Compilatiedecember2011

NIEUWSBRIEF

NATUUR2000

INHOUD

VlaamsJeugdbladvoorNatuurstudieenMilieubehoud.UitgavevandeVlaamseJeugdbondvoorNatuurstudieenMilieubehoud“Natuur2000”v.z.w.,p/aFortOelegem,Goorstraat18,2520Oelegem‐Ranst.Tel:0475240487Email:natuur2000@telenet.be

Eeenbewegingvoorjongerents.8en30jaar.Diverseactiviteitenrondnatuurstudieenmilieubehoud:excursies,studie‐enwerkkampen,kaderweekends,filmavondenenvoordrachten,werkgroepen,acties,…Lidgeld€12,5testortenoprek.nr.409‐9511091‐91metvermeldingvan“lidmaatschap”.REALISATIELayOut:GioKhokhonishviliVERANTW.UITGEVERJuliusSmeyers

COLOFON

INHOUD

OPENERARTIKELACTUALITEITNATUURMILIEUWERELDBOEK/FILMBESPREKINGENINTERNETAGENDABONDSBERICHTENNATUUR2000‐ACTIVITEITENNIEUWSFORTOELEGEM

3‐45‐67‐2021‐3132‐4142‐5354‐575859‐6263‐6465 66‐68 

  3

  

   OP WEG NAAR EEN NIEUWE WERELDOORLOG ?   De mensheid slaagt er zeer vaak niet in om adequaat te reageren op rampspoed (kijk zowel naar de wereldwijde financiële en economische crisis als naar recente milieurampen), laat staan die te zien aankomen.   Dat gegeven zette een bekende Duitse wetenschapper, gesteund door een reeks Europese uniefs, aan om een superbrein te creëren dat de complexiteit van de huidige wereldproblemen kan bevatten : een gigantische supercomputer die tegen 2022 elke op stapel staande oorlog, bankencrisis, hongersnood of vulkaanuitbarsting voorspelt.   De prijs bedraagt 1 miljard euro en de man heet Dirk Helbing. Hij werkt op het Federale Technologische Instituut van Zürich en de bedoeling is dat meerdere "crisisobservatiecentra" via grootschalige dataverzameling beginnende crises in de financiële of vastgoedsector, nakende olie‐ of voedseltekorten, potentiële oorlogen of sociale onrust, priemende epidemieën of milieuproblemen detecteren. Die gegevens worden ingevoerd in die Living Earth Simulator en een reusachtige computersimulatie bootst dan de werking van onze planeet en de interacties van 10 miljard handelende subjecten na.   Aan de hand van de output van deze kennisversneller hoopt "de wetenschap" beter te kunnen ingrijpen op toekomstige evoluties...        Een beangstigende vraag is of de eerste voorspelling van die supercomputer binnen 12 jaar geen betrekking zal hebben op een nieuwe wereldoorlog. De conflictstof begint zich op te stapelen.   In mei 2010 was er in New York de weer eens resultaatarme vijfjaarlijkse conferentie van het internationale nucleaire nonproliferatieverdrag, de "Kopenhagen‐top" over kernwapens. Belangrijke kernwapenlanden zoals Israel, India, Pakistan en Noord‐Korea stuurden hun kat, terwijl de rest van de wereld denkt dat de verspreiding van kernwapens een van de grootste gevaren vormt voor de vrede en de veiligheid op deze aarde. Maar die rest van de wereld is ook verdeeld in landen die zich beperken tot het bekommerd zijn om de verspreiding van kernwapens (ook België, in navolging van de VSA) en landen die nucleaire ontwapening willen.  Hoe langer de club van kernwapenlanden wacht om werk te maken van nucleaire eliminatie, hoe meer andere staten zullen proberen om het voorbeeld van Israel, India, Pakistan en Noord‐Korea te volgen en zij in het geheim zelf kernwapens zullen proberen te maken.    In elk geval kijken we vandaag de dag reeds aan tegen een berg van 20.000 kernwapens, die elk op hun eentje perfect in staat zijn om gelijk welke grootstad in puin te leggen...    Een ander Zwaard van Damokles boven onze hoofden wordt de reeds begonnen strijd om de toegang tot natuurlijke hulpbronnen als water,olie, gas en vruchtbaar land. Die strijd geraakt verscherpt door de klimaatverandering, de grootste (en gevaarlijke) sociale uitdaging van de moderne tijd, die al bezig is onze wereld drastisch te veranderen.    Prof.Harald Walzer schetst terzake een heel somber toekomstbeeld in zijn boek De Klimaatoorlogen   

OPENER 

 

  4

   Het is zo dat gebeurtenissen die het nageslacht als historisch beoordeelt, op het moment zelf van het gebeuren zelden als dusdanig worden gepercipieerd, blijkbaar ook niet door onze politiekers en andere "leiders".   Wat onheil gaan de jongeren van vandaag in hun leven nog meemaken ?        EGYPTE : DE EERSTE KLIMAATOORLOG ?   In Openertje 1 hadden we het al over klimaatoorlogen enzo, met verwijzing naar de boeken van bvb. Harald Welzer (2008 : Klimakriege ‐ Wofür in 21. Jahrhundert getötet wird) en Gwynne Dyer (id. : The fight for survival as the world overheats).   Hebben we begin 2011 in Egypte de eerste meegemaakt ?    Om mensen rustig te houden moet er genoeg eten op tafel staan. Maar op heel wat plaatsen in de wereld wordt dat hachelijk. Het weer in 2010, het warmste jaar ooit, was bijna overal op aarde abnormaal t.a.v. wat we 'van vroeger' gewoon waren en de vrees bestaat dat dit in de toekomst zo gaat blijven. Veel graanoogsten mislukten. Het voedselaanbod daalt, de prijzen stijgen ‐ in de 2de helft van 2010 met  32 %. Landen die graan invoeren worden hier het hardst door getroffen : heel wat Arabische landen, met Egypte op kop, 's werelds grootste graanimporteur. En veel mensen in die landen leven al op de rand van de absolure armoede. Ook in Noord‐China is sinds oktober 2010 geen regen meer gevallen en komt de wintertarweoogst in gevaar. Het regime gaat graan moeten invoeren en dat zal de prijzen op de wereldmarkten nog meer omhoog stuwen...   Volgens Lester Brown van Earthwatch en van het Earth Policy Institute (Washington) zijn we duidelijk aan het kantelen en voedsel wordt daarbij de zwakke schakel zoals destijds bij de Sumeriërs en de Maya's. Een stijging van 1°C tijdens het groeiseizoen zorgt voor een daling van 10 %  in de graanoogst. De landbouw heeft de laatste tijd altijd gestreefd naar een maximalisatie van de productie in het klimaat van vroeger. Naarmate de aarde opwarmt zal hij dus steeds meer moeite hebben om te volgen...   Stijgen de prijzen nog meer dan gaan we kunnen zien dat landen hun graanexport beperken om hun eigen voedingsprijzen onder controle te houden, maar daardoor gaat de rest van de wereld nog hogere prijzen krijgen. Vervolgens zouden de olie‐exporterende landen wel eens olie kunnen gaan bieden in ruil voor graan. Voor de andere (arme) importerende landen zou er dan niets anders op zitten dan te vechten om de kruimels : voedselrellen, revoluties...    Overigens is het inmiddels wel duidelijk dat het klimaat niet de enige factor is die de stijgende voedselprijzen verklaart.  Ook de aangroei van de wereldbevolking, de toename van de middenklasse en het gebruik van een deel van de graanoogsten voor de productie van biobrandstoffen  spelen hun rol. Maar het uiteindelijke resultaat blijven feiten als instabiliteit, conflicten en vlichtelingenstromen...  

 

5  

  

 BAS HARING EN DE PLASTIC PANDA'S   Nederland, november 2011.    De "natuurkundige", filosoof en schrijver Bas Haring (°1968) presteerde weer een omstreden boek.  Het heet Plastic Panda's en Haring stelt er in dat het verdwijnen van plant‐ en diersoorten dat we de laatste tijd meer en meer meemaken eigenlijk nog niet zo erg is  ‐ niet voor die soorten zelf en ook niet voor de rest van de wereld.  Hij wil mensen zo aanzetten om dieper over de natuur na te denken, in termen van de hele natuur en niet alleen in termen van soorten.   Haring zet zich af tegen de idee dat de natuur langzaam geëvolueerd zou zijn tot de harmonische mix die er nu zogenaamd zou zijn. Ook tegen het beeld van de natuur als een ingewikkelde machinerie : wanneer je daar een tandwieltje uithaalt in de vorm van een soort, stort het hele geval in elkaar.  En ook tegen de behoefte om alles te conserveren, vast te houden wat we hebben en ons zo te wapenen tegen de "verandering".   Haring vindt het onverstandig om mordicus te willen houden wat je hebt en ook steeds meer te willen. Bij een wereldbevolking van 7 miljard kan dat niet anders dan ten koste van de natuur gaan.  We zullen een stuk natuur moeten opgeven om de groeiende wereldbevolking te kunnen voeden...   In feite discussiëren biologen en natuurbeschermers al jaren over de juiste aanpak van het punt "soortenbehoud". Moeten we ons richten op het behoud van ecosystemen ? Moeten we indicatorsoorten aanwijzen die iets zeggen over de kwaliteit van een ecosysteem ?   En de Voedsel‐ en Landbouworganisatie (FA0) van de VN vertelt in haar rapport "How to Feed the World in 2050" dat de meeste onontgonnen gronden veelal arm en onproductief zijn. Om in 2050 een wereldbevolking à 9 miljard te voeden moeten we vooral de productiviteit verhogen van onze huidige landbouwgrond, door de bodemerosie en de verzilting te bestrijden en te zorgen voor beter zaaigoed, bemesting en irrigatie in ontwikkelingslanden.   De controverse lokt Haring vooral uit door overtuigingen als "Indien de biodiversiteit overal afneemt tot het niveau van Nederland, dan houden we nog een mooie wereld over".   Niet weinigen zullen dat betwijfelen.   Ondertussen zal Plastic Panda's wel goed verkopen.      

ARTIKEL

 

6  

 OVER WESPEN OP JE BORD   Een wespennest sterft in de herfst zo goed als helemaal uit. Alleen de koninginnen overwinteren op een beschutte plek. In het volgend voorjaar komen ze uit hun schuilplaatsen  en dan beginnen ze aan een nieuw nest.  Ze knagen hiervoor aan onbeschilderde houten palen en van de houtpulp bouwen ze hun papieren nest. Daarin komen de eitjes, waaruit dan weer de dochters ( = werksters) volgen, die in de loop van het voorjaar en de vroege zomer het nest verder uitbouwen en de larven verzorgen. In die tijd is er veel aanvoer van vlees nodig voor de larven. in de loop van het jaar kan zo'n nest enorme proporties aannemen en duizenden werksters herbergen.   Wanneer de mannetjes en de jonge koninginnen in de nazomer zijn uitgevlogen, hebben al die werksters niets meer omhanden. Daardoor is er meer tijd om rond te vliegen  en mensen lastig te vallen bij het eten. Maar als je je drankje afdekt en niet wild om je heen gaat slaan, dan valt het met die last nog wel mee.   Er zijn eigenlijk maar 2 "lastige"  wespen : de Duitse wesp Vespula germanica en de gewone wesp Vespula vulgaris. Ze zijn het beste te herkennen aan de tekening op hun kop. De gewone wesp heeft daar meestal een brede donkere streep in de vorm van een anker en de Duitse wesp drie puntjes. Deze twee soorten kan je overal tegenkomen. Ze hebben een voorkeur voor cultuurgebieden zoals dorpen, steden en oude groeves. Ze behoren tot de plooivleugelwespen, waarvan bij ons tientallen soorten leven. Die onderscheiden zich van andere wespen doordat ze in rust de vleugels in de lengte opgevouwen houden. De andere soorten plooivleugelwespen hebben overigens geen aandacht voor wat er zich op ons bord bevindt.   Dat wespen lastig kunnen zijn moet ook niet ontkend worden. Als een wesp op je bord landt en mee gaat eten, dan zit je toch minder lekker. Iets zoets op ons bord verspreidt een geur die ook de wespen ruiken. Zij komen er op af omdat ze zoete stoffen eten, of eigenlijk drinken. Hun voedsel bestaat voornamelijk uit nectar die ze uit bloemen halen. Taartjes en limonade zijn daar een prima vervanging voor. De suiker die er in zit is hun brandstof die de energie geeft om te kunnen bewegen.    Soms zie je echter dat een wesp op je bord landt, een stukje van je vlees afknaagt en daarmee weg vliegt. Vaak komen er later twee terug voor meer.  Dat is een ander verhaal.   Vlees bevat veel eiwitten en dat is een goede groeistof voor de larven. Gewoonlijk vangen de wespenwerksters allerlei insecten en insectenlarven die ze meenemen en aan hun eigen larven voederen. Ze zoeken deze prooien overal waar die maar voorkomen, dus ook in de tuin. Het komt nogal eens voor dat zo'n wesp een prooi pakt die veel groter is dan zij zelf, zoals een grote groene sabelsprinkhaan Tettigonia viridissima. Ze knagen  echter ook stukjes van kadavers van dode zoogdieren en vogels. In dat licht bezien is het niet verwonderlijk dat ze opde kadavers op onze borden af komen..E     (Bijdrage van Jan Smit aan Passie voor Kleine Beestjes, een jubileumpublicatie van de Stichting  European Invertebrate Survey Nederland n.a.v. 33,3 jaar bestaan in 2008)    

ACTUALITEIT

02.01.2011VLEERMUIZENTELLINGFORTOELEGEM(1)Tijdensdeeerstevleermuizentellingvan2011werden810vlerengeteld,waarbij66ingekorvenvleermuizen.Vooralindewatergangzatenerminderdangewoonlijk:slechts200indehoofdwatergang,waarditnormaalgezienzo'n450zijn.Hetwaserongewoonkoudenerstondextreemveelwater.Erwerdookeenruigedwergvleermuisgeteld.Daarnaastveelroesjes,blindebijenenkamperfoeliebloesemmotjes.Meerdataopwww.natuur2000.be.Devolgendewintertellingisvoorzienvoor20fe28.01.2011 WORLD ECONOMIC FORUM DAVOS : ONEER VOOR NESTE EN FOXCONN Al 41 jaar vergaderen de laatste week van januari politieke en bedrijfsleiders uit de hele wereld in het Zwitsers skistadje Davos (1560 m) om te onderzoeken of ze wel goed bezig zijn. Dat heet het World Economic Forum (WEF), het staat onder het voorzitterschap van de redelijk ecologistische prins Albert de Grimaldi van Monaco en de laatste jaren komen er ook andersglobalisten betogen tegen de negatieve gevolgen van de globalisering... In het kader van het

WEF geven milieuverenigingen er zgn. Public Eye Awards aan bedrijven die zich bepaald milieu-onverantwoordelijk gedragen. Die "prijzen" willen een tegengewicht geven tegen onredelijke verheerlijking van ons kapitalistische maatschappijmodel. Dit jaar gingen de prijzen naar BP en Philip Morris en ook naar het Finse brandstofbedrijf Neste Oil. Omdat Neste zich graag een groen imago aanmeet en zgn. "groene" diesel verkoopt, maar voor de productie ervan zijn palmolieplantages nodig die in Indonesië en Maleisië vaak onrechtmatig het regenwoud vernielen. De internationale milieubeweging zou willen zien dat Neste stopt met pseudo-biobrandstof op basis van palmolie, om zich te gaan richten op echte duurzame energie. Bij de genomineerden voor de Awards was ook de Chinese elektronicaproducent Foxconn, waar onlangs 18 personeelsleden zelfmoord pleegden wegens de onmenselijke werkomstandigheden. P.S. OP het WEF was er o.m. aandacht voor de stijgende olieprijzen. Eind 2008 kostte een vat olie nog 36 dollar, voor binnenkort wordt een prijs van 140 dollar verwacht. De prijzen van de afgewerkte olieproducten zoals benzine, diesel en stookolie zullen nog spectaculairder stijgen omdat de politieke "overheden" in vele landen(ookbijons)deprijzenmeerdanverdubbelenmetallerleibelastingen.

12.02.2011 GROTE TRAP IN DENDERBELLE Opnieuw haalde een vogel midden februari de media. Op een vm.maisveld in Denderbelle was een grote trap (Otis tarda) te zien. Het was van 1987 geleden dat deze vogelsoort nog bij ons gesignaleerd werd. Mogelijk werd hij door de harde winter in Centraal-Europa meer zuidwestwaarts gedreven. Hordes vogelaars, o.m. verwittigd door Rare Bird Alert, kwamen er naar kijken. 20.02.2011 VLEERMUIZENTELLING FORT OELEGEM (2) Relatief normale resultaten voor februari, in tegenstelling tot die van januari : 724 vleermuizen, waarvan 69 ingekorven vleermuizen. Valt de beduidende terugval van de franjestaarten (50%) te kaderen in een algemene afname over heel Europa, te wijten aan de vroege, plots ingevallen en lange kou ? Ook weer veel roesjes, blinde bijen en kamperfoeliebloesemmotjes, maar ook dagpauwogen, hopsnuituilen.

7

ACTUALITEIT

15.02.2011PADDEN‐ENKIKKERTREKVanzowatmiddenfebruaritoteenstukinmaartishet'savonds/'snachtsuitkijkenenoppasseneneventueelhelpengeblazenbijdevoortplanttrekvanpaddenenkikkers.Voordienleefdeditgedierteinbossenenvochtigeweidenofzelfsincomposthopen.Wanneerdetemperatuurbovende6°Cstijgtkomenzetevoorschijn,vooralalshetregent,engaanzemassaalopwegnaarslootenplas:zekunnendaatbijafstandenvanhonderdenmetersoverbruggen.Indeondiepeoeverzonespersendekikkermoedersinenkelesecondenhonderdeneitjesuitdiemeteenbevruchtwerdendoordemannetjesendieinklompenaanelkaarblijvenhangen:dekikkerdril.In3wekentijdgroeiendeeitjesuittotlarven.Maartisdemaandomdekikkervisjesgadeteslaan.Indekomende2à3maandenontwikkelendiezichdantotechtekikkers.Indezomerbegevendekikkerszichophetland,naardeplaatsenwaarookhunvooroudersvandaankwamen.Pasna3jaarzijnzegeslachtsrijpengaanzeophunbeurthetwateropzoekenvooreenherhalingvanhetverhaal...20.02.2011G20&VOEDSEL

G20staatvoorde20belangrijksteindustrie‐engroeilanden.Diekwamenop19‐20februari2011bijeenteParijs.LeidersvandieG20bogenzicho.m.overdesteedsmaarhogerevoedselprijzendiedepolitiekestabiliteitinveellandenbedreigen.Destijgingheefttussenjuniendecember2010bijkomend44miljoenmenseninextremearmoedegebracht(=slechts1,25$beschikbaarperpersoonperdag):1,25miljardmensenlevennuonderdiegrens!Endestijgingstoptniet,tussenoktober2010enjanuari2011isdevoedselprijsindexvandeWereldbankmet15%toegenomen.DeWereldbankvreestdatditdetweekomendejarenvooreengrootaantalonlustengaatzorgen.Debankvraagtdewereldleidersomvoedselalseersteprioriteitvan2011tebeschouwen...28.02.2011JONGERENWEEKVANDECHEMIE2011isnietalleenhetJaarvandeVleermuis.DeVerenigdeNatieshebbenerookhetJaarvandeChemievangemaakt.Ineigenlandisdateenaanleidingomdeinteressevoorchemieenwetenschaptestimulerenonderjongeren.Van28februaritot4maartwordterbvbeenJongerenweekvandeChemiegeorganiseerdi.s.m.Technopolis.DeAmerikaanseprofBassam

Shakhashiri(Madison/Wisconsin)vandeactieScienceisFunkomtdaninMecheleno.m.hetGrootsteLabovanVlaanderenhouden,omeenideetegevenhoeverrassendchemiekanzijn.Hijgeeftindeloopvandezelfdeweekooknogenkele"chemieshows:jeweetwel,dietruukjesmetdroogCO2‐ijsofhetmakenvanrookdoorMn02inwaterstofperoxidetebrengen...08.03.2011KRAANVOGELTREK(1)Devoorbijeweektrokkenca.140.000kraanvogelsoverhetland.Dezekeernietalleenoverhetoosten,doordeaanhoudendeoostenwindwerdenzezowatoveralgezien:bijdeBezinkputtenvanTienenbvbm.d.6300.Kraanvogelstrekkeninonzestrekeninmaart‐aprilvanhunoverwinteringsgebiedeninSpanje(LagonadeGallocanta)enFrankrijk(LacduDer)naardebroedgebiedeninZwedenenRusland.ZevliegendaningestrektegrotegroepenofinV‐formatieenlatenvaakeenmelancholischgetrompetterhoren.Gewoonlijkkanjetrekzienvanrond15utotnaschemerdonker.

8

ACTUALITEIT

12.03.2011ONZEPOLITIEKERSENDEALTERNATIEVEENERGIEDekwestiekernenergieisineenzgn.democratiealsdeonzeeenmoeilijkdossier.Omdatgewonemensenernauwelijkswatvanbegrijpen.Enomdatdeexpertsdiehetwelbegrijpenbijnaallemaalvoordenucleairesectorwerken.Enomdatdepolitieke'regeringspartijen'terzakeweereensonbetrouwbaarblijken.Eerststapte'Paars'uitdekernenergieomdeGroenenaanboordtekrijgen.CD&V'erLeterme&Cieproberenvandaagdeklokterugtedraaien.AmperenkeledagenvoordeFukushima‐kernramppraatteLetermeweereensdenucleairelobbynaardemondenwouhijdekerncentralestochlangeropenhouden.Daatbijgeneerdehijzichnietomvolopemotioneleargumententegebruiken,zoalsdeenergiebevoorrading.Alsofhetlichtzouuitgaannadevoor2015afgesprokensluitingvandeverouderdecentralesDoel1‐2enTihange1...Welkebelangenzittenhierallemaalachter?Fukushimafloothemeventerug,rekenertochmaaropdathijenanderepartijcreaturenbinnenkort‐nadatzehetvolksustenmeteen'veiligheidstest'‐terugkomenmetnieuwedubieuzemaneuvers.Watwedanzekeropnieuwgaanhorenisdatdehernieuwbareenergiebronnenontoereikendzijnomonzestijgendeenergiehongertestillen

endatwedusspijtiggenoegkernenergienodighebben.Hoehypokriet:tientallenjarenlang(!)blevenderegeringspartijenbewustdoofvoordeaansporingenterzakevano.a.demilieuverenigingen.Maarookhoevals!Hernieuwbarebronnenkunneneengrootdeelvanonzeenergieleverenenkernenergieiswereldwijdmaargoedvoor2%vandeenergieopwekking.Wanneerdepolitiekerswatminderrekeninghieldenmetdenucleairelobby'senzichwatmeerzoudenfocussenopdefeiten,danzoudenzewerkkunnenmakenvaneenEuropeeselektriciteitsnetwerkdatopeenefficiëntemaniercentraleenergiebronnenvoorheelEuropa(bvbeenwindmolenparkindeNoordzee)zoucombinerenmetregionale(bvbwaterkrachtcentrales)enlokalebronnen,dankzijeenoppuntgezettechnologischoperationeelsysteem.Danzoudenze,inplaatsvanhetgeldvandeBelgischeenEuropesebelastingbetalersvaakoverdebalktegooien,ookwerkkunnenmakenvandenoodzakelijkebudgetten(1000miljard€?)envandeliberaliseringvandehandelinenergieinplaatsvantewerkenmetnationalenetwerken.Zozoueindelijkgebeurenwatzealdecenniënvertikken:hetnucleairegatdichtrijdenmetgroenebronnen...

15‐17.03.2011REUZENARONSKELKBLOEITINMEISENaeenrustvan3jaarisdereuzenaronskelk(Amorphopallustitanus)vandePlantentuinteMeiseop15maartopnieuwopengebloeid.Zo'nbloeiduurtmaar3dagen,devorigedateerdevanaugustus2008.Meteenhoogtevan232cmisdebloem(degrootsteterwereld)eenstukgroterdan3jaargeleden:toenwerdmaar156cmgemeten.Wanneereenreuzenaronskelkopengaatverspreidtdeplanteengeurvanrottendvleesdiein72uurgeleidelijkverzwakt.Na17maartwordthetweerjarenwachtenopeenvolgendebloei...19.03.2011SUPERMAANDemaandraaitineenellipsbaanomdeaarde.Daardooriszesomsverderweg,somsdichterbij.Op19maartisdeafstandmaan‐aardehetkortstvanhetjaarenookhetkortstindevoorbije18jaar:356.777km.Diekortsteafstand,ooklunairperigeumgenoemd,isditjaargecombineerdmeteenvollemaan.Daaromwasdemaanbijeenwolkenlozehemelextragoedtezien.

