met gevaar.

29

NEN 3140

Bedieningshandelingen zonder gevaar

• bedoeld om de elektrische toestand van de installatie te wijzigen, om (elektrisch) materieel te gebruiken, om materieel dat is ontworpen om zonder risico te worden gebruikt aan te sluiten of los te nemen, aan of uit te zetten, voor zover dit mogelijk is in de praktijk

30

NEN 3140

Bedieningshandelingen zonder gevaar

het bedienen van schakelaars

• het insteken en uittrekken van contactstoppen

• het verwijderen of aanbrengen van schroefveiligheden

• het aflezen van vaste meetinstrumenten

• het regelen van spanning, stroom, vermogen en dergelijke.

• Deze werkzaamheden mogen dan ook zonder beperking door iedereen worden verricht.

31

NEN 3140

Elektrotechnische werkzaamheden

• In tegenstelling tot bedieningshandelingen wordt bij elektrotechnische werkzaamheden aan de elektrische installatie zelf gewerkt. Zo vallen het aanleggen, het uitbreiden en het wijzigen van een elektrische installatie onder het begrip 'elektrotechnische werkzaamheden'.

32

Bedieningshandelingen met gevaar

NEN 3140

Elektrotechnische werkzaamheden

• Ook het uitvoeren van onderhoud, inspectie, het herstellen en vernieuwen vallen onder dit begrip, evenals het uitvoeren van metingen en beproevingen, terwijl de installatie onder spanning staat. Voor het verrichten van dergelijke werkzaamheden is

33

vakmanschap noodzakelijk.

NEN 3140

Veiligheidsmaatregelen

• Alle maatregelen die worden getroffen om letsel of schade bij werkzaamheden aan of in de omgeving van de elektrische installatie te voorkomen worden 'veiligheidsmaatregelen' genoemd.

34

Onder het begrip 'werkzaamheden' valt ook het nemen van veiligheidsmaatregelen.

Hieronder wordt verstaan het spanningsloos maken van een installatie door :

1. het uitzetten van een (last-) scheider2. of het verwijderen van smeltveiligheden.

NEN 3140

1. Scheiden

(vrijschakelen = buiten spanning stellen)

2. Beveiligen tegen wederinschakeling

(plaatsen van een slot en/of label/ LOTO)

3. Controleren op spanningsloos zijn (meten op

aan-/afwezigheid van spanning)

4. Aarden en kortsluiten

(op veilige wijze, volgens goed vakmanschap)

5. Afschermen van de werkzone

(actieve delen afschermen, waarschuwingsbord)

HET JUIST UITSCHAKELEN VAN DE

SPANNING (“DE VITALE 5”)

NEN 3140LOCK-OUT TAG-OUT

ELEKTRISCH

36

NEN 3140

37

NEN 3140

38

Beveiligen tegen weder inschakelen , LOTO procedure

NEN 3140

39

NEN 3140

2/15/2021 40

NEN 3140

41

NEN 3140

42

NEN 3140SPANNINGSLOOSHEID VASTSTELLEN

43

NEN 3140

2/15/2021 44

In de NEN3140 staat o.a. dat er bij spanningsloosheid controle alleen nog maar gemeten mag worden met een dubbelpolige spanningsmeter.

Bijvoorbeeld de Metravolt 12D+L, deze heeft de hoogste veiligheid met maar liefst CAT IV / 1000V

NEN 3140

45

Deze ook?En deze ?

NEN 3140

46

Het gebruik van een spanningszoeker of lampis niet toegestaan om spanningsloosheid vast te stellen!!

NEN 3140

Voltstick en deze?..... Alleen als tester

47

NEN 3140

48

Van LOTO naar LOTOTO

Is bij u de procedure al aangepast van LOTO naar LOTOTO? Steeds meer bedrijven hanteren

inmiddels de Lock Out, Tag Out én Try Out procedure.

