Onderzoek, Informatie en Statistiek van meer kavels en suggesties over de aanpak van zelfbouw bij...

Evaluatie Zelfbouwmarkt

Onderzoek, Informatie en Statistiek

In opdracht van: Amsterdam Zelfbouw

Projectnummer: ��

Laura de Graaff

Willem Bosveld

Bezoekadres: Oudezijds Voorburgwal )** Telefoon *�* �� ))*

Postbus ,�-, �*** AR Amsterdam www.ois.amsterdam.nl

Amsterdam, december �*��

Foto voorzijde: zelfbouw Buiksloterham Bosrankstraat, fotograaf Marjolijn Pokorny

Gemeente Amsterdam


)

Inhoud

Samenvatting �

Inleiding �

� Bezoek aan de Zelfbouwmarkt

Bijna tweederde ondervraagden bezocht Zelfbouwmarkt - Amsterdam.nl/zelfbouw belangrijkste informatiebron �* Minder dan een derde bezoekt randprogrammering �* Verbeterpunten ��

! Het uitgiftesysteem ��

Meerderheid negatief over huidig uitgiftesysteem �� Zeven op tien vinden wachtrij geen goede zaak �� Meest geschikte vorm kaveluitgifte is loting �, Kavels liever niet beschikbaar voor kleine aannemers �-

$ Informatievoorziening �%

Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van alle respondenten die hebben meegedaan aan de online

enquête over de informatievoorziening over het uitgiftesysteem en de behoefte aan extra

informatie over zelfbouw. �7 Vier op tien neutraal over informatievoorziening uitgiftesysteem �7 Behoefte aan extra informatie over zelfbouw �*

� Opmerkingen en suggesties voor verbetering !!

Een derde ondervraagden heeft opmerkingen of verbeterpunten ��

Gemeente Amsterdam


�

Samenvatting

In totaal hebben �� respondenten de online enquête over de Zelfbouwmarkt op de website van de

gemeente Amsterdam ingevuld. Daarvan hebben �� mensen in de afgelopen twaalf maanden een

bezoek gebracht aan de Zelfbouwmarkt. Het grootste deel van de respondenten is tussen de )� en

�7 jaar en vormt met partner en kinderen een huishouden. Onder de respondenten zijn relatief veel

mensen met een netto huishoudensinkomen van >��** per maand of meer.

Bezoek aan de Zelfbouwmarkt

Bezoekers van de Zelfbouwmarkt zijn vooral geïnteresseerd in een individuele kavel voor zelfbouw.

De belangrijkste motivatie voor zelfbouw op een kavel is het kunnen realiseren van de eigen

woonwensen. Het grootste deel van de bezoekers heeft geen interesse in bouwlocatiegroepen en

heeft geen bezoek gebracht aan de randprogrammering van de informatiemarkt.

Uitgiftesysteem

Het merendeel van de respondenten is niet te spreken over het huidige uitgiftesysteem ‘wie het

eerst komt, het eerst maalt’. Veel respondenten vinden het systeem oneerlijk en tot uitsluiting

leiden. Een lotingssysteem zou volgens bijna de helft van de respondenten een betere vorm van

kaveluitgifte zijn. Van de mensen die wel in de wachtrij hebben gekampeerd, heeft de helft dit

echter wel als (heel) goed ervaren.

Het grootste deel van de respondenten (��%) is van mening dat kleine aannemers niet in

aanmerking zouden moeten komen voor een kavel.

Informatievoorziening

Van de verschillende kanalen die de gemeente gebruikt voor het verstrekken van informatie over

zelfbouw, wordt de webpagina www.amsterdam.nl/zelfbouw het best gewaardeerd. De meeste

respondenten zijn neutraal in hun mening over de informatieverstrekking over het uitgiftesysteem

door de gemeente. Respondenten missen vooral tijdig verstrekte informatie over de kavels.

Suggesties

Respondenten geven talrijke suggesties en tips naar aanleiding van de enquête. Thema’s die daarin

veel ter sprake komen zijn: de eerlijkheid van het uitgiftesysteem, de informatievoorziening, het

uitgeven van meer kavels en suggesties over de aanpak van zelfbouw bij CPO.

Gemeente Amsterdam


�

Inleiding

Zaterdag �* oktober organiseerde de gemeente Amsterdam de �e Zelfbouwmarkt. De gemeente

Amsterdam organiseert elk jaar de Zelfbouwmarkt om Amsterdammers kennis te laten maken met

alle vormen en aspecten van zelfbouw. Naast de optieverlening voor de kavels voor individuele

zelfbouw, is zaterdag de inschrijving gestart voor twee bouwgroepenlocaties. Het programma op

de markt bood informatie over alle aspecten van zelfbouw, zoals architectuur, het individuele en

het collectieve bouwproces, duurzaamheid en erfpacht. Ook was de markt een plek voor

zelfbouwers om elkaar te ontmoeten. Zo gingen enkele bouwgroepen die nog leden zochten in

gesprek met potentiele mede-bouwers. Daarnaast konden belangstellenden een kijkje nemen bij

vier reeds gebouwde zelfbouwwoningen in Buiksloterham.

Deze vragenlijst is onderdeel van de totale evaluatie van de Zelfbouwmarkt in zijn huidige vorm en

de wijze van kaveluitgifte door de gemeente zoals die op dit moment plaatsvindt.

Werkwijze/Methode

Een deel van de bezoekers van de Zelfbouwmarkt die plaatsvond op �* oktober �*��, is gevraagd

om een korte vragenlijst in te vullen. Daarnaast is aan deze groep en aan andere bezoekers gevraagd om hun e-mailadres achter te laten om op een later tijdstip mee te doen aan een

uitgebreidere enquête. De bezoekers die op de Zelfbouwmarkt hun e-mailadres hebben

opgegeven, zijn door Zelfbouw Amsterdam via een verstuurde link uitgenodigd om online deel te

nemen aan deze enquête. De enquête stond op de Zelfbouwpagina van de website van de

gemeente Amsterdam (www.amsterdam.nl/zelfbouw). Alle bezoekers van de Zelfbouwpagina

konden deel nemen aan de vragenlijst.