9

ACTUALITEIT

26.03.2011RADIOACTIEVESUSHIOp26maartpubliceerdedeOfficialJournaloftheEuropeanUniondeCommisionImplementingRegulation297/2011,'imposingspecialconditionsgoverningtheimportoffeedandfoodoriginatingfromJapanfollowingtheaccidentattheFukushimanuclearpowerstation'.IngrotestiltewordenviadezebizarrenoodverordeningdeEuropesenormeninzakeradioactiviteitvanlevensmiddelennaarbovenverruimd.DiestralingsnormenzijnnuminderstrengdaninJapanzelf!EndatterwijlbvbdeVStijdelijkeeninvoerverbodvoorJapanselevensmiddelenenveevoerhebbeningesteld.Watzitdaarweerachter?DeconsumentenorganisatieFoodwatchendeGroenenproberenalvastdeEuropseCommissie(DeGucht&Codus)ophetmatjeteroepen.MetteverordenendatEuropeesvoedselmeerradioactiefmagzijndaninJapanwordttochdedeuropengezetvoorafgekeurdesushi,zalmetcuithetFukushima‐land...(Meerinfo:www.foodwatch.nl)25.04.2011BRANDHOGEVENENMaandag25aprilindevooravondzijnvanuitdebuurtvandeBaraqueMichel1000ha

HogeVeneninbrandgeraakt,degrootstebrandooitdaar.Vijftienbrandweerkorpsenblevenonafgebrokenblussentot26/4,metwatervanhetGileppe‐stuwmeer.Erdiendenogdagennageblust.VolgensdirecteurSchlembachvandeDivisiondelaNatureetdesForêts(DNF)teMalmédyvaltdeecologischeschadenogmee...(www.rtl.be)26.04.2011VIJFENTWINTIGJAARNATSJERNOBYLIndenachtvan25op26april1986ontplofteeenreactorvandekerncentralevanTsjernobylinhetnoordenvanOekraïne,toInennogSovjet‐Unie.BijdieontploffingendedaaropvolgendebrandkwamereenradioactievewolkvrijdieookoverWest‐Europatrok.Hetwerddegrootstekernramptotdusver.Eengebiedwaarnogaltijd8miljoenmensenlevengeraaktebesmet.Onmiddellijknadeexplosiekwamen31mensenom.Binnende14dagenwerdenkliniekeninderegioenookeengespecialiseerdziekenhuisteMoskouoverspoeldmet'liquidatoren'enmilitairendiemoestenmeedoenaandeopruiming.Honderdduizendmensendiendengeëvacueerd,o.m.devolledigebevolkingvandenabijgelegenstadPripyat.Sindsdienwerdeneralduizendenschildklierpatiëntenopgenomenenwordter

gerekendmet90.000kankerdoden,200.000dodeninhettotaal:alleeninDuitslandstervenernunoghonderdenmensenaandegevolgenvanderamp.Deeffectenopdekomendegeneratiesblijveneengrotevraag...Evenschokkendalsdecatastrofewashetgedragvanoverheden,politiekers,ambtenarenerna‐zowelinhetoostenalsinhetwesten.Huneerstebekommerniswasduidelijkalleszoveelmogelijkindedoofpottestoppen.,tenkostevanontelbareslachtoffersdoorgebrekaaninformatie.IndeSovjet‐Uniepastemenbrutaalwegdestandaardwaardenaanomdestatistiekentekunnenvervalsen.InhetwestenminimaliseerdehetInternationaalAtoomenergie‐agentschap(Wenen)meteendepronostiekenvanobjectieveexperts.InBelgiëwerdTV‐weermanArmanPieninopdrachtvanmilieu‐staatssecretarisMietSmetonderdrukgezetomhetgevaarwegtepratenterwijlderadioactievewolkbovenBrusselhing!AangezienonzepoliticivanvandaaggeenhaarbeterzijnkunnenwemaarbeterbiddendatnaTsjernobylenFukushimanunietDoelaandebeurtzoukomen...De'sarkofaag'dieoverTsjernobylwerdgebouwdbegintnualgevaartelopenopinstorting,menwilerdaaromeentweedeoverplaatsen.Kostprijs:1,5miljardeuro.Enwezijnnogmaar25jaarverder...(Wikipedia:KernrampvanTsjernobyl)

10

ACTUALITEIT

13.05.2011ZONNEVLIEGTUIGGELANDOPZAVENTEMDeSolarImpulse,eenZwitsersvliegtuigdatvliegtopzonne‐energie(viazonnecellenopdevleugels,hetkandieookopslaaninbatterijen)isopvrijdag13mei'savondsgelandopBrusselsAirport.Hetgaatomdeeersteinternationalevluchtvanhetexperimenteletoestel.Hetwas'sochtendsvertrokkeninPayerme,Zwitserland.DeSolarImpulseis21,85mlangenheefteenspanwijdtevan63,40m,ongeveerevenveelalseenAirbusA340.Hettoestelbereikteenmaximumsnelheidvan70km/uenvliegtopeenhoogtevan2500à3500m.Op11juniwoupilootAndréBorschbergdoorvliegennaarParijs,maardoortechnischeproblemenmoestiehalverwegerechtsomkeermaken.Driedagenlaterluktehetwel,nadatdeSolarImpulse'sochtendsaanhetstopcontacthingwegenseentekortaanzoninBrussel...(Meerinfo:www.solarimpulse.com)22.05.2011FIETSERSBESTORMENFORTOELEGEMZondag22meiwashetweereenzonnigeFortengordelfietsingrondAntwerpen.DeWerkgroepFortOelegemvanNatuur2000deedvoorde2demaalmee.Een

600‐talbezoekerswerdentussen10en17ugedurendeeenkwartiertjerondgeleidinhetfort:zonderuitzonderinggeïnteresseerdeluidieditbeslistdemoeitewaardvonden.WezienerzekernogvanterugopVleermuis‐infoavondenendgl.25.05.2011BRANDKALMTHOUTSEHEIDEDebrandopdeKalmthoutseHeidedieop25meiomca.12udoorschoolkinderenwerdopgemerkt(waarwarendetorenwachters?)isdegrootsteecologischerampindeVlaamsegeschiedenis:600habranddenaf,zowatdeheleheidewaardeweekendwandelaarsrondlopen,maarookeenstukbijhetStappersven.Dekansdatdenatuurzichhersteltisbeperkt,hetgebiedkamptevooreendeelnogmetdegevolgenvandebrandin1996toen388haafbranddenendebrandminderdiepzatenzelfsmetdegevolgenvandebrandvan1976.Doordathetnogbroedseizoenwaszijnveelvogelsoortengetroffen.Maarookanderedieren,zoalsbvbdegladdeslang.EenheidegebiedisoverigensplantkundignietzomaareenverzamelingCalluna‐ofErica‐planten,maareensubtielesamenlevingmetbvbookdiversesoortenkorstmossen.Ineenkleingebiedzatdebrandnahetgrotebluswerknogondergronds.Hetnablussenzalwekenduren.Erwordtondertussenmet"herstelgeld"

gejongleerd.NatuurministerSchauvliegezegtdatminstens2,8miljoeneuronodigzalzijn(waarvoorprecies?).Deburgemeestersvandegemeentenronddeheidewillenvanhunkant1,8miljoenvoorbeterebluswagens.Devraagbijditalles,bijdezedroogstelentesedertmensengehgeugenisenbijzovele'toezichthoudende'instantiesdietochlessenhaddenkunnentrekkenuit1996en1976:waaromheeftmenditnietzienaankomen,waaromwerddeheidebvbnietvoorafgesloten?25.05.2011STRESSTESTKERNCENTRALESEindemei2011beginnendestresstestsvandeEuropesekerncentrales.AanleidingdaarvoorwarendeproblemenmetdeJapanseFukushima‐centrale.Tegenapril2012moeten142centraleszijndoorgelicht.Erwordtonderzochtofzebestandzijntegenneerstortendevliegtuigen,natuurrampenenexplosies.DeEUgaatevenwelniettestenhoedecentraleszijnbeveiligdtegenterreuraanslagen.Veellidstatenzijnnlbangdatdoordepublicatievandeonderzoeksresultatenhuneigenveiligheidsmaatregelenindeopenbaarheidzoudenkunnenkomen...

11

ACTUALITEIT

05.06.2011ZONNESTORMZONDERSCHADEOpdezondeedzichzondag5junieengroteeruptievoorvanwaterstofenhelium.Opaardewerddaarnietveelvangemerkt,hoewelgevreesdwasdatdiezgn.zonnestormsatellietenenluchtverkeer,telefoonnetwerkenengsm‐systemenzouhinderen.Deuitbarstingwaswelspectaculair,maarerzijngeenvrijgekomendeeltjesrechtopdeaardeafgekomen.Daardoorzijnproblemenuitgebleven.07.06.2011NUCLEAIRETREINDOORKRUISTHETLANDBegin1980bereiddeNatuur2000metdehulpvanGreenpeaceNederlanddeoprichtingvoorvaneenGreenpeace‐vestiginghiertelande.MeteenmoesteractiegevoerdwordentegenhettransportvankernafvalnaarZeebrugge,vanwaaruitdatafvalindeoceaanwerdgedumpt.Dezeactiehadsuccesindiezindatdeoceaandumpingstopte,maardetreintransportenblevenduren.Beginjuni2011reederweereennucleairetreinvanuitBorsseleinZeelandviaAntwerpenenGentnaarLaHagueinFrankrijk.Hetgingom3containersdieeenhoeveelheidradioactiviteitbevattenvergelijkbaarmetdezediein

1986vrijkwaminTsjernobyl.InLaHaguewordendebestanddelenvandeinNederlandgebruiktebrandstoffenvanelkaargescheiden.Diezgn."opwerking"creëertextrakernafvalenbrengtschadelijkestoffeninhetmilieu.EenmaalopgewerktmoethetafvalookopnieuwnaarNederland.Eenandereradioactievetreinmoetdushettrajectinomgekeerderichtingafleggen.Enzoblijvenwetoekomstigegeneratiesmetafvalopzadelendatduizendenjarengevaarlijkblijft...(www.greenpeace.org/belgium/nucleair‐transport)15.06.2011INTERNATIONALEDAGVANDEWINDOp15juniishetelkjaardeDagvandeWind:eeninitiatiefvandeGlobalWindEnergyCouncil(GWEC)endeEuropeanWindEnergyAssociation(EWEA).Dievragenaandachtvoorwindenergieenduurzaamheid.Ietsvooronzepolitiekers,wantbijonswordtdoordiemensenal30jaargeleuterdoverwindenergieenjuistniksgedaan...OmdatzestiekemtochweddenopElectrabelenkernenergie?VoorwatergebeurtinlandenalsZwitserland,Duitsland,Italiëblijvenzeinelkgevalblind.(www.globalwindday.org)

17.06.2011HEDWIGEPOLDERNIETONDERWATER?In2005werddoorNederlandenVlaanderenbeslistom300hapoldertussenhetVerdronkenLandvanSaaftingheenDoel,juistoverdeNederlandsegrens,in2007onderwatertezetten:alscompensatievoordeuitdiepingvandeWesterscheldeendenegatievegevolgendaarvanvoordenatuurendevogels.MaarvorigjaarbeslootdeNederlandseregeringplotseenalternatieftezoekenvoordieontpoldering.Enop17juni2011haktezedeknoopdoor.NietdeHedwigepoldermaardeSchorer‐enWelzingepolderindeRammekenshoektenoostenvanVlissingen‐150ha‐komtonderwater.Daarnaastgaatooknog40habuitendijkseslikkenaangelegdwordenindeScheldezelf.DeVlaamseregeringkijktbijdezenieuweafleveringvandeHedwige‐soaptoeenwachtaf,zijinvesteerdealtientallenmiljoenenbelastingsgeldindijkenomhetnatuurcompensatiegebiedineigenlandaftebakenen.VoordeNederlanderskostditnieuwealternatief35miljoeneuromeerdandeontpolderingvandeHedwige...

12

ACTUALITEIT

25.06.2011STARTECO‐KERKMeerdan25jaargeledenprobeerdedeInternationaleUnievoorNatuurbehoud(IUCN)reedsdegrotewereldgodsdienstorganisatieservanbewusttekrijgendatookzijmeeverantwoordelijkheiddroegenvoordetoekomstvandeSchepping,vanonsallerleefmilieu.Bijonswarenerwelkerkmensendiedaaropeigeninitiatiefwataandeden(bvbpaterVersteylens.J.endeGroeneFietsers),maardekerktopzelfbleeflangstil.Niethelemaalverwonderlijkalsjebekijkthoedietopzoalbemandis...Pasin2005gavendebisschoppenhetnetwerkRechtvaardigheid&Vrededeopdrachtom"ZorgvoordeSchepping"meeoptenemenindewerking.OndertussenhadpausJohannesPaulusIIdenoodzaakvaneen"ecologischebekering"alherhaaldelijkonderstreept"omdatdeverantwoordelijkheidvoordenatuurwezenlijktothetgeloofbehoort"(Wereldvrededag,1/1/1990).Rechtvaardigheid&VredenamdaaropzijntijdomdezgnEco‐Kerktestichten,dieindezomervan2011eindelijkhaareerstecampagnelanceert.Methetthema"Deaardeopvakantie"wildeEcokerkiedereeneenzomerlanginspirerenomnietenkelzelfeenmooievakantietebeleven,maarookomonzeplaneetdebroodnodigerustte

gunnen.Decampagnestartteop25juni:deHandschoenmarktvoordeAntwerpsekathedraalwerdtoenhetPleinvandeEcospiritualiteit.InjuliwasdeEcokerkaanwezigopdeGentseFeesten.Op4septemberisereendagvanbezinningoverdeSchepping.HettijdschriftTertiobrachteengroenthemanummeruitenR&Vgeeftookondersteuningaangroependiebvbvanplanzijnomheteigenkerkgebouwenanderelokalenenergievriendelijkertemaken.Info:www.netrv.be/nl/ecokerkofecokerk@netrv.be27.06.2011ASTEROIDERAKELINGSLANGSDEZUIDPOOLMaandag27junirond15u30scheertde2011BMD‐asteroide(enkele10mlang)op12.000kmafstandlangsdeZuidpool:datis32xdichterdandemaan!Deasteroidewerdpasop22juni2011ontdektdoorrobot‐telescopenvanLINEAR,deMITLincolnNearEarthAsteroidResearch‐vestiginginSocorro,NewMexico.HetLINEAR‐projectwerdopgezetomobjectenalsasteroidenindebuurtvandeaardeteontdekkeneninhetoogtehouden.Astronomenverwachtendatdeasteroidenietindedampkringzalkomen;mochtdatwelgebeurendanzalzedaarbijbijnageheelopbranden.Geschatwordtdater

zo'n50.000vandieobjectenronddeaardevliegen:alzijnzerelatiefkleindankaneeninslaggemakkelijkeengebiedzogrootalsonslandverwoesten.Datsommigeplanetoidendeaardeongemakkelijkdichtkunnennaderenwasalin1930bekend.MaarpasdelaatstetijdwordendeKillerAsteroidsserieusgenomen.Erzijnnualmeerdereobservatie‐projectenactief,meestmetsteunvandeNASA:SpacewatchinArizona,deCatalinaSkySurvey,hetPan‐STARRS‐projectopHawaii.In2020wordtinChilideLargeSynopticSurveyTelescope(ISST)ingebruikgenomen.Indenachtvan8op9november2011vliegteenkosmischrotsblokvan400mop399.000km(ookdichterdandemaan)langsdeaarde...

13

ACTUALITEIT

16.07.2011VESTABEREIKTNaeenreisvan4jaarkwamdeNASA‐ruimtesondeDawnop16juli2011aanbijdeplanetoideVesta(500kmgroot),éénvandehonderdduizendenrotsblokkendietussendebanenvanMarsenJupiteromdezoncirkelen‐inditgeval190miljoenkmvandeaarde.AangenomenwordtdatVestaeenoverblijfselisuitdeoertijdvanonszonnestelselendatzeinhaarontwikkelingtotvolwaardigeplaneetisblijvensteken.Volgensdehuidigeinzichtenzijnonze8planetennlontstaandoorhetsamenklonterenvandestof‐enijsdeeltjesinhetrestantvandeoernevelwaaruitookdezonisvoortgekomen.Dezeplaneetvormingdiezichca4,5miljardjaargeledenafspeeldekwamnietoveraltoteengoedeinde.DezonevoorbijdebaanvanMarsbleefdoordezwaartekrachtsinvloedvandereusachtigebuurplaneetJupiterzoinberoeringdatdevormingvaneen9deplaneetmislukte.EenmiljardjaargeledenmoetzicheenkleinereplanetoideinVestageboordhebben,wattoelaatdiepinhaarinwendigetekijken.NadeverkenningvanVestazouDawnnaarCeres(900kmennogdichterbijJupiter,lijktwatopdeijsmanenvanJupiter)moetengedirigeerdworden,omdieplanetoidein2015tebereiken.

http://dawn.jpl.nasa.govhttp://dawn.mps.mpg.de18.07.2011NIEUWEBEWOONBAREEXOPLANEETONTDEKTExoplanetenzijnplanetendieomanderesterrendraaiendanonzezon.Hetbestaanervanzijnwetewetengekomenna1990,toendetechnologievergenoeggevorderdwasomgevoeligeretelescopentemaken.Momenteelzijnerreedszo'n565exoplanetenontdekt.Nogalwatvandieexoplanetendraaienronddichtbijesterren:dankzijdiekorteafstandisdetemperatuurervandieaarddathetwateraandeoppervlaktevandeplaneetvloeibaarkanblijven,onmisbaarvooreventueellevenopdieplaneet.Bijzonderzijndeexoplanetenbijde(dubbel)ster55Cancri,slechts41lichtjarenvanonsweginhetsterrenbeeldKreeft(Cancer).Erwarenal4planetenbekend,maarnuontdekteKasparvonBraunvanhetNASAExoplanetScienceInstitutetePasadena,Californiëenfamilievandeberoemdefreiherr‐ruimtevaartpioniereen5de.Hetiseenzware,zo'n45keerzwaarderdandeaardeenzijbevindtzichinde"bewoonbarezone"die55Cancrirondzichheeft.Deze55Cancrifstaatietsdichterbij55Cancri(B)dandeaardebijhaarzon,maaromdat55Cancriietskleineris,zijndeomstandighedennagenoegdezelfdealsopaarde...(TechnologyReview,07/18/2011

AstronomersDiscoverHabitableExoEarthOrbitingBinaryStar)05.08.2011NIEUWEEXTREMEZONNESTORMEenenormeklasseX7‐zonnestormvuurdeeenzeergroteplasmawolkaf(snelheid5miljoenkm/uur...)diedeaardeop5augustusraakte.HetnoorderlichtwastezientotinCentraal‐EuropaenLonden.Destormhoortbijeenin2008gestartecyclusdie11jaarduurtendiein2013zijnhoogtepuntbereikt.DeAmerikaanseruimtevaartorganisatieNASAwaarschuwtnuvoordeeerstvolgendepiekindezonne‐activiteitenin2012envooreenlangdurigwegvallenvandeelektriciteit.10.08.2011SHELL‐OLIELEKNOORDZEEErisweereengrootolielek.DezekeerindeNoordzee:bijhetShell‐boorplatformGannetAlpha,180kmtenN.O.vanhetSchotseAberdeen,datdagelijkszowat6000vatenruweolieproduceert.Op15augustuswareneraltientallentonnengelekt,overeenoppervlaktevan130km².Shellhaasttezichommeteenrondtebazuinendathetlekterstond'zogoedalsgedicht'was,maarnietsvandievoorbedachtepropagandawas(weereens)minderwaar.Eenweeklaterwaserzelfssprakevaneentweedelek...

14

ACTUALITEIT

01.08.2011OPERATIENANOOK:VOORSPELVOORNIEUWEWERELDOORLOG?OnzetijdbegintergtelijkenopdetijdenvoorWereldoorlog2.EnWereldoorlog3zouweleenszijnstartkunnenkrijgenopdeNoordpool.ErisalvaakgewezenopdegretigheidvanRusland,Canada,deVS,DenemarkenenNoorwegenomhunstukvandedaarvrijkomendeolie‐engasvoorradenteveroveren:hetgaathierommeerdan1/5van'swereldsolie‐engasreserves!Doorhetsmeltenvanhetpoolijs'dankzij'deglobalwarmingkomenookdeNoordroutes(dekortstehandelswegtussenEuropaenChina)voorlangeretijdopendandevroegere2‐3maandenperjaar.In2007losteRuslandeeneersteschotvoordeboegvandeanderendoormeteenroestvrijetitaniumvlagrechtonderhetmiddenvandeNoordpooldeLomonosovUnderwaterRidgeteclaimenalseendeelvanSiberië.WatmetwapengeklettervanDenemarkenenCanadabeantwoordwerd.Enop1augustus2011doetCanada,gesteunddoordeNATO,eenverdereduitinhetoorlogszakjemetOperatieNanook(=IJsbeer):volgensDefensieministerMacKaydegrootstemilitaireoefeninginhetNoordpoolgebiedindegeschiedenisvanhetland.DebedoelingisCanada's'sovereigntyandpresence'tebeklemtonenende'CanadianForcescapabilityintheNorth'tedemonstreren.CanadavoeltzichnlbedreigddoorRuslanddathetgrootstedeelopeist,waarondereendeelvanCanada'sdeel.Ruslandmobiliseerdemiddenjuli2011tweespecialelegerbrigade'somhaarbelangeninderegiodesnoodsmet

geweldtebeschermen. RussischeatoombommenwerpersvliegenalrondinhetluchtruimbovenhetCanadesedeelvandeNoordpool.Deandere'Poollanden'begonnendaaropookhetzekerevoorhetonzekeretenemen.BanKi‐Moon,deSecretaris‐GeneraalvandeVerenigdeNaties,zagzichop20juliverplichtomtewaarschuwenvooroorlogsdreigingtengevolgevanklimaatverandering.EigenlijkmoetendeVerenigdeNatiesbepalenwierechtheeftopwelkdeelvandeNoordpool,datiseenbepalinguithetZeevaartverdragvan1982.Belanghebbendelandenmoetendaarvoorclaimsindienendiewetenschappelijkzijnonderbouwd.Dedeadlinesdaarvoorverstrijkenbinnenkortendaaromwordenerindezomervan2011ookkoortsachtiggegevensverzameldinhetgebied.Eenenanderisnietzosimpel.BodemonderzoekopdeNoordpool(metijsdatsomsnogtientallenmetersdikis)iszocomplexalseenmaanlanding.DevraagisuiteindelijkwatergebeurtalsdeVNeenuitspraakhebbengedaan.Dergelijkeuitsprakenzijnnietbindendenlandenkunnenbezwaaraantekenen.Inhetbestegevalmoetenzedanonderelkaargaanonderhandelen.Ofwel...06.08.2011HIROSHIMA&NAGASAKI:66JAARLATERAL350.000DODENOp6augustus1945,om08u15,gooidendeAmerikanendeatoombom"LittleBoy"opHiroshimametalsdirectgevolgdedoodvan80.000onschuldigeburgers.Op9augustusgooidenzeopnieuwdebom"FatMan"opNagasaki,metweer40.000directeburgerdoden.

Hettotaleaantaldodenalsgevolgvandeze2bommen,inclusiefdegevolgenvandenucleairestraling,stijgtnogsteeds.Totophedenzijneral350.000slachtoffersgeteld!IndedecennianaWO2groeidewereldwijdhetaantalkernwapens,insteedsmeerkernwapenstaten,tothetonvoorstelbareaantalvan70.000.En20jaarnaafloopvandeKoudeOorlogzijnernogaltijd22.000kernwapensinomloopin9statenenisereensteedsgroterrisicovanverdereproliferatie.DeVSslotenmetRuslandeennieuwkernwapenbeheersingsverdragenookbinnendeNATOwordtgesprokenovereenverminderingvanhetaantalkernwapens.DeVeiligheidsraadvandeVNsteldezichooiteenwereldzonderkernwapenstotdoel.MaarwatmetlandenalsbvbIsrael,India,Pakistandiealbewezentotveelinstaattezijnopcrisismomenten?OndertussenliggenerbijonsenookinNederlandnogaltijdAmerikaansekernbommenopgestapeld.PilotenwordengetraindommetF16‐gevechtsvliegtuigendezebommenboveneendoeltedroppen.Maarondertussenerkennenonzelandenookdatonderhuidiginternationaalrechthetgebruikvanwapensdieeenonevenredigeffecthebbenopburgersofhetmilieu,moeilijkterechtvaardigenis.Omdezeredenzijnchemischeenbiologischewapensenookclustermunitiealverboden.Tochhebbenonzeregeringennogsteedshetgebruikenbezitvankernwapensnietafgewezen.KanhetinBelgiëookandersmeteenoorlogszuchtigeverantwoordelijkeministeralsDecrem?Endekernwapenlandendenkendaarnatuurlijknogveelminderaan.Heteindevanhetkernwapentijdperkisnoglangnietinzicht...

15

ACTUALITEIT

31.08.2011REGENZOMERDemeteorologischezomer2011gaatdegeschiedenisinalseennatteensomberezomer.Tussen1junien1septemberwarener61neerslagdagen:uitzonderlijkveel,eenverschijnseldatslechts1xomde100jaarvoorkomt!Hetrecordblijftvoor1860,toener68neerslagdagenwaren.Denormalewaardeis43,9.Ookdezonliethetafweten:465uur,watabnormaalweinigis(1xomde6jaar).05.09.2011NEUSHOORNHOORNDIEFSTALLENInPortugalwerdeneenAustralischevaderenzoon(63,31)opgepaktdiemet6neushoorn‐hoornsterwaardevan400.000€inhunbagagenaarIerlandwildenvliegen.ZehaddendiehoornsgestolenuithetnatuurhistorischmuseumvanCoimbraenzemaaktenduidelijkdeeluitvaneeninternationalebendediedevoorbijemaandeninbrakenintientallenEuropesemusea‐o.m.hetMuseimvoorNatuurwetenschappeninBrussel‐endaaraandehaalgingenmetdekostbarehoorns.DeopdrachtgeversvoorderoofhuizenblijkbaarinChina,waargemalenhoornpoedervolgenseenfolkloristischgeloofhetlibidoverhoogtenkankergeneest.Neushoorn‐hoornis

vandaagkostbaarderdangoud.Onsex‐KoloniaalKoninlijkMuseumvoorMidden‐Afrikabrachtdehoornsvanzijnopgezetteneushoornsinmiddelsinveiligheid.07.09.2011PIJLSTORMVOGELRECORDAANDEKUSTDoordeweersomstandigheden(zuidwest/westtotnoordwestnajaarstormen,restantenvandeorkanenIreneenKatia)werdenzeevogelsdienormaalverwegbovenzeevliegentegendeVlaamseenNederlandsekustengeblazen.Datgafrecordaantallenpijlstormvogelsvoordezeetrektellingen.Opeenvandebesteplekkenomzeevogelsteobserveren,dezeedijkbijWestkapelle(W.Walcheren,Zeeland)werdenop8/9eventjes240NoordsePijlstormvogelsgeteld,opalleNederlandsetelplaatsenindeloopvantweeweken1100!Ineigenlandwerdenop7/9langsdekustlijnvanDePanne14ValePïjlstormvogelsgeteld(tot2010werddesoorthiertelandenogmaar39xgezien...).DetotalewereldpopulatievandeValewordtgeschatopmax.11000volwassenexemplaren,maarjaarlijksverdwijnendaar7%vandooro.m.devisserijnetten:tegen2020zouheterweleensgedaanmeekunnenzijn.Op14/9werden,opnieuwinDePanne,609NoordseP'sgeteld.Diekwamen

vermoedelijkvandeBritserotskusten,bijonszienwezebijaanhoudendewest‐totnoordwestenwindgewoonlijkinveelkleinereaantallen.VerderwerdenerdevoorbijeweekookGrauwePijlstorlvogelsgespot.DiebroedeningigantischekoloniesopdeFalklandeilanden.NadebroedtijdtrekkenzeoverdeevenaarnaardeGrandBanksbijNewFoundlandennaarWest‐Europa.(www.trektellen.nl)02.10.2011NUOOKOZONGATBOVENDENOORDPOOLHetozonverliesbovendeNoordpoolisditjaarzogrootdatervoorheteerstkanwordengesprokenvaneenozongat,zoalsdatbovendeZuidpool.Datvertellenwetenschappersin"Nature".Volgensmetingenis80%vandeozonopzo'n20kmhoogtebovendeNoordpoolverdwenen.Datkomtdooreenlangeperiodevankoudeopdiehoogte.Bijkoudetemperaturenzijndechloorhoudendechemicaliëndiedeozonafbrekenhetmeestactief.

16

ACTUALITEIT

12.09.2011DUITSZEEGRASVOORNEDERLANDSEWADDENZeegrasiseengeslachtvanfonteinkruidachtigendieaangepastzijnaangroeiinbrakenzoutwater.JehebtGrootzeegras(Zosteramarina)enKleinzeegras(Zosteranoltii).Dewortelstokendewortelsvanhetzeegraswordengraaggegetendoorrotganzenensmienten.Degraaskuilendiezedaarbijinhetnajaarmaken,hebbeneengunstigewerkingopdeaanwasendegroeivanhetzeegras,wantuitdiekuilenontkiemeninhetvoorjaarveeljongeplantjes.Zeegrasveldenvormeneenapartebiotoop,waarintalrijkesoorteneengeschiktleefmilieuvinden.Verdwijnenze,dangaatookdedaarmeeverbondenfaunavermoren.Derotgansmoetdanbvbopgraslandenaandewalgaangrazen.Totnognietzolanggeledenwastot150km²vandeNederlandseWaddenzeebedektmetzeegras.OokindeZuiderzeelagenuitgestrektezeegrasvelden.BewonersvandeWaddeneilandenvuldendestijdshuninkomenaanmethetoogstenenverwerkenvandatzgn"wier".Hetdiendealsbouwmateriaalbijdeaanlegvandijken,maarookalsvullingvanmatrassenenkussens.Delaatstedecenniaiszeegrasechtersterkachteruitgegaanenkomjeheti.p.v.massaalbijdelaagwaterlijn

zoalstot1930,nogslechtsopeenpaarplekkenophetwadzelftegen:opdezandplaatHond‐PaapindeEems(Grootzeegras)enbijTerschelling‐Oost(Kleinzeegras).Detotaleoppervlaktevandeveldenisnietmeerdan1,5‐2,5km²...Deafnamewordttoegeschrevenaandeuitbraakvanschimmelziekten,slechtewaterkwaliteit,vertroebeling(!)doordeaanlegvandeAfsluitdijkendebodeberoerendevisserij.ZeegraskanzichindehuidigeWaddenzeealleenhandhaveningebiedenwaarhetzoetewaterzichmengtmethetzoute.Indejaren'90zijnmeerderepogingenondernomenomGrootzeegrasteherintroduceren,doorhetopkleineschaalaanteplanten.Datbleekweinigzintehebben.Einde2011probeertmenopnieuw,maaropeenietsgrotereschaal.Vanaf12septembergaandeNederlandseWaddenverenigingenRijkswaterstaatnieuwezeegrasveldenaanleggenop3locatiesvanelk1hectareindeWaddenzee:bijUithuizen,onderSchiermonnikoogenophetBalgzandbijDenHelder.HetgaatomnuzaaddragendezeegrasstengelsdievanvoordekustvanhetDuitsewaddeneilandSyltwerdengehaald.Diehangtmenindrijvendenetten.Gedurendeeenmaandlatendestengelshunzaadlosenzaktdatnaardebodem.Daarnaishetwachtenopdelente...05.10.2011

RENA‐SCHIPBREUKNIEUW‐ZEELANDOp5oktober2011raaktehetGrieksecontainerschipMVRena(ex‐IsraëlischeZim)vastophetAstrolabe‐rifvoordekustvanTauranga,Noord‐NieuwZeeland.Een100vande1368containerssloegmeteenoverboordenbijna50.000literstookolielekteninzeealvorensdetanksleeggepomptwerden:meerdan2000zeevogelskwamendaardoorom.HetwasdeergstemaritiememilieurampvoorNieuwZeeland.Overigens:begin2011,driemaandenlater,lagdedoorstormengeteisterdeRenaernogaltijd,in2gebrokenenvooreendeelgezonken.Debergingkannogjarenuitblijven.16.10.2011DEINDIGNADOSOFDEWOEDEVANDE"99%"NaarhetvoorbeeldvanNewYork("OccupyWallStreet")wordterookintallozestedenvanEuropaoppleinengekampeerdengemanifesteerdtegendehebberigheidvanbankenengrotebedrijvenendeonkunde/onwilvandepolitiekemachthebbersomdaarietsaantedoen.IndeVSAisdeimpactvanbvbdeGoldmann‐SachsbankopdeObama‐administratieontstellend,maarookbijonskennenzewatvanbonussenetc.Vaakishetmilieuerrechtstreeksofonrechtstreekshetslachtoffervan.InBrusseltrokken6000betogersvanhetNoordstationnaardebeurs,deAmerikaanseambassadeendeEuropeseinstellingen.Deindignados‐bewegingontstondinSpanje,maarinkortetijdwerdheteenwereldwijdfenomeen.

