Harmen Weijer

Ernst Vuyk legt zijn rol als voorzitter van de verenigingODE neer. Tijdens de algemene ledenvergadering van14 april zal het bestuur Wouter de Jong voordragen alszijn opvolger. Wouter was tot vorig jaar gedeputeerde(ChristenUnie) van de Provincie Utrecht, met in zijnportefeuille wonen, milieu, duurzaamheid en strategie.Inmiddels is hij één van de directeuren van adviesbureauNecker van Naem. “Bij gebrek aan een lange termijnduurzaamheidsvisie van de overheid moet ODE ‘DenHaag’ laten zien hoe de samenleving zelf duurzaamheidoppakt.”

Je bent kandidaat-voorzitter voor ODE. Wat zou je tot eengoede voorzitter maken?

“Ik draag de transitie naar een duurzame samenlevingeen warm hart toe. Dat vond ik al als gedeputeerde in deprovincie Utrecht. Zo heb ik het isolatieprogramma voor dewoningbouw Energie Utrecht, opgestart. Verder ben ik metde koplopende bedrijven in Utrecht aan de slag gegaan metenergietransitie. Ik maakte me ook sterk om gemakkelijkervergunningen te verstrekken aan grootschalige duurzameenergieopwekking.”

Je keek als gedeputeerde daarbij ook altijd naar deeconomische aspecten. Waarom?

“Ja, want ik vind dat de duurzaamheidseconomie ook eeneconomie moet zijn waarin geld te verdienen valt. Ik smeeddedaarom ook allianties tussen overheid, kennisinstellingen enbedrijven, om daadwerkelijk duurzame producten te maken.Een ander voorbeeld is het Garantiefonds Energie, waarbijde provincie Utrecht financieel garant stond voor duurzameenergieprojecten, waardoor banken over de streep werden

getrokken. Mijn opvolger (Remco van Lunteren, HW) heefthet fonds nu meer op innovatieve projecten gericht.Een goede aanpassing.”

Welke rol kan ODE volgens jou spelen in de omslag naareen duurzame samenleving?

“ODE is een van de oudste verenigingen van mensen dienaar een duurzame samenleving willen. De vereniging teltvan oudsher veel pioniers op het gebied van duurzameenergie en is daarmee verankerd in de samenleving. Diepioniersrol was goed, maar het wordt nu tijd ODE brederneer te zet ten. We hebben de wind ook mee. Dat bedoelik dan vooral maat schappelijk en qua markt; de prijs vanduurzame energie komt steeds dichterbij de marktprijs vanfossiele energie. Die wind hebben we ook mee met de veleinitiatieven die vanuit de samenleving worden gestart. Hetwemelt van de duurzame energie coöperaties, er zijn erinmiddels enkele honderden.”

Dan zou je bijna zeggen dat ODE daardoor overbodigwordt?

“Nee, ODE kan de moeder aller coöperaties zijn.De meeste zijn ook lid van ODE. Je kunt ODE zien als eensoort koepel waaronder ze verenigd zijn. Het is een clubdie verduurzaming vanuit de samenleving oppakt. Datmoet ook zo blijven. Daarnaast kent de vereniging ook hetbedrijfs lidmaatschap, maar daarvan wordt nog te weiniggebruik gemaakt. Terwijl ODE voor bedrijven een ideaalkanaal is waar ze kennis en technologie aan de man kunnenbrengen. Dat zou meer benut kunnen worden.”

Je zegt “we hebben de maatschappelijke wind mee.”Maar wat vind je dan van het kabinetsbeleid?

“Het overheidstij is inderdaad niet gunstig. Dat terwijlvorig jaar adviezen uit alle windrichtingen concludeerden datwe binnen 30 jaar moeten verduurzamen, en dat we daar numee moeten beginnen. Dan moet de regelgeving dat nietgaan tegenwerken. Voor de particulier, de ruggengraatvan ODE, zijn de regels voor zelflevering bijvoorbeeld eenbelemmering en dat moet veranderen. We moeten echterwel oppassen dat we niet alleen naar de hindernissen kijken,maar ook naar de kansen. Zoals bij de netwerkbedrijven.Zij kunnen bijvoorbeeld de meter virtueel op een andereplek neerzetten, waardoor veel meer achter de meterverrekend kan worden. Ze willen ook best meedenken,want hun traditionele taak van het doorgeven van centraalopgewekte elektriciteit is aan het veranderen nu er steedsmeer decentraal wordt opgewekt en uitgewisseld.”

