Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

BewonersbijeenkomstOnderzoek naar mogelijkheden voor duurzame warmte Kerkelanden

Programma

19.30 HET - Welkom, inleiding

19.45 Waternet - bron en afwegingskader

20.00 Firan – infrastructuur

20.10 HET – bewoners betrekken en wijkwarmtebedrijf

20.20 Pauze

20.30 Uw mening telt mee!

1

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden 2

Lente in de winter …

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden 3

Water is probleem ….

Kaart NL in 2300

Hilversum en

Utrechtse

Heuvelrug

Toelichting:

• Onze dijken zijn nu berekend op 40

cm stijging

• Bij 3,2 graden temperatuurstijging

(verwachting 2100) stijgt water tussen

2 en 3 meter (Deltares)

• Kosten aanpassing zijn vele malen

hoger dan kosten vermijden stijging

(Researchinstituut voor klimaatimpact in Potsdam (PIK))

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden 4

Principe van duurzame warmte uit oppervlaktewater

- Winnen in de zomer en opslaan onder de grond

- Gebruiken in de winter (na verdere opwarming)

…. en mogelijke oplossing

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

• Onderzoek/verkenning: Duurzame warmte van én voor

de wijk een goed idee? Inclusief rekenwerk.

• Focus op duurzaam warmtenet: lijkt kansrijk

• Met elkaar wensen en zorgen benoemen

• Wij houden u regelmatig op de hoogte

• N.a.v. dit onderzoek verandert er niets voor u

Wat gaan we doen?

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

• We willen u vanaf het begin bij dit onderzoek betrekken.

Het gaat om uw wijk.

• HET coöperatie – bewonersclub die samen met u een

betaalbare, duurzame oplossing voor Kerkelanden wil

• In Kerkelanden liggen kansen!

Waarom informeren we u nu?

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Kerkelanden nu, energiegebruik en CO2-uitstoot

Kerkelanden Elektriciteit (kWh) Gas (m3) Auto’s

Totale wijk 7.354.300 3.545.300 2.750

Per

huishouden2.510

(2.050-4.950)

1.210(970-2.010)

0,9

CO2-totaal 3.000 ton 6.200 ton 4.125 ton

7

CBS meetdatum 2017

Een paar getallen over Kerkelanden• Bewoners: bijna 6.000

• Huizen: ruim 3.000

• Waarvan:• 43% sociale huur/woningbouw

• 35% koop/eigen huis

• 23% particuliere verhuur

Totale CO2-uitstoot Kerkelanden: rond de 13.000 ton

(3,5% van uitstoot heel Hilversum)

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Trends in energiegebruik

8

Streven naar minder energieverbruik

• Besparen

• Zelf opwekken (bijv. eigen zonnepanelen)

Aan andere kant - extra gebruik door

• Elektrisch vervoer

• Warmtepompen

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Energietransitie = warmtetransitieHilversum Aardgasvrij

9

• Voor aardgasvrij zijn meerdere duurzame warmtebronnen

denkbaar

— Individueel/ per huis: elektrische warmtepompen

— Collectief (warmtenet): warmte uit water, bodemwarmte, groen gas,

waterstof

— Combi van beide

• Mogelijke warmtebronnen goed tegen elkaar afwegen, op

basis van set van criteria

Meest haalbare en betaalbare optie komt boven drijven.

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

• Technisch: kan het qua beschikbare techniek, levert het

genoeg warmte op?

• Financieel: leidt het tot betaalbare warmte voor gebruikers?

• Juridisch: mag het volgens bestaande (of nog komende)

regels/wetten?

• Organisatorisch: wat is haalbare en wenselijke verdeling

van rollen? Wie doet wat?

• Sociaal: wat sluit het beste aan bij wat de buurt/wijk (u dus)

wil?

Wat is haalbaar en betaalbaar als alternatief?Aspecten van haalbaarheid

10

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Duurzame warmte vervangt aardgasHilversum Aardgasvrij

11

Uit kamerbrief minister Wiebes, van 20 dec 2019

Collectieve warmte zal voor een groot deel van de

gebouwde omgeving de meest kostenefficiënte optie zijn

om over te gaan van verwarming op aardgas naar een

CO2-vrij alternatief.

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Communicerende vatenVraag en aanbod in relatie tot elkaar

12

• Minder energievraag:

motto: wat je niet gebruikt hoef

je ook niet op te wekken!