17

ACTUALITEIT

16.07.2011VESTABEREIKTNaeenreisvan4jaarkwamdeNASA‐ruimtesondeDawnop16juli2011aanbijdeplanetoideVesta(500kmgroot),éénvandehonderdduizendenrotsblokkendietussendebanenvanMarsenJupiteromdezoncirkelen‐inditgeval190miljoenkmvandeaarde.AangenomenwordtdatVestaeenoverblijfselisuitdeoertijdvanonszonnestelselendatzeinhaarontwikkelingtotvolwaardigeplaneetisblijvensteken.Volgensdehuidigeinzichtenzijnonze8planetennlontstaandoorhetsamenklonterenvandestof‐enijsdeeltjesinhetrestantvandeoernevelwaaruitookdezonisvoortgekomen.Dezeplaneetvormingdiezichca4,5miljardjaargeledenafspeeldekwamnietoveraltoteengoedeinde.DezonevoorbijdebaanvanMarsbleefdoordezwaartekrachtsinvloedvandereusachtigebuurplaneetJupiterzoinberoeringdatdevormingvaneen9deplaneetmislukte.EenmiljardjaargeledenmoetzicheenkleinereplanetoideinVestageboordhebben,wattoelaatdiepinhaarinwendigetekijken.NadeverkenningvanVestazouDawnnaarCeres(900kmennogdichterbijJupiter,lijktwatopdeijsmanenvanJupiter)moetengedirigeerdworden,omdieplanetoidein2015tebereiken.

http://dawn.jpl.nasa.govhttp://dawn.mps.mpg.de18.07.2011NIEUWEBEWOONBAREEXOPLANEETONTDEKTExoplanetenzijnplanetendieomanderesterrendraaiendanonzezon.Hetbestaanervanzijnwetewetengekomenna1990,toendetechnologievergenoeggevorderdwasomgevoeligeretelescopentemaken.Momenteelzijnerreedszo'n565exoplanetenontdekt.Nogalwatvandieexoplanetendraaienronddichtbijesterren:dankzijdiekorteafstandisdetemperatuurervandieaarddathetwateraandeoppervlaktevandeplaneetvloeibaarkanblijven,onmisbaarvooreventueellevenopdieplaneet.Bijzonderzijndeexoplanetenbijde(dubbel)ster55Cancri,slechts41lichtjarenvanonsweginhetsterrenbeeldKreeft(Cancer).Erwarenal4planetenbekend,maarnuontdekteKasparvonBraunvanhetNASAExoplanetScienceInstitutetePasadena,Californiëenfamilievandeberoemdefreiherr‐ruimtevaartpioniereen5de.Hetiseenzware,zo'n45keerzwaarderdandeaardeenzijbevindtzichinde"bewoonbarezone"die55Cancrirondzichheeft.Deze55Cancrifstaatietsdichterbij55Cancri(B)dandeaardebijhaarzon,maaromdat55Cancriietskleineris,zijndeomstandighedennagenoegdezelfdealsopaarde...(TechnologyReview,07/18/2011

AstronomersDiscoverHabitableExoEarthOrbitingBinaryStar)05.08.2011NIEUWEEXTREMEZONNESTORMEenenormeklasseX7‐zonnestormvuurdeeenzeergroteplasmawolkaf(snelheid5miljoenkm/uur...)diedeaardeop5augustusraakte.HetnoorderlichtwastezientotinCentraal‐EuropaenLonden.Destormhoortbijeenin2008gestartecyclusdie11jaarduurtendiein2013zijnhoogtepuntbereikt.DeAmerikaanseruimtevaartorganisatieNASAwaarschuwtnuvoordeeerstvolgendepiekindezonne‐activiteitenin2012envooreenlangdurigwegvallenvandeelektriciteit.10.08.2011SHELL‐OLIELEKNOORDZEEErisweereengrootolielek.DezekeerindeNoordzee:bijhetShell‐boorplatformGannetAlpha,180kmtenN.O.vanhetSchotseAberdeen,datdagelijkszowat6000vatenruweolieproduceert.Op15augustuswareneraltientallentonnengelekt,overeenoppervlaktevan130km².Shellhaasttezichommeteenrondtebazuinendathetlekterstond'zogoedalsgedicht'was,maarnietsvandievoorbedachtepropagandawas(weereens)minderwaar.Eenweeklaterwaserzelfssprakevaneentweedelek...

18

ACTUALITEIT

08.11.2011OPNIEUWASTEROIDE‐BEZOEKOp8november2011vloogasteroide2005YU55opeenafstandvan300.000kmvoorbijdeaarde.Zeheefteendoormetervan400menweegt55miljoenton.Moestzeinslaan,danzoudathetzelfdeeffectgevenals65.000atoombommen,meteenkratervan10kmbreeden500mdiep.Deasteroidewerdin2005ontdektdoorSpacewatch.Vooreenzgn.aardscheerderiszeopvallendgroot!Devorigebedreigingkwamin1976van2010XCdietoenop150.000kmlangsdeaardevloog.Tervergelijking:in1908werdSiberiëgeraaktdooreenmeteorietmetdoorsnede25m.Alsgevolgvandeexplosiebrakenbomenafineenomgevingvan40km.De2005YU55(magnitude11)istezienmeteengoedeamateur‐telescoop.(www.spacewatch.lpl.arizona.edu)(www.neo.jpl.nasa.gov/programs/spacewatch.html)13.11.2011KRAANVOGELTREK(2)Ookdeherfsttrekvandekraanvogelswerdbijonsbeïnvloeddoordeoostenwind.VoornamelijkindestrookTurnhoutseKempen‐Antwerpen‐Oudenaardewerdenindeeerstehelftvannovemberopmeerdan100plaatseninhettotaal214.649overtrekkende

kraanvogelsgespot.Vorigjaarwarenertijdensdehelemaandnovember129.386vogelsgemeld...(GeraldDriessens,www.waarnemingen.be)20.11.2011MOOIWEER=FIJNSTOFOpzowatdehelftvandemeetposteninVlaanderenisdeEuropesejaarnormvoorfijnstofweeralzwaaroverschreden:op16plaatsenwaser35dagenlangteveelfijnstofindelucht,eenmerjelijkslechterresultaatdandevorigejaren.Degrootsteprovleempuntenzijndeplaatsenmetindustrie:hetAntwerpse(haven),hetGentse(kanaal)enZuidwest‐Vlaanderen...Destofdeeltjesdringendoortotdiepinjelongen,waarjelichaamzewilverwijderenendatgeeftontstekingsreactiesmethart‐envaatziektenenaderverkalkingtotgevolg.30.11.2011NOGFIJNSTOFOp30november2011(17u)verdedigtJanEmmerechtszijndoctoraatindebiomedischewetenschappenindePromotiezaalvandeKULeuven,Naamsestraat22.Zijnstudiewijstuitdatblootstellingaanfijnstofbloedstollingbevordert.Hetmaakthetverbandtussenluchtvervuiling(vooralfijnstof)enziekte/sterftenogmaareens

duidelijker.Hetrisicooplangeretermijnblijktnoggroterdandatnaacuteblootstelling:zekerinBelgië,eenEuropeseregiometdehoogstefijnstof‐concentraties.Eenfractievanhetbinnengekregenfijnstofkomtinjebloedcirculatieterecht,waarheto.a.debloedplaatjesactiveert,metrisicooptrombosedus.Degroteredeeltjeslokkendanweerlongontstekingenuit...(Artsenkrant2202:29november2011)03.12.2011KLIMAATBETOGINGBRUSSELN.a.v.de17dejaarlijkseklimaatconferentieteDurban,Zuid‐Afrika(28/11‐10/12/2011)vondop3december2011teBrusseleenbetogingplaats.In2009warenernog15.000betogers,vorigjaarnademisluktetopvanKopenhagennog4000ennu3000,waaronderopnieuweendelegatievanNatuur2000.DoordebetogerswerdgevraagddatBelgiëmeeeenplanverdedigtominalleEU‐landendeuitstootvanbroeikasgassenmet30à40%terugtedringent.o.v.1990.WatDurbanbetreftwordtgehooptdaterminstenseenvervolgvanhetKyoto‐protocolvan1997wordtvoorbereid:datlooptafindecember2012...

19

ACTUALITEIT

11.12.2011EXITDURBAN:GAANWENAARTERRANOVA?DeVN‐klimaattopteDurbanmoesto.m.hetKyotoProtocolverlengenenzichtgevenopeenalgemeenbindendakkoordwaardoorallelandenverplichtwirdenhunuitstootvanbroeikasgassenteverminderen.Infeiteishetuitgedraaidophetgevreesdefiasco.Watmeteenbetekenisvolledagvertraginguitdebuskwamiseen"soort"verlengingvanhetKyotoProtocolmet5jaar.Pastegen2015moetereenbindendakkoordkomen,datdanweervanaf2020zoumoetenuitgevoerdworden.Devraagisnuofhetnoggaatlukkenomdeklimaatopwarmingtegenheteindevandezeeeuwonderde2°Ctehouden.Luktdatniet(endezedecenniazijndaarbeslissendin),dankomenergevaarlijkevoddenvanvoordehelewereld.EnzoalslandenalsdeVSA,ChinaenIndiategenwoordiguitstoten,stevenenwemisschienzelfsopeenkatastrofale5°Caf.InfeiteweigerengenoemdelandenhalsstarrigommeetewerkenendoetalleenEuropanogwat:maaronsoudecontinentjeismaarverantwoordelijkvoor10à15%vandewereldwijdeuitstootTergelegenheidvanDurbanisdusnogmaareensduidelijkgewordendathetmilieuendetoekomstvandeaardbewoners

nauwelijksmeeteltindekortetermijn‐visievandepolitiekemachthebbers.DeAmerikaansepresidentObamaheeftdatalbijherhalingvertoondenzijnChinese,Indische,Russische,Japanseenz.evenknieënzijngeenhaarbeter,hunafwezigheidinDurbanverteltveel.Wanneerhetbinnenenkeledecenniënallemaal"deadgoingwrong"zalbeginnenlopen,zullenwezealleenmaarmachtelooskunnenvervloekenen(vergeefs?)hopendateralsnogeensoortTerraNova‐uitwegbestaat...Jezalmaarjongzijnin2011enhetmetopenogennogtijdensjelevenzienaankomen...12.12.2011STALLONEVSVLEERMUIZENINBULGARIJEDe2242mlange,Habitat‐beschermdeDevetashkataPeshtera‐grotbijDevetaki(oblastLovech)inCentraal‐Bulgarijeherbergtinhetwinterseizoen13soortenvleermuizenenwordtbijde3belangrijkstevleermuizen‐overwinteringssitesvanEuropagerekend.UitgerekenddaargingSimonWestdeHollywood‐actiefilm"TheExpandables2"draaien,metSylvesterStallone,J.C.VanDamme,ArnoldSchwarzeneggeretc.Dedruktediedatmeebrachtenhetlawaaivandezgn.specialeeffectenmachineshebbendevlerennatuurlijkuithunwinterslaapgehaald.Op10/12werdenca.10.000vleermuizen

geteld,terwijldekoloniein2010nogzo'n30.000exemplarentelde.Devlerenwarenbijdiecontrolevoorhetgrootstedeelactief(energieverlies!)envan3soortenwerdendodedierengevonden.BovendienhebbendefilmersereennieuwebrugoverdeOsam‐rivier(kosten:400.000$)achtergelatendiehetnieuwsgierigepublieknueenmakkelijketoegangtotdegrotgeeft.DeEUenUNEPvroegenhetministerievanmilieuenwaterinSofiaomuitleg,maardatministerievondhetgebeurdeeigenlijkhelemaalnietzoerg(DimitarStoevopdeBulgaarseTV,19december)...31.12.2011WEERWARMSTEJAARHetjaar2011wasbijonshetwarmstejaarsedert1833.Degemiddeldejaartemperatuurwas11,6°C.In2010wasdatmaar9,7°C.De3warmstejarenooithiertelandewaren2011,2007en2006...

20

WAT IS DAT MET HEDWIGE ?

Na vele jaren onderhandelen gingen Vlaanderen en Nederland rond 2000 accoord om eindelijk eens iets te gaan doen aan de veiligheid, de toegankelijkheid en de natuurlijkheid in het Westerscheldegebied. In dat project pasten de 3de verruiming van de vaargeul en veiligheidsmaatregelen zoals het Sigmaplan en de overlooppolders in de Zeeschelde. Wat de natuurverbetering betreft werden in Vlaanderen schorgebieden en enkele voormalige polders opnieuw bij de stroom betrokken : dat maakt leefgebieden voor zeldzame vogels en vissen, stimuleert de natuurlijke waterzuivering en verkleint het risico op overstromingen. In Nederland zou men de Hedwigepolder ontpolderen en daarnaast nog 300 ha aan de Schelde toevoegen. Dat werd in een verdrag vastgelegd, maar de Nederlandse regering weigert het dus uit te voeren. In de plaats daarvan wil ze binnen de huidige grenzen van de Westerschelde aan 'natuurcompensatie' doen en 150 ha bij Vlissingen ontpolderen. Die maatregelen zouden 70 à 90 % van de gestelde oppervlaktedoelen realiseren. De projectjes binnen de begrenzing van de Westerschelde betreffen enkele ha bij de platen van Hulst en bij de platen van Ossenisse. Daarvan wordt de verwachte opbrengst behoorlijk overschat. Verder is er een project bij de Nederlands-Vlaamse grens dat ronduit nadelig is voor de natuur. Een nevengeul wordt gedempt en de stroming wordt verplaatst naar het Verdronken Land van Saaftinge. De ontpoldering bij Vlissingen gebeurt dan weer in een gebied dat al gereserveerd was als natuurcompensatie voor de bouw van de containerterminal in Vlissingen ! Bij elkaar genomen bereiken die nieuwvoorgestelde maatregelen helemaal niet meer de ooit afgesproken oppervlakte aan natuurherstel. En toch is die afgesproken oppervlakte het minimum dat nodig is om de natuur in de Schelde te doen overleven t.o.v. de reeds vermelde 3de uitdieping. Door de vaargeul sterk te verdiepen wordt de Schelde nl. serieus veranderd. Ondieptes bij de zandplaten verdwijnen, de platen worden daardoor hoger en steiler, het getij dringt dieper en sterker binnen. Wat ooit een rijk mozaiek was van hoog, laag en veel tussenin, van grillige geultjes en zich verplaatsende platen, van slibbig en zandig, wordt nu een diep kanaal met sterke stroming tussen hoge en vastgelegde platen waarin het getij gevaarlijk hoog de rivier op dringt. Met het stuk natuurherstel in het Scheldeplan wou men deze ontwikkelingen (die niet alleen de natuur maar ook de veiligheid bedreigen) inperken en de kosten voor onderhoud minimaliseren. Als de rivier wordt verdiept, wordt zij best ook verbreed om in evenwicht te blijven. De Nederlandse last minute alternatieven - die vooral dichter bij de Scheldemonding liggen - dragen niet bij aan de vermindering van de vloedhoogte in Antwerpen en stroomopwaarts. Ze laten ook de kans voorbijgaan om tussen Saaftinge en Prosperpolder een nieuw groot schorrengebied te creëren, goed voor zeldzame soorten : die komen niet voor als het terrein verdeeld is in postzegeltjes. De Vlaamse investering in de ontpoldering van de Prosperpolder verliest zo ook een belangrijk deel van haar waarde... Nederland engageerde zich in Europa om mee te werken aan de verbetering van de natuur in de Westerschelde. Met de nieuwe voorstellen wordt dat engagement niet waar gemaakt en wordt het verdrag met Vlaanderen geschonden. De vraag is nu of Vlaanderens eerste minister Peeters en zijn ministers en politiekers de moed gaan hebben om de Nederlandse alternatieven te verwerpen. Een groot gedacht hebben we daar niet van. En als ze (weer) niet goed hun job doen, zitten we met de ontwikkeling van de natuur in het Scheldegebied in plaats van bij een goede oplossing opnieuw in de impasse van voor 2000. (Bron : een beschouwing van de proffen Meire en Herman in NRC Weekend van 2 juli 2011) P.S. Begin augustus 2011 bracht de Nederlandse Volkskrant uit dat de verantwoordelijke staatssecretaris Hans Bleker van Natuur (een CDA-boer uit Groningen die zich al eerder ontpopte als een natuurvijand) er reeds begin april fors van langs kreeg vanwege het Directoraat-Generaal Milieuzaken van de EU. De Europese Commissie dreigde toen met juridische stappen tegen Nederland als het kabinet-Rutte zijn afspraken over natuurherstel ter compensatie van de verdieping van de Westerschelde niet zou nakomen. In dat geval zou de Commissie de zgn. inbreukprocedure beginnen bij het Europese Hof om Nederland alsnog te dwingen die afspraken na te komen. Hoewel de Tweede Kamer al lang aandringt op openbaarmaking van die brief, probeerde

NATUUR

21

de sluwe Bleker toch alles geheim te houden. Dat de Europese Commissie van zijn non-beleid (ook mbt andere punten) brandhout maakt geeft de ijdele en arrogante man niet bepaald een pluim om op zijn hoed te steken. P.P.S. Einde oktober 2011 ontving Bleker een brief van Eurocommissaris Potocnik waarin de Europese Commissie opnieuw haar twijfels uitte over het plan van de Nederlandse regering om de Hedwige niet onder water te zetten. Boertige Bleker houdt echter voet bij stuk. Zijn reply : "Nederland heeft geen toestemming van "Brussel" nodig voor de manier waarop het natuurherstel in de Westerschelde wordt vorm gegeven" ...

22

NATUUR

AARDBEVINGENEnkelesecondentotminutenvoordatdeaardeflinkbegintteschuddentriltdebodemaltijdlicht.Dierenreagerendaarop,datisalvaakvastgesteld.OpderegistratievandezekleinetrillingenishetnieuweEarthquakeWarningSystem(EWS)gebaseerd.Hetmaakteenonderscheidtussentrillingenafkomstigvaneenkleine(ongevaarlijke)bevingentrillingenvooreenzwarebeving.Detijdvoordatdeaardemerkbaarbegintteschuddenisnietvoldoendeomtevluchten,maarwelomelektriciteit,gasenwateraftesluitenenomdebevolkingtealarmeren.Alsiedereendangoedweetwattedoen(ondereentafelduikenbvb)kunnenerveellevensgespaardblijven...APENENAIDSHethiv‐virusmoetindejaren50vandeaapopdemenszijnovergegaan.HivisafkomstiguitdeapensoortPantroglodytestroglodytes(Chimpansee),eensoortdievoorkomtinderegiotennoordenvandeCongostroom.DeapenzijnslechtezwemmersendeCongokankilometersbreedzijn,bvbterhoogtevanLeopoldstadinBelgisch‐Kongo,hethuidigeKinshasa.Toendertijdmoetdeeerstemenselijkehiv‐drageruitBrazzavillegekomenzijn,datlagenligttennoordenvanLeopoldstad/Kinshasa,inhet

vroegereFransEquatoriaalCongo.Indekolonie‐tijdwaseromde20minuteneenveerboot,wattijdensvoetbalwedstrijdenleiddetoteenintensmensenvervoer.Frans‐CongolesesupportersstakenderivieroverenbrachtendenachtdoorinLeo.LeowerdtoenLaCapitaledel'Ambiancegenoemd,methonderdenbarsenveelfemmeslibres.DievrouwenmoestenzichregelmatiglatentestenindeDispensaireAntivénériendeLéopoldville.In1953werdendaarbvb154.572injectiesgegeventegensyfilisengonorroe.Spuitenennaaldenwerdenwelvaakzondergrondigereinigingbijopeenvolgendepatiëntengebruikt.Hierkandebasisgelegenhebbenvaneenexponentiëletoenamevanhiv‐patiënten.DedoordeBelgischepolitiekershalsoverkoptoegestaneonafhankelijkheidvanBelgisch‐Kongoveroorzaakteeenpaarjaarlaterburgeroorlogen,verkrachtingen,armoedeendeintroductievaneenveelhardertypeprostitutie.Dehiv‐infectiezouzichdaardoorspectaculairverspreiden...Bron:DeHuisarts1020,11.08.2011ZieookJacquesPépin,TheOriginsofAids,CambridgeUniversityPress,2011enwww.informed‐scientist.org

LETMETELLYAABOUTTHEBEES...InhetVlaamsParlementiseenvoorstelingediendvooreenbijenbeschermings‐actieplan,metinitiatievenomdeimkerspopulatieteverjongen,omboerenengroenbeheerdersbijvriendelijkemaatregelentedoennemenenomchemischestoffentepromotendiedebijenhelpeni.p.v.zetebedreigen.Allemaalhoognodig,wanthetInfocentrumBijenteeltweettevertellendatin2010even26%vanonzebijendoodging,in19gemeentenzelfsm.d.50%.Datiseencompletecatastrofe:bijenzorgenookvoordebestuivingvanbvbappelen,perenenaardbeien.Overigenskrijgenbijenhetoverdegelewereldkwaadalsgevolgvanparasitaireinfecties,deteloorgangvanhunleefmilieuenhetgebruikvaninsecticiden...DeStadAntwerpenheeftdebijalssoortvanhetjaar2011.(Knack,24/8/2011)

23

NATUUR

BIODIVERSITEITOverbiodiversiteitbestaatnogalwatmisverstand.Verliesvanbiodiversiteitisnietidentiekaanhetverdwijnenvansoorten.Indeloopvandeevolutiezijnzowat99%vanallesoortenverdwenen:nieuwe,beteraangepastesoortenverdringenbvbdevorige.Anderzijdsisdebiodiversiteitbinneneenecosysteemessentieelvoordestabiliteitervan.Alleendankzijgrotegenetischediversiteitbinnendesoortentussensoortenonderlingkunnenorganismenzichvianatuurlijkeselectiewapenentegenziekten,klimaatveranderingen,natuurrampenetc.Maardebuffervaneenecosysteemisnietoneindig.Overschrijdingtengevolgevaneenverliesaanbiosiversiteitkanhetecosysteemplotselinginelkaardoenzakken.Verliesvanbiodiversiteitisdusweleenramp.Veel(stads)mensenlevenvandaagalindiematelosvanhunnatuurlijkeomgeving,datzezelfsnietmeerbewustzijnvanhetbestaanervan.Zezittenmeerinmethetverliesvanhungsmdanmethetverdwijnenvanhetkorhoen.Voordezemensenblijktdenatuurdusopzichzelfgeenspecialewaardetehebben.Maarverliesaanbiodiversiteitzalookhenvroegoflaatduurtestaankomen...

WIEVERMINKTDEBRUINVISSEN?DebruinvisisdekleinsteEuropesewalvisachtige:eenvriendelijkogendeenvisetendemini‐dolfijnvananderhalvemeter.TijdensdeNatuur2000‐herfstkampjesophetHollandsewaddeneilandTexelindejaren1970vondenweeraleens1aangespoeldendatwastoenietsbijzonders.DelaatstetijdenwordendebruinvissenveelmeergezienopdeNoordzee,maarerspoelenerookvakeraanendiekunnenserieustoegetakeldzijn:opca.500gedurende2009inNederlandaangespooeldedodedierenblekener100"versneden"...Naderonderzoeklijktuittewijzendatdegrotetoenamevan"staandwant"‐visserijermeetemakenheeft.Hetgaatdanomzgn.spiegelnettenwaarmeeindewinteropkabeljauwengrotereplatvissoorten(griet,tarbot)wordtgevist.Dezenettenhebben3lagennetwerekmeteenmaaswijdtevan15cm,metaanweerszijdenheelgrofmazignetwerk.Tegenhetnetzwemmendevissengerakengevangenineensoortinstulpingvanhetbinnenstenet.Ditkanookgebeurenmeteenbruinvisenvissersblijkennietteaarzelenomgevangenbruinvissengewooonlostesnijden,omhunnettentesparen.Verderzoudendewondenookkunnenliggrnaandegewonescheepsscrhoevenofaandeboegschroeven:diehebbeneenenormeaanzuigendewerking.Tenslottehebjenogde

zuigmondenvanzandzuigschjepen,de"vispompen"vangrotetrawlers,deaanzuigingenvankoelwatervoorenergiecentrales...P.S.Injuli‐augustus2011spoeldenerbijonsweergroteaantallendodebruinvissenaan:aandeVlaamsekust41,aandeNederlandsekustopamper4weken100.TijdenseenbruinvisscanindeOosterscheldeop26/6/2011werden61(levende)bruinvissengezien.Info:www.zeezoogdieren.orgenwww.noordzee.nl.BUDDLEJAARGUSArgus,hetmilieuprojectvandeKBC(deopvolgervandeStichtingLeefmilieu)bestaatin2012tienjaar.Omdattevierenenommeteendebiodiversiteitsideenogeenstepropagerengaatdeinstellingindenazomervan2012speciaalvoorArgusontwikkeldecultuurvariëteitenvandevlinderstruikBuddleja,deBuddlejaArgusWhiteenVelvet,verspreiden.Destartvandecampagnevondbeginaugustus2011plaatsteLeuven,m.m.v.gelegenheidsplanterLowieToback.Arguslegdedenadrukopdespecialeontwikkelingvandevariëteiten,wantdegewoneuitChinagekomenBuddlejastaatbijonsopdelijstvanindegatentehoudeninvasie‐exoten...(www.argusmilieu.be)

24

NATUUR

BULTRUGWALVISTerhoogtevandeThorntonbankbijhetC‐Powerwindmolenpark(35lmvoordekustvanZeebrugge)werdop1oktober2011eenjongebultrugwalvisgezien:deeerstelevendebultrugvooronsland.Bultruggenbrengenlenteenzomerdoorindevoedselrijke,koudenoordelijkewateren,inhetnajaartrekkenzenaardetropenomteparenentekalven.InhetzuidelijkdeelvandeNoordzeezijnzezeldzaam.Anno2006spoeldeer1dodebultrugaanbijNieuwpoort.DIERENLEEDInNederlandwasermidden2011veeltedoenovereenwetsvoorstelvandePartijvoordeDierendateeneindewoumakenaanhetonverdoofdritueelslachten.Datdebatdeedwatvergetendaterbijdenoorderburenmaarookbijonsnogaltijdnietserieusgediscussieerdwordtoverdebio‐industrie."Duizendkoeienperdagmoetenerdoorheenenalseenkoeevennietzo'nzinheeftomgeslachtteworden,krijgtzijeenextraelektroshock".Aandelopendebandwordenkoeien,varkensenkippenopdeafgrijselijkstemanierenafgemaakt.Willenwijdit?Hoegaanwijommetdedieren?Eigenlijkgaatditnietalleenovervleesetenofdierenleed.Hetgaatoverwiewijzijnenoverwiewijwillenzijn.Ishetgeentijdvoorverandering?"(DolfJanseninTrouw2/7/2011)DIGISCOPINGEenteverwachtennieuwigheidindenatuurfotografie.Meteendigitale(compact)camerafotografeerjedoorjetelescoop.Deidealemanier

omopafstandeenonvergetelijknatuurmomentvastteleggen.Erisalwatovertedoengeweestinnatuur‐envogelmagazines,begin2011ookinGrasduinen(maartnummer,pp.54‐57).Deoptiekfabrikantenspelenervolopopin.ZeissheeftnubvbeenallesinéénVictoryPhotoscope85TFL,'swereldseerstetelescoopmeteenzoomlens,gelijkwaardigaaneen600‐1800mmteleobjectiefeneeningebouwde7megapixelcamera,diehetmogelijkmaakttegelijkertijdteobserverenentefotograferen.Prijs:6000€...Zezeggendatditgoedkoperisdaneenconventioneelcamerasysteemengelijkwaardigetelelens(www.zeissverrekijkers.nl).FOSSIELENTergelegenheidvandepublicatievanzijnFossielenOntdekgidsdoorWPGUitgeversinhetvoorjaarvan2011gafauteurHermanZevenbergeenpaartipsvoorhetvindenvanhaaientanden,roggentandenenz.opdeNederlandsestrandenenopbvbhetstrandvoorhetZwin.Eerstgajebestnahoediefossielenerpreciesuitzien,indeOntdekgidsofopwww.fossiel.net.Haaientandenzijnnlvaakergklein.Hetzoekenzelfdoejebestophetgoeiemoment:wanneerhetebwordtloopjelangsdevloedlijn(hetverstepuntwaardezeebijhoogwaterisgekomen)openneer,terwijlhetwaterzichsteedsietsverderterugtrekt;zoweetjedatniemandjealvoorisgeweest.EenbekendevindplaatsishetstrandjeDeKaloot,vlakbijVlissingenendekerncentralevanBorssele.OpdeNoord‐Nederlandsekustenvindjedanweerstukjesbotvanmammoeten,beversendolfijnen,dieleefdenmeerdan10.000jaargeledenopdetoenIJstijd‐droge

Noordzeebodem:donkerbruineofzwartachtigeklompjesdieereenbeetjeuitzienalsstenen.GANZEN&VLIEGTUIGENBijstijgendvliegverkeerenbijeentoenemendaantalvooral"vreemde"ganzen(Canadeseganzen,Nijlganzen,Bastaardganzen)maaktmenzichindebuurtvanluchthavensenmeerbepaaldinhetNederlandseSchipholmeerenmeerzorgenoverhetooktoenemendbirdhit‐risico.Delaatstetijdenmoestenalmeerderevliegtuigenterugkerenmetvogelsindemotoren.Ookzwermenkleinerevogelskunnengevaarlijkzijn.Overalproberenbirdcontrollerszemetvuurpijlenenlichtkogelsopafstandtehouden.InSchipholbestaaternueenduurplanomdeomgevingteherinrichtenmethetoogophet"vogelgevaar"enomduizendenganzentevergassen.Devraagisofhetallemaalveelzalhelpen.Deluchthavenligtvlakbijdekustineenpolder,vogelgebieddus.Tegelijkdoetmenhetdebietvandeluchthavenmaargroeien,naar650.000vluchtenperjaartoe!Zouerdaaralvastnietbeterandersenmindergevlogenwordentijdensbvbdetrektijd?Zonietblijftdekansgrootdaterbinneneenpaarjaar(weer)eenbirdhitterneerstort...

