Hier staat de titel

Hier staat de titel

Opleiding Vlacc-invoerdersZIZO-volwassenen

23 september 2010

1. ZIZO-volwassenen?2. Plaatsing >< beschrijving3. Toekennen ZIZO-rubrieken4. Oefenen in groepjes5. Bespreking oefeningen6. Hoe ZIZO invoeren in Aleph -

invoerafspraken

Agenda

1. ZIZO Volwassenen?

1. ZIZO Volwassenen?

Ontstaan

Hier staat de titel

Ontstaan

• Zonder Inspanning ZOeken • Plaatsingssysteem alle informatieve

media voor volwassenen~ ZIZO Jeugd

• Historiek: – 2000: °werkgroep VVBAD– 2001: VCOB – 2005-2006: Eerste bibs Geel, Bree, Antwerpen– 2010: release 2

• Belang van gebruikersvriendelijkheid – informatiebemiddeling

Hier staat de titel

Ontstaan

• Onderwerpen volgens de VRAAG VAN DE KLANT

=> het bij elkaar plaatsen van informatie

(bijvoorbeeld: zwangerschap, dood)

=> het uit elkaar halen van informatie

(bijvoorbeeld: kruiden)

Hier staat de titel

Ontstaan

ZIZO vs SISO:

ZIZO

• Vraaggestuurde indeling

• Terminologie toegankelijker

• Plaatsing door middel van pictogrammen, trefwoorden, kleur

SISO

• Wetenschappelijke indeling

• Wetenschappelijke terminologie

• Plaatsing dmv cijfers

Hier staat de titel

Ontstaan

ZIZO vs SISO:

ZIZODood: alles wordt zoveel mogelijk bij elkaar geplaatst:

• De dood • Erfenissen• Euthanasie• Rituelen• Rouwen• Stervensbegeleiding

• Zelfdoding

SISOOp verschillende plekken zoeken naar informatie over onderwerp dood:

• Testamenten onder Recht 397

• Biologisch 573.1• Cultuurhistorisch 906.1

• Ethisch 173• Psychologisch 418.7• Godsdienst 244.3• Geneeskunde 603.1 (euthanasie)

1. ZIZO Volwassenen?

Vraagcontexten

Hier staat de titel

Vraagcontexten

• Uitgangspunt ZIZO Volwassenen: – Materialen samenbrengen die antwoord geven

op vragen binnen eenzelfde zoekcontext– Plaatsing belangrijk om informatiebronnen te

ontsluiten– Klant kan zelf trapsgewijs afdalen in de

structuur (-->zelfredzaamheid, via sorteerkoppen naar rubriekwoorden)

– Ideaal voor ‘grasduiners’ en ‘trechterzoekers’

Hier staat de titel

Vraagcontexten

• Zoekstijlen: – Buiszoekers– Trechterzoekers (verengen)– Omgekeerde trechterzoekers (verruimen)

• Sorteerkoppen en rubriekswoorden: context

Hier staat de titel

Vraagcontexten

• ~ baliewerk: doorvragen naar context, vraag

formuleren, verschillende mogelijkheden aanreiken

– Vb: ‘Ik zoek een boek met voornamen.’• Klant is zwangere vrouw• Klant is leerling en maakt taak over voornamen

– Vb: ‘Hebt u een boek over kruiden?’• Klant heeft een kruidentuin• Klant wil koken met kruiden• Klant is verkouden en wil zelf kruidenthee maken

Hier staat de titel

Vraagcontexten

• Context vs Onderwerp: bemerkingen– Onderwerp bvb Voetbal

Context: klant – Is voetbalspeler– Volgt de voetbalactualiteit – Is voetbaltrainer

– Te veel contexten, je kan niet altijd uitsplitsen volgens context

– Bepaalde bronnen in meerdere contexten bruikbaar -> keuze maken (bvb naamkunde)