In dit rapport worden de resultaten uit de uitgebreidere enquête geanalyseerd. In de vragenlijst is

ingegaan op de achtergrond en interesse van de respondenten voor zelfbouw. Daarnaast komen de

wijze waarop de gemeente op dit moment kavels voor individuele zelfbouw uitgeeft en de

gemeentelijke informatievoorziening over zelfbouw aan bod.

Responsoverzicht

In totaal hebben �� mensen de vragenlijst ingevuld. Het overgrote deel van de respondenten is

jonger dan ,� jaar. Bijna de helft (�,%) van de respondenten is tussen de )� en �7 jaar. Het

grootste deel van de deelnemers vormt samen met partner en kind(eren) een huishouden (,�%) of

alleen met een partner (��%). Huishoudens met een netto maandinkomen van >��** of meer zijn

het meest ()�%) vertegenwoordigd onder de ondervraagden.

Iets meer dan de helft (�-%) van de respondenten woont in een koopwoning en van ��% is de

huidige woning een zelfbouwwoning.

Het merendeel van de respondenten woont in Amsterdam (-)%). Hoewel geïnteresseerden

verspreid over de stad wonen, woont een relatief grote groep ()�%) in Stadsdeel Oost. Een klein

deel woont in de regio Amsterdam (Diemen, Amstelveen, Zaandam) en een wat groter deel woont

buiten de regio Amsterdam. De laatste groep is zeer divers van samenstelling; zo komen

respondenten uit de provincies Noord- en Zuid-Holland, Utrecht, Flevoland, Overijssel, Gelderland

en Limburg.

Gemeente Amsterdam


,

Responsoverzicht (%, n=��)

aantal %

20 tot en met 34 jaar 44 18



65 jaar en ouder 5 2

onbekend 20 8

totaal 242 100

echtpaar/vaste partner zonder kinderen 53 22

echtpaar/vaste partner + kinderen 148 61

echtpaar/vaste partner + kinderen + anderen 2 1

echtpaar/vaste partner + anderen 2 1

1-ouder + kind(eren) 7 3

1-ouder + kind(eren) + anderen 1 0

alleenstaand 24 10

anders, namelijk 5 2

totaal 242 100

minder dan 1500 euro 5 2

1500 - 2000 euro 10 4

2000 - 2500 euro 13 5

2500 - 3000 euro 14 6

3000 - 3500 euro 21 9

3500 - 4000 euro 24 10

4000 - 4500 euro 38 16

meer dan 4500 euro 85 35

geen antwoord 32 13

totaal 242 100

koopwoning 141 58

huurwoning 60 25

zelfbouwwoning 36 15

geen antwoord 5 2

totaal 242 100

Gemeente Amsterdam


�

A Centrum 20 8

E West 30 12

F Nieuw-West 13 5

K Zuid 24 10

M Oost 82 34

N Noord 22 9

T Zuidoost 5 2

regio Amsterdam 5 2

buiten regio Amsterdam 15 6

onbekend 26 11

totaal 242 100

Gemeente Amsterdam


-

� Bezoek aan de Zelfbouwmarkt

Dit hoofdstuk gaat over de respondenten die de afgelopen twaalf maanden een bezoek hebben

gebracht aan de Zelfbouwmarkt. Als eerst staat de reden voor hun bezoek aan de Zelfbouwmarkt

en de interesse voor een zelfbouwkavel centraal. Daarna komt aan de orde hoe bezoekers op de

hoogte zijn geraakt van de Zelfbouwmarkt en of zij de randprogrammering hebben bezocht.

Vervolgens komt de belangstelling voor bouwgroepen aan bod. Tot slot worden de door de

bezoekers aangedragen verbeterpunten voor de Zelfbouwmarkt besproken.

Bijna tweederde ondervraagden bezocht Zelfbouwmarkt

Niet alle ondervraagden hebben in de afgelopen twaalf maanden ook daadwerkelijk een bezoek

gebracht aan de zelfbouwmarkt. Bijna twee derde van de ondervraagden deed dit echter wel.

Figuur �.� Heeft u de afgelopen �! maanden de Zelfbouwmarkt bezocht? (n=!�!)

Grootste deel bezoekers op zoek naar kavel voor individuele zelfbouw

Aan de mensen die in de afgelopen twaalf maanden de Zelfbouwmarkt hebben bezocht, is

gevraagd wat voor hen de redenen waren om naar de Zelfbouwmarkt toe te komen.

Tabel �.! Wat is/zijn de reden(en) om naar Zelfbouwmarkt te komen? Ik ben op zoek naar…(%, n=��4,

meerdere antwoorden mogelijk)

%

naar een kavel voor individuele zelfbouw waar ikzelf wil blijven wonen 69

naar een kavel voor collectieve zelfbouw (een bouwgroep) 22

naar informatie over zelfbouw 19

naar een kavel voor individuele zelfbouw die ik wil ontwikkelen en zo mogelijk doorverkopen 12

naar een bestaand pand om te verbouwen met een groep 11

naar een kluswoning 5

anders, namelijk 11

Bezoekers zijn vooral op zoek naar een kavel voor individuele zelfbouw voor eigen bewoning (,7%).

Op de tweede plek staat interesse in een kavel voor collectieve zelfbouw. Ongeveer een vijfde

Gemeente Amsterdam


7

(�7%) bezocht de Zelfbouwmarkt om informatie in te winnen over zelfbouw. Belangstelling voor

een kluswoning werd het minst genoemd als reden voor het bezoek aan de Zelfbouwmarkt.