25

NATUUR

REUZENHAAIEenmedewerkervandeBeheerseenheidvanhetMathematischModelvandeNoordzeespotteop21oktober2011vanuiteenNHV‐toezichtshelikoptereenreuzenhaai(Cethorinusmaximus)vanzowat3mindeNoordzeeterhoogtevandeBlighbank.Allichteenonvolwassenexemplaarwantvolwassenreuzenhaaienworden6à9mlang.Alleendewalvishaaikannoggroterworden.Reuzenhaaienhebbengeentanden,zevangenhunplanktonetenmeteenbekzeefdieelkjaarvervangenwordt.Zekomenvoorinallekouderewereldzeeën.HunbelangrijksteverspreidingsgebiedindeAtlantischeOceaanligttenzuidenvanIJsland.EenpaardagenlatervingdebemanningvandeZeebrugsevissersbootZ19Sonjaeenreuzenhaaivan1500kginhunnetteninhetKanaalvanBristoltussenEngelandenIerland...(Zieookwww.zeezogdieren.org)HOOIKOORTSPLANTINOPMARSDOORMEZENBOLLENDeklimaatveranderingbegintonzefaunaenflorameerenmeertebeïnvloeden.Neemnudezgn.hooikoortsplantAmbrosia(2soorten),eeneerderonopvallendeComposietuitNoord‐Amerika.Onshuidigklimaatlaathemnutoeomzichblijvendbijonstevestigenenzadenteproduceren,watvroegerniethetgevalwas.Deplantbloeitinseptember‐oktoberenhetstuifmeelgeefteenheftigehooikoortsreactie.Eenenanderverlengtonshooikoortsseizoenduseventjesmet2maanden.DeAmbrosiablijktindeLageLandenbinnengeraakttezijn

viadeimportvankippen‐ envogelvoerwaartussenAmbrosia‐zadenzaten.DiezittenookingeïmporteerdemezenbollenendatwasaanleidingtoteenEU‐richtlijnomdiebollenvoortaanvrijtehoudenvanAmbrosiazaad.Devoorbijestrengewinterszijnernogalwatmezenbollenopgehangen,meteenserieuzeverspreidingstoenametotgevolg.WaarerindetuinvogelswerdengevoederdschieterlatervaakAmbrosiaop.MeerdereEuropeselandenriepenhunbewonersdaaromalopomdeplantmeteenenzekervoordebloeiperiodeteverwijderen...INSEKTENTELLENOPAUTONUMMERPLATENInGroot‐Brittanniëbestaatal120jaareenRoyalSocietyfortheProtectionofBirds(RSPB).Dielanceertregelmarigeenvoudigenatuurstudieprojectjesvoorhetgeïnteresseerdegroterepubliek.Bvbnaardeaankomstvanzwaluwenengierzwaluwen.EennieuwprojectisdeBigBugCount.Jedoetmeedoor'savondsdedodeinsektentetellenopdenummerplaatvanjeauto.Veelvogelszijnafhankelijkvaninsekten,denkmaaraandiezwaluwen,endaaromwoudeRSPBmeerwetenoverde"insektensituatie"vandaag.Een40.000vrijwilligershebbenzichalopgegeven...InNederlandishetideeovergenomendoordeuniefvanWageningen(ziewww.splashteller.nl).Dieziethetalseengoedkoopalternatiefvoorhetarbeidsintensieveklassieketellenmetnettenenvallen.Zehooptopeenlangdurigemedewerkingvanserieuzemensendieelkedaghetzelfdetrajectrijden.InNederlandlijkenauto'salvastper10kmzo'n2insektenophunnummerplaatte

verzamelen.Minderdanverwacht.DEMAANDemaanmoetontstaanzijndooreenbotsingvandeaardemeteenhemellichaamtergroottevanMars.Daarbijisveelgesmoltengesteentederuimteingeblazenendatklonterdedanweersamentotdehuidigemaan.Bijhetafkoelenvandemaanstoldediemagmatotallerleisoortengesteenten.Hetoudstegesteenteindemaankorstlijktferro‐anorthosietofteFAN.HetdaterenvanFANisnietmakkelijk.MeteennieuwetechnieksteldemenonlangsvastdathetFANingesteentenmonstersvandemaan4,36miljardjaaroudis,200miljoenjaarjongerdaneerstgeschat.Deze"nieuwe"leeftijdligtdichtbijdievandeoudstegesteentenopaarde.Deoudstekorstvandeaardeendemaanzoudendusgelijktijdigkunnenontstaanzijn.Danisdemaanveeltragergestolddanjevanzo'nkleinhemellichaamzouverwachten.Hetisechterookdenkbaardathetstollingsprocesvandemaanandersisverlopen,waardoorFANdantochweerniethetoudstebestanddeelvandemaankorstzouzijn.(LarsE.Borg&cs.,ChronologicalevidencethattheMooniseitheryoungordidnothaveaglobalmagmaocean.Nature/Letter:17August2012)

26

NATUUR

REUZENHAAIEenmedewerkervandeBeheerseenheidvanhetMathematischModelvandeNoordzeespotteop21oktober2011vanuiteenNHV‐toezichtshelikoptereenreuzenhaai(Cethorinusmaximus)vanzowat3mindeNoordzeeterhoogtevandeBlighbank.Allichteenonvolwassenexemplaarwantvolwassenreuzenhaaienworden6à9mlang.Alleendewalvishaaikannoggroterworden.Reuzenhaaienhebbengeentanden,zevangenhunplanktonetenmeteenbekzeefdieelkjaarvervangenwordt.Zekomenvoorinallekouderewereldzeeën.HunbelangrijksteverspreidingsgebiedindeAtlantischeOceaanligttenzuidenvanIJsland.EenpaardagenlatervingdebemanningvandeZeebrugsevissersbootZ19Sonjaeenreuzenhaaivan1500kginhunnetteninhetKanaalvanBristoltussenEngelandenIerland...(Zieookwww.zeezogdieren.org)HOOIKOORTSPLANTINOPMARSDOORMEZENBOLLENDeklimaatveranderingbegintonzefaunaenflorameerenmeertebeïnvloeden.Neemnudezgn.hooikoortsplantAmbrosia(2soorten),eeneerderonopvallendeComposietuitNoord‐Amerika.Onshuidigklimaatlaathemnutoeomzichblijvendbijonstevestigenenzadenteproduceren,watvroegerniethetgevalwas.Deplantbloeitinseptember‐oktoberenhetstuifmeelgeefteenheftigehooikoortsreactie.Eenenanderverlengtonshooikoortsseizoenduseventjesmet2maanden.DeAmbrosiablijktindeLageLandenbinnengeraakttezijn

viadeimportvankippen‐ envogelvoerwaartussenAmbrosia‐zadenzaten.DiezittenookingeïmporteerdemezenbollenendatwasaanleidingtoteenEU‐richtlijnomdiebollenvoortaanvrijtehoudenvanAmbrosiazaad.Devoorbijestrengewinterszijnernogalwatmezenbollenopgehangen,meteenserieuzeverspreidingstoenametotgevolg.WaarerindetuinvogelswerdengevoederdschieterlatervaakAmbrosiaop.MeerdereEuropeselandenriepenhunbewonersdaaromalopomdeplantmeteenenzekervoordebloeiperiodeteverwijderen...INSEKTENTELLENOPAUTONUMMERPLATENInGroot‐Brittanniëbestaatal120jaareenRoyalSocietyfortheProtectionofBirds(RSPB).Dielanceertregelmarigeenvoudigenatuurstudieprojectjesvoorhetgeïnteresseerdegroterepubliek.Bvbnaardeaankomstvanzwaluwenengierzwaluwen.EennieuwprojectisdeBigBugCount.Jedoetmeedoor'savondsdedodeinsektentetellenopdenummerplaatvanjeauto.Veelvogelszijnafhankelijkvaninsekten,denkmaaraandiezwaluwen,endaaromwoudeRSPBmeerwetenoverde"insektensituatie"vandaag.Een40.000vrijwilligershebbenzichalopgegeven...InNederlandishetideeovergenomendoordeuniefvanWageningen(ziewww.splashteller.nl).Dieziethetalseengoedkoopalternatiefvoorhetarbeidsintensieveklassieketellenmetnettenenvallen.Zehooptopeenlangdurigemedewerkingvanserieuzemensendieelkedaghetzelfdetrajectrijden.InNederlandlijkenauto'salvastper10kmzo'n2insektenophunnummerplaatte

verzamelen.Minderdanverwacht.DEMAANDemaanmoetontstaanzijndooreenbotsingvandeaardemeteenhemellichaamtergroottevanMars.Daarbijisveelgesmoltengesteentederuimteingeblazenendatklonterdedanweersamentotdehuidigemaan.Bijhetafkoelenvandemaanstoldediemagmatotallerleisoortengesteenten.Hetoudstegesteenteindemaankorstlijktferro‐anorthosietofteFAN.HetdaterenvanFANisnietmakkelijk.MeteennieuwetechnieksteldemenonlangsvastdathetFANingesteentenmonstersvandemaan4,36miljardjaaroudis,200miljoenjaarjongerdaneerstgeschat.Deze"nieuwe"leeftijdligtdichtbijdievandeoudstegesteentenopaarde.Deoudstekorstvandeaardeendemaanzoudendusgelijktijdigkunnenontstaanzijn.Danisdemaanveeltragergestolddanjevanzo'nkleinhemellichaamzouverwachten.Hetisechterookdenkbaardathetstollingsprocesvandemaanandersisverlopen,waardoorFANdantochweerniethetoudstebestanddeelvandemaankorstzouzijn.(LarsE.Borg&cs.,ChronologicalevidencethattheMooniseitheryoungordidnothaveaglobalmagmaocean.Nature/Letter:17August2012)

27

NATUUR

MUGGENPLAAGDebijzondernattemaandjuli2011zorgdevooreenononderbrokenontwikkelingvanhuissteekmuggen.Datisdeverzamelnaamvoormuggensoortendiezichrondomonzewoningenophouden.Zeleggenhuneitjesinwater.Elkevolwassenvrouwtjesmuglegtzo'n300eitjesperkeer.Na10dagenkomendieeitjesuit.Ineenschoteltjemeteendoorsnedevan30cmzittenuiteindelijkzowat200à500larven.EensopsteektochtkomendemuggeneerstafopdeCO2diejeuitblaast.Dangaanzeafopdelichaamswarmte.Vervolgensgebruikenzedeafbraakproductenvanbacteriënopjehuid.Bijmensendiewarmerzijnwerkendiebacteriënsneller.Eenvrouwtjesmugkanin1steekgenoegbloedopzuigenomhaareitjesteontwikkelenenaftezetten.Danmoetzeweltijdhebbenomvoldoendebloedoptezuigen.Somspriktzemis,danmoetzeopnieuwsteken...Enkelemaatregelendiejekannemenomdeplaagtebeperken:ophetterrasallebakjesgoedleeghouden,ramenendeuren'savondsdichthouden,alsjeeenslootachterjehuishebteenhoutwaltussenslootenterraszetten.BELGIË=KIKKERBILLENVRETERSJarencampagnestenspijtblijvenzeuitAzië(vandaagIndonesiëwatdewildebetreft,China/Vietnam/Taiwanwatdegekweektebetreft)enMexicomaarkikkerbillenexporterennaardeEU,respdeVSA.Elkjaargaaner4600tonnaardeEU,waarvan53%naarBelgië,23%naarFrankrijk,17%naarNederland.NaardeVSAgaan2280ton.Datbetekentdus

miljardenhandelmetmiljardenkikkers.Nietvoornietsdathetmetdekikkersrampzaligachteruitgaat.Devangstuitdenatuurdoetdepopulatiesstilaanuitsterven.Daarnaastdraagtdegrootschaligehandeluitkwekerijenbijtotdeverspreidingvanviraleenbacteriëleinfecties.NatuurbeschermersoverdehelewereldrekenennuopCITES,deinternationaleconventieoverdehandelinbedreigdediersoorten,omdekikkerbillenhandeltebeperkenengezondertemaken.INdeVSAprobeertdeFishandWildlifeServicealvastdeimportvanlevendekikkerstestoppen.Info:SandraAltherrcs,CanapéstoExtinction‐TheInternationalTradeinFrog'sLegsandit'sEcologicalImpact(2011)KORAALRIFFENAltientallenjarenpleitenbiologene.a.natuurmensenvooreenmeerafdoendebeschermingvandekoraalriffen,maardathaaldenognietveeluit.Zo'n75%vanalwatervandaagnogoverschietisnuserieusbedreigddoorkustontwikkelingsprojecten,vervuiling,overbevissingenz.EenenanderwordtnogeensaangeklaagddoorhetWorldResourcesInstitutedatonlangssamenmetallerleispecifiekgeïnteresseerdenatuurorganisaties(zoalshetInternationalCoralReefActionNetwork)dehuidigestandvanzakenbeschreefinhetrapport"ReefsatRiskRevisited":eenupdatingvan"ReefsatRisk"uit1998.VolgenshetWRI‐rapportzijnallekoraalriffentotverdwijnengedoemdtegen2050,tenzijernumeteenwateffectiefsondernomenwordtinderichtingvanbvbdecreatievangoedbeheerde(!)

marieneparkenenreservaten. OpdeeersteplaatsmoetendaarbijderiffenindeCaraïben,Z.O.Azië,O.AfrikaenhetMiddenoostenaandachtkrijgen.Datisookdemoeitewaard:koraalriffenkunneninteressantwordenvanuitstandpuntenvanvoedselvoorziening,toerisme,kustbeschermingenz.Momenteelbeschuttennogca.150.000kmriffeninmeerdan100landendekustentegenstormenendgl.!(Zieookwww.wri.org/reefs)METEORIETENGeologenvandeVUBgingenbegin2011opnieuweenmaandmeteorietenzoekenopAntarctica.Meteorietenzijnbrokkenruimtepuin,afkomstigvandeplanetoidengordeltussenMarsenJupiter,diefinaalinslaanopaarde.Totnuzijner'n40.000gevonden,3/4daarvanopAntarctica.Daarziejezenl.beterliggenenbewarenzebeterdoordekou.AnderepopulairevindplaatsenzijnwoestijnenzoalsdeSahara.IndeVSenAustraliëwordenerookbovengemideldveelgevondenomdatdaarintensieverwordtgezocht.Ineigenlandzijnertotdusvermaar4vondstenbekend,vantussen1855en1934.Meteorietenzijndoorgaanszwartaandebuitenkant,hebbeneengrotersoortgelijkgewichtdananderesterrenenzijnmeestalookmagnetisch.P.S.InhetNederlandseEdewashetopvrijdag4maart2011sensatie.Daardoorboordeeenijzermeteorietvan3kg(5cmx7cm)hetdakvandeplaatselijkevestigingvanTNTPost.

28

NATUUR

MUGGEN(2)Muggenenwaterhorendusbijelkaar.Endoorvernattingsprojecten,waterberging(somstotinwoonwijken)ennatuurvriendelijkeoeverskomenmensenmugmeerinelkaarsvaarwater.In2007kwambvbdebevolkingvanhetNederlandsewaddeneilandSchiermonnikoog,infeiteééngrootnatuurgebied,inopstandtegendenatuurbeherendeverenigingNatuurmonumentendiedooreenanderwaterpeilbeleidmuggenoverlastveroorzaakte.DatzettehetNederlandseonderzoeksinstituutAlterra,onderdeelvanWageningenUniversity&ResearchCentre,ertoeaanomeensnategaanhoevermuggenkunnenvliegeninopengebied,omzodeveiligeafstandtusseneenwaterpartijenbebouwingafteleiden.Enhoegrootisdieactieradiusalsdemuggenonderwegstruikenenbosjestegenkomen?Doorbijwaterbergingsprojectenbosjesaanteleggenmoethetnlmogelijkzijnommuggenvasttehoudenenzodeoverlastvoordeomwinendentebeperken.Verwachtwordtdatdemuggenwelverderkomendan150meter...(www.alterra.wur.nl)NATUURINONZEBUURT:WOENSDRECHTSEDUINTJESNetoverdeNederlandsegrensbovenAntwerpenligtten

zuidwestenvanBergenopZoomeenspecialelandschappelijkeovergang:dehogebebostezandgrondenvandeBrabantseWalgaanabruptoverineenstuklagergelegenzeekleipolders.Zo'n12.000jaargeleden(eindeIjstijd)stroomdedeoervormvandeScheldedoordekustvlaktetenwestenvandeWal.Daatstovenrivierduinen,op,waarvandeWoensdrechtseDuintjeseenrestantzijn.VoordeaanlegvanhetMarkiezaatsmeerin1983vormdendeDuintjeshetlaatsteterreininNederlandwaardezee(deOosterschelde)endeIjstijd‐zandgrondenelkaarraakten.ZoheeftNatuur2000zenoggekendoponzeexcursiesindejaren'60en'70.Indeeerstehelftvande20steeeuwwashetgebiedingebruikalsweidegrondvoorschapen,deelsookalsrecreatiestrandmetzelfseenKurhaus...DaarnakwamernogalwatzomereikenAmerikaansevogelkersop,diegrotendeelsterugverwijderdwerdentoenhetgebied(24ha)in2010inbeheerkwamvandeStichtingHetNoordbrabantsLandschap.DebedoelingisvoortaanintegralebegrazingvandeDuintjesendeaangrenzendeschorretegaanorganiseren.Ookdestrooisellaaggaatafgeplagdworden,omdichterbijdezaadbanktekomenvanverdwenenzeldzameplantensoorten(enookombinnenhetbereikvanvochttegeraken).DeDuintjesstondendestijdsnlbekendalsgroeiplaatsvanbvbstippelzeggeengestreepteklaver.

PAARDENKASTANJES:BRUINENTOCHNOGGEENHERFSTAlsinds2002wordenonzepaardenkastanjesaangetastdoordemoeilijktebestrijdenPseudomonasSyringae‐bacteriediedebladerendoetverwelkenendetakkenafsterven.DaarnaastwordendebomenookbelaagddoordelarvenvandemineermotCamerariaohridella,eeninvasiesoortuitAziëdieop25jaarviaMacedoniëEuropaveroverde.Delarvenvoedenzichmetbladmoes,waardoorhetbladafsterftofminderproductiefwordteninelkgevalbruinuitslaagt.Paardenkastanjesvermeerderenvaakvegetatief:daarbijontstaanuit1plantmeerdereplantendiegenetischidentiekzijnaandemoederplant.Datmaaktzekwetsbaar.Alszeziekwordengaathetmeteenovereengrootpercentvanallebomen...

29

NATUUR

NOORDERLICHT:EINDEICTIN2013?DeAmerikaanseruimtevaartorganisatieNASAobserveerdeop15februari2011degrootstezonnevlammensinds2006.Dekomendejarengaatdezonneactiviteitnogtoenemen,endaarmeeookdekansopmagnetischestormenronddeaarde.Diestormenkunnenleidentoteenrodeofgroenegloedofweldansendelichtstralenaandehemelveroorzaken:hetnoorder‐ofzuiderlicht(ditlaatsteophetzuidelijkhalfrond).Ophonderdenkmshoogtebotsendoordezonafgevuurdeprotonenenelektronentegenstikstof‐enzuurstofmoleculen.Dievallenuiteenendaarbijkomtlichtvrij,eenfantastischschouwspel...Hetmagnetischveldronddeaardezorgterwelvoordatdemeestegeladenzonnedeeltjesdieopdeaardeafkomeneromheenbewegen.Maarbijdepolenbuigthetveldafenalsereensterketoestroomisvangeladendeeltjeskaneendeelervanopdieplekkenaanhetmagneetveldontsnappenenmetgrotesnelheidonzeatmosfeerinschieten.Tijdensdepiekenindezonnecycli(die11jaarduren)zijnergeregeldzulkehevigestormendathetnoorderlichtookbijonstezienis.Delaatstekeerdatditgebeurdewasinoktober2003.Zonnestormenkunnengps‐systemenenradioverkeerindeluchtvaartverstoren.DeNASAwaarschuwdealin2008vooreengatinhetaardmagnetischveld

waardoorbijvolgendepiekenvanzonneactiviteitdeschadeopaardegroterengroterkanworden.In2013zullenwetemakenkrijgenmeteenextrahevigezonnestorm,zoalsin1859.HetnoorderlichtwastoentotinRomeenHawaitezien.Destormveroorzaaktekortsluitingindetelegraafdradenengrotebranden.Binnen2jaarzouonzeICTweleensaandebeurtkunnenzijn.Bereidjeeralvastopvoordatjeoptijddeuit‐knopvanjesystemenindrukt!PAASBOOM:KRULWILGNaastdezowat400jaaroudebinnenshuis‐kerstboomtraditiegroeiterdelaatstetijdenookeenpaasboomdito.Daarbijwordtvooraleenkrulwilggebruikt.DekrulwilgofteSalixmatsudana'tortuosa',genoemdnaardeJapansebotanistSadahishaMatsudo,heeftkurkentrekkerachtiggedraaidetakken,twijgenenbladen.Hijiszeereenvoudigtevermeerderen:steekeentaktussennovemberenaprilinwaterenwachttotiewortelsvormt.RADESKEInDeBondverzorgdeLucDeMeersman15jaarlanghetpopulairenatuurverhaaltjevanRadeske.Op18november2011publiceerdehetweekbladzijnafscheidsinterview.DeMeersmanwijstbijdiegelegenheidnogeensopdedramatischeachteruitgangvan

hetaantalvogelsoortenbijons,o.m.doordeveranderdelandbouwmethodenendoordeversnipperingvanhetvroegerelandschap.Soortendiejevroegerinjetuinzagzoalsgrauwevliegenvanger,gekraagderodstaart,spotvogelzijnweg.Kraaieneneksterszijnervoorindeplaatsgekomen.Enwaarzijndeakkervogels?DeMeersmanblijftzichinzettenvoorRentaBirdy,hijlaatzichtegenverplaatsingskosteninhurenvooreeninventarisatievandezangvogelsdiemensennoginhuntuinhebbenzitten.Tussendieverplaatsingendoorschrijfthijhaiku's.OOKSCHOLEKSTERSINDEKNELDriejaaronderzoekvanSOVONVogelonderzoekNederland(Nijmegen)weesuitdathetaantalscholekstersinonzestreken‐datbetekentvnlinNederland‐dramatischachteruitgaat.Hetluktdevogelsnietmeeromvoldoendejongengroottebrengen.Landbouwgebiedenwordenteintensiefbewerktoftevroeggemaaid.OpdeWaddenvindenzenietgenoegvoedselmeerenkrijgenzedeJapanseoestersnietopen.DeplatenwaaropzeindeDeltabroedenzakkenonderwater.Enz.Zonderingrijpendemaatregelenzouhettegen2020bijonsweleensgedaankunnenzijnmetdebontepiet...(www sovon nl)

30

NATUUR

HOEVEELSTERREN?AmerikaanseastronomenvandeYale‐uniefenvanhetHarvard‐SmithsonianCenterforAstrophysicshebbenmetdeKeckI‐telescoopinHawai(éénvandegrootsteterwereld)reusachtigeelliptischemelkwegstelselsgeobserveerd,eentypedatinonzenabijheidnietvoorkomtenwaarinnooiteenbetrouwbaretellingvanzgn.rodedwergsterrenhadkunnenplaatsvinden.Rodedwergenzijnonopvallendelichtzwakkesterretjesdiewelzeertalrijkvoorkomen.Omdatzeonopvallendzijnkondenastronomenzetotnualleeninonzenabijheidgoedwaarnemen.Bijhetmakenvanschattingenvanhetaantalsterreninverafgelegenmelkwegstelselswerdgemakshalveaangenomendatderodedwergenindiestelselseventalrijkwarenalsinonzeeigenmelkweg.Nietdus,volgensdienieuwstewaarnemingen:indegroteelliptischemelkwegenzijnderodedwergen20xtalrijkerdaninonzeeigenmelkweg.Inhetlichtvandievaststellingisdanookeennieuweschattinggemaaktvanhettotaleaantalsterreninhetdeelvanhetheelaldatwijkunnenwaarnemen:effetjes0,3quadriljoensterren,ofte300.000.000.000.000.000.000.000(LaathetnatellendoorMrZero‐Zero‐ZeroAlbertoContador...o:))

STROPERIJInVlaanderenregistreerdehetAgentschapvoorNatuurenBosvorigjaar269gevallenvanstroperij,hetgingvooralomzangvogels.In2008warendatnog208gevallen.DiecijfersstekenwelergafbijdeNederlandsegegevens,waarzezichookzorgenmakenoverdetoegenomenstroperij:vooralopeverzwijnen,reeënenedelherten.Van2800geregistreerdegevallenin2009zittenzedaarditjaar2011alaan3500.DereeënpopulatieindebuurtvanNijmegenblijktbvbgehalveerd.Deboswachtersenjachtopzienersklagenerdatze"mindertijd"hebbenomachterstropersaantegaan.EenedelhertlevertopdeNederlandsezwartemarktrap400€op.GEENTONIJNMEERIN2020Vijfvandeachttonijnsoorteninonzeoceanenzijnzogoedalsuitgestorvenendedrieanderedoenhetnietveelbeter.DeInternationaleUnievoorNatuurbehoud(IUCN)verteltdatineenrapportdatzepubliceerdeinScienceop7juli2011,methetoogopeenmeetingvandeRegionalFisheriesManagementOrganisationsinLaJolla,Californië.Meestbedreigdisdeblauwvintonijn,vooralopgekochtdoorJapanners:voor1exemplaarvandezesoort,dienormaallangleeftendiezichpasoplatereleeftijdvoortplantblijvenzehardnekkigtot300.000

€neertellen.Maarookmetdegrootoogtonijn,degeelvintonijnendealbacore,soortendiejevandaagnogindesandwichsaladesvindt,loopthetslechtaf.Alsernietonmiddellijkeenvangstquotumwordtingesteldishunlotooktegen2020bezegeld...(B.B.Collettecs:HighValueandLongLife‐DoubleJeopardyforTunasanBillfishes.Science,7July2011:1208730‐DOI:10.1126/science.1208730)NIEUWEVLAAMSERODELIJSTDAGVLINDERSOnderimpulsvanhetInstituutvoorNatuur‐enBosonderzoek(INBO)werddeRodeLIjstvandeDagvlindersinVlaanderenherzien,rekeninghoudendmetnieuweIUCN‐criteria(IUCN=InternationalUnionforConservationofNature).Denieuwelijsttoontdaterbeterschapisvoorenkelesoorten,maardatanderesoortenblijvenachteruitgaan.Vande67soortendagvlindersinVlaanderenzijnerinmiddels19uitgestorven,18wordenalsingevaarbeschouwd,6soortenzijn'ernstigbedreigd',5zijn'bedreigd',7soortenzijn'kwetsbaar',7zijn'bijnaingevaar'en23soortenwordenbeschouwdals'momenteelnietingevaar'.HettotaalaantaldagvlinderwaarnemingeninVlaanderengaatstilaannaarde800.000.(DirkMaescsinVlinders,november2011)

31

MILIEU

AFVAL:WEG‐WERPSLUIKAFVALBeginvandejaren1980deedNatuur2000reedswegwerpafval‐actieslangsdewegeneninnatuurgebieden.Somsredelijkspectaculaireactiesmetmedewerkingvanlegervrijwilligers+hunmateriaalengepropageerddoortnmTV‐weermanArmandPien.Wijvroegentoenalaanmilieuministerse.a.politiekersommeeraandachttehebbenvoordittochnietonbelangrijkemilieuprobleem.Zonderveelresultaat,behalvewatwolligesympathiebetuigingen.Nu,30jaarlater,staanwenognietveelverder.AlleenlangsdeVlaamsegewest‐ensnelwegenisin2010effe2872tonweggegooideafvalopgehaald,datzijn360vollevuiniswagens.Endatophalenisdannognietveelmeerdaneendruppelopeenheteplaat,gamorgenmaareenskijkenlangsdeeerstedebesteweginjouwbuurt...EenblijkbaarwatgeschrokkenministerCrevits(kijktzijnooitdoorhetraampjevanhaarministerslimousine,bekeekzenooitdecijfersvandevorigejaren?)wilbinnenkortafkomenmethetzoveelsteactieplan.Gaathetmeerzijndanweereenslagin'twater,danwatKurierenamSymptom?Zoveeluitgewerktevroegerevoorstellenombvbdewegwerpverpakkingenserieusaantepakkenzijndoorde'machthebbers'altijdvakkundigweggewerkt...