1. ZIZO Volwassenen?

Structuur systeem

Hier staat de titel

Structuur Systeem

Niveau Aantal Aanduiding via

Domein 13 Kleur

Kast 45 Icoon in kleur

Plank 615 Tekst vetgedrukt

Rug +/- 1766 Tekst gewoon gedrukt

Hier staat de titel

Structuur Systeem

Domein: Wetenschap en Techniek

Kast: Aarde - Heelal

Plank: onder andere Heelal

Rug:rubriek + code

AARDE - HEELAL

Hier staat de titel

Structuur Systeem

• Pictogrammen • Nederlandse woorden voor rubrieken:

mensentaal, courante vaak gebruikte termen

Plaatsing bij ZIZO

Plaatsing bij ZIZO

Plaatsing><beschrijvingPlaatsing

Hier staat de titel

Plaatsing

DOMEIN  ▼ MensWetenschap – Techniek

Natuur KASTRUBRIEK

Levensvisies ▼… Natuur - Milieu

Planten - Tuin PLANKRUBRIEK Dieren ▼

Planten

Paddestoelen

Bomen – Struiken

TuinierenRUGRUBRIEK

… ▼

Tuinieren

Biologisch tuinieren

Groenten – Fruit

Kruiden

Snoeien - Stekken

“Waterval”

Hier staat de titel

Plaatsing

• Domeinen– Cluster onderwerpen– Aangeduid met kleur (hoeven niet verwoord te

worden)– Kasten binnen één domein aansluitend of in

zelfde ruimtelijke zone, afhankelijk van ruimte en strategische keuzes

Hier staat de titel

Plaatsing

• Kasten– +/- nieuwe kast– Aanduiding door pictogram– Bij voorkeur binnen domein, kan ook gekoppeld

aan andere collectieonderdelenbvb:

• Info over Opvoeding en onderwijs/ kast ouders-kinderen opvoeden bij de prentenboeken

• Boeken over strips bij de strips• Boeken over muziek- muziek maken bij de muziek

Plaatsing><beschrijving

Hier staat de titel

Hier staat de titel

Plaatsing

• Planken: – +/- nieuwe plank– Aanduiding door vette letters op rugetiket– Algemeen voor specifiek, chronologische

volgorde (geschiedenis, ouders-kinderen volgens opgroeien) of alfabetische volgorde (sporten, ziekten, …)

• Ruggen: – Rugtekst in gewone letters op rugetiket– Volgorde volgens formaat– Alfabetisch volgens hoofdwoord

Hier staat de titel

Hier staat de titel

Hier staat de titel

Hier staat de titel

Plaatsing

• Etiketsoftware (Biblioprint)

Plaatsing bij ZIZO

Plaatsing><beschrijvingBeschrijving

Hier staat de titel

Beschrijving

• Invoerafspraken/formaat : zie verder (Rosa)

• Belang van toekennen code in beschrijving: keuze voor etiket en plaatsing

• Overname Vlaccrecords door provinciale/lokale systemen:

Hier staat de titel

Hier staat de titel

Hier staat de titel

Hier staat de titel

Beschrijving

• Beschrijving – Bezitsniveau: 2 x ZIZO code

• Proces overnemen beschrijving uit Vlacc:– ZIZO komt mee in lokale beschrijving, wordt

niet altijd aan publiek getoond – ZIZO code in beschrijving is houvast voor

keuze lokaal plaatskenmerk -> belang JUIST kiezen Vlacc-invoerders

– Weergave in webcatalogus: icoontje/beschrijving plank/rug op bezitsniveau

3. Toekennen ZIZO rubrieken

Hier staat de titel

Toekennen ZIZO-rubriek

• Handige hulpvragen: – Waarover gaat dit werk? – Voor wie is dit werk bedoeld?– Waar gaat de klant dit werk zoeken? Zijn er

nog soortgelijke werken in de bib aanwezig? – Bestaat er in ZIZO een rugrubriek voor?

Hier staat de titel

Toekennen ZIZO-rubriek

• “Er bestaat een rugrubriek voor”…– want de klant stelt een concrete, vaak voorkomende

vraag (vb rijbewijs halen)– want er zijn veel bronnen beschikbaar over dat

onderwerp (vb hondenrassen, Bretagne)

• “Er bestaat geen rugrubriek voor”… – dus ik breng het onder in een algemenere rubriek (vb

kattenrassen bij katten, Kiev bij Oekraïne)– want er zijn niet veel bronnen beschikbaar

• “Het werk past bij verschillende rubrieken”– Dus ik kijk welk onderwerp het meeste aandacht krijgt – Dus ik kijk waar het werk het meest rendeert (voor wie

het is bedoeld, waar gaat klant zoeken?) vb koken met kruiden, borduren van wenskaarten

