1

TEO/WKO WARMTE BESTAANDE WOONWIJK HEEG

In het dorp Heeg is voor een wijk met 800 slecht geisoleerde woningen onderzocht of verwarmen met thermische energie uit de nabijgelegen watergang Greft haalbaar is. Het betreft zowel particulieren woningen als woningen van woningbouwcooperaties. De watergang de Greft is circa 20 meter breed en 4 meter diep en ligt op korte afstand van de woningen.

Uitsnede Kaart Warmte uit oppervlaktewater van ArcGis.com/Energie uit oppervlaktewater. Locatie Heeg is gemarkeerd.

2

VRAAG VAN DE GEMEENTEGemeente Súdwest-Fryslân wil weten of het haalbaar is om het oude centrum van Heeg te verwarmen met thermische energie uit oppervlaktewater in combinatie met warmte koude opslag (TEO/WKO).

Concept TEO/WKO warmte. TR = technische ruimte. Rood = warme bron, blauw = koude bron, zwart = leidingen tbv in-en uitvoer van oppervlaktewater naar de bronnen en leidingennet.

STAKEHOLDERSDe opdracht is uitgevoerd in opdracht en in overleg met Gemeente Súdwest-Fryslân. Naast de gemeente zijn er de stakeholders Energiecoöperatie Duurzaam Heeg, woningbouwcooperaties Elkien en Wonen Zuidwest Friesland en de particuliere woningeigenaren. Van deze stakeholders is slechts Duurzaam Heeg tot nu toe betrokken geweest bij het overleg.

BUSINESSCASE/FINANCIËLE HAALBAARHEIDVoor deze casus is gerekend aan een centraal georganiseerd TEO/WKO systeem. Dit betekent dat er een centrale warmtepomp is die voor de 800 woningen het water verwarmt tot een temperatuur van 70°C, zodat zowel warm tapwater als ruimte verwarming met de bestaande afgiftesystemen kan worden geleverd. Daarbij wordt er vanuit gegaan dat de woningen door middel van vloer en dakisolatie van tevoren beter geisoleerd worden, opdat 70°C voldoende is om met de bestaande radiatoren de woningen te verwarmen. De kosten en opbrengsten (in de vorm van energiebesparing) van deze isolatieslag zijn niet meegenomen in de business case. De berekeningen gaan dus uit van de situatie waarin deze isolatie al heeft plaatsgevonden.

In de business case is uitgegaan van EIA (Energieinvesteringsaftrek)-subsidie. Deze subsidie maakt 54,5% van de investering voor de installatie aftrekbaar van de fiscale winst (bronnen, warmtepomp, technische ruimte, installatiekosten. Het leidingnet valt hier niet onder). Mits er voldoende fiscale winst is geeft dit een besparing van 13,5% op de kosten van de installatie.

3

De totale investering is circa 7,8 miljoen euro. Ook is er rekening gehouden met een herinvestering van een 1,3 miljoen na 15 jaar. De business case gaat uit van een WACC van 5,7%, en is zo ingericht dat na 30 jaar de NCW op 100 duizend euro uitkomt. Om deze haalbaarheid voor een Energy Service Company te bereiken is een bijdrage aansluitkosten (BAK) van 3.700 euro per woning nodig. In totaal wordt bijna 3 miljoen euro opgebracht door de woningeigenaren.

De gerekende warmte- en koude tarieven zijn gelijk aan de tarieven die gelden voor door gas geleverde warmte. Dit is conform de ‘niet meer dan anders’ regeling in de warmtewet. De gemiddelde jaarlijkse kosten voor warmte voor de woningeigenaren zijn 941 euro.

Voor een algemene toelichting op de business case wordt verwezen naar bijgevoegde link.

Tekening centraal TEO/WKO systeem.

4

HAALBAARHEID RUIMTELIJKE ORDENING De TEO installatie vraagt een gebouw(tje) dat qua ruimtelijke ordening makkelijk in te passen is. De leidingen moeten ook RO technisch worden opgenomen en passend worden beschermd. De onttrekking van warmte aan het oppervlaktewater in de zomer leidt tot een koudere waterloop in de zomerperiode met door de waterbeweging ook meer zuurstof. Dit lijkt ecologisch voordeling maar moet wel goed worden bekeken in de locale context.

CONCLUSIE EN VERVOLGBij een wijk met een groot aantal bestaande woningen woningen met een hoog gasverbruik gelegen dichtbij het water kan een centrale TEO/WKO installatie met relatief lage aansluitkosten haalbaar zijn. Deze zijn in dit geval 3.700 euro per woning.

Er is in de business case uitgegaan van een centraal TEO/WKO systeem, ‘niet meer dan anders’ kosten voor de gebruiker en EIA subsidie. Daarnaast is uitgegaan van isolatie van vloer- en dak voorafgaand aan de TEO/WKO installatie. De kosten en opbrengsten hiervan (in de vorm van energiebesparing) zijn niet meegenomen in de berekeningen.