ASFALTENBETONDeEuropeseCommissieluidtdealarmkloki.v.m.hetovergebruikvanasfaltenbeton.IndeEUverdwijnttegenwoordigelkedag250haonderasfaltofbeton,elkjaarisdateenoppervlaktezogrootalsBerlijn!Asfaltenbetonlatengeenwaterdoor,watschadelijkvoordegrondwaterspiegelenwatkanleidentotoverstromingen...DeE.C.wilalvastdatereeneindekomtaandesubsidiesdiehetbestratenaanmoedigenendatermeerdoorlatendegrondbedekkingwordtgebruikt.Daarnaastzououdasfaltenbetonmoetenwordenweggehaaldopbvboudeindustriegronddienietmeerwordtgebruikt.

(OVER)BEVOLKING&MILIEUReedsin1988lietNatuur2000opzijneindejaarscongresteEekloeenaantalproffenvandeGentseuniefhunvisieenwaarschuwingengevenoverdelinkoverbevolking‐milieu.Dathoudtvandaagnogaltijddeemeritus‐profEtienneVermeersch(bekendvandeTVenvan'Deogenvandepanda'1988‐2010)bezig.Bijdiensgeboorteleefdener2miljardmensenopdeaarde,vandaagzittenwetegende7miljardenzijnwevlotopwegnaarde10miljard:alleeninIndiakwamenerdelaatste10jaar280miljoenmensenbij!Vermeerschwordtnietgoedvan

stommevergoelijkingenvanhetprobleemzoalsdedemografischetransitie‐theorie.Diezegtdatbijeenbehoorlijkelevensstandaarduiteindelijkweleenevenwichttussengeboortenensterftenzalontstaan.Verhoogdelevensstandaardvandemensenenhetconceptiegedragzalvolgen.Vermeerschwaarschuwdeerinde"Panda"alvoordateenminimalebevredigingvandebehoeftenvan10miljardmensenzulkestijgingvandeproductiegaatnodigmakendatdegrondstoffen(energiebronnen,water)uitgeputgaangeraken,datdevervuiling(broekasgassen)gaattoenemenenookhetverdwijnenvanecosystemen.Eendalingvandeconsumptieperpersoonwordtabsoluutnodigendatkannietzonderdalingvandewereldbevolking.VermeerschwijstdaarbijnaardegeschiedenisvandelandendiesindsWO2eendrastischedalingvandebevolkingsaantallenkondenrealiseren.InTaiwanwerdbvbvanaf1967eenindrukwekkendaantalsocialewerkstersgevormddievanhuistothuisvrouwenbezochtenenconcretemethodenvangeboorteregelingbekendmaakten.Zonderenigedwangbereiktemenopkortetijdeenvoorzienedalingvanhetgeboortencijfer.Omdatdewerelddebevolkingsexplosievandezeendekomendetijdengewoonnietaankanisdeenigeuitwegeenpolitiekgerichtopgeboortenregeling.Eenvraagdietotpessimismeaanleidinggeeftisofdepolitiekersnuweldejuisteconclusieszullentrekken,wanneerzijdataltientallenjarennietdoen...

32

MILIEU

BRANDNETELDENIM:G‐STARRAWSUSTAINABLEInseptember2010hieldprinsCharlesvanWalesvoorduizendenbezoekerseenpublieke'GardenPartytoMakeaDifference'indetuinenvanClarenceHouse,LancasterHouseenMarlboroughHouseinLonden.ErwasookeenmodegedeelteenhetkledingbedrijfG‐Starbenuttediekansomerzijnbrandnetel‐designerdenimtepresenteren.Hetideeachterdezenieuwelijnishetterugdringenvanconventioneelkatoen‐waarveelmest,pesticidenenwatervoornodigzijn‐dooreeneencombinatievanbiologischkatoenenbrandnetels.GlobalbranddirectorShubankarRayhoopthierdehelebranchevoorwarmtekrijgen.OnderdenaamRAWSustainableheeftG‐Starnu3lijnen:hetgroenelabelRAWNettle(debrandneteldenimdus),hetblauwelabelRAWOrganicmet'bio‐katoen'enhetoranjelabelRAWRecycledwaarvoorgedragendenimwordtgebruikt,gemixtmetbio‐katoen.

ENERGIEDRANKJESEnergiedrankjeszijncool,zowatdehelftvanallejongerendoeterwatmee.Tochishetvanuitdemilieu‐engezondheidshoekbekekenbestomnietteoverdrijven.Omtebeginneniserhetblik,allesbehalveiedereentackletdatmilieubewust...Endaniserdegezondheid.Indedrankmagjealsproducentnog

KERNCENTRALEDOEL(2)Met9miljoenmensenineenstraalvan75kmisdekerncentralevanDoeldeEuropesecentraledieinhetmeestdichtbevolktegebiedligt.DatblijktuiteenwereldwijdonderzoekvanhetbefaamdenatuurwetenschappelijktijdschriftNature.DoelwordtgevolgddoordecentralevanBiblisinhetDuitseHessen,met7,2miljoeninwonersineenzelfdestraal.Opde5deplaatskomtdeWaalsecentralevanTihangemet5,7miljoeninwoners,gevolgddoorhetZeeuwseBorssele(ookaandeSchelde,nietvervanAntwerpen)met5,6miljoeninwoners.Beseffendepolitiekersdiedattoelietenentoelateneigenlijkwelwatvooreengigantischeverantwoordelijkheidzijdragen?HopelijkisbvbAl‐QaedageenlezervanNature,nuopwraakwordtgezonnenvoordeAmerikaansemoordopsjeikOsamaBinLaden...

33

altijdzoveelcafeïne,taurineenguarana(Wasda?zieGoogle!)proppenalsjewil:somstot5xmeercafeïnedanineengewonesoftdrink.Datstimulerendspulkanwelneveneffectengevenalsjeooksportybent,oflasthebtvanhartstoornissen,hogebloeddruk,diabetes,epilepsie,humeur‐engedragsproblemen,ofalsjebepaaldegeneesmiddelenmoetnemenofslechteet.Hartlijderskunnenerhartritmestoornissenvankrijgenoferzelfsvandoodvallen.Overdrevengebruikkanookdeneigingtotanorexiaversterkenendecalciumopname/beenvormingverstoren,pluskansgevendatjediabetesoplooptofgewooneentandaandoening...(Bron:Artsenkrant2142,25februari2011)altijdzoveelcafeïne,taurineenguarana(Wasda?zieGoogle!)proppenalsjewil:somstot5xmeercafeïnedanineengewonesoftdrink.Datstimulerendspulkanwelneveneffectengevenalsjeooksportybent,oflasthebtvanhartstoornissen,hogebloeddruk,diabetes,epilepsie,humeur‐engedragsproblemen,ofalsjebepaaldegeneesmiddelenmoetnemenofslechteet.Hartlijderskunnenerhartritmestoornissenvankrijgenoferzelfsvandoodvallen.Overdrevengebruikkanookdeneigingtotanorexiaversterkenendecalciumopname/beenvormingverstoren,pluskansgevendatjediabetesoplooptofgewooneentandaandoening...

MILIEU

BLIJVENFIETSENONDANKSLUCHTVERVUILINGDegezondheidsbatenvanhetfietsenwordennogaltijdhogergeachtdandegezondheidskostendoordeblootstellingaanluchtvervuiling,maardiekostenzijntochnietverwaarloosbaar,zekerniettijdensdespitsinstedelijkeagglomeraties.InArnhem,infietslandNederland,werdonlangsvergelekenwatjetijdensdeochtendspitsopdefiets,indebusofindeautobinnenkrijgtaanfijnstofmetdeeltjesgroottekleinerdan10micrometeroftePM10,aanroetenaanhetproblematischerePM2,5enultrafijnstof.Vergelekenmetbus‐enautoreizigershaddenfietsersdelaagsteblootstellingaanPM10(debinnenkantvaneendieselbusgeraaktbvbnogalserieusgepollueerddoordeeigenuitlaatgassen),maardedosesluchtverontreinigingdiejeinhaleertzijndoorhetdieperademhalenhoger.Hetwoon‐werk/schoolverkeerperfietsverhoogtdedagelijkseblootstellingaanroetmet4‐5%,perbus/autoisdat7‐10%.Deacutegezondheidseffectenvan2uurblootstellingaanspitsverkeerzijntotdaartoe,maardatzegtnognietsoverdelangetermijnseffecten...Demakersvandestudieradenfietsersaanomwatzoekwerktedoennaarroutesmethetminsteverkeer,inafwachtingdatervanoverheidswegegezorgdwordtvoormindercontacttussenfiets‐enmotorverkeer.Watdat

Commentaar:misschienteoverwegenvoorbezittersvanduurderefietsen,maareen100%oplossingzalditooknooitzijn.Degeroutineerdefietsendievenzullenhiernatuurlijkevengoedopgaanletten.(Website:www.integratedtrackers.com)GELUIDVlaamsministervanCultuurenLeefmilieuJokeSchauvliegezoektvanaf2012nieuwegeluidsnormenopteleggen.Datzoudebovengrensop100decibelleggen,eenhalveringvanwatnuhetgangbaregeluidsvolumeisopconcertenenfestivals.Erzouookeenovergangsperiodevanéénoftweejaarvoorzienworden.

34

Watdatandereverkeerbetreftpleitdestudievoor'schone'elektrischeofbrandstofcellen‐bussen.Autoreizigerskunnenhunblootstellingaanluchtvervuilingtot30%beperkendoormeerafstandtehouden(minimum1à2metertotdewagenvoorhen)endoordeventilatieoppiekmomentenophercirculatietezetten.(MoniekZuurbier,Commuters'AirPollutionExposureandAcuteHealthEffects,2011;ISBN9789039355336)IETSTEGENFIETSDIEFSTALElkjaarwordenerbijons40.000fietsdiefstallenaangegeven(!).Inanderelandenishetnietanders.DatzettehetBritsbedrijfIntegratedTrackersaanomeen"gestolenfietsdetector"teontwikkelen:deSpylamp,kosten147€+prepaidsimkaartje.Hetgaatomeenachterlichtmetdaarinverstopteengps‐traceermoduleeneenbewegingssensor.Zodraeenbewegingwordtgedetecteerdstuurthettoesteleensms'je,jekansomdediefopheterdaadtebetrappen.AndersstuurtdeSpylampregelmatigdecoördinatenvanjefietsdoornaardewebdienst'whereisit'.Daaruitkanjeafleidenwaarjefietszichopeenbepaaldmomentbevindt.Derecentstecoördinatenkanjebestsnelaandepolitiebezorgen...

MILIEU

MEERFIJNSTOFDOORLANDBOUWDelandbouwzorgtvoormeerfijnstofdandieselwagens.DatblijktuiteenstudievandeVITO(VlaamseInstellingvoorTechnologischOnderzoek).Volgensdestudiemoetenwe,alswedeEuropesenormenvoorfijnstofwillenhalen,ookmaatregelennemenomdeammoniakverbindingenindeatmosfeerterugtedringen.Dieverbindingenzijnafkomstigvanmest,geproduceerddoordelandbouwsector:delandbouwisbijonsverantwoordelijkvoor93%vandeuitgestotenhoeveelheidammoniak.LUCHTVERONTREINIGING=HARTINFARCTNetalskoffie,alcohol,eenzwareinspanningofeenzwaremaaltijdkanluchtverontreinigingeeninfarctvanjehartspier(acutebloedeloosheiddoorafsluitingvaneenkransslagader,leidendtotafsterving)uitlokken.Datleerteenliteratuurstudie,gepubliceerdinhettoonaangevendmedischbladTheLancet.Politicidiederisico'svanmilieufactorenvoordegezondheidhardnekkigblijvenminimaliseren(ziebvbdeOosterweelbrug‐storyinhetAntwerpse)hebbenongelijk.Hetrelatieverisicoismisschiennietzogroot,maariederéénwordterwelaanblootgesteld!Eeneerlijkzichtophetprobleemisnodig.Hetrisicoveroorzaaktdoor

luchtverontreinigingstaatnietveellagergequoteerddandeelnameaanhetverkeerenfysiekeinspanning,opdezelfdevoetalsalcoholenkoffieenhogerdangroteemoties,kwaadheid,seksendrugs.Methungegevenswillendeauteurs(o.m.Prof.BenNemery,longtoxicologieKUL)deoverhedenaanzettenomnueensserieusaftekomenmetstructureleoplossingendiebvbdeuitstootvanfijnstofdoorvoertuigenbeperken.Delaatstetienjaarwerdendemotorenwelmindervervuilend,maarerrijdenvandaagveelmeer(vracht)wagensrond.Erwordtookteweinigaandachtgegevenaandelangetermijneffecten.Alsdeluchtverontreinigingmorgenpiektdoorslechteweersomstandighedenkrijgjemeteenmyocardinfarcten.Maarhetlevenineenpermanentetoestandvanluchtverontreiniginggeeftversneldatherosclerose(aderverkalking:progressievevernauwingvandeslagaders)enonrechtstreeksdusnogveelmeerdoden...(TheLancet2011nr377:732‐740/694‐696,zieookArtsenkrant2144:10‐11)P.S.Op1april2011kondigdeVlaamsmilieuministerJokeSchauvliegeaandatouderedieselwagensperbegin2012roetfiltersmoeteninstallerenofdatzijandersmeerbelastingzullenmoetenbetalen.

LUCHTVERONTREINIGING:FIJNSTOF(2)Hetverbandtussenluchtverontreinigingensterftewordtsteedsduidelijker,maarerblijftnogveelonderzoeknodignaardemechanismendiedaartoeleiden.Deschadelijkegevolgenvanluchtverontreinigingzijninelkgevalvooraltewijtenaanfijnstof.Omtebeginnenacuteblootstelling:desterftekansisdantot1,8%perstijgendeblootstellingaan10µg/m³fijnstof.Hoekleinerdepartikelshoegevaarlijker,diedringenbijinademinghetdiepstindelongblaasjes.Zulkepartikelsbevattenallerleichemischestoffen,w.o.veelonvolledigverbrandekoolwaterstoffen.Maardesterftekansoplangetermijnisnoggroter.Hetingeademdstofdringtzelfsdoorhetlongepitheel(debuitenstecellenbarière)enkomtinhetbloedterecht,waarheto.a.bloedplaatjesactiveert,metverhoogdrisicooptrombose:datbedreigtopdeeersteplaatsdeouderebevolking,diemeestalalgeenperfectebloedstroommeerheeft.Groteredeeltjesfijnstofdringennietdoortotindebloedcirculatie,maarlokkendanweerlongontstekingenuitendaarmeegepaardgaandeproblemen...(Bron:Artsenkrant2149,25maart2011)

35

MILIEU

OLIEDegrootsteoliereservesindewereldzijnoverhunpiekenleverenelkjaarminder.MetuitzonderingvandeArabischeenenkeleanderestaatsbedrijvenbeschikkendegroteprivé‐multinationalsnogslechtsover10‐12jaarolie.Vanhunmonsterwinstenherinvesterenzedanookelkjaareenserieusdeelinexploratie:detijdenvandegemakkelijkeolievondstenzijnvoorbij.Demeerderheidvandenieuwevondstensitueertzichonderdezeebodem.Metallerleihulpmiddelen(inpompenvanzeewater,herinjecterenvanCO2)kan40à50%vandeaanwezigeoliebovengehaaldworden.Booreilandendieditsoortproductieaankunnenkostensnel500.000$perdag(!),zodatdezeolieookveelduurderisomteproduceren.OpheteerstezichtraargenoegverkopenbedrijvenzoalsShell,Totaletcveelmeerbenzine,diesele.a.eindproductendanzezelfaanruweoliebovenhalen:tothetdrievoudige.Hetontbrekendekopenzezelfbijwieerteveelheeft,zoalsArabischeofRussischebedrijvenofbijcollega'sdieenkelruweolieproducerenenverkopen.Bijditallesmagjenognoterendatdemeestegroteoliebedrijvenookopgasteren,deomzetvangas25%betekenendvanhuntotaleomzet.(JohanBraeminDeTijd,19/03/2011)

STADSDUIVENDetammestadsduifiseenvogelsoortdieontstaanisuitdevandaagbijnauitgestorvenrotsduif.Erzijnerveelteveelvan.Deopkuisvandeuitwerpselenvande"gevleugelderatten"kostfortuinen.InAntwerpenwerkenzemet'contraceptieve'duiventillen,waarechteeierenvervangenwordendoornepeieren.InBergenzettenzesperwersinbijbepaaldemonumenten.InBrusselhaddenzeeencontractmeteenFransbedrijfSACPAdatelkjaarzo'n3000duivenving,zenaarParijsbrachtomtesteriliseren(datmagnietinBelgië)enzedaarnateruginBrussellosliet.ErgduurendepraktijkvondookgeengenadeindeogenvandedierenbeschermingsverenigingGaia,dieereenschandaalfilmpjeovermaakte.BinnenhetministerievanvolksgezondheidberaadtzichnueenRaadvoorDierenwelzijnovereenuniformeaanpakvandezwerfduiven.

WATERVERONTREINIGINGDOORGRIEPBijeenmatigetoternstigegriep‐epidemiegaanantiboticaenantiviralegeneesmiddelenvlotdeapothekersdeurenuit.Nietveelmensenstaanerstilbijdatdereststoffenvandezeingesliktemedicatieuiteindelijkinderioolterechtkomt.Zeverontreingenhetrioolwaterinzo'nmatedatdewaterzuiveringsstationsnietmeerinstaatzijnomhetafvalwaternaarbehoreninkwalitatiefdrinkwateromtezetten.Ookdekwaliteitvanhetrivierwaterlijktnaverloopvantijdtelijdenonderhetveelvuldigmedicijnengebruik,waardoorhetecosysteemdaaringevaarkomt.Metalsextranogdeontwikkelingvanresistenteziekteverwekkers...EenenanderwerdnagegaandooreenBrits‐NederlandsonderzoeksteamdatzijnresultatenpubliceerdeinEnvironmentalHealthPerspectives.Deonderzoekerspleitenmetnadrukvoorgriepvaccinatie,diezorgtdusookvoormindervervuilddrinkwater!(Bron:DeHuisarts1001,10maart2011,blz.22)

36

MILIEU

AFVAL:WEG‐WERPSLUIKAFVALBeginvandejaren1980deedNatuur2000reedswegwerpafval‐actieslangsdewegeneninnatuurgebieden.Somsredelijkspectaculaireactiesmetmedewerkingvanlegervrijwilligers+hunmateriaalengepropageerddoortnmTV‐weermanArmandPien.Wijvroegentoenalaanmilieuministerse.a.politiekersommeeraandachttehebbenvoordittochnietonbelangrijkemilieuprobleem.Zonderveelresultaat,behalvewatwolligesympathiebetuigingen.Nu,30jaarlater,staanwenognietveelverder.AlleenlangsdeVlaamsegewest‐ensnelwegenisin2010effe2872tonweggegooideafvalopgehaald,datzijn360vollevuiniswagens.Endatophalenisdannognietveelmeerdaneendruppelopeenheteplaat,gamorgenmaareenskijkenlangsdeeerstedebesteweginjouwbuurt...EenblijkbaarwatgeschrokkenministerCrevits(kijktzijnooitdoorhetraampjevanhaarministerslimousine,bekeekzenooitdecijfersvandevorigejaren?)wilbinnenkortafkomenmethetzoveelsteactieplan.Gaathetmeerzijndanweereenslagin'twater,danwatKurierenamSymptom?Zoveeluitgewerktevroegerevoorstellenombvbdewegwerpverpakkingenserieusaantepakkenzijndoorde'machthebbers'altijdvakkundigweggewerkt...

ASFALTENBETONDeEuropeseCommissieluidtdealarmkloki.v.m.hetovergebruikvanasfaltenbeton.IndeEUverdwijnttegenwoordigelkedag250haonderasfaltofbeton,elkjaarisdateenoppervlaktezogrootalsBerlijn!Asfaltenbetonlatengeenwaterdoor,watschadelijkvoordegrondwaterspiegelenwatkanleidentotoverstromingen...DeE.C.wilalvastdatereeneindekomtaandesubsidiesdiehetbestratenaanmoedigenendatermeerdoorlatendegrondbedekkingwordtgebruikt.Daarnaastzououdasfaltenbetonmoetenwordenweggehaaldopbvboudeindustriegronddienietmeerwordtgebruikt.BRANDNETELDENIM:G‐STARRAWSUSTAINABLEInseptember2010hieldprinsCharlesvanWalesvoorduizendenbezoekerseenpublieke'GardenPartytoMakeaDifference'indetuinenvanClarenceHouse,LancasterHouseenMarlboroughHouseinLonden.ErwasookeenmodegedeelteenhetkledingbedrijfG‐Starbenuttediekansomerzijnbrandnetel‐designerdenimtepresenteren.Hetideeachterdezenieuwelijnishetterugdringenvanconventioneelkatoen‐waarveelmest,pesticidenenwatervoornodigzijn‐dooreeneencombinatievanbiologischkatoenenbrandnetels.GlobalbranddirectorShubankar

GlobalbranddirectorShubankarRayhoopthierdehelebranchevoorwarmtekrijgen.OnderdenaamRAWSustainableheeftG‐Starnu3lijnen:hetgroenelabelRAWNettle(debrandneteldenimdus),hetblauwelabelRAWOrganicmet'bio‐katoen'enhetoranjelabelRAWRecycledwaarvoorgedragendenimwordtgebruikt,gemixtmetbio‐katoen.ENERGIEDRANKJESEnergiedrankjeszijncool,zowatdehelftvanallejongerendoeterwatmee.Tochishetvanuitdemilieu‐engezondheidshoekbekekenbestomnietteoverdrijven.Omtebeginneniserhetblik,allesbehalveiedereentackletdatmilieubewust...Endaniserdegezondheid.Indedrankmagjealsproducentnogaltijdzoveelcafeïne,taurineenguarana(Wasda?zieGoogle!)proppenalsjewil:somstot5xmeercafeïnedanineengewonesoftdrink.Datstimulerendspulkanwelneveneffectengevenalsjeooksportybent,oflasthebtvanhartstoornissen,hogebloeddruk,diabetes,epilepsie,humeur‐engedragsproblemen,ofalsjebepaaldegeneesmiddelenmoetnemenofslechteet.Hartlijderskunnenerhartritmestoornissenvankrijgenoferzelfsvandoodvallen.Overdrevengebruikkanookdeneigingtotanorexiaversterkenendecalciumopname/beenvormingverstoren,pluskansgevendatjediabetesoplooptofgewooneentandaandoening...(Bron:Artsenkrant2142,25

37

MILIEU

(OVER)BEVOLKING&MILIEUReedsin1988lietNatuur2000opzijneindejaarscongresteEekloeenaantalproffenvandeGentseuniefhunvisieenwaarschuwingengevenoverdelinkoverbevolking‐milieu.Dathoudtvandaagnogaltijddeemeritus‐profEtienneVermeersch(bekendvandeTVenvan'Deogenvandepanda'1988‐2010)bezig.Bijdiensgeboorteleefdener2miljardmensenopdeaarde,vandaagzittenwetegende7miljardenzijnwevlotopwegnaarde10miljard:alleeninIndiakwamenerdelaatste10jaar280miljoenmensenbij!Vermeerschwordtnietgoedvanstommevergoelijkingenvanhetprobleemzoalsdedemografischetransitie‐theorie.Diezegtdatbijeenbehoorlijkelevensstandaarduiteindelijkweleenevenwichttussengeboortenensterftenzalontstaan.Verhoogdelevensstandaardvandemensenenhetconceptiegedragzalvolgen.Vermeerschwaarschuwdeerinde"Panda"alvoordateenminimalebevredigingvandebehoeftenvan10miljardmensenzulkestijgingvandeproductiegaatnodigmakendatdegrondstoffen(energiebronnen,water)uitgeputgaangeraken,datdevervuiling(broekasgassen)gaattoenemenenookhetverdwijnenvanecosystemen.Eendalingvandeconsumptieperpersoonwordtabsoluutnodigendatkanniet

zonderdalingvandewereldbevolking.VermeerschwijstdaarbijnaardegeschiedenisvandelandendiesindsWO2eendrastischedalingvandebevolkingsaantallenkondenrealiseren.InTaiwanwerdbvbvanaf1967eenindrukwekkendaantalsocialewerkstersgevormddievanhuistothuisvrouwenbezochtenenconcretemethodenvangeboorteregelingbekendmaakten.Zonderenigedwangbereiktemenopkortetijdeenvoorzienedalingvanhetgeboortencijfer.Omdatdewerelddebevolkingsexplosievandezeendekomendetijdengewoonnietaankanisdeenigeuitwegeenpolitiekgerichtopgeboortenregeling.Eenvraagdietotpessimismeaanleidinggeeftisofdepolitiekersnuweldejuisteconclusieszullentrekken,wanneerzijdataltientallenjarennietdoen...BLIJVENFIETSENONDANKSLUCHTVERVUILINGDegezondheidsbatenvanhetfietsenwordennogaltijdhogergeachtdandegezondheidskostendoordeblootstellingaanluchtvervuiling,maardiekostenzijntochnietverwaarloosbaar,zekerniettijdensdespitsinstedelijkeagglomeraties.InArnhem,infietslandNederland,werdonlangsvergelekenwatjetijdensdeochtendspitsopdefiets,indebusofindeautobinnenkrijgtaanfijnstofmetdeeltjesgroottekleinerdan10

deeltjesgroottekleinerdan10micrometeroftePM10,aanroetenaanhetproblematischerePM2,5enultrafijnstof.Vergelekenmetbus‐enautoreizigershaddenfietsersdelaagsteblootstellingaanPM10(debinnenkantvaneendieselbusgeraaktbvbnogalserieusgepollueerddoordeeigenuitlaatgassen),maardedosesluchtverontreinigingdiejeinhaleertzijndoorhetdieperademhalenhoger.Hetwoon‐werk/schoolverkeerperfietsverhoogtdedagelijkseblootstellingaanroetmet4‐5%,perbus/autoisdat7‐10%.Deacutegezondheidseffectenvan2uurblootstellingaanspitsverkeerzijntotdaartoe,maardatzegtnognietsoverdelangetermijnseffecten...Demakersvandestudieradenfietsersaanomwatzoekwerktedoennaarroutesmethetminsteverkeer,inafwachtingdatervanoverheidswegegezorgdwordtvoormindercontacttussenfiets‐enmotorverkeer.Watdatandereverkeerbetreftpleitdestudievoor'schone'elektrischeofbrandstofcellen‐bussen.Autoreizigerskunnenhunblootstellingaanluchtvervuilingtot30%beperkendoormeerafstandtehouden(minimum1à2metertotdewagenvoorhen)endoordeventilatieoppiekmomentenophercirculatietezetten.(MoniekZuurbier,Commuters'AirPollutionExposureandAcuteHealthEffects,2011;ISBN9789039355336)

38

MILIEU

FIJNSTOF(1)Inwesterselandenisvuileluchtverantwoordelijkvoor2,5%vanalledoodsoorzaken(=nr.8ophetlijstje).Vuileluchtwileigenlijkzeggeneenmengselvanfijnstof(=particulatematter,PM)engassenzoalsozonenkoolstofmonoxide.Fijnstofomvatzowelanorganischalsorganischmateriaal(=ziejechemieboekofGoogle).Hetwordtgeproduceerdbijverbrandingsprocessen,vooralindeindustrieeninhetverkeer.Zelfshetafslijtenvanautobandenopdewegzorgtvoorfijnstof...Maarookdoordelandbouwkomteenduitinhetzakje(ziehieronder)endooronzehuishoudens.Dehuishoudelijkeverbrandingvanhoutenkolenspeeltopwereldvlakeenheelbelangrijkerol.Mettertijdzijnervoorhetfijnstofnormenontwikkeld.DeEuropesenormwilbvbnietdathetdaggemiddeldevan50µg/m³voorPM10(fijnstofdeeltjesmeteendiameterkleinderdan10µm)meerdan35keerperjaarwordtoverschreden...Alsde¨PM10‐concentratiestijgtheeftdatmeteengevolgenvoordegezondheid.Eentoenamemetzowat20µg/m³doetnogdezelfdedaghetaantaldodendoorberoerteofhartinfarctverdubbelen!Inhetzuidenisdetoestandnietbeter,integendeel.Dertienvan'swerelds21megacities(=stedenmetmeerdan10miljoeninwoners)bevindenzichin

ontwikkelingslanden.Hetgebruikvanhoutenkolenindiestrekendoetermeerdodenvallendanaidsentuberculosesamen.Bovendiendoetdeeconomischegroeideenergiebehoeftendaarstijgenendatgaatdeluchtkwaliteitzekerooknegatiefbeïnvloeden.InmiddelsheeftdeEuropeseCommissieBelgiëbeginmaart2011voorderechtergedaagdomdatdenormenvoorfijnstoftevaakwordenoverschreden...