Deze laatste controlestap is toegevoegd om de vereiste veiligheid en gezondheid van werknemers

tijdens werkzaamheden nog beter te waarborgen.

NEN 3140

49

Aarding nodig?

NEN 3140INVLOED VAN ELEKTRICITEIT

Belangrijke punten bij stroomdoorgang zijn:

▪ De grootte van de elektrische stroom door het lichaam;

▪ de tijdsduur die stroom door het menselijk lichaam vloeit;

▪ de plaats van het menselijk lichaam waar de in- en uittreding van elektrische stroom plaats vindt;

▪ de soort elektrische stroom:

- Wisselstroom (AC = Alternating Current);

- Gelijkstroom (DC = Direct Current).

50

NEN 3140De gevaren

Bij het werken met en gebruik maken van elektriciteit is er altijd een kans dat er gevaren optreden, de oorzaak hiervan kan zijn:

▪ spanningsaanraking (direct of indirect)

▪ kortsluiting en overbelasting

51

NEN 3140

Het gevolg van de genoemde aspecten kan respectievelijk zijn:

• stroomvoering door het menselijk lichaam

• brand- en explosiegevaar.

52

NEN 3140

AANRAKINGSGEVAAR

De factoren die voor het effect van de stroom door

het lichaam bepalend zijn de:

1. grootte van de spanning;

2. impedantie, weerstand van het lichaam;

3. tijdsduur van de stroomdoorgang;

4. frequentie van de stroom.

53

NEN 3140STROOMSTERKTEN EN GEVOLGEN

Stroomsterkte

(in mA)

Gevolg Bijzonderheden

Van 0,2 tot 2 Een licht

prikkelend gevoel

Van 2 tot 10 Een sterker wordende

spierkramp

Van 10 tot 20 Men kan een onder

spanningstaand deel

niet meer loslaten

grensstroomsterkte

Vanaf 20 Ademhaling wordt

belemmerd met kans

op verstikking

Vanaf 100 hartfibrillatie elektrocutie

NEN 3140

Letsel door een elektrische SCHOK

Inwendig letsel

Door ontbinding van het bloed en

beschadiging van de weefsels.

Dus: altijd ter controle naar de arts!

NEN 3140

STROOM DOOR

LICHAAM

Raakt een persoon met één hand een fasedraad

onder spanning aan en met de ander hand een

metalen gestel of vreemd geleidend deel,

of de persoon staat met blote voeten op de

tegelvloer, dan overbrugt zijn lichaam 230 V.

De stroom door zijn lichaam is dan: I = ?

NEN 3140STROOM DOOR

LICHAAMRaakt een persoon met één hand een fasedraad onder spanning

aan en met de ander hand een metalen gestel of vreemd

geleidend deel,

of de persoon staat met blote voeten op de tegelvloer, dan

overbrugt zijn lichaam 230 V.

De stroom door zijn lichaam is dan:

I = U : Z = 230 V : 1000 Ω = 0,23 A = 230mA

Dit is levensbedreigend!

NEN 3140

De Effecten van 30 milliampere (mA)

op het menselijk lichaam:

• stijging van de bloeddruk;

• moeilijke, onregelmatige hartslag;

• bewusteloosheid;

• kans op hartkamerfibrillatie;

(hart pompt niet meer maar ‘fladdert’)

• verkramping van de spieren;

NEN 3140EFFECT EN WAARNEMENVAN STROOM

59

NEN 3140ELEKTRICITEIT,

GEVAREN

vlambogen)

kortsluiting

(zeer hoge kortsluitstromen

elektrocutie

(= dood door stroomdoorgang door lichaam)

letsel door elektrische schok of reactie daarop

verwondingen door vonk en vlambogen

brand- en explosiegevaar

NEN 3140

De meeste ongevallen ontstaan door

onveilig te werken.