Een aantal mensen geeft aan met een andere reden naar de Zelfbouwmarkt te zijn gekomen,

bijvoorbeeld vanuit beroepsinteresse of algemene interesse. Een volledig overzicht van de

genoemde redenen is te vinden in de bijlage.

Meer dan helft van bezoekers neemt geen optie op kavel

Iets meer dan de helft (�,%) van de bezoekers geeft aan geen optie te hebben genomen op een

kavel voor individuele zelfbouw, �-% heeft wel een optie genomen op een kavel voor individuele

zelfbouw en �,% heeft zich op de wachtlijst laten plaatsen.

Tabel �.$ Waarom heeft u geen optie op een kavel genomen? (%, n= )

%

de kavel(s) waar ik voor ging, was(waren) al uitgegeven 33

ik kwam naar de markt voor informatie/oriëntatie/overige programmaonderdelen 28

in het kavelaanbod zat er niets van mijn gading bij 13

anders, namelijk 26

totaal 100

Bezoekers die geen optie hebben genomen op een kavel voor individuele zelfbouw noemen als

belangrijkste reden dat hun favoriete kavel al was uitgegeven. Verder geeft �-% van deze groep

aan vooral voor informatie naar de Zelfmarkt te zijn gekomen. Iets meer dan een kwart (�,%) van

de bezoekers laat weten vanwege een andere reden geen optie te hebben genomen op een kavel.

Sommige mensen zien er bijvoorbeeld vanaf omdat de aard van het uitgiftesysteem hun niet in

staat stelt om voor mee te dingen naar een kavel. Alle genoemde redenen zijn terug te lezen in de

bijlage.

Realiseren woonwensen hoofdreden voor keuze zelfbouw

Voor veruit het grootste deel van de bezoekers dat zich voor een individuele zelfbouwkavel heeft aangemeld of zich op de wachtlijst heeft geplaatst, is de mogelijkheid om de eigen woonwensen te

realiseren de hoofdreden om te kiezen voor het zelf bouwen op een kavel. Op de tweede plaats

komt de reden dat men het leuk vindt om zelf een woning te bouwen. Vlak daar achter eindigt de

motivatie dat zelf bouwen goedkoper is. Voor iets meer dan de helft (��%) van de mensen die

kiezen voor een zelfbouwkavel, is het gegeven dat men bij zelfbouw niet afhankelijk is van een projectontwikkelaar een belangrijke reden om voor zelfbouw te kiezen.

Tabel �.� Wat zijn voor u de belangrijkste redenen om te kiezen voor het zelf bouwen op een kavel? (%, n=5%,

meerdere antwoorden mogelijk)

%

mogelijkheid om mijn eigen woonwensen te realiseren

84

ik vind het leuk om mijn woning zelf te bouwen

58

zelf bouwen is goedkoper

57

zelf verantwoordelijk (niet afhankelijk van een projectontwikkelaar)

52

te koop staande bestaande woningen voldoen niet aan mijn eisen

26

te koop staande nieuwbouwwoningen voldoen niet aan mijn eisen

25

ik wil graag een woning ontwikkelen en doorverkopen

12

sneller dan reguliere nieuwbouw

9

ik vind het leuk om mijn woning zelf te verbouwen

7

anders, namelijk 6

Gemeente Amsterdam


�*

Een viertal mensen geeft een andere reden om voor zelfbouw te kiezen:

• anders is het niet te betalen om in Amsterdam te blijven

• betaalbare gehandicaptenwoning, enige optie in A’dam is om het via zelfbouw te doen

• gebruiken van innovatie en energie neutrale technieken

• veel gelijkgestemden: pioniers, mensen die de uitdaging/avontuur aangaan

Amsterdam.nl/zelfbouw belangrijkste informatiebron

De meeste bezoekers zijn op de hoogte geraakt van de Zelfbouwmarkt via de nieuwsbrief van

Zelfbouw Amsterdam (��%) en via amsterdam.nl/zelfbouw (��%). Een vijfde van de bezoekers

heeft ook via sociale media vernomen van de Zelfbouwmarkt. Er zijn nauwelijks bezoekers die via

posters op straat op de Zelfbouwmarkt zijn gestuit. Twaalf mensen zijn op een andere manier op

hoogte geraakt, bijvoorbeeld via hun werk of omdat zij al een kavel hebben bebouwd. Deze

redenen zijn te vinden in de bijlage.

Tabel �.� Hoe bent u op de hoogte geraakt van de Zelfbouwmarkt? (%, n=��4, meerdere antwoorden mogelijk)

%

via amsterdam.nl/zelfbouw

52

via de nieuwsbrief van Zelfbouw Amsterdam

47

via sociale media

20

ik ben erop gewezen door anderen

18

via nieuwsartikelen/nieuwsprogramma’s

16

via advertenties

10

via posters op straat

3

anders, namelijk 8

Minder dan een derde bezoekt randprogrammering

De overgrote meerderheid van de bezoekers geeft aan niet te hebben deelgenomen aan de

randprogrammering op de Zelfbouwmarkt. De bezichtiging van een bestaande zelfbouwwoning in

Buiksloterham was volgens de ondervraagden het meest relevante onderdeel van de

randprogrammering. Drie respondenten vonden het kringgesprek over het Broekmanhuis relevant

en negen respondenten het kringgesprek over Kavel �* in Buiksloterham. Tabel �.5 De Zelfbouwmarkt bood naast de optieverlening en de informatiemarkt een randprogrammering.