GELUIDVlaamsministervanCultuurenLeefmilieuJokeSchauvliegezoektvanaf2012nieuwegeluidsnormenopteleggen.Datzoudebovengrensop100decibelleggen,eenhalveringvanwatnuhetgangbaregeluidsvolumeisopconcertenenfestivals.Erzouookeenovergangsperiodevanéénoftweejaarvoorzienworden.KERNCENTRALEDOEL(2)Met9miljoenmensenineenstraalvan75kmisdekerncentralevanDoeldeEuropesecentraledieinhetmeestdichtbevolktegebiedligt.DatblijktuiteenwereldwijdonderzoekvanhetbefaamdenatuurwetenschappelijktijdschriftNature.DoelwordtgevolgddoordecentralevanBiblisinhetDuitseHessen,met7,2miljoeninwonersineenzelfdestraal.Opde5deplaatskomtdeWaalsecentralevanTihangemet5,7miljoeninwoners,gevolgddoorhetZeeuwseBorssele(ookaandeSchelde,nietvervanAntwerpen)met5,6miljoeninwoners.Beseffendepolitiekersdiedattoelietenentoelateneigenlijkwelwatvooreengigantischeverantwoordelijkheidzijdragen?HopelijkisbvbAl‐QaedageenlezervanNature,nuopwraakwordtgezonnenvoordeAmerikaansemoordopsjeikOsamaBinLaden...

IETSTEGENFIETSDIEFSTALElkjaarwordenerbijons40.000fietsdiefstallenaangegeven(!).Inanderelandenishetnietanders.DatzettehetBritsbedrijfIntegratedTrackersaanomeen"gestolenfietsdetector"teontwikkelen:deSpylamp,kosten147€+prepaidsimkaartje.Hetgaatomeenachterlichtmetdaarinverstopteengps‐traceermoduleeneenbewegingssensor.Zodraeenbewegingwordtgedetecteerdstuurthettoesteleensms'je,jekansomdediefopheterdaadtebetrappen.AndersstuurtdeSpylampregelmatigdecoördinatenvanjefietsdoornaardewebdienst'whereisit'.Daaruitkanjeafleidenwaarjefietszichopeenbepaaldmomentbevindt.Derecentstecoördinatenkanjebestsnelaandepolitiebezorgen...Commentaar:misschienteoverwegenvoorbezittersvanduurderefietsen,maareen100%oplossingzalditooknooitzijn.Degeroutineerdefietsendievenzullenhiernatuurlijkevengoedopgaanletten.

39

LUCHTVERONTREINIGING:FIJNSTOF(2)Hetverbandtussenluchtverontreinigingensterftewordtsteedsduidelijker,maarerblijftnogveelonderzoeknodignaardemechanismendiedaartoeleiden.Deschadelijkegevolgenvanluchtverontreinigingzijninelkgevalvooraltewijtenaanfijnstof.Omtebeginnenacuteblootstelling:desterftekansisdantot1,8%perstijgendeblootstellingaan10µg/m³fijnstof.Hoekleinerdepartikelshoegevaarlijker,diedringenbijinademinghetdiepstindelongblaasjes.Zulkepartikelsbevattenallerleichemischestoffen,w.o.veelonvolledigverbrandekoolwaterstoffen.Maardesterftekansoplangetermijnisnoggroter.Hetingeademdstofdringtzelfsdoorhetlongepitheel(debuitenstecellenbarière)enkomtinhetbloedterecht,waarheto.a.bloedplaatjesactiveert,metverhoogdrisicooptrombose:datbedreigtopdeeersteplaatsdeouderebevolking,diemeestalalgeenperfectebloedstroommeerheeft.Groteredeeltjesfijnstofdringennietdoortotindebloedcirculatie,maarlokkendanweerlongontstekingenuitendaarmeegepaardgaandeproblemen...(Bron:Artsenkrant2149,25maart2011)

MILIEU

MEERFIJNSTOFDOORLANDBOUWDelandbouwzorgtvoormeerfijnstofdandieselwagens.DatblijktuiteenstudievandeVITO(VlaamseInstellingvoorTechnologischOnderzoek).Volgensdestudiemoetenwe,alswedeEuropesenormenvoorfijnstofwillenhalen,ookmaatregelennemenomdeammoniakverbindingenindeatmosfeerterugtedringen.Dieverbindingenzijnafkomstigvanmest,geproduceerddoordelandbouwsector:delandbouwisbijonsverantwoordelijkvoor93%vandeuitgestotenhoeveelheidammoniak.LUCHTVERONTREINIGING=HARTINFARCTNetalskoffie,alcohol,eenzwareinspanningofeenzwaremaaltijdkanluchtverontreinigingeeninfarctvanjehartspier(acutebloedeloosheiddoorafsluitingvaneenkransslagader,leidendtotafsterving)uitlokken.Datleerteenliteratuurstudie,gepubliceerdinhettoonaangevendmedischbladTheLancet.Politicidiederisico'svanmilieufactorenvoordegezondheidhardnekkigblijvenminimaliseren(ziebvbdeOosterweelbrug‐storyinhetAntwerpse)hebbenongelijk.Hetrelatieverisicoismisschiennietzogroot,maariederéénwordterwelaanblootgesteld!Eeneerlijkzichtophetprobleemisnodig.Hetrisicoveroorzaaktdoorl ht t i i i t t i t

luchtverontreinigingstaatnietveellagergequoteerddandeelnameaanhetverkeerenfysiekeinspanning,opdezelfdevoetalsalcoholenkoffieenhogerdangroteemoties,kwaadheid,seksendrugs.Methungegevenswillendeauteurs(o.m.Prof.BenNemery,longtoxicologieKUL)deoverhedenaanzettenomnueensserieusaftekomenmetstructureleoplossingendiebvbdeuitstootvanfijnstofdoorvoertuigenbeperken.Delaatstetienjaarwerdendemotorenwelmindervervuilend,maarerrijdenvandaagveelmeer(vracht)wagensrond.Erwordtookteweinigaandachtgegevenaandelangetermijneffecten.Alsdeluchtverontreinigingmorgenpiektdoorslechteweersomstandighedenkrijgjemeteenmyocardinfarcten.Maarhetlevenineenpermanentetoestandvanluchtverontreiniginggeeftversneldatherosclerose(aderverkalking:progressievevernauwingvandeslagaders)enonrechtstreeksdusnogveelmeerdoden...(TheLancet2011nr377:732‐740/694‐696,zieookArtsenkrant2144:10‐11)P.S.Op1april2011kondigdeVlaamsmilieuministerJokeSchauvliegeaandatouderedieselwagensperbegin2012roetfiltersmoeteninstallerenofdatzijandersmeerbelastingzullenmoetenbetalen.

40

MILIEU

OLIEDegrootsteoliereservesindewereldzijnoverhunpiekenleverenelkjaarminder.MetuitzonderingvandeArabischeenenkeleanderestaatsbedrijvenbeschikkendegroteprivé‐multinationalsnogslechtsover10‐12jaarolie.Vanhunmonsterwinstenherinvesterenzedanookelkjaareenserieusdeelinexploratie:detijdenvandegemakkelijkeolievondstenzijnvoorbij.Demeerderheidvandenieuwevondstensitueertzichonderdezeebodem.Metallerleihulpmiddelen(inpompenvanzeewater,herinjecterenvanCO2)kan40à50%vandeaanwezigeoliebovengehaaldworden.Booreilandendieditsoortproductieaankunnenkostensnel500.000$perdag(!),zodatdezeolieookveelduurderisomteproduceren.OpheteerstezichtraargenoegverkopenbedrijvenzoalsShell,Totaletcveelmeerbenzine,diesele.a.eindproductendanzezelfaanruweoliebovenhalen:tothetdrievoudige.Hetontbrekendekopenzezelfbijwieerteveelheeft,zoalsArabischeofRussischebedrijvenofbijcollega'sdieenkelruweolieproducerenenverkopen.Bijditallesmagjenognoterendatdemeestegroteoliebedrijvenookopgasteren,deomzetvangas25%betekenendvanhuntotaleomzet.(JohanBraeminDeTijd,19/03/2011)

STADSDUIVENDetammestadsduifiseenvogelsoortdieontstaanisuitdevandaagbijnauitgestorvenrotsduif.Erzijnerveelteveelvan.Deopkuisvandeuitwerpselenvande"gevleugelderatten"kostfortuinen.InAntwerpenwerkenzemet'contraceptieve'duiventillen,waarechteeierenvervangenwordendoornepeieren.InBergenzettenzesperwersinbijbepaaldemonumenten.InBrusselhaddenzeeencontractmeteenFransbedrijfSACPAdatelkjaarzo'n3000duivenving,zenaarParijsbrachtomtesteriliseren(datmagnietinBelgië)enzedaarnateruginBrussellosliet.ErgduurendepraktijkvondookgeengenadeindeogenvandedierenbeschermingsverenigingGaia,dieereenschandaalfilmpjeovermaakte.BinnenhetministerievanvolksgezondheidberaadtzichnueenRaadvoorDierenwelzijnovereenuniformeaanpakvandezwerfduiven.WATERVERONTREINIGINGDOORGRIEPBijeenmatigetoternstigegriep‐epidemiegaanantiboticaenantiviralegeneesmiddelenvlotdeapothekersdeurenuit.Nietveelmensenstaanerstilbijdatdereststoffenvandezeingesliktemedicatieuiteindelijkinderioolterechtkomt.Zeverontreingenhetrioolwater inzo'nmatedatde

waterzuiveringsstationsnietmeerinstaatzijnomhetafvalwaternaarbehoreninkwalitatiefdrinkwateromtezetten.Ookdekwaliteitvanhetrivierwaterlijktnaverloopvantijdtelijdenonderhetveelvuldigmedicijnengebruik,waardoorhetecosysteemdaaringevaarkomt.Metalsextranogdeontwikkelingvanresistenteziekteverwekkers...EenenanderwerdnagegaandooreenBrits‐NederlandsonderzoeksteamdatzijnresultatenpubliceerdeinEnvironmentalHealthPerspectives.Deonderzoekerspleitenmetnadrukvoorgriepvaccinatie,diezorgtdusookvoormindervervuilddrinkwater!(Bron:DeHuisarts1001,10maart2011,blz.22)

41

WERELD

BELGIË:DISTRIBUTIEJODIUMTABLETTENBelgiëteltmomenteel6nucleairerisicogebieden,gecreëerddoor4binnenlandsenucleairesites(ElectrabelDoel,ElectrabelTihange,SCH/CEN/Belgonucleaire/BelgoprocessMolenIREFleurus)en2buitenlandsevlaknaastdegrens(DeltaBorsseleenEDFChooz).Bijnucleaireongevallenkanerradioactiefjodiumvrijkomendatzichopdeschildkliergaatvastzetten.Daaromwordteronderdebevolkingvanderisicogebieden65mg‐tablettenkaliumjodideverspreid.Innamevannatuurlijkjodiumverzadigtdeschildklierwaardoorhetradioactiefjodiumwordtuitgescheiden.Zo'ntablettenblijventientallenjarengoed,alleenUVenwaterkanzeaantasten.Deinnamemagpasgebeurenwanneerereenongevalgebeurt,nieteerder:preventiefinnemenisnutteloos.Ouderlingenmoetenookoppassendatzeergeenhyperthyroïdievankrijgen.Geschatwordtdatzowat2,5miljoenmensenin214gemeentenrisicolopen...Zieookwww.nucleairrisico.be.

BELGIË:LUCHTVERONTREINIGINGIn1931publiceerdeJ.Firketeenrapport"SurlescausesdesaccidentssurvenusdanslavalléedelaMeuse,lorsdesbrouillardsdedécembre1930"inhetBulletindel'AcadémieRoyaledeMédecinedeBelgique(pp.683‐734).HetgingomheteerstegedocumenteerdeverslagovereenluchtverontreinigingsrampindemistigeMaasvalleitussenLuikenHoei,anno1930.Openkeledagentijdstiervendaar63mensen,zekregeneenherdenkingsbeeldinEngis.Duidelijkbewezenwasdatluchtverontreinigingdodelijkkonzijn.FirketberekendedatalseenzelfderampbvbLondenzoutreffen,erenkeleduizendendodenzoudenvallen.In1952gebeurdedateffectief.Weerindecembervormdezichoverdestadeendikkemist(laterTheGreatLondonFoggenoemd)dienogverergerdeomdatdeinwonerswegensdewinterkoumassaalaanhetstokenwaren.Demistwerdterplaatsegehoudendooreendikkelaagkoudelucht.Diesituatiehieldaantotmaart1953enkostte12.000mensenhetleven,metongewoonveelberoerte‐doden.Sindsdienverbeterdedetoestandinonzestedenaanzienlijk,vooralonderdrukvanEuropesemaatregelen(hoeweldeBelgischeverantwoordelijkenvanwegedeEuropeseCommissienogregelmatiginbreukproceduresaanhunbeenkrijgen).Niettemin

blijfthetgevaarbestaan,vooralvanuithetverkeerenvooraldoordeuitstootvanfijnstof.DeKon.AcademievanGeneeskundehielddaaromop26maart2011nogmaareenseenvergaderingoverluchtverontreinigingengezondheid.Redentotbekommernisisermeerdanvoldoende.Opdagenmetnongunstigemeteorologiekandeluchtvervuilingalarmerendeproportiesaannemen.Indebuurtvannonferrobedrijvenwordendestreefwaardenvoorlood,nikkel,arseenencadmiumoverschreden.Doordespectaculairestijgingvandeozon‐emissiesinChinaenIndiënemendezgn.achtergrondconcentratiesvoorozonverdertoe.Doorde'verdieselijking'vanhetverkeerzijnerserieuzeproblemenmetdestikstofdioxide‐norm:zonderreductievanhetverkeersvolumegaatdienooitgehaaldworden.Langdurigeblootstellingaanfijnstofzorgthiertelandevooreengemiddeldeverkortingvandelevensverwachtingmet1jaar.Hetblijftzeertwijfelachtigoftechnischemaatregelenalleen,zonder'andersleven'(=duurzamereomgangmetenergieenmobiliteit)deluchtkwaliteitvoldoendezullenkunnenverbeteren...(Bron:Artsenkrant2149,25maart2011)

42

WERELD

BELGIË : WARMER Hier te lande ondervinden we reeds duidelijk de gevolgen van de klimaatverandering : de gemiddelde temperatuur ligt momenteel 2,3 °C hoger dan 200 jaar geleden. Gevreesd wordt dat we in de toekomst meer en meer te maken gaan krijgen met extreme weersomstandigheden. Het wordt vooral warmer in de lente en de zomer, met meer dagen waarop de temperatuur boven de 25°C stijgt. Specifiek tijdens de winters wordt het ook natter. Tenslotte stijgt het zeeniveau evengoed : te Oostende de laatste 40 jaar alleen al meer dan 1 cm... (Bron : VMM) BRAZILIë:DAMINHETREGENWOUDEenBraziliaansehogererechtbankheeftdebouwplannenvoordeBeloMonte‐waterkrachtcentraleinhetAmazonegebiedalsnogtoegestaan.Eenlagererechterhaddebouweerderstilgelegdomdatdeplannennietvoldedenaandemilieu‐eisen.DeBeloMontedamopdeXingu‐rivierindedeelstaatParamoetdeop2nagrootstewaterkrachtcentraleindewereldworden.Deinheemsebevolkingennatuur‐enmilieuorganisatieszijnerfeltegenomdat500km²landonderwaterkomtenomdat50.000Juruna‐indianenenboerenvanhungrondwordenverdreven.Info:www.amazonwatch.org.

BRAZILIË:DASILVAVERMOORDTeNovaIpixunaindeBraziliaansedeelstaatParazijneindemei2011bekendemilieu‐activistJoséClaudioRIbeirodaSilvaenzijnechtgenotevermoorddoorhuurmoordenaars.Depolitiewistnochtansterdegedathetkoppelalmaandenlangmetdedoodbedreigdwerd.DedaSilva'svochtentegendemassaleillegalehoutkapinBrazilië.ZijwarenactiefindeorganisatievanChicoMendes,diein1988doorveeboerenwerdvermoord.DaSilvawerdook"denieuweMendes"genoemd.ZijndoodbelettedenieuweBraziliaansepresidenteDilmaRoussefnietommeteennadedoodvandaSilvaeenboswetdoorhetparlementteduwendieo.m.amnestieverleentaanillegaleontbossers.Hetvermoordenvanhinderlijkeidealistendietegenonaanvaardbarewantoestandenopkomenwordtinbepaaldelandenpreciesmeerenmeeracceptabel.OokindeVSA,waar"officials"erronddezelfdetijdopFoxTVkoudwegvoorpleittenomJulianAssangevanWikileaks(diedeverdoofpottingvanAmerikaanseoorlogsmisdadeninIrakaanklaagde)maarvlugneerteschieten...

CHINA:SERIEUZELOODPROBLEMATIEKDelaatstejarenconstateertmenbijmassa'sChinesekinderenloodvergiftiging.Detoegelatenbovengrensvan250µg/literbloedwordtvooralophetplattelandrondbatterijfabrieken,smelterijenendgl.massaloverschreden.BijChinesestadskinderenzijndewaardenlager,maarnoghogerdaninhetWesten.Eriseenverbodomsmelterijenopterichteninenrondstedenenloodhoudendebenzinemagsinds2000nietmeerwordengeproduceerdofverkocht.Defabriekenverhuizendaaromnaarlandelijkezones,waarzegemakkelijkaanoverheidscontroleontsnappen.Daarbestaatgeenruimtelijkeplanning:smelterijenrijzenoveraluitdegrond,totopeenpaarhonderdmetervanscholenetc.Nogalwatfabriekenverstaanookdekunst(?)omhunvervuilendestoffen'snachtstelozenoftussentweeeventuelecontrolesdoor‐zoalsbijons.Bovendienkomternogalwatloodvrijinderivieren,metdrinkwatervergiftigingalsgevolg.Deplaatselijkeoverhedenlatendatallemaaloogluikendtoe,omdatwinstdevoorranggenietopgezondheid:eensmelterijleverteenwelkom%vandelokalefiscaleinkomstenop...(Bron:Artsenkrant1013,2juni2011/TheLancet2011,377:1474‐5)

43

WERELD

CHINA : ELEKTROMOBILITEIT Door de enorme plattelandsvlucht wonen er nu meer Chinezen in de steden dan er buiten. De grote metropolen geraken overbevolkt, het verkeer rijdt zich vast, de luchtvervuiling neemt er levensbedreigende proporties aan. In Peking krijg je de zon niet meer te zien. Maar de Chinezen moeten de lippen op elkaar houden, ook over de harde, ongezonde en gevaarlijke werkomstandigheden. Met vertraging begint het regime zich wel stilaan bewust te worden van de situatie. Het nieuwe vijfjarenplan voorziet een sociaal zekerheidssysteem en het wil ook werk maken van duurzame mobiliteit en alternatieve brandstoffenauto's. Er wordt gedacht aan EN-V's, Electric Networked-Vehicles : 1,50 m lange tweepersoonsvoertuigen van 400 kg (koetswerk uit lichte en sterke materialen), aangedreven door elektromotoren in de 2 aandrijfwielen. Het opladen gebeurt via een normaal stopcontact. De topsnelheid is 40 km/u, ook de afstand die je met 1 laadbeurt kan afleggen.De EN-V moet zowel handmatig kunnen bestuurd worden als 'in blok' kunnen rijden door vehicle-to-vehicle communicatie. Hij zal telkens de snelste route kiezen en opstoppingen uit de weg gaan. Door de connectiviteit met andere voertuigen en met de 'infrastructuur' moeten botsingen voorkomen kunnen worden. Elektromobiliteit is voor de Chinese machthebbers dus de toekomst , of die nu eerst uit de stekker gaat komen dan wel daarna

uit waterstof. Ergens wordt China zo ook een proeftuin voor die elektromobiliteit. Hier heb je de meeste miljoenensteden plus uitgestrekte gebieden voor de productie van waterstof door regeneratieve energie. Hopelijk gebeurt het allemaal wijzer dan met het Chinese hogesnelheidstreinproject, dat voor onbepaalde tijd diende opgeschort na serieuze ongevallen en een corruptieschandaal... (Bron : artikel Jasper Jansens in Artsenkrant 2182, 13 september 2011)

CONGO:VIRUNGANATIONAALPARKOverhetVirungaN.P.isalveeltedoengeweest.DetijddathetoudeNationaalAlbertPark(°1925)detrotsvanBelgischKongoenvanheelAfrikawas,isnucompleetgeschiedenis.Onderdeberggorilla's,dechimpanzees,de200anderesoortenzoogdierenende700vogelsoortenwordenerregelmatigravagesaangericht.EnvandaagdedagwillendeBritseoliemaatschappijenSOCOenDominionermetdetoelatingvandecorruptemachthebbersoildrillinggaanbedrijven,metallegevolgenvandien.WWFInternationalprobeertdaarietstegentedoenmeteenpetitie:http://wwf.panda.org/how_you_can_help/campaign.Doeookmee?

CHINA:REUZENPANDA'SIndebergenvandeWest‐ChineseprovinciesSichuan,ShaanxienGansuwordennogamper1600reuzenpanda'sgeteld.Diehebbenhetmoeilijk.Reuzenpanda'setenalleenbamboescheuten,maarbamboeisookuitstekendbrandhoutvoordelokalebevolkingenwordtdusillegaalgekapt.Metdegekaptestukkenbosverdwijnendenestelplaatsen.Sommigestukkenoerboswaardepandazichschuilhoudtzijnnogslechts1,2kmbreed...Verdermoetenpanda'skunnenrondtrekkenalshetvoedselineengebiedopis.Bamboesterftomde30à80jaaraf,overalophetzelfdemoment!Maardebewoning,delandbouwenweerdeillegalehoutkapdoendeverbindingscorridorsvanheteneleefgebiednaarhetandereverdwijnen.HetWereldnatuurfonds(WWF)datdepandaalsmascotteheeftbestaatditjaar50jaar.Tergelegenheiddaarvanlanceerdeheteenactieomdeleefgebiedenvandereuzenpandabetertebeschermen,omdeoverblijvendepanda'svanhunvoedselteverzekerenenomdeopleidingvanbewakers+deeducatievandeplaatselijkebevolkingteorganiseren.Eigenlijkisditeenherhalingvanvroegereactiesdieblijkbaarnietgenoeguithaalden,netzoalshetProjectTigerinIndia.Hopelijkkomenerdezekeerwelgoederesultatenvan...

44

WERELD

DUITSLAND:210.000TEGENKERNENERGIEDOENDEDUITSECENTRALESDICHTN.a.v.dekernrampinFukushimakwamenop26maart2011inBerlijn,München,HamburgenKeulenmassa'smensenopstraatomtebetogentegenkernenergie,meerdanooittevoren.Deongerustheidbijdebevolkingwasduidelijkimmens.AlleenalinBerlijneisten90.000manifestantendatkanselierMerkeldekernuitstapnietopdelangebaanzouschuivenendatallegrotekerncentraleszoudengeslotenworden.Metresultaat!EindemeibeslootdeDuitseregeringallekerncentralestegen2022zondermeertesluiten.Deoudstewarenaldicht,denieuweregaantegen2021en2022dicht.Debedoelingisomondertussengeleidelijkoverteschakelenopduurzameenergiebronnen.IshetvandeBelgischepoliticiteveeldurfgevraagdomditvoorbeeldtevolgen?Jammerdatdebevolkinghierdiemensenzoweinigaanhetvelzit,terwijldekerncentralesbijonsnogveelgevaarlijkerzijn.MoetenwedanechtopWereldoorlog3ofeenterreuraanslagwachten?

GEORGIË:BATUMIRAPTORCOUNTIVInvorigeNatuur2000‐Nieuwsbrievenberichttenwijaloverdespectaculairetelresultatenm.b.t.deroofvogel‐najaarstreklangsdeGeorgischeoostkustvandeZwarteZeeenmeerbepaaldbijdebottleneckvandelandengtevanBatumi.Sederthetbeginvande2011‐tellingenop17augustuswerdeneropenkelewekenmeerdan200.000wespendievengeteld.DaarnaastwordtookgeletopZwarteWouw,Dwergarend,Bruine/Grauwe/SteppenkiekendiefenSchreeuwarend.Detellingengaandoorvanhalfaugustustotoktober,hetcentralepuntervoorishetdorpSakhalvashotussendeZwarteZeeendeKleineKaukasus.Buitendetellingenwordterookaannatuureducatiegedaan(tegendeenormedrukvandejachtrondomdetelposten)enaanuitbouwvanecotoerisme,eenbronvanextra‐inkomstenvoordelocals.(www.trektellen.nl)

JAPAN : HET LICHT WEER AAN Na de Fukushimaramp zette Japan 15 van zijn 54 nucleaire reactors stop. Later werden enkele oude olie- en gascentrales bijgeschakeld en tegen oktober werden de tijdelijk verplichte energiebesparingsmaatregelen terug opgeheven. Doordat de stroomproductie met 10% gedaald was moest ook het energieverbruik nl ineens 10% omlaag. De term setsuden, Japans voor energiebesparing was het buzzword voor de zomer van 2011. Maar in het gedisciplineerde Japan lukte het ! De airco ging naar 27 graden, de metro ging wat langzamer rijden, roltrappen werden overbodig, werktijden verschoven, de dagelijkse was werd een tweedaagse enz. De vraag is nu hoe blijvend het succes van de setsuden zal blijken. Voorlopige conclusies : mensen kunnen hun energiepatronen best veranderen, maar ze doen dat alleen als de overheid ze daartoe verplicht...