Voorbeelden zijn:

1. Het negeren van de veiligheidsmaatregelen (waaronder

procedures)

2. Onnodig onder spanning werken

3. Het niet gebruiken van PBM’s

NEN 3140

ELEKTROCUTIE

Elektrocutie is overlijden ten gevolge van een

elektrische stroom die door het lichaam loopt.

NEN 3140Signalen en Symtonen

Signalen

• Een in- en uitgaande wond

• Brand geur

• Rook

Symtonen

• Onregelmatige hartslag

of hartstilstand

• Pijn

• Spierpijn

• Spiersamentrekking

• Hoofdpijn

• Bewusteloosheid

63

NEN 3140

• Bij een elektrische wond is er atijd een in- en uitgaande wond, afhankelijk van de stroomdoorgang door het lichaam.

64

NEN 3140BRANDWONDEN

65

NEN 3140

VLAMBOOG EN EXPLOSIE

VLAMBOOG

– De lucht tussen 2 punten wordt geleidend

t.g.v. de hoge spanning - Kortsluiting

EXPLOSIE

– T.g.v. warmte (warmte, oververhitting, …) een

explosief mengsel - Explosie

NEN 3140

Werkrisico

Naast de mate van werkrisico bepaald door het soort bedrijf zijn ook de mogelijke werksituaties bepalend voor het werkrisico. Daar waar gewerkt kan worden in bijvoorbeeld situaties:

1. met veel vocht (regen, vijver, waterlekkage, hogedrukreiniging, badruimte)

2. met hoge temperatuur ('s zomers buiten, nabij gasketels, bij stoomleidingen, bij industriële verbrandingsprocessen, machinekamer)

3. met weinig bewegingsruimte (in kruipruimte, op kabelladder, op leidingenbrug)

4. waarin dikke beschermende kleding wordt gedragen (vriescel, vlamboogbestendig pak)

NEN 3140RIE-vragen werkrisico

Voor Uw werkrisico zou U zich het volgende af moeten vragen:

1. wordt door werknemers gewerkt aan de elektrische installatie?

2. welke soorten werkzaamheden worden door werknemers uitgevoerd?

3. zijn de werknemers voldoende deskundig en geïnstrueerd voor deze werkzaamheden?

4. zijn de werknemers bevoegd verklaard door werkgever voor deze werkzaamheden?

5. zijn bovenstaande punten ook geregeld voor ingeleend personeel?

6. worden de werkzaamheden spanningsloos uitgevoerd

7. worden de werkzaamheden uitgevoerd conform NEN 3140?

8. is het risico van het gebruik van meetinstrumenten, werkkleding en hulpmiddelen beoordeeld?

NEN 3140

Veilig?

69

NEN 3140Spannings…….loos?En dan……………..

70

NEN 3140

Aanrakingsveilig ?

71

NEN 3140

Meten ….5 cm / 0.05 meter

72

NEN 3140DE GEVARENZONE

Actieve delen zijn bijvoorbeeld:

- fase en nuldraad

- schakeldraad, ook al is de schakelaar uitgezet

- pus- en min pool van een accu

- aansluitschroeven van el. componenten

- kabelschoenen

- blanke koperen rails

73

Taak DL = Minimale afstand aanhouden tot actief deel onder spanning in cm

GEVARENZONE

Werkzaamheden algemeen 50 cm

Meten 5 cm

Bedieningshandelingen 10 cm

NEN 3140Aarding ( geaarde materialen )

• Metalen gestellen:

- wasmachine

- elektromotor

- Computer

• Vreemd geleidende delen:

- spanten

- kabelgoten

- Enz.

NEN 3140VEILIGHEIDSAARDING,

VOORBEELDEN

75

NEN 3140

• Verbinding uitwendige metalen delen met aarde.

Bij defect voorkómen dat buitenkant onder spanning

komt te staan !

• Aarden zoveel mogelijk via bestaande aardnet,

anders via koperen aardpen of dikke geleider.

• Steigers (stellingen) met elektrische kabels/leidingen en/of

elektrisch materieel (handgereedschap): aarden!

