Post on 07-Jul-2018
In opdracht van: Amsterdam Zelfbouw
Projectnummer: �����
Laura de Graaff
Willem Bosveld
Bezoekadres: Oudezijds Voorburgwal )** Telefoon *�* ��� ))*
Postbus ,�-, �*** AR Amsterdam www.ois.amsterdam.nl
Amsterdam, december �*��
Foto voorzijde: zelfbouw Buiksloterham Bosrankstraat, fotograaf Marjolijn Pokorny
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
)
Inhoud
Samenvatting �
Inleiding �
� Bezoek aan de Zelfbouwmarkt
Bijna tweederde ondervraagden bezocht Zelfbouwmarkt - Amsterdam.nl/zelfbouw belangrijkste informatiebron �* Minder dan een derde bezoekt randprogrammering �* Verbeterpunten ��
! Het uitgiftesysteem ��
Meerderheid negatief over huidig uitgiftesysteem �� Zeven op tien vinden wachtrij geen goede zaak �� Meest geschikte vorm kaveluitgifte is loting �, Kavels liever niet beschikbaar voor kleine aannemers �-
$ Informatievoorziening �%
Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van alle respondenten die hebben meegedaan aan de online
enquête over de informatievoorziening over het uitgiftesysteem en de behoefte aan extra
informatie over zelfbouw. �7 Vier op tien neutraal over informatievoorziening uitgiftesysteem �7 Behoefte aan extra informatie over zelfbouw �*
� Opmerkingen en suggesties voor verbetering !!
Een derde ondervraagden heeft opmerkingen of verbeterpunten ��
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
�
Samenvatting
In totaal hebben ��� respondenten de online enquête over de Zelfbouwmarkt op de website van de
gemeente Amsterdam ingevuld. Daarvan hebben ��� mensen in de afgelopen twaalf maanden een
bezoek gebracht aan de Zelfbouwmarkt. Het grootste deel van de respondenten is tussen de )� en
�7 jaar en vormt met partner en kinderen een huishouden. Onder de respondenten zijn relatief veel
mensen met een netto huishoudensinkomen van >��** per maand of meer.
Bezoek aan de Zelfbouwmarkt
Bezoekers van de Zelfbouwmarkt zijn vooral geïnteresseerd in een individuele kavel voor zelfbouw.
De belangrijkste motivatie voor zelfbouw op een kavel is het kunnen realiseren van de eigen
woonwensen. Het grootste deel van de bezoekers heeft geen interesse in bouwlocatiegroepen en
heeft geen bezoek gebracht aan de randprogrammering van de informatiemarkt.
Uitgiftesysteem
Het merendeel van de respondenten is niet te spreken over het huidige uitgiftesysteem ‘wie het
eerst komt, het eerst maalt’. Veel respondenten vinden het systeem oneerlijk en tot uitsluiting
leiden. Een lotingssysteem zou volgens bijna de helft van de respondenten een betere vorm van
kaveluitgifte zijn. Van de mensen die wel in de wachtrij hebben gekampeerd, heeft de helft dit
echter wel als (heel) goed ervaren.
Het grootste deel van de respondenten (��%) is van mening dat kleine aannemers niet in
aanmerking zouden moeten komen voor een kavel.
Informatievoorziening
Van de verschillende kanalen die de gemeente gebruikt voor het verstrekken van informatie over
zelfbouw, wordt de webpagina www.amsterdam.nl/zelfbouw het best gewaardeerd. De meeste
respondenten zijn neutraal in hun mening over de informatieverstrekking over het uitgiftesysteem
door de gemeente. Respondenten missen vooral tijdig verstrekte informatie over de kavels.
Suggesties
Respondenten geven talrijke suggesties en tips naar aanleiding van de enquête. Thema’s die daarin
veel ter sprake komen zijn: de eerlijkheid van het uitgiftesysteem, de informatievoorziening, het
uitgeven van meer kavels en suggesties over de aanpak van zelfbouw bij CPO.
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
�
Inleiding
Zaterdag �* oktober organiseerde de gemeente Amsterdam de �e Zelfbouwmarkt. De gemeente
Amsterdam organiseert elk jaar de Zelfbouwmarkt om Amsterdammers kennis te laten maken met
alle vormen en aspecten van zelfbouw. Naast de optieverlening voor de kavels voor individuele
zelfbouw, is zaterdag de inschrijving gestart voor twee bouwgroepenlocaties. Het programma op
de markt bood informatie over alle aspecten van zelfbouw, zoals architectuur, het individuele en
het collectieve bouwproces, duurzaamheid en erfpacht. Ook was de markt een plek voor
zelfbouwers om elkaar te ontmoeten. Zo gingen enkele bouwgroepen die nog leden zochten in
gesprek met potentiele mede-bouwers. Daarnaast konden belangstellenden een kijkje nemen bij
vier reeds gebouwde zelfbouwwoningen in Buiksloterham.
Deze vragenlijst is onderdeel van de totale evaluatie van de Zelfbouwmarkt in zijn huidige vorm en
de wijze van kaveluitgifte door de gemeente zoals die op dit moment plaatsvindt.
Werkwijze/Methode
Een deel van de bezoekers van de Zelfbouwmarkt die plaatsvond op �* oktober �*��, is gevraagd
om een korte vragenlijst in te vullen. Daarnaast is aan deze groep en aan andere bezoekers gevraagd om hun e-mailadres achter te laten om op een later tijdstip mee te doen aan een
uitgebreidere enquête. De bezoekers die op de Zelfbouwmarkt hun e-mailadres hebben
opgegeven, zijn door Zelfbouw Amsterdam via een verstuurde link uitgenodigd om online deel te
nemen aan deze enquête. De enquête stond op de Zelfbouwpagina van de website van de
gemeente Amsterdam (www.amsterdam.nl/zelfbouw). Alle bezoekers van de Zelfbouwpagina
konden deel nemen aan de vragenlijst.