Hier staat de titel

Toekennen ZIZO-rubriek

Algemene rugrubriek = herhaling van plankrubriek

ADHD, Autisme, dyslexie aparte ruggen

Hier staat de titel

Toekennen ZIZO-rubriek

• Geschiedenis van België: annotatieschema: geeft per rugrubriek ‘OMVAT’

‘OMVAT NIET’

Hier staat de titel

Toekennen ZIZO-rubriek

• Raadpleegmodule: annotatieschema in waterval

Hier staat de titel

Toekennen ZIZO-rubriek

• Register: onderwerp verwijst naar rugrubriek + geeft context

Toekennen ZIZO-rubriek

• Verkennende oefeningen - invulblad• 6 pakketten van 4 objecten• Doorgeven aan volgende groep

Hier staat de titel

Toekennen ZIZO-rubriek

• Aandachtspunten bij bepaalde rubrieken:– Biografieën– Dieren/planten-tuin/sport– Talen/verkeer-vervoer/wetenschap-techniek– Eten-drinken– Lichaam – gezondheid/Spiritualiteit-esoterie– Kunst– Recht/relaties – Landen/Politiek– Geschiedenis

Hier staat de titel

Toekennen ZIZO-rubriek

• Biografieën

Eén persoon Meerdere personen

Bekend door

onderwerp

Bekend door

periode

Bij dat onderw

erp

Voor 1800

Na 1800

Bij die periode

Bij geschiedenis van het land

Naslagwerken

Bij Encyclopedieën –bij personen

Bekend door

eenzelfde onderwerp

Bij dat onderw

erp

Hier staat de titel

Toekennen ZIZO-rubriek

• Dieren– Alle dieren samen: wilde of huisdieren– Bij duiven ook de duivensport

• Planten – tuin– Alle planten samen: wild of in de tuin

• Sport– Sportreisgidsen bij sport (dus duikgidsen,

skigidsen,…)– Wandel- en fietsgidsen voor breed publiek bij

Landen

Hier staat de titel

Toekennen ZIZO-rubriek

• Talen– Sommige hebben indeling in rugrubrieken

(vaakst voorkomende talen)

• Verkeer-vervoer– Autosport rubriek bij auto’s (vraag door zelfde

publiek)

• Wetenschap-techniek– Wetenschap en bijhorende techniek staan

samen (scheikunde en toegepaste scheikunde samen)

Hier staat de titel

Toekennen ZIZO-rubriek

• Eten-drinken: 2 volgschema’s:

Kookboeken

Wereldkeuken

Europese

keukenDiee

t

Vegetarisch

Beroemde kok

Kookboek

en

Hier staat de titel

Toekennen ZIZO-rubriek

• Lichaam-gezondheid– ZIEKTE–KWALEN: Geen onderscheid

lichamelijke of psychische ziekte– BEHANDELING: wel onderscheid tussen

alternatieve en klassieke geneeswijzen– Alternatieve geneeswijze van genoemde

ziekte: bij de ziekte

• Spiritualiteit-esoterie– Populaire onderwerpen, ingedeeld – Indien wetenschappelijke benadering van

inzicht in persoonlijkheid en functioneren: bij ‘psychologie’

Hier staat de titel

Toekennen ZIZO-rubriek

• Kunst

Monografie Stroming Thema Discipline Periode Land

• Beeldend kunstenaar

• Architect• Toegepast kunstenaar

• Fotograaf=>A-Z rubriek

Hier staat de titel

Toekennen ZIZO-rubriek

• Recht– Bij onderwerp: scheiden bij relaties/huurrecht

bij wonen– Tenzij algemeen: wetboeken, rechtssysteem:

bij ‘Overheid-Politiek>recht

• Relaties– Sekseverschillen, gevoelen in relaties,

communiceren tussen man-vrouw, daten,… bij Mens -> kast relaties

– Vrouwenbeweging, -emancipatie en feminisme: bij Samenleving>sociale groepen>vrouwen

– Holebi’s – transgenders: bij Samenleving>sociale groepen>holebi’s-transgenders (ook relationele)

Hier staat de titel

Toekennen ZIZO-rubriek

• Landen: – Alles bij die vraagcontext: reisgidsen,

portretten van een land, kennismaking met een land

– Geschiedenis van een land bij ‘geschiedenis’– 2 of 3 gebieden: eerstvermelde kiezen– Meer dan 3 gebieden: land of werelddeel

hiervan– Stad niet benoemd: kies regio die wel

benoemd wordt

• Politiek– Theoretische en beschouwende werken +

politieke visies. Ook biografieën van actuele politici

– Concrete politieke gebeurtenissen in het verleden: bij geschiedenis (land of periode)