• isoleren en energie besparen

• en zelf opwekken

• Rest duurzaam

opwekken en leveren:

• Bronnen

• Transport/distributie

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Isoleren kan nooit kwaad ...

… en levert nu al comfort en lagere kosten op

13

• Denken over duurzame warmte is dus ook

nadenken

over verduurzaming van je huis

• als eigenaar: wat wil/kan je zelf doen?

• als huurder: wat doet jouw corporatie/verhuurder?

• En je kunt zelf al veel doen (huurder en eigenaar)!

• Kleine maatregelen helpen altijd: bijv. tochtstrip, radiatorfolie,

douchetimer

• Binnenkort regeling van gemeente hiervoor: u krijgt 65 euro per

deelnemer, voor deze kleine maatregelen.

E-labels in Kerkelanden (2018, %)

A 6,3

B 36,0

C 17,3

D 40,1

Lager 0,3

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Drie samenwerkende partners

14

Consortium onder leiding FIRAN

Partijen

• WaternetBeheerder van het water en riolen, technisch

betrokken bij energie uit water (aquathermie).

• Firan100% dochter van Alliander, gericht op

ontwikkeling van publieke warmtenetten.

• HETLokale energiecoöperatie met als missie

Hilversum zo snel mogelijk CO2-arm te

maken.

Met, door en voor Hilversummers.

Focus in project

De bron /opwekking

Financiering, aanleg,

exploitatie van bron- en

warmtenet

Cooperatief warmtebedrijf:

Levering / facturering

én

bewonersparticipatie

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Andere betrokkenen en ‘stakeholders’

15

• Gemeente en provincie• Transitievisie warmte - klaar 2021, met per wijk voorkeur voor bron en

uitvoeringsplan

• Financieren dit haalbaarheidsonderzoek.

• WoningcorporatiesZijn actief met isolatie van woningbezit (naar minimaal energielabel B).

• Wijkpartners• Versa welzijn

• Particuliere verhuurders

• Eigenaar/bewoners.

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Looptijd onderzoek en bewoners betrekkenWelke stappen nemen we

16

• LooptijdJanuari tot eind juni

• Activiteiten– Veel nadere analyses en rekenwerk

– Ontwikkeling scenario’s

– Uitgebreide toetsing op criteria

– Waaronder afstemming en bespreking met u

• BesprekingenWaaronder overleggen met stakeholders

DoelGezamenlijk verkennen of een warmtenet een haalbaar en betaalbaar

alternatief voor aardgas is.

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Waternet Firan HET

bron infrastructuur levering

17

Drie verdiepende en informatieve presentaties

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Waternet Firan HET

bron infrastructuur levering

18

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Waternet

19

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Waternet

20

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Waternet

21

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Schakels van warmteketens

bron winning transport opslagomzetting / opwerking

afgifte

22

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Voorbeelden van warmteketens

Aardgas

gasveld put gasnet gasnet nvt CV-ketel

Restwarmte

elektriciteits-

centrale

warmte-

wisselaar

70 °C

warmtenet

buffers nvt afleverset

Omgevingswarmte

Oppervlakte-

water

warmte-

wisselaar

15 / 40 / 70 °C

warmtenet

WKO, buffers warmtepomp afleverset

bron winning transport opslagomzetting / opwerking

afgifte

23

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Beschikbaar in / bij Kerkelanden

X X X X X X

X X X X X X

X X X

bron winning transport opslagomzetting / opwerking

afgifte

24

TER ILLUSTRATIE

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

TEO en TEA in Kerkelanden

Thermische Energie uit

Oppervlaktewater (TEO)

30.000 GJ

Thermische Energie uit

Afvalwater (TEA)

20.000 GJ

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

TEO / TEA warmtenet

26

15 °C bronnet

40 °C midden-temperatuur-net

70 °C hoge-temperatuur-net

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Afweging

27

• Betaalbaarheid

• Duurzaamheid

• Rechtvaardigheid

• ...

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden 28

Conclusie

• Een collectief warmtenet is socialer dan individuele oplossingen?

• Meerdere bronnen zijn nodig voor een warmtenet:

TEA (afvalwater)

TEO (oppervlaktewater)

Zon

• Isoleren verlaagt de vraag, zodat bronnen beter passen

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Waternet Firan HET

bron infrastructuur levering

29

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden 30

Firan: wie zijn wij?