Daarnaast vind ik dat ODE haar lobby niet alleen op deNederlandse politiek moet richten, maar steeds meer op deEuropese overheid. ODE is inmiddels aangesloten bij een

ODE KANDIDAAT-VOORZITTER WOUTER DE JONG:

“ODE heeft demaatschappelijke wind mee”

2

BODE jrg.29 nr.1:BODE 19-03-12 09:55 Page 2

3

Europese koepel voor energiecoöperaties. Er is veel tewin nen met het harmoniseren van Europese regels rondomduurzame energie. En zo kunnen we bovenover via de EUook het Nederlandse beleid beïnvloeden.”

Maar als er één organisatie log is, dan is het wel deEuropese Unie. Dat duurt toch jaren?

“Brussel lijkt log, maar werkt wel gestaag aan verduur -zaming door, in plaats van het stop-and-go-beleid inNeder land. Dat het werkt zie je bijvoorbeeld aan deverduurzaming van de auto-industrie. Mede door dedruk vanuit Brussel heeft bijna iedere autofabrikant nuwel hybride of elektrische auto’s in zijn assortiment.”

ODE richt zich van oudsher vooral op wind en zon.Wil je dat ODE zich gaat verbreden?

“Ja, ODE moet mensen en organisaties die met andereduurzame bronnen bezig zijn beter ondersteunen, bijvoor -beeld met kennisoverdracht. Er is sowieso steeds meersprake van koppeling overal, bijvoorbeeld tussen warmte -netten en warmte-/koudeopslag, biomassa, bodem -energie, hybride warmtepompen en dergelijke.

Maar ik zou graag nog een stap verder willen. ODEkan namelijk een echte veranderkracht zijn in het groteplaatje van de transitie naar een duurzame samenleving.Het gaat dus niet alleen om het maximaal inzetten opduurzame bron nen, maar ook om de verduurzamingeromheen. Denk bij voorbeeld aan de enorme voorraadbestaande woningen. In principe kunnen die zo slimworden gerenoveerd dat ze all-electric worden en vol -doende hebben aan een klein beetje duurzame energie.Dat gaat over meer dan het realiseren van duurzameenergie bronnen alléén - iets waar ODE zich tot nu toevooral toe heeft beperkt.”

Betekent dat bij ODE een soort professionaliseringslagmoet plaatsvinden?

“Dat riekt te veel naar het uit handen geven van deorganisatie. En dat moet niet, want het mooie van ODEis juist dat ze in het grondvlak van de samenleving zitten.Het moet uit de mensen zelf komen. Dat is ook een maat -schap pelijke trend; er komen steeds meer prosumenten.Men wil niet meer afhankelijk zijn van grote instanties.Dat zie je ook terug bij voedselvoorziening en steedsmeer bij energieopwekking. Daarom zou ik het niet pro -fessio nali sering willen noemen, maar liever ‘deskundigmet een langetermijnvisie op een duurzame energie voor -ziening’. Maar wel voortkomend uit de samenleving.Op die manier kun je de overheid tot veranderingbewegen. Want als je dat niet doet blijft de overheidzich richten op het facili teren van de gevestigde fossieleenergiebelangen.”

Wie is Wouter de Jong?Hij is sinds november 2011 directielid van het onder-zoeks- en adviesbureau Necker van Naem, nadat hij3 jaar lang gedeputeerde is geweest van de provincieUtrecht (portefeuille wonen, milieu, duurzaamheid enstrategie). Eerder was hij zes jaar lang wethouder inHouten. Voordat hij zijn politieke leven begon was hijondermeer plaatsvervangend directeur Strategie bijhet directoraat-generaal Wonen van VROM.

Naast zijn huidige werk is Wouter voorzitter van deRaad van Commissarissen van WoningcorporatieNijestee, voorzitter van het Platform DuurzameGebiedsontwikkeling en lid van de Maatschappelijkeadviesraad Kennis voor Klimaat. Tot slot is hij medeeigenaar van een klein adviesbureau voor duurzameinnovatie in de landbouwpraktijk in Afrika.

BODE jrg.29 nr.1:BODE 19-03-12 09:55 Page 3