Welke onderdelen vindt u relevant? (%, n=��4, meerdere antwoorden mogelijk)

%

ik heb niet aan één van bovenstaande onderdelen deelgenomen. 70

bezichtiging van een bestaande zelfbouwwoning in Buiksloterham 19

workshop van de Zelfbouwacademie over individuele zelfbouw 11

kringgesprek over Kavel 20, Buiksloterham 6

kringgesprek over het Broekmanhuis, Nieuw-West 2

Gemeente Amsterdam


��

Twee derde bezoekers niet geïnteresseerd in bouwgroepenlocaties

Aan de bezoekers van de Zelfbouwmarkt is een aantal vragen voorgelegd om hun interesse voor

bouwgroepenlocaties te peilen. Het blijkt dat ongeveer twee derde van de bezoekers niet op zoek

was naar informatie over bouwgroepenlocaties. Van de mensen die wel geïnteresseerd waren in bouwgroepenlocaties, was het grootste deel op zoek naar informatie over toekomstige bouwgroep

locaties waarvan de inschrijving binnenkort start.

Tabel �.4 Heeft u tijdens de Zelfbouwmarkt informatie ingewonnen over de inschrijving voor bouwgroepen

locaties? (%, n=��4, meerdere antwoorden mogelijk)

%

nee, want ik was niet op zoek naar informatie hierover 64

ja, over toekomstige bouwgroeplocaties waarvan de inschrijving binnenkort start 22

ja, over Kavel 20, Buiksloterham 15

nee, want dat heb ik gemist tijdens de Zelfbouwmarkt 5

ja, over het Broekmanhuis 3

anders, namelijk 4

Eén vijfde bezoekers bracht bezoek aan stands bestaande bouwgroepen

Het grootste deel van de bezoekers (-*%) heeft geen bezoek gebracht aan de stands met

bestaande bouwgroepen die nog leden zoeken. Tabel �. Tijdens de Zelfbouwmarkt waren er vier bestaande bouwgroepen aanwezig die nog leden zoeken.

Heeft u hun stand bezocht? (%, n= ��4)

%

ja 20

nee, omdat 80

totaal 100

Gebrek aan interesse is de belangrijkste reden waarom bezoekers niet langs de stands van de

bestaande bouwgroepen zijn gegaan. Ongeveer een vijfde laat weten op zoek te zijn naar een

individuele kavel. Twaalf procent van de bezoekers was echter niet op de hoogte van de

aanwezigheid van de stands van de vier bestaande bouwgroepen. Een klein aantal mensen ()%) wil

zelf een bouwgroep starten en heeft daarom de stands overgeslagen. Dan is er nog een groep met

mensen die om een andere reden geen bezoek heeft gebracht aan de stands. Hieronder zijn

bijvoorbeeld mensen die aangeven al een eigen bouwgroep te hebben of die niet in de specifieke

bouwgroepen zijn geïnteresseerd. Deze antwoorden zijn terug te vinden in de bijlage.

Tabel �.% Waarom heeft u de stands van de vier bestaande bouwgroepen niet bezocht? (%, n=�!�)

%

geen interesse

44

zoek individuele kavel

18

wist ik niet

12

geen reden

4

ik wil zelf een bouwgroep starten

3

anders

19

totaal

100

Gemeente Amsterdam


��

Van de mensen die wel een bezoek hebben gebracht aan de stands van de vier bestaande

bouwgroepen geeft het grootste deel aan niet verder te gaan met het zoeken naar een bouwgroep

(��%). Hiervan zijn de meeste mensen sowieso niet op zoek naar een bouwgroep. Bij vijftien

mensen voldeden de bouwgroepen niet aan hun eisen. Negen mensen gaan wel verder met een

bouwgroep.

Tabel �.�9 Bent u, na het bezoek aan de stand ‘bouwgroep zoekt leden’ van plan om door te gaan met (het

zoeken naar) een bouwgroep? (%, n=$!)

absoluut %

nee, ik ben sowieso niet op zoek naar een bouwgroep 15 47

nee, de bouwgroepen voldeden niet aan mijn wensen 8 25

ja, ik neem contact op met één van de bestaande bouwgroepen die nog leden

zoeken 5 16

ja, ik heb me als geïnteresseerde aangemeld 2 6

ja, ik richt zelf een bouwgroep op 2 6

totaal 32 100

Verbeterpunten

Een derde van de respondenten ()�%) draagt verbeterpunten aan voor de Zelfbouwmarkt.

Hieronder staan de verbeterpunten per thema ingedeeld.

fysieke vorm

Een aantal mensen heeft een opmerking over de fysieke vorm van de Zelfbouwmarkt: iemand vindt

de akoestiek van de Van Gendthallen niet goed en een ander is niet te spreken over de

overzichtelijkheid van de inrichting van de markt. Eén respondent geeft aan dat de ruimte te klein

was voor het aantal bezoekers en een andere bezoeker vond de locatie gevaarlijk voor kinderen

(veel water). Meer ruimte rondom de standjes wordt ook als tip gegeven.

informatieverstrekking

Andere verbeterpunten hebben betrekking op de verstrekking van informatie op de

Zelfbouwmarkt. Zoals de tip om duidelijkere informatie aan te bieden over erfpacht en om

deskundige mensen (bijvoorbeeld een stedenbouwkundige) op de markt neer te zetten. Een andere

bezoeker had graag de mogelijkheid gehad om een ambtenaar te spreken. Eén bezoeker komt met

de suggestie om het programma interactiever te maken en bijvoorbeeld de mogelijkheid te bieden

om met ervaringsdeskundigen te spreken. Twee respondenten hadden graag meer informatie

gehad over CPO. Een daarvan had graag meer workshops voor bouwgroepleden of een cursus over

dit onderwerp gezien. Verder had een architect graag de mogelijkheid gehad om zichzelf ‘aan de

man’ te brengen. Een andere bezoeker verlangde naar meer duidelijkheid over toewijzingscriteria.