45

WERELD

JAPAN : NA FUKUSHIMA Met de "cold shutdown" van de Fukushima-centrale is midden december 2011 "officieel" een einde gekomen aan de ramp. Het is ondertussen ook duidelijk geworden wat er gebeurde in minimaal 3 van de 4 actieve reactoren : een kernsmelting of "meltdown, nadat er geen koelwater meer werd rondgepompt. Daarbij is enorm veel radioactiviteit vrijgekomen in de lucht en is er ook hoogradioactief water in zee beland. Nu functioneert het systeem terug, maar met veel problemen. Het water is bvb nog middelradioactief en moet daarom in massa's vaten worden opgeslagen. Hoeveel slachtoffers er nog gaan vallen is ook een vraag. Binnen en buiten een straal van 20 km werden de bewoners geëvacueerd (hoe gaan ze dat ooit doen in Antwerpen ?). Vooral Cesium-137 schade wordt verwacht, dat heeft een halveringstijd van 30 jaar en het zal zorgen voor enkele duizend extra kankerdoden. Einde 2011 zijn er toch nog 85% van de Japanse kernreactoren uitgeschakeld, te veel centrales bleken slecht bestand tegen tsunami's. In de rest van de wereld wordt er nu meestal ook serieus nagedacht over kernenergie. Duitsland en Zwitserland besloten al af te zien van kernenergie, in Nederland komt er geen 2de Borssele. Liggen de Belgische politiekers ondertussen te slapen, of is er een andere reden waarom er bij ons weer zo goed als geen lessen worden getrokken uit deze catastrofe ?

KENIA:CHINASTROOPTSAMBURULEEGEenaantal(oud‐)N2'erskentdeolifanten‐expertdrIainDouglas‐HamiltonvanopIUCN‐ofCITES‐congressen.Wetoondenookzijnolifantenfilmsopfilmnamiddagen.Alsstichtervan'SavetheElephants'luiddeDouglas‐Hamiltoninjuli2011dealarmbeloverhettoenemendolifanten‐stropenino.m.hetbekendeolifantenreservaatSamburuinKenia.EenenanderheefttemakenmetdealtijdmaarstijgendevraagnaarivooruitChinaenmetdezoookstijgendeivoorprijzen.InSamburuiserhetlaatstejaaralleenalmeergestrooptdaninde10jarendaarvoor.Alsofdatnognieterggenoegis,wordtdeSamburu‐streekbovendiengeteisterddoorserieuzedroogte:desperziebonenplantages(t.b.v.Europesesupermarkten)hogeropderiviertjesdievanMtKenyaafstromentappenzoveelwaterafdatdelagerwonendeboerenenanderemensenletterlijkomwatermoetenvechten...WalterGrotenhuismaakteerdefilmSmakelijkEten!over.(www.savetheelephants.org)(www.smakelijketendefilm.com)

KINGMANREEFErwordtaljarensteenenbeengeklaagdoverdeteloorgangvandekoraalriffenoveralwaarzenogbestaan.Hierendaarzijnergelukkignogintacteuitzonderingen,doordeafwezigheidvanvisserijentoerisme.BvbKingmanReef.Overblijfselvanvulkanenvan65‐120miljoenjaargeledenisKingmanReefnueen1km²grootkoraalrifindenoordelijkePacific,zowathalfwegHawaienAmerikaansSamoa.Hetishetnoordelijkstevandezgn.NorthernLineIslandsenhetwerdin1922doordeVSAgeannexeerd(eriswelmeerongestraftAmerikaansimperialismegeweestindeStilleOceaan).Pasin2001werdheteenNationalWildlifeRefugeenin2010eenMarineNationalMonument.Nikstevroeg,wanthiervindjenogeengeheelintactkoraalrif,met200soortenkoraaleneenmassadoopvontschelpendienaeen50‐jarigbestaanbijdragentotdegroeivanhetrif...(www.fws.gov/pacificremoteislandsmarinemonument)

46

WERELD

MIDDELLANDSEZEE:KWALLENDelaatstejarenligtdetemperatuurvanhetzomersezeewater,ookindeMiddellandseZee,enkelegradenbovenhetlangjariggemiddelde.Kwallenvindendatprima.Vooralalsdaarnaastdeneerslagminimaalis,waardoordeinstroomvankoel,zoetrivierwaterbeperktblijft.Mededaardoorligtdanzowelhetzoutgehaltealsdetemperatuurvanhetkustwaterrelatiefhoog.Voegdatbijeenzekerevervuilingsconcentratieaanfosfatenennitraten,dieweergoedzijnvoordevoedselorganismenvandekwal.Tenslottezijnhunnatuurlijkevijandenvooreengrootdeeluitgeschakelddoordevisserij.Totaalresultaat:massalekwalleninvasies,bvbvandePelagianoctiluca,depijnlijkeparelkwal.RaargenoegvaltdiekwalleninvasiesamenmethetverschijnenvandelederschildpadopdezuidelijkestrandenvanItalië.Delederschildpadkantoteenhalvetonwegenendatgewichtonderhoudtzehetliefstdoorhetetenvankwallen.HaarkomstpastinhetverschijnselvandetropicaliseringvandeMiddellandseZee.DiersoortendiezichvroegerbeperktentotAfrikaanseenoostelijkewaterendringenopnaarhetwestenenhetnoorden.Erisinvasievanallochtoneorganismen:directviaSuezofGibraltar,ofmeegevoerdmetzeeschepen.(Sub)tropischesoortenwaarvoordeMiddellandseZeevroegertekoudwasoverlevennusteedsmeerenzebeginnenautochtonesoortenteverdringen.EenbekendvoorbeeldisdeFilippijnsemosseldiedeindeItaliaansekeukenzogeliefdeVongoledebaasblijft.

MIDWAY:ALBATROSSEN&TSUNAMIDeJapanseTohoku‐aardbevingendedaaropvolgendetsunamivan11maart2011hebbenookgrotedelenvandeMidway‐atolltenN.W.vanHawaiionderwatergezet,o.m.deLaysanalbatrossen‐enzwartvoetalbatrossen‐koloniesinhetMidwayAtollNationalWildlifeRefugedaar.Minstens1000volwassenalbatrossenentienduizendenjongenkwamendaarbijom.DeberoemdeWisdom,een60‐jarigeLaysandienogsteedsjongengrootbrengt,bleefwelongedeerd.Allesbijelkaargenomenzoudendekoloniesdezeschokwelterugtebovenkomen,denkthetmanagement.DeLaysansfoeragerenindeBeringstraatbijAlaskaenvliegenelkjaarzo'n50.000mijlenheenenweer.Vande21soortenalbatrossendieerkendwordendoordeIUCN(=InternationalUnionforConservationofNature)zijner19metuitstervenbedreigd.

NEDERLAND:DEAFFAIRESTAPELInNederlandishetaanzienvandewetenschapserieusinhetgeding.SchuldigdaaraanisdeTilburgseprofsocialepsychologieDiederikStapel.Diepresteerdehetomm.d.20jaarlangstudiestepublicerenopbasisvanverzonnenresultaten,bvbzelfingevuldevragenlijsten.Alswetenschappermoetjejenu

47

eenmaalbewijzendoortepublicerenenhetpubliekwordtinderdaadwatenquête‐moe,maarStapelmaaktehetzichopkostenvandegemeenschaptochwelerggemakkelijk.StrafdaarbijwasdatdecollegaevandeprofhetallemaalvoorzoetekoeksliktenendatgerenomeerdetijdschriftenopStapelsvakgebiedzijnfantasieënkritiekloospubliceerden!Nugebeurthetwelmeerdataaneenrelatiefkleinonderzoekinhetlaboratoriumgroteconclusieswordenverbondendiespannendeverhalenopleveren,bijStapelwashetechtervervalsingvanbegintoteinde.Doorditallesweerklinktnatuurlijkopnieuwderoepommeercontroleindewetenschap.Ofwetenschappelijkeresultatenechtekennisweerspiegelenisinfeitegoednategaan:doorhetonderzoektelatenherhalendooronafhankelijkekritischeonderzoekers.Maarditiswelnietzoeenvoudigindesectorenvandesocialeendemedischewetenschappen,diewordengekenmerktdoorvaaknietreproduceerbareonderzoeksresultaten...Ondertussenwordtbijhetgrotepubliekfataalhetbeeldversterktdatwetenschappelijkeresultaten,alkostenzedegemeenschapzoveel,ereigenlijkniettoedoenendatzehoogstensdienenomindividuelecarrièrestehelpen:1%belangrijkeresultatenmoetendandefinancieringvanderestrechtvaardigen.Stapel'sbedrogisuiteraardnietuniek.Erisalleendelaatstejarenregelmatigfraudeaanhetlichtgekomenintalvanlanden(ookBelgië!),maarnognooitopdezegroteschaal.

WERELD

NAMIBIË:WEER91.000PELSROBBENGEDOODInNambiëbestaanersindsaltijdeenpaarbelangrijkekoloniesvandeKaapsepelsrob(Arctocephaluspusilluspusillus).BvbbijKaapKruis,eenpuntaandekustop100kmtennoordenvanSwakopmund,21°46'ZB‐13°58'OL.In1485gingdePortugesezeevaarderDiogoCaohieralseersteEuropeaanaanlandenplaatstehijerzijnkruismetinscriptieoftepadrao(hetorigineleexemplaarstaatnuinhetDeutschesTechnikmuseumBerlin,Namibiëwas100jaargeledennogeenDuitsekolonie).DatkruiswerddaarnaeenbakenopdewegnaarKaapdeGoedeHoopvoorvolgendeontdekkingsreizigers.Derobbenkoloniezelfteltzo'n80.000dieren,wanneerinhetlatevoorjaar(november‐december)dejongengeborenwordenkandepopulatiegroeientot200.000.Zevoedenzichmetviseninktvis,waardekoudeBenguelastroomlangsdeAtlantischekustvanzuidelijkAfrikarijkaanis.ToenwedekoloniezagenopNatuur2000‐reizenindejaren1980wasallesernogredelijkpeisenvree,hetSWA‐departementNatuurbewaringendebuitenpostenwerdengerunddoorAfrikaanssprekendeZuidafrikanen.Eenenanderveranderdeindejaren1990toenNamibiëonafhankelijkwerdendepoortnaarvriendjespolitiek/corruptieopenging.Waargeldtemakenvielgingdenieuwetopklassehethalen.Ookderobbenmoesteneraangeloven.Vanbeginjulitotmiddennovemberisdeknuppeljachtopen.In2001mogenofficieel91.000dierenwordengedood,waarvan85.000pups(=jongerdan1jaar).Vandevachtvandepupswordenpeperdurebontjassen

gemaaktdieinRuslandenChinagretigaftrekvinden:voor1bontjaszijntienpupsnodig...Deouderedierenwordengedoodvoorhunpenisentestikels,inChinadenkenzedatdiegeneeskrachtigzijn.AlleNamibischerobbenhuidenwordenopgekochtdoordeinSydneyresiderendeTurkHatemYavuz,ominzijnfabriekteIstanbultotbontjassentewordenverwerkt:"Skinsareourbusiness"verteltdeYavuz‐websiteendetelefoonwordtnooitopgenomen.Dejagersverdienenzowat4000€voor4,5maandwerk,buitenhetjachtseizoenzijnzewerkloos.WieerallichtwelbetervanwordtispresidentSamNujomaenzijnkliek.Devroegerejaarlijksetellingenzijnallanggestaaktenallekritiekwordtvakkundigweggecensureerd.EenteamvandeinternationalenatuurbeschermingsorganisatieSeaShepherddatzichinjuli2011vandetoestandwildekomenvergewissenwerddoorhetNamibischelegeruithetlandgezet,hunapparatuurkapotgemaakt.OokinZuid‐Afrikawillenzevangeenkritiekweten.DewetenschappersdieonderzoekdedenennogdoennaardeKaapsepelsrobbenwerkenbijnaallemaalinoverheidsdienst(bvbdeZuidafrikaansebioloogStephenKirkman):alszeindemedialritischeuitsprakenduvendoenzijnzemeteenhunbaankwijt...Erisookveelhypocrisieinhetspel.Dejaarlijksezgn."robbenoogst"isduidelijkinstrijdmetNamibië'svanuithetouderegimedaterende,goedeflora‐enfaunawetgevingenmetinternationalerichtlijnenvoorhetdodenvanzeehonden.Enomdatookhettoeristengeldwelkomis(elkjaarbezoeken60.000toeristenKaapKruis,eentoegangskaartjekost80N$)moetendeknuppelaarshunwredejachtstoppenom9u‐om10ugaatdepoortopen.

48

NEDERLAND:EENDAGJEDIERENVERZORGERDeRotterdamsedierentuinBlijdorpheefteenjaarbegrotingvan22miljoeneuro.Degemeentenamdaarvan4,5miljoenvoorhaarrekening,maarwildatnureducerentot800.000€.Blijdorpisdaaromopzoeknaarextra‐inkomsten:meersponsoringe.a.initiatievenzoalsbedrijfstrainingen,workshopsdierenfotografieendemogelijkheidom1dagdierenverzorgertezijn,indeafdeling"Afrika"(giraffen,leeuwen,hyena's)ofinhetOceaniumen"Arctica"(gaaien,ijsberen,poolvossen).Deelnameindekosten:250€.Meerinfo:www.diergaardeblijdorp.nlNEDERLAND:GANZENKILLENZoalsinmeerlandenzittenerookinNederlandteveelganzen,zo'n200.000.Natuur‐enlandbouworganisatiesvindendatditaantaldekomende5jaargehalveerdmoetworden.Dejachtkanin2012beginnen.Erzullenganzenwordenafgeschotenengevangen.Daarnaastgaatmenproberenomhetbroedenbinnendeperkentehouden.Dejagersverenigingwasookaangesproken,o.m.doorStaatsbosbeheer,maardiewilhaarneknietuitsteken:zelfsnietvooreenecologischverantwoordproject.Zezijnbangvooreennegatiefimagoalszezoveelganzenzoudenmoetenafschieten...Eengansweegtzo'n8kgenhetvleessmaaktnietslecht,erzijndaaromalvoorstellengedaanomerworstenvantemaken.Vooralsnogblijftallesrichtingdestructiebedrijfgaan.

WERELD

NEDERLAND:HOOGSPANNINGINDEDIEPTEIndeHollandseRandstadlegtdemaatschappijTenneteennieuwehoogspanningslijnvan380kilowattondergronds.Vanhetheletrajectvan85kmwordenalvast20kmindelenonderdegrondgelegd:waarhetzonderborenkanwordende12kabelsen1bundelglasvezelsineensleufgelegd,diedaarnaweerwordtdichtgegooid.Langeretrajectendan10kmdurfthetbedrijfnietaan,deeffectenophettotalenetwerkzijndekomende7jaarnoginonderzoek.Onderdegrondmoetendegeleidersgoedwordenverpakt:doordieverpakkinggaandedradenzichgedragenalscondensatoren,zeslaandestroomookvooreendeelopmetonvoorspelbareinstabiliteitenalsgevolg.Ookdeprijsiseenbelemmering.eenbovengrondsekabelkost2,5miljoeneuroperkilometer,eenondergrondse5xzoveel.Indeoorspronkelijkeplannenwerdvooraldenatuurgespaard,maarnuisereenswitchnaarwoonkernenindebuurtvanhoogspanningsmasten.Deregeringwilookmensendiedichtbijhoogspanningskabelswonengaanuitkopen.Hoelangwordteralgewezenopdelinkhoogspanning‐leukemie?(Bron:MichaelPersson,Volkskrant18juni2011)

NEDERLAND:LEPELAARSSCHIERMONNIKOOGOp4april2011ontdektenboswachtersvanNatuurmonumenteninderietkraagronddeWesterplas6lepelaarsnesten.Devogelshaddenaleieren.Eenbijzonderevondstwantdelepelaarbroeddedaarnognooit.OpgeheelSchierkomtievoorvanaf1991.Degrotekolonie(200nesten)ligtopdeOosterkwelder.OpTexel,hetQuackjeswaterenindeNieuwkoopsePlassenkwamendelepelaarsin2011terugvanaf20februari.NEDERLAND:PALINGVISSERIJAltientallenjarenisbekenddatpalingofrivieraalteveelgif(dioxines,pcb's)bevat,maarexplosiefwerdditgegevenpastoenhetTV‐programmaZemblaerinseptember2010eenuitzendingaanwijdde.Deskundigenwikkeldenergeendoekjeom,visserserkendendathunvisbovendewettelijkenormzat:tot6xinhetHaringvlietendeBiesbos.D.w.z.datiemanddiemaandelijks1portierivierpalingeet,binnendepaarjaarinmeerdanserieuzeproblemenkomt.Hetstraffeisdatpolitiekersenministeriemensendaaraldietijdmaaraltegoedvanwistenentochniksdeden.Totdieuitzendingnatuurlijk,toenstonddeTweedeKameropsteltenenwashetvangstverbodbegin2011eenfeit.DeberuchtestaatssecretarisBlekerontbondmeteenallehuurcontractenvanderiviervissers(somsvoornog6jaar),diemoestenhunplanmaarzientetrekken:eerstwashunaangeradenopschubvis(=snoekbaars,brasem)tegaanvissen,hetvisrechtdaarvoorberustevenwelbijdesportvisserijendiewilernietvanhoren...

49

NEDERLAND:VERDWIJNENSCHAAPSKUDDES?InNederlandhaktStaatssecretarisvoorLandbouwenNatuurHenkBleker(CDA,alnegatiefbekenddoorzijnarroganteuitsprakenoverdeHedwigepolder)metdebottebijlindenatuur‐subsidies,eenbeetjezoalsAnciauxdatooitkondoenindeVlaamsecultuur‐subsidies.Wiedaaralvasthetslachtoffervandreigentewordenzijndeschaapherdersinnatuurgebieden.Origineelkregendiezowat25.000€perjaar.In2007werdendesubsidieregelingenovergeheveldnaardeprovincies,metenormmeerbureaukratie,regelneverij,belachelijketerreinafbakeningenetctotgevolg.Tegelijkkrimpendeneveninkomsten(wol,jongelammeren)enstijgendekostendaarvan.Zodatdeherdershunkuddesmoetenreducerenofwelergewoonmeestoppen.EndatterwijldenatuurkwaliteitinNederlandmaarachteruitgaatenterwijldenoodaaneenecologischmaaibeleid(viaschapenbegrazing,nietviaonnuttigemaaimachinesofgrotegrazers!)grootis,zekeropdegrondendiedeoverheidvoorveelgeldkochtomdoorhethelelanddeecologischehoofdstructuuraanteleggenenomdenatuurontwikkelingtebevorderen...Terinfo:ookinVlaanderenklagendeherdersoverdebureaukratievandemaargroeiendeVlaamseambtenarij.Financiëlehulpkrijgenzeviadezgntoeslagrechtenenvoorhethoudenvanzeldzamerassen(25€/schaap).Wiezewilinzettenineennatuurgebiedmoetallerleiomwegennemen.(BNDeStem,16april2011)

WERELD

NEDERLAND:MEEMETSTAATSBOSBEHEERStaatsbosbeheer(SBB)iseenin1899opgerichtNederlandsbestuursorgaandatvia1000medewerkerso.m.250.000hanatuurgebiedbeheert.ElkjaarkanjemetSBBmeeopbezoekindiegebiedenenerzijnookspecifiekespot‐excursies.Zokanjeinjuli‐augustus2011edelhertengaanobserverenbijdeOostvaardersplassenofwildezwijnenopdeNoord‐Veluwe.Inaugustuszijnerbever‐excursiesindeBiesbosch,inoktoberkanjereeënspottenopdeslikkenvanFlakkeebijhetGrevelingenmeer.EneindoktoberzijnervanuitBreskensvaartochtennaardeHoogePlatenindeWesterscheldeomzeehondentebekijken.Meerinfoopwww.staatsbosbeheer.nl.Welredelijkprijzig:25€p.p.NEDERLAND:DEWOLFVANDUIVENEindeaugustus2011dachteeninwoonstervanhetGelderseDuivenbijArnhem'savondseenwolftezienineenweiland.Opbasisvangenomenfoto'swordthetalsnogalseenserieuzemeldingbeschouwddoorwolvenwatchers.Hetisnietonmogelijk.Wolvenleveninfamilies.Alsze1à2jaaroudzijnverlatenzehunroedel.Zegaandanopzoeknaareenpartneromeeneigenfamilietestichten.Wolvenkunnenookindrukwekkendeafstandenafleggen,wel50kmpernacht...

NEDERLAND:ZEEHONDENWADDENZEERond1900moetenerindeNederlandseWaddenzeezo'n16000gewonezeehondenhebbengezeten.Datwetenzevanjachtstatistieken,zeehondenwerdentoennogvolopbejaagd.LaterkwamendePCB'se.a.gifinhetmilieuendatkosttevelezeehondenlevens:rond1960‐1970warenernogslechtseen500over.Daarnastoptendelozingenenverbeterdedewaterkwaliteit.Deaantallennamenterugtoe,toterin1998en2002virusepidemieënuitbraken.Opnieuwveelslachtoffers,maardestijgendeaantallenlijnbleefgelukkigovereind.Erblijvenveelgeboorteskomen,dankzijdebeterewaterkwaliteitenhetverbeterdevoedselaanbod(zeehondenzijndolopharing).RecentetellingenvanhetonderzoeksinstituutImaresvandeWageningseuniefgavenhetcijfer7821.VandaagdedagkanjeinhetWaddengebiedookeen2300grijzezeehondentegenkomen,diekomenoverzwemmenvanhungeboortegrondenindeEngelseenSchotsewateren(350km!).OverigenshebbenzetegenwoordigookeldersinNederlandzeehondenkolonies:depopulatievanhetGrevelingenmeersteegbvbopeenpaarjaartijdvan6naar35...(www.imares.wur.nl)

50

NEDERLAND:GEDAANMETDEPLOFKIPTegen2020zouerindeNederlandsesupermarktenalleennogduurzaamvleesmogenliggen,geproduceerdinbinnenlandseofbuitenlandseveehouderijendiegoedomspringenmetdieren.Daaroveriseenafspraakgemaaktmetboerenenslachters,naactietegendemegastallen.Erkomennueenaantalconcretemaatregelenzoalshetstoppenvanhetpreventiefgebruikvanantibiotica.Hetmoetookgedaanzijnmethetgebruikvanantibioticadieschadelijkzijnvoordevolksgezondheid(totnudustoegelaten!)...Hetduurzamevleeszalwel"ietsduurder"zijn.Demilieubewegingvindtdeafspraaknietvergenoeggaan.Erisnogonvoldoendeduidelijkheidoverdeomvangvandevarkens‐ofkippenstallen.Zijwilstrictegrenzen.Deafsprekers"dachten"aan6700vleesvarkensof240.000vleeskuikensof1600melkgeitenvooreenmodaalduurzaambedrijf...P.S.Watdelegbatterijenbetrefthaderalin1999eenEuropeesverbodmoetenzijn,maarlobby'erskondendatdoenuitstellentot2012enzelfsvandaagproberenbvbinBelgIëBoerenbondenboerenernogverderonderuittegeraken.

WERELD

NIGERIA:SHELLHetkritischeNederlandsereportagemagazineZemblazondmiddenfebruari2011dedocumentaire'DevuileolievanShell'uit,overdeoliewinningindeNiger‐delta,Ogoniland,Zuid‐Nigeria.Al50jaarwordtdaarolieontgonnen.Daarbijzijnerzo'n1,5miljoentonolieoverlandbouwgrondenenmoerassengestroomd(o.m.doortoedoenvanlokalebandietendieleidingenlekprikten)endevervuilinggaatmaarvoort.Zemblatoondehoeinveeldorpendeakkersonbruikbaarwerden.Inanderegebiedenishetdrinkwatervervuildenstervendevisseninderivieren.Sommigedorpenzijngewoononbewoonbaargeworden.Demensenenhunmilieuzienaf,maardeNederlands‐Britseoliegigantblijftookdaarmetdemedeplichtigheidvandemachthebberstochmaarzijnmiljardenwinstmaken...EengroepgedupeerdenisteneinderaadvooreenrechtbankteLondeneenprocesbegonnenomvanShelleenschadevergoedingtekrijgen.Shellheeftdaaroperkendverantwoordelijktezijnvoortweegrotelekkagesenverklaardezichbereidomdekostenvandeschoonmaaktedragen.Geschatwordtdatdit30jaargaatdurenen1miljard$gaatkosten!Inaugustus2011warenerookonderhandelingenaandegangovereenschadevergoedingaan70.000Nigerianendienietmeerkunnenlevenvandevisvangstinhetgebied...

RUSLAND:CHIMKI,HETMOSKOUSELAPPERSFORTBOSTwintigminutentennoordenvanMoskouligtindevoorstadChimkieeneeuwenoudeikenbos.UitgerekenddoorheendezegroenelongwouhetPoetin‐MedvedevregimeeennieuwesnelwegnaarSint‐Petersburgtrekken.DebelangrijksteaannemeriseenschatrijkejudomaatvanPoetin,ArkadiRotenberg.Dieschuwdehetnietomhetprotestdatmeteentegenhetplanrees(zelfsBonoenU2dedenmee)gewelddadigtecounteren.Meerderebekendemilieu‐activistenwerdenvorigjaarzwaarmishandeldendegeweldplegingengingenookin2011door.Zelfsjournalistenwerdengemolesteerdnahetschrijvenvankritischeverhalenovervriendjespolitiekencorruptie.OpCanvas(VRT)werddaarop4/10/2011nogovergerapporteerd.Voorlopiglijktdeactiedesondankssuccestehebben,dewerkenwerdenzelfseenpoosstilgelegd...DatactievoerdersuiteindelijkietsbinnenhalengebeurtinRuslandhaastnooit,hetisdusopmerkelijk.Maarerblijftnogeenmassamilieuwerkaandewinkel.OnlangsstoottenmilieuverdedigersbvbopeenaccoordKremlin‐BerlijnoverhettransportenhetopslaanvanDuitsnucleairafvaluitRossendorf(bijDresden)indeOeralregio...

