ONCE UPON A TIME

Geen toekomst visiemaar een terugblik

Programma van vandaag

• Van alles en nog wat over:

• Klimaatverandering

• Vroeger erger dan nu?

• Wat gaan we er aan doen?

• Wie doet mee? Alleen Europa?

• Zon is aller belangrijkst

Indirecte bronnen

• Fossielen: belemniten;ammoniten• Varens• Sporen• Plantenresten• Boomringen• Delta 18O org en delta 13C (klei)• Stuifmeel• Rots sediment• En nog veel meer…• KORTOM WE WETEN STEEDS MEER!!

Zon draait binnen de melkweg

0-1000 Mya

Zonnewarmte

Zonnewarmte

Hoeveel zonneschijn op Aarde ?

Figure 1. Oxygen change and the evolution of life on Earth.

Stamati K et al. J Tissue Eng 2011;2041731411432365

Copyright © by a Creative Commons Attribution License, unless otherwise noted.

Aarde van binnen

Milankovitch

CO² in oceaan

CO² cycle

CO² kringloop

Methaan explosie

H²O circulatie

Het IPCC verhaal

Invloed zon

Bewegingen Noordelijk halfrond

Laatste 4 ijstijden

542 Mya-0

Temperatuur tijdens 4 ijstijden

CO² en Temperatuur

Vragen over het verre verleden

• Waar komt water vandaan? Kometen??

• Waarom groei van O² van 0% via 15% vervolgens 35% en nu naar 21%: plankton+bos

Natuur versus de mens

Tipping points

• Moesson over India verandert:hitte/regen

• Zomerzee ijs noordpool 0% zeenivo ++

• Golfstroom verandert: kou in Europa

• Antarctica ijs smelt: zee +80 m.

• Amazone droogbomen:ϯ+mensen kappen

• Canada permafrost extra CO² in lucht

• El niño en la niña elke 5 jaar

9 tipping points

Ons gematigd klimaat

Het minder verre verleden

Temperatuur van 900 -2000 AD

Temperatuur verandering1880 2009

Zeespiegel stijging

Stand van zaken nu

• CO² beperking in Europa

• Niet: USA, Japan, Canada, ontwikkelingslanden

• Australie wil opeens wel meedoen

Agenda van aardplaten

Plan van Paul Crutzen

• 1991 Pinatubo zorgde voor veel sulfaat in de lucht.

• Gevolg: afkoeling

• Wat als wij ook sulfaat de lucht in sturen?

• Voorkomt verdubbeling van CO²

• Snel resultaat maar voorzichtig met ozonlaag

• Kosten: $25 biljoen : schijntje!!

Even een blik op de toekomst

Programma van vandaag

• Van alles en nog wat over:

• Klimaatverandering

• Vroeger erger dan nu?

• Wat gaan we er aan doen?

• Belasting op uitstoot

• Wie doet mee? Europa

• Zon is aller belangrijkst

CO2 en temperatuur 600 mya -nu

Dat was het dan weer!!

65 miljoen jaar geleden

Lang geleden ..en gemeten!

2.5 Mya - heden

CO2 en temp over 150 kya- nu

Zon en CH4 over 15 kya-0

CO2, CH4 en temperatuur780-750 kya

1000-2000 AD

CO2 en temperatuur 150 kya -0

Hoogtepunten 0-800 kya

24 kya synchroon

Stand van zaken nu

Cosmic Ray Flux

Aard temperatuur

Van alles gemeten over 150 jaar

Temperature + methaan

H²O cyclus

0-800 kya

Radiative forcing

Temperatuur over 1000 jaar

Laatste 120 jaar

Temperatuur veranderingen

Minder zuurstof kouder?

Toekomstmuziek??

Koud en warm

CO2 in het verleden

400 kya-0 dust-temp.-CO2

Antarctica ijsboringen

Energie balans

0-550 Mya

Global warming

Holocene

Aerosol deeltjes

0-290 kya

methaan

0- tot 4600 Mya

0-150 Mya temp

0-5.5 Mya temp + Zuurstof

O-100 Mya

Gevolgen vulkaan uitbarsting

Top van CO2

• 795 kya: 260 ppb kya • 790 : 210 5 • 772 :240 18• 764 :220 8• 758 : 220 6• 740 :180 18• 670 : 170 70• 410 : 280 260 • 320 :300 90• 230 :270 90• 120 :280 110