Ook het programma van de Zelfbouwmarkt van te voren op de website plaatsen, wordt genoemd

als verbeterpunt

Combinatie informatiemarkt en inschrijving

Een aantal verbeterpunten gaat over het samenvallen van de informatiemarkt en de inschrijving

voor de kavels. Bezoekers vinden dat alle informatie over de beschikbare kavels al voor de start van

de inschrijving bekend moet worden. Sommigen ervaren de Zelfbouwmarkt ook als mosterd na de

Gemeente Amsterdam


�)

maaltijd. Mensen die langskomen om zich te informeren over zelfbouw, hebben geen mogelijkheid

meer om een optie op een kavel te nemen. Een voorstel is om de Zelfbouwmarkt puur informatief

te houden en de inschrijving los te koppelen. De inschrijving zorgt volgens een bezoeker namelijk

ook voor een gestreste sfeer op de informatiemarkt.

Uitgiftesysteem

Het relatief grootste deel van de tips gaat echter over de aard van het uitgiftesysteem. Veel

mensen zijn niet te spreken over de wachtrij en prefereren een lotingsysteem. Het volgende deel

van het onderzoek gaat hier verder op in.

Een uitgebreid overzicht van de gegeven tips is te vinden in de bijlage.

Gemeente Amsterdam


��

! Het uitgiftesysteem

Dit hoofdstuk gaat over alle respondenten die hebben meegewerkt aan de online vragenlijst. Zij hebben

hun mening gegeven over het huidige uitgiftesysteem ‘wie het eerst komt, het eerst maalt ’. Vervolgens

komt hun mening over de kavelkamping en de meest geschikte vorm van kaveluitgifte aan bod.

Meerderheid negatief over huidig uitgiftesysteem

Het merendeel van de respondenten heeft een negatief oordeel over het uitgiftesysteem ‘wie het

eerst komt, het eerst maalt’: ��% van de bezoekers vindt het systeem (heel) slecht. Een vijfde deel

vindt het huidige uitgiftesysteem (heel) goed en een even groot deel van de bezoekers is een

neutrale mening toegedaan.

Figuur !.� De gemeente hanteert voor individuele kavels het uitgiftesysteem `wie het eerst komt, het eerst

maalt´. Wat vindt u van dit uitgiftesysteem? (n=!�!)

Een aanzienlijk deel van de respondenten (-�%) licht hun standpunt over het uitgiftesysteem “wie

het eerst komt, het eerst maalt” toe.

oordeel ‘heel goed’

Mensen die het uitgiftesysteem als heel goed beoordelen, vinden het systeem eerlijk en een goede

manier om de meest gemotiveerden uit te selecteren. Een enkeling plaatst hierbij als kanttekening

dat er geen volmachten mogen worden uitgeven om te voorkomen dat mensen ‘stand-ins’ inhuren

om hun plek in de wachtrij te bezetten. Enkele respondenten die aangeven het huidige

uitgiftesysteem heel goed te vinden, wijzen er op dat andere systemen ook nadelen hebben of nog

slechter zijn.

7%

13%

20%

16%

41%

3%

heel goed

goed

niet goed, niet slecht

slecht

heel slecht

geen mening

Gemeente Amsterdam


��

oordeel ‘goed’

Bezoekers die het huidige uitgiftesysteem als goed beoordelen, geven bijvoorbeeld aan dat het

systeem een goede drempel is om mensen die een gokje willen wagen te ontmoedigen en dat inzet

wordt beloond. Enkele mensen in deze groep vinden het huidige uitgiftesysteem transparant,

eerlijk en/of beter dan loting. Een klein aantal mensen is van mening dat de periode van zes weken

kamperen heeft geleid tot nuttige contacten en een goede kennismaking met toekomstige buren.

Toch geeft een aantal bezoekers die het uitgiftesysteem goed vinden ook aan dat zij zes weken

kamperen erg lang of gekkenwerk vinden.

oordeel ‘neutraal’

In de neutrale groep wordt het huidige uitgiftesysteem zowel als eerlijk als oneerlijk bestempeld. De kanttekeningen die deze groep bij het uitgiftesysteem plaatst, lopen uiteen. Respondenten

laten weten dat niet iedereen zes weken vrij kan regelen van zijn werk om te gaan kamperen of dat

de kavels niet aan projectontwikkelaars uitgegeven moeten worden maar aan mensen die hun

dromen waar willen maken. Voor een andere bezoeker schuilt de oneerlijkheid van het systeem in

het gegeven dat mensen te afhankelijk zijn van hoe snel zij de berichtgeving over de kavelcamping zien. Eén respondent vindt het geen goede zaak dat er opties op kavels worden uitgegeven terwijl

niet duidelijk is of de vereiste -*% wordt gehaald. Sommigen vinden het tijd voor een ander

systematiek nu de kampeerperiode naar zes weken is gestegen.

oordeel ‘slecht’ Mensen die het huidige uitgiftesysteem als slecht betitelen, zijn relatief vaak van mening dat de

wachtrij oneerlijk is en tot uitsluiting van bepaalde groepen (senioren, alleenstaanden, vrouwen,

mensen met slechte gezondheid) leidt. Respondenten vinden het oneerlijk en ongepast dat er

mensen en projectontwikkelaars tegen betaling stand-ins regelen. Ook in deze groep pleit men

voor het instellen van een anti-speculatiebeding.

oordeel ‘heel slecht’

De groep bezoekers die het huidige uitgiftesysteem als zeer slecht betitelt, voert vergelijkbare

argumenten aan als de groep die van mening is dat het wachtrijsysteem slecht is: het systeem is

oneerlijk en zes weken kamperen is niet voor iedereen mogelijk. Men vindt het ‘wie het eerst komt,

het eerst maalt-principe’ bizar, buiten proporties en uit de hand gelopen. In de huidige tijd zouden

er met behulp van ICT andere uitgiftesystemen kunnen worden ontwikkeld, denkt men.

Het volledige overzicht van de gegeven open antwoorden is te vinden in de bijlage van het rapport.

