Pijn en pijnbehandeling op de SEH

Michiel Tebbes/Jildez MajoorSEH artsen KNMG

Inleiding

Alleen op de SEH of ook op de HAP danwel in de huisartsenpraktijk?

Inhoud presentatie• Wat is pijn?• Soorten pijn en verschil chronisch/acuut• Waarom pijnbestrijding?• Welke vormen van pijnbestrijding zijn er?• Hoe kies je welke pijnstilling te gebruiken?• Pijnprotocol SEH• Vragen/discussie

Wat is pijn?• ‘Een onplezierige, sensorische en emotionele ervaring

die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselbeschadiging of die beschreven wordt in termen van een dergelijke beschadiging’

• Pijn is nuttig: beschermingsmechanisme voor het lichaam (terugtrekken/hulp zoeken)

• Pijn is subjectief: – Pijn is dat wat de patiënt die pijn heeft zegt dat het is

en treedt op als de patiënt zegt dat het optreedt.

Reactie op pijn verschilt:• medische conditie, • lichamelijke en emotionele maturiteit • cognitieve status • houding van familie • culturele factoren• omgevingsfactoren

Angst en bezorgdheid versterken de pijn.

Het hangt tevens af van het vermogen van de hersenen om pijnsignalen te onderdrukken door middel van activatie van het analgesie-systeem

Soorten pijn• Op SEH: meestal ACUTE pijn

Acute pijn: ontstaansduur < 2 maanden; er is meestal sprake van duidelijke weefselbeschadiging.

Pijnreceptoren hebben nauwelijks adaptie, eerder sprake van verhoogde sensitiviteit bij aanhoudende pijn → hyperanalgesie

Soorten pijn• Chronische pijn

 De pijn heeft dan als alarmsignaal zijn waarde verloren. Duur > 3 maanden: chronische pijn.

Deze pijn is in feite misleidend

Chronische pijn wordt gezien als een complex probleem (somatische en psychische factoren)

Soorten pijn• Nociceptieve pijn/somatisch

– Weefselschade (bot/huid/spier/gewricht)

• Neuropathische pijn– Bij zenuwbeschadiging

• Viscerale pijn/parietaal (bijv appendicitis: van visceraal naar parietaal)

• Ischaemische pijn

• Oncologische pijn

Waarom pijnbestrijding?• Pijn is de meest voorkomende klacht op de SEH.• Meest essentiële missie in de zorg: preventie of

behandelen van pijn en lijden• Patiënten beoordelen dokters op hoe hun pijn wordt

behandeld. (tevredenheid stijgt)• Dokters veroorzaken pijn• Niet (goed) behandelde pijn is geassocieerd met

negatieve uitkomst (toename morbiditeit/verhoogde belasting cardiopulmonaal, ontstaan chronische pijn, stress, vertraagd herstel)

Waarop pijnbestrijding?• Gevoel van angst en verlies van controle over het eigen

lichaam • Stellen diagnose vergemakkelijken• Complicaties: cardiovasculair, verhoogd

zuurstofverbruik, negatief effect op respiratoire functie

Wanneer pijnstilling• Thuis• In wachtkamer• Alleen bij doorsturen ziekenhuis• Op SEH

?

Pijn metenAfhankelijk van de pijnscore?

- VAS (visual analogue scale)

- NRS (numerieke rating schaal 0-10) of 4 puntsschaal

Pijn meten• Pijnscore 4 puntsschaal:

– 0 = geen pijn (VAS 0)– 1 = milde pijn (VAS 1-2-3)– 2 = matige pijn (VAS 4-5-6-7)– 3 = ernstige pijn (VAS 8-9-10)

http://filmpje

Manieren van pijnstilling• Oorzaak wegnemen• Afhankelijk van letsel:

– Koelen bij brandwonden – Koelen bij contusies of distorsies– Elevatie ledemaat– Drukverband– Spalk/mitella– Uitleg/rustige omgeving– Medicamenteus

Protocol SEH• Uniform en verantwoord analgesie bij patiënt op SEH

met als uitgangspunt kwaliteit van zorg.

• Streven: – Comfort patiënt + afname stressrespons– Vroegtijdige pijnbestrijding– Pijnscore 0 – 1– Verpleegkundigen hebben regie over

pijnbehandeling

Protocol SEH • Te gebruiken door SEH verpleegkundige en artsen• Bij triage al (check allergieën)• Bij interventie, verifieer resultaat• Pijnscores in rapportage/dossier patiënt, min. 3 x.• Bij alle patiënten in principe• Bij twijfel vpk, overleg verantwoordelijk arts

Protocol SEH > 16 jr• Pijnscore 0: geen pijnstilling

• Pijnscore 1: 1000mg paracetamol per os/rectaal/i.v.

• Pijnscore 2: 1000mg paracetamol + 500 mg naproxen

• Pijnscore 3: 1000mg paracetamol + dipidolor 0,2-0,3mg/kg i.m. of 0,1-0,2 mg iv. (evt herhalen na 10 minuten)

• Bij het geven van een opiaat patiënt altijd monitoren: NIBP, HF en SPO2

Pijnprotocol SEH >16 jr• Na 30 minuten herevaluatie: pijnscore

• Pijnscore 1: naproxen naast PCM• Pijnscore 2: tramadol toevoegen of dipidolor starten• Pijnscore 3: overleg met arts

Fabel

“Geen pijnstilling gegeven, want dan is patiënt niet meer goed te beoordelen”

“Pt zegt wel dat hij een pijnscore van 3 heeft, maar dan klopt natuurlijk niet bij dit letsel”

Om mee naar huis te nemen:• Acute pijn kan tot chronische pijn leiden indien niet goed

behandeld• Stress (psychisch en lichamelijk) kan leiden tot een

vertraagde genezing en toename comorbiditeit.

Dus: neem pijn serieus en overweeg om ook op de HAP of in de praktijk hier meer op in te spelen.

Nog even iets algemeens:

• Insturen patiënten SEH altijd naar de betreffende specialist

• Ook na bellen svp een verwijsbrief meegeven of faxen

• Bij triage probleem evt. overleg met SEH arts rechtstreeks.