Een voordeel van TEO/WKO warmte is dat niet iedere woning een eigen duurzame warmte-systeem realiseert met veel bodemlussen (bij warmtepomp met aardwarmte) of geluidoverlast (bij warmtepomp met warmte uit de lucht) als gevolg. Hierdoor heeft de gemeente goed overzicht op wat er gebeurt in de ondergrond, en is de impact op de ruimtelijke ordening beperkt. De relatieve haalbaarheid moet blijken uit een vergelijking met business cases voor alternatieve systemen.

Omdat het in deze casus zowel particuliere woningen als woningen van woningbouwcooperaties betreft, vraagt het motiveren van de particuliere huiseigenaren, om aan te sluiten op de TEO/WKO installatie, aandacht. De aanwezigheid van een actieve lokale energiecoöperatie kan er mogelijk voor zorgen dat voldoende woningen zullen aansluiten. Indien minder woningen worden aangesloten dan is dit nadelig voor de financiële haalbaarheid.

De businesscase gaat uit gas- en elektraprijzen die met een inflatie van 2% per jaar omhoog stijgen. Het lijkt echter aannemelijk dat de grasprijs sneller omhoog zal gaan. Dit zou de haalbaarheid van het centrale TEO/WKO systeem gunstig beinvloeden. Hoe dit zich precies gaat ontwikkelen is echter lastig in te voospellen. Om deze reden is een behoudende aanname gedaan.

CO2 ASPECTDe CO2 winst die behaald wordt in deze casus is 33%. Deze winst wordt behaald in vergelijking met verwarmen op gas. Hierbij wordt uitgegaan van de huidige energiemix voor winning van elektriciteit. In de situatie dat elektriciteit volledig duurzaam wordt opgewekt loopt de CO2 winst op tot 100%.

5

De resultaten zijn gebaseerd op kengetallen en geven een richting van de haalbaarheid van het project. ROM3D en

Inenergie zijn niet verantwoordelijk voor de gevolgen voor de uitkomsten van dit model. Voor de haalbaarheid van een

concreet project wordt verzocht contact op te nemen met ROM3D/ Inenergie voor een nadere uitwerking.

BUSINESSCASE

HAALBAARHEID TEO/WKO-WARMTE IN BESTAANDE WIJK HEEG

Invoerparameters

AfnemersWoning vrijstaand aantal 200Woning 2^1 kap aantal 600Woning appartement aantal 0Utiliteit aantalUtiliteit m2/eenheidAfstand tot oppervlakte water m 100Breedte oppervlakte water m 20Diepte oppervlakte m 4

Energie concept capaciteitWarmte door WP HT/LT HTWarmte door WP HT 100%Koude door bronnen 100%

FinancieelBAK warmte woningen €/woning 3.700BAK warmte utiliteit €/kWBAK koude utiliteit €/kWWarmte woningen vast €/kW 350 Koude woningen vast €/woning

Elektriciteitstarief - levering €/kWh 0,08 Gastarief €/m3 0,50 Warmtetarief €/GJ 19,87

Ontwikkeling elektriciteitsprijs 2,0%Ontwikkeling gasprijs 4,0%Ontwikkeling warmte/ koudeprijs 2,0%Disconteringsvoet WACC 5,7%

Gemiddelde jaarlijkse kosten per huishoudenVR warmte €/woning 350 VR koude €/woning 0Variabel warmte €/kW 591Totaal €/woning 941

Resultaat

EnergievraagWoningen- warmte RV GJ 17.400 - warmte warm tapwater GJ 6.400 - koude GJ - Utiliteit- warmte GJ - - koude GJ -

EnergiebehoefteElektriciteit Mwhe 3.055 Gas m3 -

MilieuCO2-besparing t.o.v. ref. 33%

InvesteringInstallatie € 2.064.000Distributieleidingen en aansluitingen € 5.741.000Totaal € 7.805.000Herinvestering na 15 jaar € 1.311.000Aansluitbijdrage woningen+utiliteit € 2.960.000Subsidie op de investering € 268.000Netto investering (excl. herinv.) € 4.577.000

OmzetVast warmte € 283.881Variabel warmte € 472.906Vast koude € 0Variabel koude € 0Totaal € 756.787

InkoopElektriciteit € 244.000Gas € 0Onderhoud en beheer € 211.000Totaal € 455.000Jaarlijkse netto opbrengsten € 302.000

Eenvoudige terugverdientijd jaar 15,2 NCW 119.000

6

€ 18.000.000

€ 16.000.000

€ 14.000.000

€ 12.000.000

€ 10.000.000

€ 8.000.000

€ 6.000.000

€ 4.000.000

€ 2.000.000

€ 0INKOMSTEN INVESTERING +

HERINVESTERINGUITGAVEN RESULTAAT

Subsidie

Energie

Vastrecht

Bijdrage aansluitkosten

Distributie en aansluiting

Transport

Installatie

Elektriciteit en gas

Onderhoud en beheer

Resultaat

GLOBALE FINANCIËLE HAALBAARHEID OVER 30 JAAR

NETTO CONTANTE WAARDE OVER 30 JAAR

Opbrengsten CAPEX OPEX NCW

€ 4.000.000

€ 2.000.000

€ 0

€ -2.000.000

€ -4.000.000

€ -6.000.000

€ -8.000.000

€ -10.000.000

NCW € 118.751