In dit rapport worden de resultaten uit de uitgebreidere enquête geanalyseerd. In de vragenlijst is
ingegaan op de achtergrond en interesse van de respondenten voor zelfbouw. Daarnaast komen de
wijze waarop de gemeente op dit moment kavels voor individuele zelfbouw uitgeeft en de
gemeentelijke informatievoorziening over zelfbouw aan bod.
Responsoverzicht
In totaal hebben ��� mensen de vragenlijst ingevuld. Het overgrote deel van de respondenten is
jonger dan ,� jaar. Bijna de helft (�,%) van de respondenten is tussen de )� en �7 jaar. Het
grootste deel van de deelnemers vormt samen met partner en kind(eren) een huishouden (,�%) of
alleen met een partner (��%). Huishoudens met een netto maandinkomen van >��** of meer zijn
het meest ()�%) vertegenwoordigd onder de ondervraagden.
Iets meer dan de helft (�-%) van de respondenten woont in een koopwoning en van ��% is de
huidige woning een zelfbouwwoning.
Het merendeel van de respondenten woont in Amsterdam (-)%). Hoewel geïnteresseerden
verspreid over de stad wonen, woont een relatief grote groep ()�%) in Stadsdeel Oost. Een klein
deel woont in de regio Amsterdam (Diemen, Amstelveen, Zaandam) en een wat groter deel woont
buiten de regio Amsterdam. De laatste groep is zeer divers van samenstelling; zo komen
respondenten uit de provincies Noord- en Zuid-Holland, Utrecht, Flevoland, Overijssel, Gelderland
en Limburg.
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
,
Responsoverzicht (%, n=���)
aantal %
20 tot en met 34 jaar 44 18
35 tot en met 49 jaar 110 46
50 tot en met 64 jaar 63 26
65 jaar en ouder 5 2
onbekend 20 8
totaal 242 100
echtpaar/vaste partner zonder kinderen 53 22
echtpaar/vaste partner + kinderen 148 61
echtpaar/vaste partner + kinderen + anderen 2 1
echtpaar/vaste partner + anderen 2 1
1-ouder + kind(eren) 7 3
1-ouder + kind(eren) + anderen 1 0
alleenstaand 24 10
anders, namelijk 5 2
totaal 242 100
minder dan 1500 euro 5 2
1500 - 2000 euro 10 4
2000 - 2500 euro 13 5
2500 - 3000 euro 14 6
3000 - 3500 euro 21 9
3500 - 4000 euro 24 10
4000 - 4500 euro 38 16
meer dan 4500 euro 85 35
geen antwoord 32 13
totaal 242 100
koopwoning 141 58
huurwoning 60 25
zelfbouwwoning 36 15
geen antwoord 5 2
totaal 242 100
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
�
A Centrum 20 8
E West 30 12
F Nieuw-West 13 5
K Zuid 24 10
M Oost 82 34
N Noord 22 9
T Zuidoost 5 2
regio Amsterdam 5 2
buiten regio Amsterdam 15 6
onbekend 26 11
totaal 242 100
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
-
� Bezoek aan de Zelfbouwmarkt
Dit hoofdstuk gaat over de respondenten die de afgelopen twaalf maanden een bezoek hebben
gebracht aan de Zelfbouwmarkt. Als eerst staat de reden voor hun bezoek aan de Zelfbouwmarkt
en de interesse voor een zelfbouwkavel centraal. Daarna komt aan de orde hoe bezoekers op de
hoogte zijn geraakt van de Zelfbouwmarkt en of zij de randprogrammering hebben bezocht.
Vervolgens komt de belangstelling voor bouwgroepen aan bod. Tot slot worden de door de
bezoekers aangedragen verbeterpunten voor de Zelfbouwmarkt besproken.
Bijna tweederde ondervraagden bezocht Zelfbouwmarkt
Niet alle ondervraagden hebben in de afgelopen twaalf maanden ook daadwerkelijk een bezoek
gebracht aan de zelfbouwmarkt. Bijna twee derde van de ondervraagden deed dit echter wel.
Figuur �.� Heeft u de afgelopen �! maanden de Zelfbouwmarkt bezocht? (n=!�!)
Grootste deel bezoekers op zoek naar kavel voor individuele zelfbouw
Aan de mensen die in de afgelopen twaalf maanden de Zelfbouwmarkt hebben bezocht, is
gevraagd wat voor hen de redenen waren om naar de Zelfbouwmarkt toe te komen.
Tabel �.! Wat is/zijn de reden(en) om naar Zelfbouwmarkt te komen? Ik ben op zoek naar…(%, n=��4,
meerdere antwoorden mogelijk)
%
naar een kavel voor individuele zelfbouw waar ikzelf wil blijven wonen 69
naar een kavel voor collectieve zelfbouw (een bouwgroep) 22
naar informatie over zelfbouw 19
naar een kavel voor individuele zelfbouw die ik wil ontwikkelen en zo mogelijk doorverkopen 12
naar een bestaand pand om te verbouwen met een groep 11
naar een kluswoning 5
anders, namelijk 11
Bezoekers zijn vooral op zoek naar een kavel voor individuele zelfbouw voor eigen bewoning (,7%).
Op de tweede plek staat interesse in een kavel voor collectieve zelfbouw. Ongeveer een vijfde
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
7
(�7%) bezocht de Zelfbouwmarkt om informatie in te winnen over zelfbouw. Belangstelling voor
een kluswoning werd het minst genoemd als reden voor het bezoek aan de Zelfbouwmarkt.