• (Werk-)containers ook volgens voorschrift aarden

NEN 3140

77

NEN 3140

78

NEN 3140

Fase / Nul

79

afspelen

NEN 3140

80

NEN 3140

81

Test uw aardlekschakelaar

Voor uw eigen veiligheidDe aardlekschakelaar is een belangrijk onderdeel in uw groepenkast.

Het is een extra beveiliging die stroom uitschakelt en die u beschermt tegen elektrische schokken.

Een goede aarding geeft bescherming bij kortsluiting en voorkomt onbedoeld onder spanning staan van

apparaten.

Test daarom regelmatig de werking van de aardlekschakelaar.

Een handig moment om dit te doen is bij de overgang

van winter- en zomertijd.

Test uw aardlekschakelaar regelmatig en

laat deze op tijd vervangen

NEN 3140

82

NEN 3140

Draad kleuren

83

NEN 3140NEN 1010 In de meeste gevallen is de norm NEN 1010 van toepassing.

Deze norm is door de jaren heen in verschillende versies toegepast. Globale stelregel is dat de versie van NEN 1010 geldt die:

1. geldig was ten tijde van de bouw van de installatie of

2. geldig was bij een grote renovatie van de installatie

Als 'ondergrens' wordt de versie van NEN 1010 van 1962 aangehouden. Oudere installaties moeten minimaal net zo veilig zijn als deze versie van de norm aangeeft.

NEN 3140Handgereedschappen

Bij werkzaamheden aan elektro-technische

installaties die onder spanning staan mogen

alleen goedgekeurde geïsoleerde hand-

gereedschappen worden gebruikt:

• deze gereedschappen moeten voldoen aan de

geldende normen;

• de isolerende bekleding van deze handgereed-schappen moet geschikt zijn voor een bedrijfs- spanning van ten minste 1000 Ven voorzien van een keurmerk.

• Bij twijfel of beschadiging aan het gereedschap niet gebruiken maar omwisselen.

NEN 3140 - 2010 85

NEN 3140

coderingen

Het gereedschap bevat de volgende

coderingen:

• soort spanning

• beproevings spanning

• controle merk ( bv IEC 60900 )

86

NEN 3140

87

Goedgekeurd gereedschap

NEN 3140Persoonlijke beschermings-middelen

Bij werkzaamheden aan elektro-technische

installaties die onder spanning staan mogen alleen

goedgekeurde persoonlijke beschermingsmiddelen

worden gebruikt:

• Deze beschermingsmiddelen moeten voldoen aan de geldende normen.

• Op deze beschermingsmiddelen moet de vermelding staan dat deze geschikt zijn voor gebruik bij een bedrijfsspanning van tenminste 1000 V.

88

NEN 3140Voorbeelden persoonlijke beschermingsmiddelen

• Veiligheidshelm met gelaatsmasker.

• Rubberen handschoenen.

• Patroontrekker met aangehechte

handschoen.

• Kunststof doek klem

• Isolatiemat.

• Isolatiedoek.

• Controleer deze beschermingsmiddelen altijd voordat met de werkzaamheden begonnen wordt, bij twijfel vervangen.

89

NEN 3140

90

NEN 3140

91

NEN 3140

92

NEN 3140

93

NEN 3140

De mate van bescherming wordt aangegeven met klasse 0 t/m III.

Klasse Betekenis Voorbeeld

0 Toestel zonder beschermingsleiding schemerlamp

I Toestel met beschermingsleiding wasmachine

lastransformatoren

draaibanken

betonmolens

II Toestel dubbelgeïsoleerd handgereedschap

zoals boormachine

III Toestel voor vellige spanning handgereedschap

kinderspeelgoed

looplamp/handlamp

Keuren elektrische arbeidsmidellen

NEN 3140dubbele isolatie (klasse II)

symbool

80

Bij dubbel geïsoleerd gereedschap is

het elektrisch gedeelte van het gereedschap geïsoleerd en de

metalen uitwendige delen zijn geïsoleerd van de

stroomvoerende delen.