Zeven op tien vinden wachtrij geen goede zaak

Het overgrote deel (�*%) van de ondervraagden vindt de wachtrij geen goed gevolg van het

huidige uitgiftesysteem. De volgende redenen zijn in deze groep meerdere malen genoemd: het is

oneerlijk; niet iedereen heeft er tijd en mogelijkheden voor; het leidt tot uitsluiting; fraude en

speculatie zijn aan de orde.

Het deel van de bezoekers dat wel positief is over de wachtrij bedraagt �-%. In deze groep worden

de volgende redenen meermaals genoemd: de meest gemotiveerden maken het meest kans, het is

een eerlijk systeem. Alle gegeven antwoorden zijn in bijlage opgenomen.

Gemeente Amsterdam


�,

Tabel !.! Om het rangnummer veilig te stellen, ontstond er voorafgaand aan de zelfbouwmarkt een wachtrij

(kavelcamping). Wat vindt u ervan dat de wachtrij (kavelcamping) is ontstaan? (%, n=!�!)

%

ik vind dat juist geen goed gevolg van het huidige uitgiftesysteem, omdat 70

ik vind dat een goed gevolg van het huidige uitgiftesysteem, omdat 18

geen mening 12

totaal 100

Bijna helft kavelkampeerders is positief over wachtrij

Van de bezoekers van de Zelfbouwmarkt heeft �7% daadwerkelijk in de wachtrij gestaan. Hiervan

heeft bijna de helft (�7%) dit als (heel) goed ervaren en �,% heeft dit juist als (heel) slecht ervaren.

Het overige deel van de bezoekers beoordeelt het kavelkamperen als neutraal.

Meest geschikte vorm kaveluitgifte is loting

Bijna de helft van de ondervraagden (��%) vindt de loting van volgnummers door een notaris na

inschrijving de beste manier voor kaveluitgifte voor individuele zelfbouw. Ongeveer een vijfde

(�7%) geeft de voorkeur aan een kwalitatieve selectie op basis van een motivatie/schetsplan.

Tien procent vindt de huidige wijze van uitgeven het meest geschikt. De minst populaire optie is

uitgifte op basis van het hoogste bod.

Van de mensen die een alternatief uitgiftesysteem prefereren, geeft een aantal mensen aan dat zij

graag een uitgiftesysteem zien dat is opgebouwd uit een combinatie van de hieronder genoemde

vormen van uitgifte. Een aantal mensen is van mening dat een voorselectie (bijvoorbeeld op basis

van financiën, motivatie of sociaal beleid) een geschiktere manier van kaveluitgifte is. De gegeven

antwoorden bij ‘anders, dan’ zijn opgenomen in de bijlage.

Tabel !.$ Wat vindt u de meest geschikte vorm van kaveluitgifte voor individuele zelfbouw (denk bij de

beantwoording aan zaken als eerlijkheid, transparantie en niet voor manipulatie vatbaar)? (%, n=!�!)

%

loting van volgnummers door een notaris na inschrijving 47

kwalitatieve selectie, op basis van een motivatie/schetsplan (waarbij bijvoorbeeld wordt gekeken

naar het beste ontwerp 19

het huidige systeem, namelijk uitreiking van volgnummers op de Zelfbouwmarkt volgens het systeem

“wie het eerst komt, he 10

inschrijving op een kavel via een website volgens het systeem “wie het eerst komt, het eerst maalt” 8

uitgifte van volgnummers via een website volgens het systeem “wie het eerst komt, het eerst maalt” 7

uitgifte op basis van het hoogste bod 2

anders, namelijk 8

totaal 100

Toelichting bij voorkeursvorm kaveluitgifte

Bijna de helft van de ondervraagden (�-%) geeft een toelichting.

Gemeente Amsterdam


��

uitgifte via loting

Veruit de meeste respondenten lichten hun voorkeur voor loting toe met het argument dat dit de

eerlijkste manier van kaveluitgifte is. Mensen zeggen hier bijvoorbeeld: “ iedereen maakt evenveel

kans en iedereen kan meedoen”. Een aantal mensen geeft aan dat aan de loting wel voorwaarden

gesteld moeten worden om kleine ondernemers te ontmoedigen en speculatie tegen te gaan. Er

zijn echter ook mensen die vinden dat loting juist te veel op toeval berust

uitgifte via kwalitatieve selectie

Voorstanders vinden dit een goede manier om bijvoorbeeld de samenhang in de bebouwing of de

duurzaamheid van de ontwerpen te reguleren. Of als manier om te toetsen hoe zelfbouwers de

samenhang zien tussen hun individuele ontwerp en het collectieve ontwerp van de wijk. Een veel

genoemd tegenargument is dat kwalitatieve selectie een grote investering vraagt van de

geïnteresseerde zelfbouwers. Daarnaast zijn er ondervraagden die van mening zijn dat kwalitatieve

selectie het risico met zich meedraagt dat ontwerpen die het meest inspelen op de wensen van

beoordelaars de grootste kans hebben om geselecteerd te worden. Mensen met meer financiële

middelen zouden hier bijvoorbeeld beter toe in staat zijn doordat zij een goede architect kunnen

inhuren

De combinatie van loting en kwalitatieve selectie zou volgens enkele ondervraagden juist een

goede vorm van kaveluitgifte zijn.

huidige uitgiftesysteem

Voorstanders van het huidige uitgiftesysteem “wie het eerst komt, het eerst maalt” voeren aan dat

mensen die een gok wagen worden uitgesloten en alleen de echt gemotiveerden overblijven.

uitgifte via website

Bij de uitgifte via de website (via volgnummer of inschrijving) wijzen respondenten op het feit dat

niet iedereen beschikt over een snelle internetverbinding of dat computersystemen gevoelig zijn

voor manipulatie. Anderen zien in selectie via de website wel een geschikte vorm van kaveluitgifte

omdat zo’n systeem bij bijvoorbeeld popconcerten ook al zijn meerwaarde heeft bewezen.

uitgifte op basis van hoogste bod

Een respondent geeft de voorkeur aan deze methode omdat “bij alle andere opties selecteert de

gemeente mensen die tijd over hebben.". Een andere respondent beargumenteert dat deze manier

wellicht het eerlijkst is en ervoor zorgt dat ook minder aantrekkelijke kavels een koper vinden.