• Onderdeel Alliander

• Aandeelhouders gemeenten en provincies

• Gemeente Hilversum en provincie Noord-Holland

• Firan

• Publiek netbeheerder

• Ontwerpen, financieren, realiseren, en onderhouden van nieuwe energienetten

• Betaalbare en voor iedereen bereikbare infrastructuren

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden 31

Wat is een warmtenet?

• Netwerk van leidingen – aanvoer en retourleiding

• Warm water

• Onder de grond

• Koppeling tussen bron (bv Waternet) en afnemers (huizen)

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden 32

Verschillende typen warmtenetten

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden 33

Gevolg voor u?

• Warmtegarantie: voldoende warmte voor ruimteverwarming en warm

tapwater

• Prijsgarantie: warmteprijzen onder toezicht ACM

• Temperatuur warm water bepaalt installatie in de woning

• Elektrisch koken

Warmteleiding met isolatie Warmte afleverset in de meterkast

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden 34

Wanneer is een warmtenet een goede optie?

• Nabijheid van een beschikbare bron

• Veel woningen dicht bij elkaar (o.a. hoogbouw)

• Collectieve deelname van vastgoedeigenaren (koopwoningen,

woningcorporaties, bedrijven)

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Waternet Firan HET

bron infrastructuur levering

35

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden 36

Alle bewoners informeren en betrekken

• Aftrap vandaag

Het is een ontdekkingstocht - we doen het samen.

• Heeft u vragen?

Q en A op onze site hetcooperatie.nl/kerkelanden

We doen geen dingen zonder het te toetsen

• Terugkoppeling ontwikkelingen

Over onderzoek - zo optimaal mogelijk - vanuit HET

Samen bouwen aan oplossingen

Bewonersparticipatie

Informeren en betrekken

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden 37

• Het lukt alleen mét betrokken bewoners/ initiatieven van bewoners

meedenken - wijkwarmtebedrijf, klankbordgroep

meedoen - energiecoach worden, energieavonden,

flyeren, straatambassadeur (aanspreekpunt), meebouwen aan

Wat wilt u?

• Wanneer is Kerkelanden aardgasvrij?

Onder meer afhankelijk van te maken keuzes door gemeente

Transitievisie Warmte - 2021 vastgesteld - invloed uitoefenen kan!

Bewonersparticipatie Samen doen is essentieel

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Bewonersparticipatie We gaan samen verkennen

38

Voorbeeld - Zwinglilaan

Eigen werkgroepen - gezamenlijke inkoop, deelauto’s

• Welk idee heeft u? Meld het ons via kerkelanden@hetcooperatie.nl.

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden 39

Coöperatief warmtebedrijfDe coöperatieve gedachte - Samen energie opwekken

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden 40

Coöperatief warmtebedrijfDe coöperatieve gedachte - Vereniging

Leden (u kunt lid worden)

Kiezen

BestuurVoorstellen

Besluiten

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden 41

Coöperatief warmtebedrijf Hoe bouwen we dit? Met U!

Zekerheid

warmte

Coöperatief

Zekerheid

financieel

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden 42

Coöperatief warmtebedrijf Keuzes

Optie 1 Optie 2 Optie 3

Zekerheid

warmte

Zekerheid

financieel

Coöperatief

TER ILLUSTRATIE

Onderzoek wijkwarmte Kerkelanden

Woensdagen 14-16u Energieloket bij Siësta, winkelcentrum KKL. Kom langs!

Vanaf medio feb Klankbordgroep Kerkelanden- 10-15 bewoners die mee willen denken en meebouwen aan plannen

- 1e bijeenkomst begin maart - geef je op!

maart-juni Netwerk straatambassadeurs

Serie lezingen, naar maat in te vullen

12 maart Lezing (19.30u) over Klimaatverandering en energietransitie, door

Grootouders voor het klimaat - De Koepel

Heeft u ideeen voor onderwerpen, zoals:

- wat is warmtenet nu precies?

Andere activiteiten/ workshops: ideeën welkom!

April/ Mei Workshops, bijvoorbeeld

- hoe isoleer ik mijn huis effectief en betaalbaar?

- warmtescans en energie-advies

1 juli Rapport Haalbaarheidsonderzoek klaar

Tijdlijn van het onderzoek en bewonersproces Kom met uw ideeën!

43