Dubbel geïsoleerde toestellen (klasse II) mogen niet

geaard zijn. Dus geen beschermingsleiding hebben.

NEN 3140

VEILIGHEIDSTRANSFORMATOREen veiligheidstransformator zet de netspanning om in

een voor de mens ongevaarlijke wisselspanning van

maximaal 50 V.

Een veiligheidstransformator heeft gescheiden primaire en

secundaire wikkelingen. De secundaire wikkeling mag nooit

geaard worden. Veiligheidstransformatoren kunnen zowel in

een vaste opstelling als in eenverplaatsbare opstelling worden gebruikt.

symbool

NEN 3140

97

NEN 3140

• dubbele isolatie – KLASSE II

(géén bescherming tegen vocht en stof)

• tegen indringen vocht en regen

• tegen indringen stof

• tegen stoten en vallende voorwerpen

NEN 3140

De Praktijk…. Goed?

99

NEN 3140

Hoe keuren

100

NEN 3140

101

8

Om de goede elektrische werking en de mechanische eigenschappen, van de

gereedschappen, hulpmiddelen en (persoonlijke) beschermingsmiddelen te

controleren, moeten deze periodiek en na reparaties en wijzigingen worden

geïnspecteerd.

Deze elektrotechnische inspectie moet worden uitgevoerd volgens de bepalingen

5.102 van NEN 3140.

De inspectie omvat zowel een visueel controle als een controle door meten en

beproeven.

Regelmatig, en na reparaties of wijzigingen, moeten inspecties volgens hoofdstuk

5.102 worden uitgevoerd.

NEN 3140

102

NEN 3140

Soorten test app. NEN 3140

103

NEN 3140

voedings- en verlengkabels

– geschikt voor totale aangesloten vermogen

– niet overbelasten

– altijd controleren

kabelhaspels

– Let op de maximale toelaatbare vermogen in

opgerolde en in afgerolde toestand.

– Afrollen tijdens gebruik (opwarming, brand).

NEN 3140

Denk aan het elektrisch Vermogen!

105

NEN 3140

100

ELEKTRISCHE ARBEIDSMIDDELEN

VOORKEURSVOLGORDE

1. Accugereedschap

2. Gereedschap aangesloten op een veiligheidstrafo. (< 50VAC) Werken op een zeer

lage spanning van 24 VAC of 42 VAC. SELV-KETEN

3. Gereedschappen van 230 VAC aangesloten op een

beschermingstransformator/ scheidingstrafo.

S-KETEN

4. Gereedschap van 230 VAC waarbij een aardlekschakelaar van 10 of 30 mA in

de voeding is opgenomen.

NEN 3140

107

Wat is een besloten ruimte?

Besloten ruimte :

Een ruimte die beperkt toegankelijk is.

Een ruimte die onder normale omstandigheden

van de omgeving is afgesloten.

Kenmerken:

Nauw, Klein, Nat en onhandige werkhouding, Weinig natuurlijke ventilatie

Weinig daglicht, Leidingen en kabels op onverwachte plaatsen,

Toegangs- en vluchtwegen moeilijk te bereiken.

Voorbeelden van besloten ruimten zijn:

-Kruipruimte

-Kleine tanks

-Dubbele bodems van schepen

NEN 3140Is een besloten ruimte

altijd een nauw geleidende ruimte?

Een besloten ruimte hoeft geen

nauw geleidende ruimte te zijn.

Een grote ruimte kan beperk toegankelijk zijn, maar kan een

grote bewegingsvrijheid hebben zodat je niet in aanraking

hoeft te komen met geleidende delen.

Een kruipruimte is een besloten ruimte (beperkt toegankelijk)en ook een nauw geleidende ruimte (beperkte bewegingsvrijheid).

NEN 3140

EINDE109