Een aantal mensen geeft aan met een andere reden naar de Zelfbouwmarkt te zijn gekomen,
bijvoorbeeld vanuit beroepsinteresse of algemene interesse. Een volledig overzicht van de
genoemde redenen is te vinden in de bijlage.
Meer dan helft van bezoekers neemt geen optie op kavel
Iets meer dan de helft (�,%) van de bezoekers geeft aan geen optie te hebben genomen op een
kavel voor individuele zelfbouw, �-% heeft wel een optie genomen op een kavel voor individuele
zelfbouw en �,% heeft zich op de wachtlijst laten plaatsen.
Tabel �.$ Waarom heeft u geen optie op een kavel genomen? (%, n= )
%
de kavel(s) waar ik voor ging, was(waren) al uitgegeven 33
ik kwam naar de markt voor informatie/oriëntatie/overige programmaonderdelen 28
in het kavelaanbod zat er niets van mijn gading bij 13
anders, namelijk 26
totaal 100
Bezoekers die geen optie hebben genomen op een kavel voor individuele zelfbouw noemen als
belangrijkste reden dat hun favoriete kavel al was uitgegeven. Verder geeft �-% van deze groep
aan vooral voor informatie naar de Zelfmarkt te zijn gekomen. Iets meer dan een kwart (�,%) van
de bezoekers laat weten vanwege een andere reden geen optie te hebben genomen op een kavel.
Sommige mensen zien er bijvoorbeeld vanaf omdat de aard van het uitgiftesysteem hun niet in
staat stelt om voor mee te dingen naar een kavel. Alle genoemde redenen zijn terug te lezen in de
bijlage.
Realiseren woonwensen hoofdreden voor keuze zelfbouw
Voor veruit het grootste deel van de bezoekers dat zich voor een individuele zelfbouwkavel heeft aangemeld of zich op de wachtlijst heeft geplaatst, is de mogelijkheid om de eigen woonwensen te
realiseren de hoofdreden om te kiezen voor het zelf bouwen op een kavel. Op de tweede plaats
komt de reden dat men het leuk vindt om zelf een woning te bouwen. Vlak daar achter eindigt de
motivatie dat zelf bouwen goedkoper is. Voor iets meer dan de helft (��%) van de mensen die
kiezen voor een zelfbouwkavel, is het gegeven dat men bij zelfbouw niet afhankelijk is van een projectontwikkelaar een belangrijke reden om voor zelfbouw te kiezen.
Tabel �.� Wat zijn voor u de belangrijkste redenen om te kiezen voor het zelf bouwen op een kavel? (%, n=5%,
meerdere antwoorden mogelijk)
%
mogelijkheid om mijn eigen woonwensen te realiseren
84
ik vind het leuk om mijn woning zelf te bouwen
58
zelf bouwen is goedkoper
57
zelf verantwoordelijk (niet afhankelijk van een projectontwikkelaar)
52
te koop staande bestaande woningen voldoen niet aan mijn eisen
26
te koop staande nieuwbouwwoningen voldoen niet aan mijn eisen
25
ik wil graag een woning ontwikkelen en doorverkopen
12
sneller dan reguliere nieuwbouw
9
ik vind het leuk om mijn woning zelf te verbouwen
7
anders, namelijk 6
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
�*
Een viertal mensen geeft een andere reden om voor zelfbouw te kiezen:
• anders is het niet te betalen om in Amsterdam te blijven
• betaalbare gehandicaptenwoning, enige optie in A’dam is om het via zelfbouw te doen
• gebruiken van innovatie en energie neutrale technieken
• veel gelijkgestemden: pioniers, mensen die de uitdaging/avontuur aangaan
Amsterdam.nl/zelfbouw belangrijkste informatiebron
De meeste bezoekers zijn op de hoogte geraakt van de Zelfbouwmarkt via de nieuwsbrief van
Zelfbouw Amsterdam (��%) en via amsterdam.nl/zelfbouw (��%). Een vijfde van de bezoekers
heeft ook via sociale media vernomen van de Zelfbouwmarkt. Er zijn nauwelijks bezoekers die via
posters op straat op de Zelfbouwmarkt zijn gestuit. Twaalf mensen zijn op een andere manier op
hoogte geraakt, bijvoorbeeld via hun werk of omdat zij al een kavel hebben bebouwd. Deze
redenen zijn te vinden in de bijlage.
Tabel �.� Hoe bent u op de hoogte geraakt van de Zelfbouwmarkt? (%, n=��4, meerdere antwoorden mogelijk)
%
via amsterdam.nl/zelfbouw
52
via de nieuwsbrief van Zelfbouw Amsterdam
47
via sociale media
20
ik ben erop gewezen door anderen
18
via nieuwsartikelen/nieuwsprogramma’s
16
via advertenties
10
via posters op straat
3
anders, namelijk 8
Minder dan een derde bezoekt randprogrammering
De overgrote meerderheid van de bezoekers geeft aan niet te hebben deelgenomen aan de
randprogrammering op de Zelfbouwmarkt. De bezichtiging van een bestaande zelfbouwwoning in
Buiksloterham was volgens de ondervraagden het meest relevante onderdeel van de
randprogrammering. Drie respondenten vonden het kringgesprek over het Broekmanhuis relevant
en negen respondenten het kringgesprek over Kavel �* in Buiksloterham. Tabel �.5 De Zelfbouwmarkt bood naast de optieverlening en de informatiemarkt een randprogrammering.