Het volledige overzicht van gegeven antwoorden is opgenomen in de bijlage.

Gemeente Amsterdam


�-

Kavels liever niet beschikbaar voor kleine aannemers

Het grootste deel van de respondenten (��%) vindt dat de kavels niet beschikbaar zouden moeten

zijn voor kleine aannemers.

Figuur !.� De zelfbouwkavels zijn bedoeld voor zelfbewoning. Vindt u dat de gemeente ook kavels voor kleine

aannemers zou moeten aanbieden? (%, n=!�!)

De volgende redenen worden genoemd: zelfbouw is voor de mensen die er echt gaan wonen;

deelname van kleine aannemers is oneerlijk, kleine aannemers gaan voor het geld en hechten

minder belang aan de ontwerpkwaliteit van de woningen en dragen niet bij aan de saamhorigheid

in de buurt. Verder beargumenteren respondenten dat deelname van kleine aannemers leidt tot

prijsopdrijving en er onder particulieren genoeg vraag is naar zelfbouwkavels.

Respondenten die wel positief staan tegenover de deelname van kleine aannemers aan de

optieverlening voor zelfbouw noemen daarvoor onder andere de volgende redenen: het is goed

voor de diversiteit; kleine aannemers kunnen een goede bijdrage leveren met innovatieve en

bijzondere woonvormen. Respondenten geven verder aan dat deze groep ook een kans moet

krijgen en dat er blijkbaar behoefte is onder deze groep aan dit soort mogelijkheden.

De toelichting die de respondenten geven op hun mening is achteraan opgenomen in de bijlage.

28%

72%

ja nee

Gemeente Amsterdam


�7

$ Informatievoorziening

Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van alle respondenten die hebben meegedaan aan de online

enquête over de informatievoorziening over het uitgiftesysteem en de behoefte aan extra informatie

over zelfbouw.

Vier op tien neutraal over informatievoorziening uitgiftesysteem

De meeste mensen ()7%) vonden de informatievoorziening vanuit de gemeente over het

uitgiftesysteem niet goed maar ook niet slecht. Het aandeel respondenten dat de informatie die de

gemeente verschaft over het uitgiftesysteem als (heel) goed beoordeeld, bedraagt ),%. Een kwart

van de mensen is ontevreden over deze informatievoorziening.

Figuur $.� Hoe vond u de informatievoorziening vanuit de gemeente over het uitgiftesysteem? (n=!�!)

Informatievoorziening via www.amsterdam.nl/zelfbouw als best beoordeeld

Respondenten zijn gevraagd naar hun mening over de informatievoorziening vanuit de gemeente

vanuit verschillende informatiekanalen.

3%

33%

39%

18%

7%

heel goed

goed

niet goed niet slecht

slecht

heel slecht

Gemeente Amsterdam


�*

Figuur $.! Hoe ervaart u de informatievoorziening vanuit de gemeente ten aanzien van zelfbouw op de

volgende aspecten? (n=!�!)

De informatievoorziening op de website www.amsterdam.nl/zelfbouw wordt door �� % van de

bezoekers als (heel) goed bestempeld en door �)% als (heel) slecht. Dertig procent van de

bezoekers is neutraal in zijn mening over deze webpagina.

Over de beantwoording van vragen via e-mail heeft ),% geen mening, )�% vond deze vorm van

informatievoorziening (heel) goed en ��% vond dit (heel) slecht gaan.

Bijna de helft (�7%) van de bezoekers heeft geen mening over de beantwoording van vragen over

de telefoon. Volgens �)% van de respondenten was deze vorm van beantwoording (heel) goed en

volgens 7% juist (heel) slecht.

Over de deskundigheid van de medewerkers is de helft van de bezoekers goed te spreken.

Ongeveer een vijfde (�7%) is neutraal hierover en -% beoordeeld de deskundigheid van de

medewerkers als (heel) slecht.

Behoefte aan extra informatie over zelfbouw

Iets meer dan de helft (��%) van de respondenten geeft aan niets te missen in de

informatievoorziening vanuit de gemeente over zelfbouw. Het andere deel van de bezoekers mist

echter wel iets in deze informatievoorziening.

Een aantal punten wordt door verschillende respondenten aangehaald:

• Relatief veel respondenten hebben behoefte aan het tijdig verstrekken van gedetailleerde

informatie over de planning, de kavels en over de omgeving van de kavels.

• Ook geven mensen aan behoefte te hebben aan uitgebreidere informatie over het

uitgifteproces.

• Sommige respondenten misten informatie over erfpacht of over CPO.

• Verder hebben respondenten kritiek op de manier waarop de informatie aangeboden

wordt op internet: deze wordt als versnipperd ervaren en niet up-to-date. Men geeft

bijvoorbeeld aan dat de zelfbouwkaart op de website beter kan.

1

3

3

3

7

6

8

10

19

19

22

30

41

19

26

45

9

4

6

7

23

49

36

5

0 20 40 60 80 100

deskundigheid van de medewerkers

beantwoording per telefoon

beantwoording per mail

informatie op

www.amsterdam.nl/zelfbouw

heel slecht

slecht

niet goed, niet slecht

goed

heel goed

geen mening

Gemeente Amsterdam


��

• Een aantal respondenten zou graag een fysiek loket zien waarbij men terecht kan met

vragen over zelfbouw of één contactpersoon die het aanspreekpunt is voor vragen over dit

onderwerp.