Hier staat de titel

Toekennen ZIZO-rubriek

• Geschiedenis– Bvb geschiedenis van de geneeskunde: bij het

onderwerp (Lichaam-gezondheid>geneeskunde>geneeskunde)

– Domein geschiedenis: • Kast Geschiedenis algemeen

– bevat o.a. Geschiedenis van België, thema’s, volkskunde, streken, landen,…

• Kast Oude culturen – Traditionele volken– Prehistorie en niet-westerse beschavingen– Ook religie, mythologie en kunst– Joodse en Arabisch-Islamitische gesch. en cultuur: bij

‘Religies-levensbeschouwingen’

• Kast Westerse Geschiedenis (ca. 500-1900)• Kast 20ste – 21ste eeuw

Hier staat de titel

Toekennen ZIZO-rubriek

– Geschiedenis van landen: in kast geschiedenis bij landen indien:

• Overzichtwerk van de geschiedenis van een land• Recente geschiedenis van een land• GELAAZ (zelf in te typen: Vlacc laat GELAAZ staan)

—Geschiedenis bepaald onderwerp bepaalde periode bepaald land voor 1800: bij de periode

—Koloniale geschiedenis: bij het koloniserende land

—Figuren uit WO I of WO II komen bij die rubrieken

Hier staat de titel

Toekennen ZIZO-rubriek

—Biografieën:

Eén persoon

Bekend door

periode

Voor 1800

Na 1800

Bij die periode

Bij geschiedenis van het land

Hier staat de titel

Toekennen ZIZO-rubriek: speciaal bij Vlacc

• A-Z rubrieken: zelf in te vullen lokaal, Vlacc laat AZ staan– Bijvoorbeeld bij Architecten: ARAZAZ ‘Bureau

7’– Bijvoorbeeld bij Beroemde koks : EDBKAZ ‘Piet

Huysentruyt’

• Vlacc gebruikt ‘Onze gemeente’ niet (neutraal voor Vlaanderen invoeren)– Kies voor ‘streekgeschiedenis’ GESTAZ– Kies algemenere rubriek die bijvoorbeeld Stad

of Provincie weergeeft

Toekennen ZIZO-rubriek

• Tweede reeks oefeningen:– A-Z rubrieken– Geschiedenis– Onze gemeente– Kunst

4. Verbeteren Oefeningen

Toekennen ZIZO-rubriek

• Derde reeks oefeningen:– Mengeling van allerlei (makkelijk en minder

makkelijk)

4. Verbeteren Oefeningen

5. Invoeren in Aleph

invoerafspraken

Hier staat de titel

Invoerafspraken

• Belang van meteen JUIST toekennen code (plaatsing!)

• ZIZO aanpassen = melden trefwoordenforum– Wijziging van … naar … + motivatie– Vlaccnummer en LOW-tags aangeven

• Fout >< verschil in interpretatie --> doel: – gebruikersvriendelijke ontsluiting– consistentie

Hier staat de titel

Invoerafspraken

• Maak gebruik van hulpmiddelen: – Codes (Bijlage A)– Geannoteerd schema (Bijlage B)– Register (Bijlage C)– Raadpleegmodule online

Hier staat de titel

Invoerafspraken

– Raadpleeg andere werken in Open Vlacc– Raadpleeg collega’s via Trefwoordenforum

bij twijfel (ZIZO werkgroep ontbonden maar nog even paraat voor vragen over release 2)

– Werkgroep Trefwoorden = Werkgroep ZIZO volw.

– Geannoteerd schema -> enkel aanvullingen/wijzigingen door Bibliografisch Centrum

Hier staat de titel

Invoerafspraken

• ZIZO-code in beschrijving in veld 693 (indicator 2)

• Kiezen uit de lijst (F3)• Nooit code toevoegen• A-Z rubrieken niet aanvullen• Onze gemeente niet gebruiken

– Geschiedenis > kies ‘streekgeschiedenis’ GESTAZ

– Landen > kast België + onderverdeling

Contact

© BibnetPriemstraat 511000 BrusselTel +32(0)2 213.10.20Fax +32(0)2 213.10.39

info@bibnet.be

Klaar Leroy

helpdesk@bibnet.be09 223 42 11