Ons natuurgebied als ontvangstruimte

Natuur.dag 2 oktober 2010

Cel NatuurPatrimonium Cel NatuurPlanning Cel NatuurProjecten

duo-cel

Cel BeheerOndersteuningCel BeheerUitvoering

Dienst NatuurBeheer

Afdeling Natuur Afdeling Beheer

Cel NatuurBeleving

1 januari 2010

Cel NatuurBeleving

Cel Natuurbeleving:

Bezoekerscentra Educatief Natuurbeheer Openstelling Infoborden

Ons natuurgebied als ontvangstruimte

• Het visitekaartje van de vereniging• De blik van bezoekers

– natuurbeelden– belevingswaarde– leesbaarheid

• Een droom van een natuurgebied

1. Visitekaartje van de vereniging

NatuurBeleving: De uitdaging voor 2011-2012• minstens dertig voorbeeldgebieden inrichten• onderhoudssystemen te ontwikkelen die er

voor zorgen dat de kwaliteit permanent in orde is. • peters en meters voor elk gebied

2. De blik van bezoekers

2.1 Natuurbeelden

Bron: Natuurbeelden van burgers en natuurbeschermers, Arjen Buijs

Natuurbeelden

• Iedereen is voor natuur (bescherming).• Mensen hebben verschillende

natuurbeelden.• Natuurbeelden zijn holistisch:

samenhangende betekenissen toegekend aan natuur.

• Natuurbeschermers: cognitieve betekenis• Burgers: expressieve betekenis (beleving en

ervaring)

Natuurbeelden

• Vier dominante natuurbeelden– Wildernisnatuurbeeld: ecocentrisch– Brede natuurbeeld: biocentrisch, gezondheid

en de integriteit van dieren en planten– Esthetische natuurbeeld: aantrekkelijke en

gevarieerde landschappen– Functionele natuurbeeld: antropocentrische

waarde, natuur als hulpbron.

Functioneel natuurbeeld

“Meer diversiteit is mooi, maar doe het zorgvuldig. Laat dode bomen niet staan. Bewoners en toeristen krijgen dan het gevoel dat ze in oorlogsgebied fietsen. Dit gaat ten koste van de aantrekkelijkheid. Het mag dan zo zijn dat de specht woont in die dode bomen, maar het bos moet gewoon netjes bijgehouden worden en regelmatig opgeruimd”.

Natuurbeelden

• Ecocentrische waarde heeft brede steun

• Ecocentrische waarden: vaker bij– Stedelijke mensen– Hoogopgeleide mensen– Vrouwen– Mensen met postmaterialistische waarden– Leden van natuurorganisaties.

Verschillen burgers - deskundigen

• Deskundigen: natuurlijkheid, inheemsheid van soorten en ongestoorde ontwikkeling van ecosystemen.

• Burgers: spontaniteit van natuur en ontbreken van visuele verstoringbv. hoogspanningsmast: zeer verstorend voor burgers, maar invloed op biodiversiteit

Praktische toepassingen

Gebieden verschillend inrichten• Soms meer wildernisnatuur:

– Avontuurlijk, laarzenpaden– Ver afgelegen gebieden

• Soms functioneler– Sociale ontmoeting (bankjes…)– Stedelijke gebieden (maar: veel stedelingen verkiezen

wildernisnatuur!)

Praktische toepassingen

Infoborden en natuurexcursies• niet alleen objectief-wetenschappelijk• niet alleen fysisch-geografische

kenmerken• Ook: gebruikswaarde• Ook: kleurrijke verhalen• Ook: culturele interpretatie van natuur • Ook: overzicht van al het eetbaars

2.2 Belevingswaarde

Verschillende habitats, andere belevingswaarde

• Hoogst: bos!• Water en heide: belevingswaarde half

zo groot• Grasland: weinig belevingswaarde

Vaak geen verschil tussen productiegrasland en ruige natuur

Belevingswaarde

vier indicatoren• (visuele) aantrekkelijkheid• gevoel van verbondenheid• bestaanswaarde van de natuur:

belang van het voortbestaan• veiligheidsbeleving

Praktische consequenties

Grote inrichtingswerken• Belang van verbondenheid is belangrijk• Na werken: visuele aantrekkelijkheid

beter• Maar: verbondenheid is weg• Dus: acties opzetten om opnieuw

verbondenheid te creëren

Verbondenheid creëren

Nieuwe verhalen/belevenissen over het gebied

• Geboortebos planten• Wandelroutes• Speelzone• …

2.3 Leesbaarheid

Bron:

The Image of the City, Kevin Lynch

Leesbaarheid

• twee fundamentele behoeften:‘begrijpen’ en ‘ontdekken’

• zichtbare of onzichtbare omgeving– samenhang (directe informatie begrijpen)– leesbaarheid (indirecte informatie

begrijpen)– complexiteit (directe informatie ontdekken)– mysterie (indirecte informatie ontdekken)

• Een omgeving is aantrekkelijk indien

– er voldoende informatie is om te blijven boeien

– zonder dat je overspoeld wordt– zonder dat je in verwarring raakt.