• Tenslotte vindt een aantal respondenten dat er meer aandacht zou mogen zijn voor de

risico’s die aan zelfbouw kleven. Te denken valt aan financiële risico’s maar ook aan de druk

die zelfbouw kan voorzaken op het privéleven van deelnemers.

Een volledig overzicht van genoemde verbeterpunten is opgenomen in de bijlage.

Gemeente Amsterdam


��

� Opmerkingen en suggesties voor verbetering

Een derde ondervraagden heeft opmerkingen of verbeterpunten

Iets meer dan een derde ()�%) van de ondervraagden heeft nog en laatste opmerking naar

aanleiding van de vragenlijst over de zelfbouwmarkt of geeft een suggestie voor verbetering.

De gegeven suggesties lopen zeer uiteen. Veel opmerkingen sluiten aan bij de eerder in het rapport

behandelde thema’s. Hieronder een globaal overzicht van genoemde opmerkingen ingedeeld naar

thema. Het overzicht doet echter geen recht aan de uitgebreide reacties van de respondenten.

Voor een compleet overzicht wordt daarom naar de open antwoorden in de bijlage verwezen.

eerlijkheid uitgiftesysteem

De eerlijkheid van het huidige uitgiftesysteem wordt ter discussie gesteld. Men pleit voor het weren

van ontwikkelaars en het instellen van een anti-speculatiebeding en het reguleren van de wachtrij.

Er is echter ook een respondent die graag meer mogelijkheden zou zien voor kleine ondernemers.

informatievoorziening

De informatievoorziening over zelfbouw is ook bij de suggesties een terugkerend thema: men zou

graag eerder de informatie over de kavels op de website kunnen inzien. Er is behoefte aan een duidelijkere website in het algemeen, een toegankelijker inspiratieboek, een inloopspreekuur en

één contactpersoon per zelfbouwgebied. Verder zou men graag willen weten wat het toekomstige

aanbod van zelfbouwkavels zal zijn. Een respondent geeft als tip om per straat of strook voor

zelfbouw voor de optienemers een kennismakingsbijeenkomst te organiseren. Dit zou de

samenwerking onderling kunnen bevorderen op het gebied van bijvoorbeeld duurzaamheid en kostenbeheersing. Ook stelt iemand voor om bij het inschrijven op een kavel een vragenlijst met

een soort financiële toets op te nemen om na te gaan of de inschrijving realistisch is.

meer kavels

Een aantal mensen concludeert dat de wachtrij duidelijk maakt dat er veel behoefte is aan

zelfbouw. Een veel genoemde suggestie is dan ook om meer kavels voor zelfbouw uit te geven.

Specifieke wensen betreffen mogelijkheden voor lagere inkomens en meer mogelijkheden voor

gezinnen om in Amsterdam te blijven wonen of meer kavels uitgeven voor woongroepen. Een

andere stelt de uitgifte van kavels door derden voor, bijvoorbeeld door corporaties. Eén respondent

hoopt dat nu de crisis aantrekt zelfbouw wel blijft bestaan en niet vervangen wordt door

grootschalige projecten.

zelfbouwgroepen

Een deel van de suggesties had betrekking op bouwgroepen. Sommigen respondenten misten

vragen over CPO in de vragenlijst. Iemand vindt dat het proces rondom CPO's zou beter

gestructureerd moeten worden omdat er “ totaal geen overzicht is van partijen waar consumenten

zich kunnen oriënteren en aansluiten”. Een ander is van mening dat de begeleiding van CPO’s beter

kan.

Er worden kanttekening geplaatst bij de huidige selectieprocedure: “ De huidige procedure is zeer

frustrerend voor de afvallers. Daarmee verliest de gemeente Amsterdam gemotiveerde

zelfbouwers.”.

Gemeente Amsterdam


�)

Een respondent geeft aan dat er geen loting bij groepskavels zou moeten zijn maar selectie op basis

van plan van aanpak: “ Nu is de meerderheid van de geselecteerden geen echte CPO maar een

ontwikkelaar of architect.”.

Weer een ander zou graag willen dat er voorrang wordt geven aan CPO’s met een duidelijke

doelstelling, met name op ouderen die met oog op toekomst hun eigen onderlinge zorg willen

regelen. Stimuleer vorming van participatiemaatschappij.

Ga een kijken bij gang van zaken zelfbouwgroepen, daarvan leren

Een ander merkt het volgende op over CPO: “De collectieve opdrachtgeverschap projecten lijken

mij allemaal nogal kolossaal. Veel hoge flats en bouwdichtheid. Blokkerig. Meer variatie tussen

kleine zelfbouw en grote projecten die vaak door architectenbureaus aangezwengeld worden zou het nog te ontstane stadsbeeld naar mijn smaak goed doen. Of meer kleinere collectieve

opdrachtgeverschap mogelijkheden. Voor ) tot �* mensen. Meer menselijke maat in de nieuwe

stad en meer diversiteit... (organischer)’” .

overige opmerkingen

• Ik denk dat het goed zou zijn als de zelfbouwkavel-wijken niet alleen een verzameling

individuele kavels zijn, maar ook een collectieve binding met elkaar hebben. Bijvoorbeeld

door het gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de openbare ruimte of een gebouw/dienst waar mensen uit de stad wat aan hebben.

• Meer dirigeren op duurzaamheid, architectuur en aandacht voor sociale huur

• Zelfbouw is fantastisch

• Goed dat de enquête gehouden wordt. Benieuwd naar uitkomsten en welke keuzen de

gemeente Amsterdam zal maken.

Gemeente Amsterdam


��

Onderzoek, Informatie en Statistiek van meer kavels en suggesties over de aanpak van zelfbouw bij...

Documents

Transcript of Onderzoek, Informatie en Statistiek van meer kavels en suggesties over de aanpak van zelfbouw bij...