Welke onderdelen vindt u relevant? (%, n=��4, meerdere antwoorden mogelijk)
%
ik heb niet aan één van bovenstaande onderdelen deelgenomen. 70
bezichtiging van een bestaande zelfbouwwoning in Buiksloterham 19
workshop van de Zelfbouwacademie over individuele zelfbouw 11
kringgesprek over Kavel 20, Buiksloterham 6
kringgesprek over het Broekmanhuis, Nieuw-West 2
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
��
Twee derde bezoekers niet geïnteresseerd in bouwgroepenlocaties
Aan de bezoekers van de Zelfbouwmarkt is een aantal vragen voorgelegd om hun interesse voor
bouwgroepenlocaties te peilen. Het blijkt dat ongeveer twee derde van de bezoekers niet op zoek
was naar informatie over bouwgroepenlocaties. Van de mensen die wel geïnteresseerd waren in bouwgroepenlocaties, was het grootste deel op zoek naar informatie over toekomstige bouwgroep
locaties waarvan de inschrijving binnenkort start.
Tabel �.4 Heeft u tijdens de Zelfbouwmarkt informatie ingewonnen over de inschrijving voor bouwgroepen
locaties? (%, n=��4, meerdere antwoorden mogelijk)
%
nee, want ik was niet op zoek naar informatie hierover 64
ja, over toekomstige bouwgroeplocaties waarvan de inschrijving binnenkort start 22
ja, over Kavel 20, Buiksloterham 15
nee, want dat heb ik gemist tijdens de Zelfbouwmarkt 5
ja, over het Broekmanhuis 3
anders, namelijk 4
Eén vijfde bezoekers bracht bezoek aan stands bestaande bouwgroepen
Het grootste deel van de bezoekers (-*%) heeft geen bezoek gebracht aan de stands met
bestaande bouwgroepen die nog leden zoeken. Tabel �. Tijdens de Zelfbouwmarkt waren er vier bestaande bouwgroepen aanwezig die nog leden zoeken.
Heeft u hun stand bezocht? (%, n= ��4)
%
ja 20
nee, omdat 80
totaal 100
Gebrek aan interesse is de belangrijkste reden waarom bezoekers niet langs de stands van de
bestaande bouwgroepen zijn gegaan. Ongeveer een vijfde laat weten op zoek te zijn naar een
individuele kavel. Twaalf procent van de bezoekers was echter niet op de hoogte van de
aanwezigheid van de stands van de vier bestaande bouwgroepen. Een klein aantal mensen ()%) wil
zelf een bouwgroep starten en heeft daarom de stands overgeslagen. Dan is er nog een groep met
mensen die om een andere reden geen bezoek heeft gebracht aan de stands. Hieronder zijn
bijvoorbeeld mensen die aangeven al een eigen bouwgroep te hebben of die niet in de specifieke
bouwgroepen zijn geïnteresseerd. Deze antwoorden zijn terug te vinden in de bijlage.
Tabel �.% Waarom heeft u de stands van de vier bestaande bouwgroepen niet bezocht? (%, n=�!�)
%
geen interesse
44
zoek individuele kavel
18
wist ik niet
12
geen reden
4
ik wil zelf een bouwgroep starten
3
anders
19
totaal
100
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
��
Van de mensen die wel een bezoek hebben gebracht aan de stands van de vier bestaande
bouwgroepen geeft het grootste deel aan niet verder te gaan met het zoeken naar een bouwgroep
(��%). Hiervan zijn de meeste mensen sowieso niet op zoek naar een bouwgroep. Bij vijftien
mensen voldeden de bouwgroepen niet aan hun eisen. Negen mensen gaan wel verder met een
bouwgroep.
Tabel �.�9 Bent u, na het bezoek aan de stand ‘bouwgroep zoekt leden’ van plan om door te gaan met (het
zoeken naar) een bouwgroep? (%, n=$!)
absoluut %
nee, ik ben sowieso niet op zoek naar een bouwgroep 15 47
nee, de bouwgroepen voldeden niet aan mijn wensen 8 25
ja, ik neem contact op met één van de bestaande bouwgroepen die nog leden
zoeken 5 16
ja, ik heb me als geïnteresseerde aangemeld 2 6
ja, ik richt zelf een bouwgroep op 2 6
totaal 32 100
Verbeterpunten
Een derde van de respondenten ()�%) draagt verbeterpunten aan voor de Zelfbouwmarkt.
Hieronder staan de verbeterpunten per thema ingedeeld.
fysieke vorm
Een aantal mensen heeft een opmerking over de fysieke vorm van de Zelfbouwmarkt: iemand vindt
de akoestiek van de Van Gendthallen niet goed en een ander is niet te spreken over de
overzichtelijkheid van de inrichting van de markt. Eén respondent geeft aan dat de ruimte te klein
was voor het aantal bezoekers en een andere bezoeker vond de locatie gevaarlijk voor kinderen
(veel water). Meer ruimte rondom de standjes wordt ook als tip gegeven.
informatieverstrekking
Andere verbeterpunten hebben betrekking op de verstrekking van informatie op de
Zelfbouwmarkt. Zoals de tip om duidelijkere informatie aan te bieden over erfpacht en om
deskundige mensen (bijvoorbeeld een stedenbouwkundige) op de markt neer te zetten. Een andere
bezoeker had graag de mogelijkheid gehad om een ambtenaar te spreken. Eén bezoeker komt met
de suggestie om het programma interactiever te maken en bijvoorbeeld de mogelijkheid te bieden
om met ervaringsdeskundigen te spreken. Twee respondenten hadden graag meer informatie
gehad over CPO. Een daarvan had graag meer workshops voor bouwgroepleden of een cursus over
dit onderwerp gezien. Verder had een architect graag de mogelijkheid gehad om zichzelf ‘aan de
man’ te brengen. Een andere bezoeker verlangde naar meer duidelijkheid over toewijzingscriteria.