• vijf elementen als dragers– Routes– Grenzen of randen– Gebieden of districten– Knooppunten– Herkenningstekens (landmarks).

3. Een droom van een natuurgebied

Wanneer je een schip wil gaan bouwenbreng dan geen mensen bijeenom timmerhout te sjouwenof te tekenen alleen.Voorkom dat ze taken ontvangenDeel evenmin plannen meeMaar leer eerst mensen verlangenNaar de eindeloze zee. (A. de Saint-Exupéry; Le Petit Prince)

Natuurpunt kiest voor:

• zorg en vakmanschap• avontuur en beleving• verhaal en vereniging• comfort en gezelligheid• klank en kleur

Zorg en vakmanschap

• niet alleen goed bedoeld, ook goed gedaan

• materialen geven het beste van zichzelf• hout heeft de boventoon• zichtassen zijn zorgvuldig uitgekiend• het plaatje is af• met liefde en vakmanschap aan gewerkt• alles is onderhouden en verzorgd

Avontuur en beleving

• ogenschijnlijk ongerept, onvoorspelbaar• natuurlijk en spontaan, kronkelende

paadjes• beetje modder is mogelijk• een boomwortel hier en daar• het hoeft allemaal niet zo afgelikt• natuur mag ook zichzelf zijn• om te ontdekken, spannend en mysterieus

Verhaal en vereniging

• verhaal vrijwilligers en vereniging• infoborden, bewegwijzering in stijl Natuurpunt• een poort naar de wereld• bezoekers naar binnen halen en verwelkomen• aura straalt over grenzen heen• naam langs wegen en spoorlijnen, in cafés,

dorpen, parkings, bushaltes.

Comfort en gezelligheid

• plaats waar de bezoeker thuiskomt• nestelen in comfortabele knusheid• mooie plekjes, bankjes, duidelijke paden• warm welkom• gebied op mensenmaat, natuur voor

iedereen• plaats om te spelen en te genieten• voor kinderen, personen met een handicap…

Klank en kleur

• biodiversiteit = kleurrijke natuur• muziek, geuren en kleuren alom

aanwezig• schatkamer• laatste toevluchtsoord voor soorten• evenwicht beleving en bescherming

Basis: verhaal en vereniging

• Regelmatig publieksactiviteiten• Niet-leden betalen min. 1 euro• De gidsen vertellen over Natuurpunt• Min. 1 keer/jaar een activiteit voor de

buurt• Communiceren over werken• Info over het gebied op de website

Basis+: verhaal en vereniging

• Goed opgestelde infoborden in de huisstijl. • Onderhoud van de borden.• Plaatje van Natuurpunt bij de

bewegwijzering.• Geniet-bordjes.• Uit den boze: borden op bomen, borden

achter prikkeldraad, te hoog of te laag opgesteld…

Comfort: Zorg en vakmanschap

• Paden zijn onderhouden (ook plankenpaden). • Bezoekers vinden hun weg (routes).• De bewegwijzering is duidelijk en verzorgd• Peters en meters doen regelmatige controle, • Waterlopen zijn degelijk overbrugd.• V-poortjes zijn voldoende breed.• Prikkeldraad hindert niet.• Afval wordt heel regelmatig verwijderd.• Bij werken: informatie o.a. via tijdelijke infoborden.• Gebiedsfolder ruim verspreid

Comfort+: Avontuur en beleving

• Het gebied heeft een hoge belevingswaarde, • Belevingsaanbod voor min. een halve dag• De routes: onverharde, afwisselende paden.• De startplaats is goed uitgerust, met onthaal.• Zitbanken strategisch opgesteld.• Waterpartijen beleefbaar via vlonders, kijkhut.• Optioneel: speelzone, rolstoeltoegankelijk

Top: Klank en kleur

• De hoofdtoegang is visueel zichtbaar.• Langs belangrijke wegen staan

naamborden.• Er zijn geen visueel vervuilende elementen• Beheerresten worden uitgelegd:• De rasters zijn verzorgd• Optioneel: link met erfgoed, cultuur

(kunst)…

De droom…

• Beheerteams kiezen soort bezoekersopvang

• 5 mogelijkheden, van basis tot top• Bezoekers beter sturen• Communicatie: natuurgebied van de

maand, Vrij-uit, Fiets- en Wandelgids…• Ev. als basis voor investeringen

Helpen jullie deze droom waarmaken?

Natuur.dag 2 oktober 2010