Ook het programma van de Zelfbouwmarkt van te voren op de website plaatsen, wordt genoemd
als verbeterpunt
Combinatie informatiemarkt en inschrijving
Een aantal verbeterpunten gaat over het samenvallen van de informatiemarkt en de inschrijving
voor de kavels. Bezoekers vinden dat alle informatie over de beschikbare kavels al voor de start van
de inschrijving bekend moet worden. Sommigen ervaren de Zelfbouwmarkt ook als mosterd na de
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
�)
maaltijd. Mensen die langskomen om zich te informeren over zelfbouw, hebben geen mogelijkheid
meer om een optie op een kavel te nemen. Een voorstel is om de Zelfbouwmarkt puur informatief
te houden en de inschrijving los te koppelen. De inschrijving zorgt volgens een bezoeker namelijk
ook voor een gestreste sfeer op de informatiemarkt.
Uitgiftesysteem
Het relatief grootste deel van de tips gaat echter over de aard van het uitgiftesysteem. Veel
mensen zijn niet te spreken over de wachtrij en prefereren een lotingsysteem. Het volgende deel
van het onderzoek gaat hier verder op in.
Een uitgebreid overzicht van de gegeven tips is te vinden in de bijlage.
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
��
! Het uitgiftesysteem
Dit hoofdstuk gaat over alle respondenten die hebben meegewerkt aan de online vragenlijst. Zij hebben
hun mening gegeven over het huidige uitgiftesysteem ‘wie het eerst komt, het eerst maalt ’. Vervolgens
komt hun mening over de kavelkamping en de meest geschikte vorm van kaveluitgifte aan bod.
Meerderheid negatief over huidig uitgiftesysteem
Het merendeel van de respondenten heeft een negatief oordeel over het uitgiftesysteem ‘wie het
eerst komt, het eerst maalt’: ��% van de bezoekers vindt het systeem (heel) slecht. Een vijfde deel
vindt het huidige uitgiftesysteem (heel) goed en een even groot deel van de bezoekers is een
neutrale mening toegedaan.
Figuur !.� De gemeente hanteert voor individuele kavels het uitgiftesysteem `wie het eerst komt, het eerst
maalt´. Wat vindt u van dit uitgiftesysteem? (n=!�!)
Een aanzienlijk deel van de respondenten (-�%) licht hun standpunt over het uitgiftesysteem “wie
het eerst komt, het eerst maalt” toe.
oordeel ‘heel goed’
Mensen die het uitgiftesysteem als heel goed beoordelen, vinden het systeem eerlijk en een goede
manier om de meest gemotiveerden uit te selecteren. Een enkeling plaatst hierbij als kanttekening
dat er geen volmachten mogen worden uitgeven om te voorkomen dat mensen ‘stand-ins’ inhuren
om hun plek in de wachtrij te bezetten. Enkele respondenten die aangeven het huidige
uitgiftesysteem heel goed te vinden, wijzen er op dat andere systemen ook nadelen hebben of nog
slechter zijn.
7%
13%
20%
16%
41%
3%
heel goed
goed
niet goed, niet slecht
slecht
heel slecht
geen mening
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
��
oordeel ‘goed’
Bezoekers die het huidige uitgiftesysteem als goed beoordelen, geven bijvoorbeeld aan dat het
systeem een goede drempel is om mensen die een gokje willen wagen te ontmoedigen en dat inzet
wordt beloond. Enkele mensen in deze groep vinden het huidige uitgiftesysteem transparant,
eerlijk en/of beter dan loting. Een klein aantal mensen is van mening dat de periode van zes weken
kamperen heeft geleid tot nuttige contacten en een goede kennismaking met toekomstige buren.
Toch geeft een aantal bezoekers die het uitgiftesysteem goed vinden ook aan dat zij zes weken
kamperen erg lang of gekkenwerk vinden.
oordeel ‘neutraal’
In de neutrale groep wordt het huidige uitgiftesysteem zowel als eerlijk als oneerlijk bestempeld. De kanttekeningen die deze groep bij het uitgiftesysteem plaatst, lopen uiteen. Respondenten
laten weten dat niet iedereen zes weken vrij kan regelen van zijn werk om te gaan kamperen of dat
de kavels niet aan projectontwikkelaars uitgegeven moeten worden maar aan mensen die hun
dromen waar willen maken. Voor een andere bezoeker schuilt de oneerlijkheid van het systeem in
het gegeven dat mensen te afhankelijk zijn van hoe snel zij de berichtgeving over de kavelcamping zien. Eén respondent vindt het geen goede zaak dat er opties op kavels worden uitgegeven terwijl
niet duidelijk is of de vereiste -*% wordt gehaald. Sommigen vinden het tijd voor een ander
systematiek nu de kampeerperiode naar zes weken is gestegen.
oordeel ‘slecht’ Mensen die het huidige uitgiftesysteem als slecht betitelen, zijn relatief vaak van mening dat de
wachtrij oneerlijk is en tot uitsluiting van bepaalde groepen (senioren, alleenstaanden, vrouwen,
mensen met slechte gezondheid) leidt. Respondenten vinden het oneerlijk en ongepast dat er
mensen en projectontwikkelaars tegen betaling stand-ins regelen. Ook in deze groep pleit men
voor het instellen van een anti-speculatiebeding.
oordeel ‘heel slecht’
De groep bezoekers die het huidige uitgiftesysteem als zeer slecht betitelt, voert vergelijkbare
argumenten aan als de groep die van mening is dat het wachtrijsysteem slecht is: het systeem is
oneerlijk en zes weken kamperen is niet voor iedereen mogelijk. Men vindt het ‘wie het eerst komt,
het eerst maalt-principe’ bizar, buiten proporties en uit de hand gelopen. In de huidige tijd zouden
er met behulp van ICT andere uitgiftesystemen kunnen worden ontwikkeld, denkt men.
Het volledige overzicht van de gegeven open antwoorden is te vinden in de bijlage van het rapport.
Zeven op tien vinden wachtrij geen goede zaak
Het overgrote deel (�*%) van de ondervraagden vindt de wachtrij geen goed gevolg van het
huidige uitgiftesysteem. De volgende redenen zijn in deze groep meerdere malen genoemd: het is
oneerlijk; niet iedereen heeft er tijd en mogelijkheden voor; het leidt tot uitsluiting; fraude en
speculatie zijn aan de orde.
Het deel van de bezoekers dat wel positief is over de wachtrij bedraagt �-%. In deze groep worden
de volgende redenen meermaals genoemd: de meest gemotiveerden maken het meest kans, het is
een eerlijk systeem. Alle gegeven antwoorden zijn in bijlage opgenomen.
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
�,
Tabel !.! Om het rangnummer veilig te stellen, ontstond er voorafgaand aan de zelfbouwmarkt een wachtrij
(kavelcamping). Wat vindt u ervan dat de wachtrij (kavelcamping) is ontstaan? (%, n=!�!)
%
ik vind dat juist geen goed gevolg van het huidige uitgiftesysteem, omdat 70
ik vind dat een goed gevolg van het huidige uitgiftesysteem, omdat 18
geen mening 12
totaal 100
Bijna helft kavelkampeerders is positief over wachtrij
Van de bezoekers van de Zelfbouwmarkt heeft �7% daadwerkelijk in de wachtrij gestaan. Hiervan
heeft bijna de helft (�7%) dit als (heel) goed ervaren en �,% heeft dit juist als (heel) slecht ervaren.
Het overige deel van de bezoekers beoordeelt het kavelkamperen als neutraal.
Meest geschikte vorm kaveluitgifte is loting
Bijna de helft van de ondervraagden (��%) vindt de loting van volgnummers door een notaris na
inschrijving de beste manier voor kaveluitgifte voor individuele zelfbouw. Ongeveer een vijfde
(�7%) geeft de voorkeur aan een kwalitatieve selectie op basis van een motivatie/schetsplan.
Tien procent vindt de huidige wijze van uitgeven het meest geschikt. De minst populaire optie is
uitgifte op basis van het hoogste bod.
Van de mensen die een alternatief uitgiftesysteem prefereren, geeft een aantal mensen aan dat zij
graag een uitgiftesysteem zien dat is opgebouwd uit een combinatie van de hieronder genoemde
vormen van uitgifte. Een aantal mensen is van mening dat een voorselectie (bijvoorbeeld op basis
van financiën, motivatie of sociaal beleid) een geschiktere manier van kaveluitgifte is. De gegeven
antwoorden bij ‘anders, dan’ zijn opgenomen in de bijlage.
Tabel !.$ Wat vindt u de meest geschikte vorm van kaveluitgifte voor individuele zelfbouw (denk bij de
beantwoording aan zaken als eerlijkheid, transparantie en niet voor manipulatie vatbaar)? (%, n=!�!)
%
loting van volgnummers door een notaris na inschrijving 47
kwalitatieve selectie, op basis van een motivatie/schetsplan (waarbij bijvoorbeeld wordt gekeken
naar het beste ontwerp 19
het huidige systeem, namelijk uitreiking van volgnummers op de Zelfbouwmarkt volgens het systeem
“wie het eerst komt, he 10
inschrijving op een kavel via een website volgens het systeem “wie het eerst komt, het eerst maalt” 8
uitgifte van volgnummers via een website volgens het systeem “wie het eerst komt, het eerst maalt” 7
uitgifte op basis van het hoogste bod 2
anders, namelijk 8
totaal 100
Toelichting bij voorkeursvorm kaveluitgifte
Bijna de helft van de ondervraagden (�-%) geeft een toelichting.
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
��
uitgifte via loting
Veruit de meeste respondenten lichten hun voorkeur voor loting toe met het argument dat dit de
eerlijkste manier van kaveluitgifte is. Mensen zeggen hier bijvoorbeeld: “ iedereen maakt evenveel
kans en iedereen kan meedoen”. Een aantal mensen geeft aan dat aan de loting wel voorwaarden
gesteld moeten worden om kleine ondernemers te ontmoedigen en speculatie tegen te gaan. Er
zijn echter ook mensen die vinden dat loting juist te veel op toeval berust
uitgifte via kwalitatieve selectie
Voorstanders vinden dit een goede manier om bijvoorbeeld de samenhang in de bebouwing of de
duurzaamheid van de ontwerpen te reguleren. Of als manier om te toetsen hoe zelfbouwers de
samenhang zien tussen hun individuele ontwerp en het collectieve ontwerp van de wijk. Een veel
genoemd tegenargument is dat kwalitatieve selectie een grote investering vraagt van de
geïnteresseerde zelfbouwers. Daarnaast zijn er ondervraagden die van mening zijn dat kwalitatieve
selectie het risico met zich meedraagt dat ontwerpen die het meest inspelen op de wensen van
beoordelaars de grootste kans hebben om geselecteerd te worden. Mensen met meer financiële
middelen zouden hier bijvoorbeeld beter toe in staat zijn doordat zij een goede architect kunnen
inhuren
De combinatie van loting en kwalitatieve selectie zou volgens enkele ondervraagden juist een
goede vorm van kaveluitgifte zijn.
huidige uitgiftesysteem
Voorstanders van het huidige uitgiftesysteem “wie het eerst komt, het eerst maalt” voeren aan dat
mensen die een gok wagen worden uitgesloten en alleen de echt gemotiveerden overblijven.
uitgifte via website
Bij de uitgifte via de website (via volgnummer of inschrijving) wijzen respondenten op het feit dat
niet iedereen beschikt over een snelle internetverbinding of dat computersystemen gevoelig zijn
voor manipulatie. Anderen zien in selectie via de website wel een geschikte vorm van kaveluitgifte
omdat zo’n systeem bij bijvoorbeeld popconcerten ook al zijn meerwaarde heeft bewezen.
uitgifte op basis van hoogste bod
Een respondent geeft de voorkeur aan deze methode omdat “bij alle andere opties selecteert de
gemeente mensen die tijd over hebben.". Een andere respondent beargumenteert dat deze manier
wellicht het eerlijkst is en ervoor zorgt dat ook minder aantrekkelijke kavels een koper vinden.
Het volledige overzicht van gegeven antwoorden is opgenomen in de bijlage.
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
�-
Kavels liever niet beschikbaar voor kleine aannemers
Het grootste deel van de respondenten (��%) vindt dat de kavels niet beschikbaar zouden moeten
zijn voor kleine aannemers.
Figuur !.� De zelfbouwkavels zijn bedoeld voor zelfbewoning. Vindt u dat de gemeente ook kavels voor kleine
aannemers zou moeten aanbieden? (%, n=!�!)
De volgende redenen worden genoemd: zelfbouw is voor de mensen die er echt gaan wonen;
deelname van kleine aannemers is oneerlijk, kleine aannemers gaan voor het geld en hechten
minder belang aan de ontwerpkwaliteit van de woningen en dragen niet bij aan de saamhorigheid
in de buurt. Verder beargumenteren respondenten dat deelname van kleine aannemers leidt tot
prijsopdrijving en er onder particulieren genoeg vraag is naar zelfbouwkavels.
Respondenten die wel positief staan tegenover de deelname van kleine aannemers aan de
optieverlening voor zelfbouw noemen daarvoor onder andere de volgende redenen: het is goed
voor de diversiteit; kleine aannemers kunnen een goede bijdrage leveren met innovatieve en
bijzondere woonvormen. Respondenten geven verder aan dat deze groep ook een kans moet
krijgen en dat er blijkbaar behoefte is onder deze groep aan dit soort mogelijkheden.
De toelichting die de respondenten geven op hun mening is achteraan opgenomen in de bijlage.
28%
72%
ja nee
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
�7
$ Informatievoorziening
Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van alle respondenten die hebben meegedaan aan de online
enquête over de informatievoorziening over het uitgiftesysteem en de behoefte aan extra informatie
over zelfbouw.
Vier op tien neutraal over informatievoorziening uitgiftesysteem
De meeste mensen ()7%) vonden de informatievoorziening vanuit de gemeente over het
uitgiftesysteem niet goed maar ook niet slecht. Het aandeel respondenten dat de informatie die de
gemeente verschaft over het uitgiftesysteem als (heel) goed beoordeeld, bedraagt ),%. Een kwart
van de mensen is ontevreden over deze informatievoorziening.
Figuur $.� Hoe vond u de informatievoorziening vanuit de gemeente over het uitgiftesysteem? (n=!�!)
Informatievoorziening via www.amsterdam.nl/zelfbouw als best beoordeeld
Respondenten zijn gevraagd naar hun mening over de informatievoorziening vanuit de gemeente
vanuit verschillende informatiekanalen.
3%
33%
39%
18%
7%
heel goed
goed
niet goed niet slecht
slecht
heel slecht
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
�*
Figuur $.! Hoe ervaart u de informatievoorziening vanuit de gemeente ten aanzien van zelfbouw op de
volgende aspecten? (n=!�!)
De informatievoorziening op de website www.amsterdam.nl/zelfbouw wordt door �� % van de
bezoekers als (heel) goed bestempeld en door �)% als (heel) slecht. Dertig procent van de
bezoekers is neutraal in zijn mening over deze webpagina.
Over de beantwoording van vragen via e-mail heeft ),% geen mening, )�% vond deze vorm van
informatievoorziening (heel) goed en ��% vond dit (heel) slecht gaan.
Bijna de helft (�7%) van de bezoekers heeft geen mening over de beantwoording van vragen over
de telefoon. Volgens �)% van de respondenten was deze vorm van beantwoording (heel) goed en
volgens 7% juist (heel) slecht.
Over de deskundigheid van de medewerkers is de helft van de bezoekers goed te spreken.
Ongeveer een vijfde (�7%) is neutraal hierover en -% beoordeeld de deskundigheid van de
medewerkers als (heel) slecht.
Behoefte aan extra informatie over zelfbouw
Iets meer dan de helft (��%) van de respondenten geeft aan niets te missen in de
informatievoorziening vanuit de gemeente over zelfbouw. Het andere deel van de bezoekers mist
echter wel iets in deze informatievoorziening.
Een aantal punten wordt door verschillende respondenten aangehaald:
• Relatief veel respondenten hebben behoefte aan het tijdig verstrekken van gedetailleerde
informatie over de planning, de kavels en over de omgeving van de kavels.
• Ook geven mensen aan behoefte te hebben aan uitgebreidere informatie over het
uitgifteproces.
• Sommige respondenten misten informatie over erfpacht of over CPO.
• Verder hebben respondenten kritiek op de manier waarop de informatie aangeboden
wordt op internet: deze wordt als versnipperd ervaren en niet up-to-date. Men geeft
bijvoorbeeld aan dat de zelfbouwkaart op de website beter kan.
1
3
3
3
7
6
8
10
19
19
22
30
41
19
26
45
9
4
6
7
23
49
36
5
0 20 40 60 80 100
deskundigheid van de medewerkers
beantwoording per telefoon
beantwoording per mail
informatie op
www.amsterdam.nl/zelfbouw
heel slecht
slecht
niet goed, niet slecht
goed
heel goed
geen mening
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
��
• Een aantal respondenten zou graag een fysiek loket zien waarbij men terecht kan met
vragen over zelfbouw of één contactpersoon die het aanspreekpunt is voor vragen over dit
onderwerp.
• Tenslotte vindt een aantal respondenten dat er meer aandacht zou mogen zijn voor de
risico’s die aan zelfbouw kleven. Te denken valt aan financiële risico’s maar ook aan de druk
die zelfbouw kan voorzaken op het privéleven van deelnemers.
Een volledig overzicht van genoemde verbeterpunten is opgenomen in de bijlage.
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
��
� Opmerkingen en suggesties voor verbetering
Een derde ondervraagden heeft opmerkingen of verbeterpunten
Iets meer dan een derde ()�%) van de ondervraagden heeft nog en laatste opmerking naar
aanleiding van de vragenlijst over de zelfbouwmarkt of geeft een suggestie voor verbetering.
De gegeven suggesties lopen zeer uiteen. Veel opmerkingen sluiten aan bij de eerder in het rapport
behandelde thema’s. Hieronder een globaal overzicht van genoemde opmerkingen ingedeeld naar
thema. Het overzicht doet echter geen recht aan de uitgebreide reacties van de respondenten.
Voor een compleet overzicht wordt daarom naar de open antwoorden in de bijlage verwezen.
eerlijkheid uitgiftesysteem
De eerlijkheid van het huidige uitgiftesysteem wordt ter discussie gesteld. Men pleit voor het weren
van ontwikkelaars en het instellen van een anti-speculatiebeding en het reguleren van de wachtrij.
Er is echter ook een respondent die graag meer mogelijkheden zou zien voor kleine ondernemers.
informatievoorziening
De informatievoorziening over zelfbouw is ook bij de suggesties een terugkerend thema: men zou
graag eerder de informatie over de kavels op de website kunnen inzien. Er is behoefte aan een duidelijkere website in het algemeen, een toegankelijker inspiratieboek, een inloopspreekuur en
één contactpersoon per zelfbouwgebied. Verder zou men graag willen weten wat het toekomstige
aanbod van zelfbouwkavels zal zijn. Een respondent geeft als tip om per straat of strook voor
zelfbouw voor de optienemers een kennismakingsbijeenkomst te organiseren. Dit zou de
samenwerking onderling kunnen bevorderen op het gebied van bijvoorbeeld duurzaamheid en kostenbeheersing. Ook stelt iemand voor om bij het inschrijven op een kavel een vragenlijst met
een soort financiële toets op te nemen om na te gaan of de inschrijving realistisch is.
meer kavels
Een aantal mensen concludeert dat de wachtrij duidelijk maakt dat er veel behoefte is aan
zelfbouw. Een veel genoemde suggestie is dan ook om meer kavels voor zelfbouw uit te geven.
Specifieke wensen betreffen mogelijkheden voor lagere inkomens en meer mogelijkheden voor
gezinnen om in Amsterdam te blijven wonen of meer kavels uitgeven voor woongroepen. Een
andere stelt de uitgifte van kavels door derden voor, bijvoorbeeld door corporaties. Eén respondent
hoopt dat nu de crisis aantrekt zelfbouw wel blijft bestaan en niet vervangen wordt door
grootschalige projecten.
zelfbouwgroepen
Een deel van de suggesties had betrekking op bouwgroepen. Sommigen respondenten misten
vragen over CPO in de vragenlijst. Iemand vindt dat het proces rondom CPO's zou beter
gestructureerd moeten worden omdat er “ totaal geen overzicht is van partijen waar consumenten
zich kunnen oriënteren en aansluiten”. Een ander is van mening dat de begeleiding van CPO’s beter
kan.
Er worden kanttekening geplaatst bij de huidige selectieprocedure: “ De huidige procedure is zeer
frustrerend voor de afvallers. Daarmee verliest de gemeente Amsterdam gemotiveerde
zelfbouwers.”.
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
�)
Een respondent geeft aan dat er geen loting bij groepskavels zou moeten zijn maar selectie op basis
van plan van aanpak: “ Nu is de meerderheid van de geselecteerden geen echte CPO maar een
ontwikkelaar of architect.”.
Weer een ander zou graag willen dat er voorrang wordt geven aan CPO’s met een duidelijke
doelstelling, met name op ouderen die met oog op toekomst hun eigen onderlinge zorg willen
regelen. Stimuleer vorming van participatiemaatschappij.
Ga een kijken bij gang van zaken zelfbouwgroepen, daarvan leren
Een ander merkt het volgende op over CPO: “De collectieve opdrachtgeverschap projecten lijken
mij allemaal nogal kolossaal. Veel hoge flats en bouwdichtheid. Blokkerig. Meer variatie tussen
kleine zelfbouw en grote projecten die vaak door architectenbureaus aangezwengeld worden zou het nog te ontstane stadsbeeld naar mijn smaak goed doen. Of meer kleinere collectieve
opdrachtgeverschap mogelijkheden. Voor ) tot �* mensen. Meer menselijke maat in de nieuwe
stad en meer diversiteit... (organischer)’” .
overige opmerkingen
• Ik denk dat het goed zou zijn als de zelfbouwkavel-wijken niet alleen een verzameling
individuele kavels zijn, maar ook een collectieve binding met elkaar hebben. Bijvoorbeeld
door het gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de openbare ruimte of een gebouw/dienst waar mensen uit de stad wat aan hebben.
• Meer dirigeren op duurzaamheid, architectuur en aandacht voor sociale huur
• Zelfbouw is fantastisch
• Goed dat de enquête gehouden wordt. Benieuwd naar uitkomsten en welke keuzen de
gemeente Amsterdam zal maken.