51

SENEGAL:ZONNE‐OVENSOMONTBOSSINGTESTOPPENDebehoefteaanhoutskoolvanvnl.grotestedenalsDakarveroorzaaktinSenegalserieuzeontbossing(1kghoutskoolvereist5kgbrandhout).Dakarhaalthaarhoutskoolnual700kmver:datdoetdeprijsvandiebrandstofoverigenssnelstijgen‐bijeendaginkomenvanhooguit2€betaalteengezinelkedag0,75€aanhoutskool.Doordeontbossinghebbennogalwatplattelandsdorpenevengoedeengroottekortaanbrandstof.Houtzoekenkoststeedsmeertijdaanvrouwenenkinderen,waardoorookhetanalfabetismetoeneemt.Ineenpogingomdaarwataantedoenwerdbijonshetideeontwikkeldvaneenzonne‐oven,geschiktvoorgrotefamilies,naareenontwerpvanir.RolanddeVicq:deSolarCooker.HettoestelisooktekoopinEuropaendeopbrengstdaarvanondersteuntdeintroductietegeneenlageprijsinSenegal.Naastpriductievanzonne‐energiewoumenbovendienwerkenaannatuurherstelenherbebissing,maardatwirdtnietmakkelijkgemaaktdoordevelegeitenenwildezwijnendieelkonbeschermdjongboompjemeteenopeten.Dejongeaanplantmoetookwaterkrijgen:ineenhalfwoestijn‐situatie...EenenandermaaktnogeensduidelijkdathetGreenBelt‐programmavandeSahel‐politiekers(degroenegordeldwarsdoorAfrikaomdeoprukkendewiestijntestoppen)veelmetwishfullthinkingtemakenheeft.Info:www.solsuffit.be

WERELD

TANZANIA:ASFALTWEGSERENGETIDeTanzaniaanseregeringwoueenasfaltwegdoorhetSerengetiNationaalPark.Metafsluitingenlangsbeidekanten.Dwarsdoordetrekroutesvandegrotegrazers:degnoe‐populatiezoudaardoorvan1,3miljoennaar300.000gedaaldzijn.Verderwaserreëelgevaarvanexoten‐importetc.Gekukkighieldiemand(Duitsland:Tanzaniawas100jaargeledennogDuitsOost‐AfrikaenhetDuitseechtpaarGrzimekreddedeSerengeti50jaargeledenmetdefilm'Serengetidarfnichtsterben')dieslimmerdstijdigvoordathunplandetoeristischeindustrieeengoeieknauwzougeven.Zeborgenhetdanmaarterugop.Dehuidigegrindwegvan50kmblijft,voordetoeristenendeparkwachters.EntenzuidenvanhetparkkomtmetgeldvandeWorldBankeenalternatieveroute.Ondertussenhadeenenanderwelvooropschuddinggezorgd.EnondertussenstoptpresidentKikweteooknietmetzijnnatuurvijandigeprojecten:inhetkleineflamingomeerLakeNatronwilieeensoda‐fabriek,inhetSelousGameReserveeenuraniummijnenbijMwambaniBaywilieeenzeehavenineenmarienparkwaardecoelacanth(thefishthattimeforgot)leeft...(www.savetheserengeti.org)

VLAANDEREN:FIJNSTOFHetaantalmensenmeteenluchtwegenaandoeningtengevolgevanfijnstofblijftmaarstijgen.Vooralingebiedenronddeautosnelwegenpiektdefijnstof‐concentratie.EenvoorbeeldisZwijndrecht,vlakbijdeAntwerpsehavenenmet2snelwegenindebuurt.Hetjaar2011waseenechtrampjaar:16xwerddenormoverschreden,driekeerzoveelalsin2010!Dietoestandzounogverergerdwordendoordezgn.Oosterweelverbinding.DeplaatselijkegezondheidszorgerspleitendaaromvooreengrotereringrondAntwerpen,meteenondertunneldgedeelte(daarkanhetfijnstofopgevangenwordenenopminderschadelijkeplaatsenteruguitgestoten):hetMeccanovoorstelvandevzwAdemloosenvanStraten‐Geberaal.Depolitiekwilzotemerkenechterweernietmee,inZwijndrechtzwaaitGroennochtansdeplakindegemeenteraad.VLAANDEREN:STEEDSMINDERBOSInEuropaisdeafgelopen20jaaroveraldebebosteoppervlaktetoegenomen,alleeninVlaanderenniet:daarwordtintegendeelnogelkedagmeerdananderhalfvoetbalveldontbost.HetgegevenkomtvandeVerenigingvoorBosinVlaanderen.Dievindtdatdemachthebbendepoltiekersenambtenarennumaareenshunreeds16jaaroudebeloftemoetenwaarmakendater10.000haextraboskomtuithetRuimtelijkStructuurplanVlaanderen.Ofvaltdatookbijdeblablaterekenendiewevanditsoortmensenalmeerdangewoonzijn?(www.vbv.be/beleid)

52

VSA:GRIZZLY'sInAmerikaanseenookCanadesenatuurparkenwordtnuendaneenwandelaargedooddoorberen.Midden2011gebeurdedatbvbweereensinhetYellowstoneNationalParkinhetN.W.vandeVS.HetYellowstoneN.P.is8900km2groot,hetisookhetoudstenatuurparkinAmerika(°1872).Demoedergrizzlydieenkelejongenbijzichhadwerdwellichtverrastenvieldaaromaan.Eengrizzlykantot680kgwegenenondanksdatgewichthaaltiemakkelijkeensnelheidvan55km/u.Survival‐handboekengevenmeestalwattipsvoorgedragbijberen‐ontmoetingen.Metbruineberenkanjepratenentegelijklangzaamachteruitgaan.Tegenzwarteberen(langeplattesnuit,puntigeoren,platteschouders)kanjejegrootmakenenroepen.T.a.v.degevaarlijkegrizzly's(omhoogstekendesnuit,rondeoren,bultbijdeschouders)kanjeproberenvoordoodtegaanliggen,jezokleinmogelijktemakenenjehoofdmetjearmenbeschermen.Valtdebeertochaan,danprobeerjezijnogenofsnuitteraken.Ineenboomklimmenheeftmeestalgeenzin:zwarteberenensommigegrizzly'sklauterenhunprooigewoonachterna.

WERELD

VLAANDEREN:VOEDSELVERLIESInVlaanderengaatjaarlijksminstens500.000tonvoedselverloren,zowat12‐14%vanhetjaarverbruik.Debetrokkenbedrijven,dedistributiesectorendeconsumentenmoetendaarwataandoenvindtpremier+landbouwministerKrisPeeters(CD&V).Hijheeftdusnogmaareenseen"studie"besteld.Dieweesuitdatvooraldelandbouwendevisserijindefoutgaan,bvbdoorvisdiewordtteruggegooidofdooraardappelsdieophetlandwordenachtergelaten.Ookdesupermarktengaannietvrijuit:deVRTkochtondertusseneenop13maartuitgezondenPanorama‐reportageoverhetweggooienvangoedvoedseldoordiesupermarkten.VSA:13‐YEARCICADASWAKEUPIneenaantalAmerikaansezuidelijkestatenzoalsMissouri,SouthCarolinaenGeorgiawasvanafmei2011overdageenoorverdovendgeluidtehoren,alsofemandvolopeenbosmaaierlaatdraaien.De'boosdoeners'zijnde13jaar‐cicades,insectendieomde13jaaruitdegrondtevoorschijnkomen,zichverpoppenenindebomenlawaaigaanzittenmakenomvrouwtjesterlokken.Naenkelemaandenleggendevrouwtjeshuneitjesenstervendevolwassenexemplaren.Delarvenkruipendanopnieuwindegrondenwachtendaarombinnen13jaarterugboventekomen.Erzijnookcicadesdieeensomde17jaarbovenkomen,maardielatennogopzichwachtentot2017...

VSA:GEENSCHONELUCHT‐OBAMABREEKTZOVEELSTEBELOFTEInjanuari2009hieldBarackObamazijnzgn.ernergiespeechmetvelemooiebeloftenoverinvesteringeningroeneenergiemetmiljoenennieuwebanenetc.Zoalshijalzoveelbeloftenmoestinslikken(denkaanhetGuantanamo‐schandaal),brengtdezezwakkepresidentookhiernietsvanterecht.Eindeaugustus2011moesthijzelfsbeslissendatergeenstrengereregelskomenvoorozonvervuiling.ZoalszijnvoorgangerBushkiesthijdaarmeedekantvandegroteoliebedrijven.HijheeftondertussenoverigensookaltoelatinggegevenvoorolieboringenvoordeAmerikaanseOostkust,indeGolfvanMexico(!)envoordekustvanAlaska.EndatterwijlhijooitaankondigdehetolieverbruikindeVStewilleninperken.DeAmerikaansemilieubewegingreageertwoestopzoveelonbetrouwbaarheid...ZWITSERLAND:OOKHIERKERNCENTRALESTOEDeZwitserseregeringwilevengoedafvankernenergieengaathelemaaloverschakelenopduurzameenergiebronnen.DevijfbestaandeZwitsersekerncentraleswordenontmanteldzodrazeafgeschrevenzijn:delaatstemoetin2034dicht.Middenmei2011namentienduizendenZwitsersdeelaananti‐kernenergiedemonstraties,degrootstein25jaar.VeelZwitsersvindendathetlandperfectzonderkernenergiekan.DeFukushimarampheeftinZwitserland,netalsinDuitsland,toteenuitgesprokenanti‐kernenergiestemminggeleid.

53

WEST‐VLAANDEREN:ZWINHetZwinzoalswehetjarengekendhebbenwaseigendomvandeCompagnieHetZoutevangraafLippens.In2006kochtdeVlaamseGemeenschapde180hanatuurgebiedendeprovincieWest‐Vlaanderenhetvogelparkenhetonthaalgebouw.Zoalsgewoonlijkbegonvandanafdeverloedering.Maarinfebruari2011werderineensaangekondigddaterveelgemeenschapsgeld(16,5miljoen€omtebeginnen)gaatgepomptwordeninrenovatieenineen'eigentijds'natuurtoeristischcentrum(dixitdéputéDecorte).Zelfsdevroegerekoninklijkevillazalervoormoetensneuvelen.Erkomen'vogelvlieghallen',eenbezoekerscentrumindeshapevaneeneenZeeuwsepolderschuur,eencafetariametpanoramischzichtopdepolders,eenvogelkijkbunkeringewerktindevroegereuitkijkdijk,enz.ArchitektGoriszounaarzijnzeggenzijninspiratiegehaaldhebbenindeexcentriekeSacroBosco‐tuinvanBomarzo(bijViterbo),Italië.Hijwildebezoekerseigenvuilniszakjesmeegeven.Hetprojectmoetin2014klaarzijn.Waitandsee...

BOEKEN&FILMS

LANGERLEVENEINDELOOSLEVEN:DEZONDERLINGEWETENSCHAPVANONSTERFELIJKHEIDJonathanWeiner.Oorspr.titel:LongforthisWorld‐TheStrangeScienceofImmortality.Uitg.NieuwAmsterdam,2011:320blz.Prijs22,95€.ISBN9789046809426.NUR860.Onzesterfelijkheidheeftonsaltijdbeziggehouden.HeteersteverhaalinheteersteboekvandemensheidgaatoverdeheldGilgamesjdieopzoekisnaarheteeuwigelevenendaaringehinderdwordtdooreenslang.InhetbeginvandebijbelgevenAdamenEvaheteeuwigelevenookuithandendoortoedoenvaneenslang.InAntonyandCleopatrazegtShakespeare:"Ihaveimmortallongingsinme".Dedroomiseeuwig,hetlichaamniet.Wemoetenonzesterfelijkheidaanvaarden,hoewelveelmensengraagalvastwatmeerjarenzoudenwillenleven.Eriszoveeltedoenenwehebbenzoweinigtijd.Ondertussenwintdegerontologie,hetdoorgrondenvanhetbiologischeprobleemvandeveroudering,veldmaarhetblijftnogeenonvolwassengebied.Indeloopvande20steeeuwisonzelevensverwachtingwelmet30jaartoegenomeneneengrotesprongvoorwaartsstaatvoordedeur.Zalveroudereneengeneesbareziekteblijken?...Weinerbeslisteereenboekoverteschrijven,gefocustophoofdpersoonAubreydeGrey,eenfascinerendmandiedegrotedroomvandeonsterfelijkheidbelichaamt.HijzieteruitalseenMethusalemenvolgenshemleven

ernualmensendiedekanshebbenom100enjarenoudteworden.Hijdrinktheeldedagdoorbiereneetnauwelijks.Hijis'groterdanhetleven'enwildambitieus.HettegengewichtvormtMartinRaff,celbioloogenvoorvechtervaneuthanasie.Hijisperfectgelukkigmethetideedataanhetleveneeneindekomtenvraagtzichafofiedereeninderdaadweleeuwigzouwillenleven?...Alsjeeens'ietsanders'zoekt,leesdatdit,literatuurenwetenschapgaanhierhandinhand.(Weiner,AmerikaanswetenschapsjournalistenPilitzerPrize‐winnaar,gafop8juni2011eenlezingoveronsterfelijkheidaandeGentseunief)FOSSIELEN(1)DEFOSSIELENONTDEKGIDSHermanZevenberg.Uitg.Ploegsma,Amsterdam,2011:115blz.Prijs17,95EURO.ISBN9789021668970.NUR223.Eenboekvooraanstormendefossielenfreaks,maar"hethelegezin"heefterookwataan.Hermansvondz'neerstefossielalsjongenvanachtenhijwasverkocht.Metditboekwilhijjeietslerenoverfossielen,maarvooralhoejezelffossielenkangaanzoeken.Inzijnboekjevindjeeerstwatinfoovergesteentenenfossielen,daarnavolgenbekendefossielen‐vindplaatsen:CadzandenDeKaloot,CapBlancNez,degroevenindebuurtvanSolnhofen(waarzedeeersteArchaeopteryxvonden)etc.Zevenbergverteltookwatoverfossielendieje"opstraat"vindt.Degevelvanhet

Antwerpsstadhuisbestaatbvbvooreendeeluithardsteen/arduin,jezieterzeeleliestengelsenschelpenin.Ofinmusea,zoalshetKBINinBrusselmetzijndinoskelettenenhetMaastrichtseNatuurmuseummetdeMosasaurus.Voorderestkanjelezenhoejejefossielenhethandigstopbergtenhoejeinjegroeiendecollectieietsterugvindt,waarjeopmoetlettenalsjeeenfossielkoopt(Chinesenep‐dinosauruseieren,Marokkaansenep‐trilobieten!),enz.NATUURGIDSEN(1)ALPENFLORABloemenvanEuropesehooggebergten.XaverFinkenzeller.Oorspr.titelAlpenblumen.Uitg.DeFontein/Tirion,Utrecht,2011:193blz.Prijs16,95€.ISBN9789052102429.Eenfoto‐zakgidsvan10,5cmx19cmmeteenplasticbeschermhoesovereen400Alpenbloemen.Indelingopkleur:wit,geel,rood/roze,blauw/violet,groen/bruin.Beschrijving,bladeren,bloemen,standplaats,verspreiding,wetenswaardigheden.Enkeleinleidendeverhalen.Deauteurhoudtzichal40jaarbezigmetdefloravandeAlpenenanderegebergten.

54

ACTUALITEIT

FOSSIELEN(2)600MILJOENJAARLEVENINEUROPA:EENREISLANGSDEMOOISTEFOSSIELENVINDPLAATSEN.GiovanniPinna(red.).Oorspr.titelAlleRadicidellaStoriaNaturaled'Europa.Uitg.Natuurwetenschap&Techniek/VeenMagazines,Diemen,2011:254blz.Prijs42,50EURO.ISBN9789085713562.NUR930.Eenprijzig,maarweldegelijkboek.Paleontologenvanmuseaenuniefsin13Europeselandenbeschrijven21fossielenvindplaatsen.Zijlatenzienhoegeologischeenfossielgegevensdenatuurvandeoertijd(vanhetPrecambrium,eventjes600miljoenjaarterug,tothetPleistoceen)kunnendoenherleven.JereistvanCharnwoodForest,Engeland,metzijnzgn.ediacarischefossielennaarJince,Bohemen(Midden‐Cambrium),naardeWest‐DuitseHunsrückschiefer,deGrèsàVoltziainN.O.Frankrijk,MonteSanGiorgio/Ticino,naardePosidoniaSchalievanHolzmaden,SolnhofenwaardeArchaeopteryxwerdgevonden,deRioja(dinosaurussen!),naardegroevenvanBolca(fossielevissen),naarhetversteendewoudvanLesbosenz.entenslottenaarStaruniainWest‐Oekraïnewaarzeanno1907,toenhetdaarnogOostenrijkwas,eenwolharigemammoetvondenuithetBoven‐Pleistoceen.NATUURGIDSEN(2)

DIERENRONDHETHUIS:COMPACTGIDSHoofdred.KrystynaMayer.Oorspr.titelConciseGardenWildlifeGuide.Uitg.DeFontein/Tirion,Utrecht,2011:192blz+miniposter.Prijs7,95€.ISBN9789052101101.NUR430.Inverhoudingisditgidsjenietzoduur,maardevraagiswieerwataanheeft.Jevindtereenaantalsoortenwormen,slakken,schaaldieren,insekten,spinnen,amfibieën,reptielen,vogelsenzoogdieren(inhettotaal220)beknoptengeïllustreerdbeschrevendiealvastinEngelandgeachtwordenindebuurtvanjouwhuisentuintezitten.DeNederlandseeditiemoestblijkbaaropschietenwantdeuitlegoverderingelrupsvlinderkreegbvbdehoofdingringelrups,deuitlegoverdegrootoorvleermuisdehoofdingrossevleermuis,enz.Interessantisweldeminiposterdieerbijhoortendiealleillustratiesweergeeftop1rectoverso.BijDeFonteinenbijTirionNatuurverschenenero.i.albeterbruikbarenatuurgidsen...AndereCompactGidsen,tegelijkertijdgepubliceerd:Bomen(150soorten),Paddestoelen(200soorten),StrandenKust(180plant‐endiersoorten).SPINNENVANEUROPAHeikoBellman.Uitg.DeFontein/Tirion,Utrecht,2011:432blz.Prijs34,95€.ISBN978052108636.NUR432.Deauteurpubliceertal25jaarboekenoverspinnen.Dezegidsgeeftkenmerken,voorkomen,

leefwijzeenfotovooreen400redelijkherkenbaresoorten.De"moeilijke"familieskregenookenkelevertegenwoordigersgepresenteerd,zodatjetocheenbeeldkrijgtvandetotalesoortendiversiteit(inEuropazittenn5400soortenspinnen,verdeeldover58families!).Erisverderookwataandachtvoornaaronsoprukkendezuidelijkespinnen.Achteraankrijgjeeenfamilie‐overzicht.Daarmeekanjezienofeengevondenspinzichlaatonderbrengenineenvandeweergegevenfamilies.ZOOGDIERENVANEUROPAAllebelangrijkesoorten.KlausRichartz.Oorspr.titzlSäugetiere.Uitg.DeFontein/Tirion,Utrecht,2011:193blz.Prijs16,95€.ISBN9789052102405.Eenfoto‐zakgidsvan10,5cmx19cmmeteenplasticbeschermhoesoverInsecteneters,Vleermuizen,HazenenKnaagdieren,Roofdieren,Hoefdieren,WalvissenenDolfijnene.a.Beschrijving,verspreiding(metverspreidingskaartjes),leefwijze,wetenswaardigheden.Eenpaarinleidendeverhalen,bvboverhetobserverenvanvleermuizen.Teoordelennaardebijdragenoveronzevleermuizenlijkthetallemaalwelhouttesnijden.

55

ACTUALITEIT

NATUURREIZENOPZOEKNAARHETBEESTJeroenDenaeghel.Uitg.Manteau/WPGUItgeversBelgië,Antwerpen,2011:272blz.Prijs22,50EURO.ISBN9789022324684.NUR740.NazijnBigBrother1‐avontuurwerdbio‐ingenieurenvogelkijkerDenaeghel(°1971)journalist,vooro.m.demagazinesP‐magazineenChé.InopdrachtvanChémochthijvanhetnajaar2009totbeginaugustus2010deBertAnciaux'vanditkikkerlandontvluchtenomop3continentenopzoektegaannaartotdeverbeeldingsprekendebedreigdeofreedsuitgestorvendiersoortenalsdeIndochinesetijger(Maleisië),deKomodovaraan(Komodo‐Indonesië)),deOrang‐Oetan(Borneo‐Maleisië),deZoutwaterkrokodil(Noord‐Australië),deTasmaansetijger(Tasmanië‐Australië),deMoa(Nieuw‐Zeeland),deCalifornischeCondor(Arizona‐VSA),deGrijzewolf(Wyoming‐VSA),deGrizzlybeer(Alaska‐VSA).WETENSCHAPWETENSCHAPVOORINBED,OPHETTOILETOFINBAD.RobertJanBlom.Uitg.BBNCUitgevers,Rotterdam,2011:157blz.Prijs9,95€.ISBN9789045311272.NUR370/910.Eenzap‐stijlboekoverde

'verworvenheden'vandewetenschap.Ookeenleukcadeauvooriemanddienognietveelkaasatvanwetenschap!In130stukjesverteltBlomeenvoudigoverwaterdelaatste5000jaarzoalgebeurdeopwetenschappelijkgebied.Hijheeftheto.m.overhetmummificerenenoverdebril,maarookoverDNA,dedieselmotor,wolvengedrag,deopwarmingvandeaarde,stamcelonderzoekenz.Alindejaren1600en1700warenerforsesprongen,maarvandaaggaathetechtsnel.In1weekmeldtdewetenschapbvbdaternieuwefundamentenzijngevondeninStonehenge,datereennieuwmedicijnisgevondentegendeterugkeervaneenhersentumor,datereenfototoestelineenpildoorhetlichaamkanreizenendateenhondeneenartssamendediagnosekunnenstellenvandealarm‐ziekenhuisbacterieClostridiumdifficile...BlomverzameldesoortgelijkestoriesovergeschiedenisinGeschiedenisVoorInBedetc,GregoryBergmanidemditooverfilosofieenPieternelDijkstraoverpsychologie,ookbijBBNC.BOEKENVOOR8‐12ALLEMAALBEESTJES:MAAKJEEIGENDIERENTUINMETKLEINEKRUIPERS.NickBaker.Oorspr.titelBugZoo.Uitg.DeFontein/Tirion,Baarn,2010:64blz.Prijs12,95EURO.ISBN9789052108322.

Interessevoornatuurstartvaakviadekleinekriebelbeestjesinjetuinofineenparkindebuurt.Ditboekleerthoejeereeneigenzoomeekanbeginnen:meteenpissebeddenhuis,eenrupsenvilla,lieveheersbeestjesverblijven(welregelmatiguitmesten!),eenkrekelpaviljoenenhethoogtepunt,eenlibellen‐aquarium.Doedaarwatprooidiereninendejachtisopen:jekandelarvenzelfsuitdagenommethun"masker"toeteslaan,doorzo'nprooitussentweestokjesvoorhunneustehouden...Wantzo'nzoobezittenenverzorgeniscoolgenoeg,maarhetgaatervooralomvandichtbijtekunnenvolgenwataldiespannendebeestjesaanhetdioenzijn!DIERENINACTIEDavidBurnie.Oorspr.titelHowAnimalsWork.Uitg.DeFontein/Tirion,Baarn,2010:192blz.Prijs17,95EURO.ISBN9789026163623.Voornietteveelgeldeenleukgrootboekmetmassa'sfoto'senhonderdenkortewetenswaardighedenoverhoedierenineenzittenenwaaromzejuistlevenzoalszeleven.Hunlichaam.Hoezebewegen,zichvoeden,jagen.Hunzintuigen,hoezeelkaarbegrijpen.Opheteindenog20blzoverdegrotegroepen(ongewerveldentotzoogdieren),metopgavevanaantallen, enz.

56

ACTUALITEIT

ZININEENSPIN?DEMEESTBIZARREFEITENOVERSPINNEN.MyrteGay‐Balmaz&MargreethKooiman.Uig.BiblionUitgeverij,Leidschendam,2011:37blz.Prijs14,95€.ISBN9789054839668.VerdeelddoorAgoraUitgeverscentrum,Erembodegem‐Aalst.Watallemaaloverspinneninditboekstaatisdemoeitevanlezenenwetenwaard.Spinnenleefdenaleerderopaardedandedino'senzezijnernog.InSpanjehebbenzeeen110miljoenjaaroudspinnenwebgevondenineenstukbarnsteen.Webbenhebbenaltijdtotdeverbeeldinggesproken,ookwwwnoemenweeen(wereldwijd)web...Degrootstespinmeet30cm,dwergspinnenzijnkleinerdaneenpunt.Vandeduikersklokvanwaterspinnenhebjezekergehoord.Indeoertijdstiervenmensenal'sdooreenspinnenbeet,daarkomtdespinnenangstvanveelmensenvan,maardatisnunietmeernodig.Jeziet:overspinnenzoujeeenleukespreekbeurtkunnenhoudenenditboekkandaarbijhelpen!Oponsinfocentrumvallenookspinnenpostersuittelenen...Deschrijfstersmaaktenookaleenboekoverratten.

FILMSPLASTICPLANETWernerBoote(Oostenrijk),2009:95min.Eenfilmdiewaarschuwtvoordegevarenvanplastiekvoormilieuenvolksgezondheid.IndestijlvanMichaelMooretrachtBootedeplastieklobbyteconfronterenmetdegevolgenvanhetdoordezegepropageerdeproduct.Hetgaato.m.overhetplastiekdataandepapfleszittothetdrinkenuitPETflessenofhetgebruikvantupperware.Naafloopdenkjeal'sterugaandescèneuitTheGraduate,waarindeschoonvadervanDustinHoffmandejongegastterzijdeneemt,dienstoekomstwilsturenendevisionaireuitspraakdoet:"Justoneword:Plastics".Booteiszelfdekleinzoonvaneenplastiekbaronendeedvoordezeaanbevolenecodocumentaire10jaaronderzoek.

57

INTERNET

www.fogol.nlZEILENNAARDEGROOTSTEVISDIEFKOLONIEVANEUROPAIndetijdvandeZuiderzeehaddevisdiefgrotepopulatiesopdeschelpenbankenvoordeFriesekust.NadeaanlegvandeAfsluitdijkbleefhetIJsselmeernogwelwatintrekmetkoloniesbijo.m.Onderdijk.MaarmetdecreatievanhetvogeleilandDeKreupel,een5kmuitdekustvanAndijk(opgeworpenmetslibuitdevaargeulAmsterdam‐Lemmer)haaldeNederlandineensdegrootsteEuropesekoloniebinnen:erbroedendaarnum.d.5000paarvisdieven.DebbyDoodemanvanFOGOL(Bramleylaan36,1695HGBlokker)organiseertvanuitEnkhuizenvogelzeiltochtenmetmax.25deelnemersà30‐50€pp,voorobservatievandevisdievenenvandeslaaptrekvandezwartestern.www.geese.orgTRACKINGMARKEDGEESEAlmeerdan50jaarwordendewinterverplaatsingenvanganzengevolgdviaringing.Eerstinsamenwerkingmetjagersenganzenvangers,daarnametvooralinNederlandenDuitslandmaarookinVlaanderen,Polenenz.toenemendemassa'svrijwilligers/ganzenwatchers.Sedertdejaren1970wordtergewerktmetgekleurdepootringenmeteeninscriptie(af

telezenmetverrekijkeroftelescoop):aanvankelijkvoorrotganzenenbrandganzen,laterkwamenerookhalsbandenvoorrietganzenenkolganzenbvb.Albijalbeschiktmenvandaagoverzowat1miljoenwaarnemingenuiteen29landen.Datgeeftinfooververspreidingentrekbewegingen,maarhetlaatooktoeomganzenindividueeltevolgen,tewetenhoeveeljongenzegrootbrengen,schattingentemakenvanteverwachtenaantalsontwikkelingenenz.Wiljemetjeeigenexcursie‐waarnemingenmeedoenaandezeonderzoeken,dangajeopinternetbestnaarwww.geese.org.Dezewebsitegeefto.m.algemeneinfooverdediversekleurring‐enhalsbandprogramma's.Geregistreerdewaarnemerskunnenerverderhunwaarnemingeninvoeren,bekijkenenverbeteren.ViaGooglemapskandeplaatsvanwaarnemingnauwkeurigwordenaangegevenenkanelkewaarnemerderingplaatse.a.gegevensvanzijn/haar"eigen"ganzenopeenkaartjeweergegevenzien...www.rome2rio.comREISPLANNINGEenreisplansite.JevultindatjevandeBervoetstraatinAntwerpennaardeRustaveliAve.inTbilisiwilendesiteverteltjewatvervoermiddelenjemoetnemen,watdataanreistijdenmeebrengt,welke

alternatievenerbestaan.DetreintijdenzijnwelenkelvoorEuropa,IndiaenChinabeschikbaar.VoordeVSgeeftdesitejedusalleenautoroutes.Aanvullendesites:www.kayak.comenwww.vliegticketcentrum.nlwww.volgdevos.nlVOSSENBURCHTEeninitiatiefvanhetNederlandseStaatsbosbeheer,dat4camera'sinstalleerdeineenvossenverblijfinhetOostvaardersplassengebiedtussenAlmereenLelystad,Flevoland.Jekanopdesitehetwelenweevaneenvossenburchtlivevolgen.

58

AGENDA

19.02.201110deVOGELDAGSpecialegast:LarsJonsson.GebouwG,Middelheimcampus,UniversiteitAntwerpen,vanaf09:50.05.03.2011VLINDERDAGOpzaterdag5maart2011houdtdeNederlandseVlinderstichtinghaarjaarlijkseVlinderdag:dezekeerindeJunushof,Plantsoen3teWageningen.Toegang8€.HetochtenddeelstaatinhettekenvandeactieTienvoor12,rond12dagvlindersoortendieophetpuntstaanteverdwijnen.Voorderestzijnerlezingenenfilmsoverlibellen,nachtvlindersenz.Info:info@vlinderstichting.nl26.03.2011EARTHHOURTussen20u30en21u30doen200gemeentenenduizendengezinnenhiertelandeopzaterdag26maart2011hetlichtuit:eensymbolischeinternationaleactietegenenergieverspillingentegendeopwarmingvandeaarde.In2010werdtijdensEarthHour3%minderstroomverbruiktdan"normaal".Info:www.earthhour.be.09.04.2011ROOFVOGELDAGOOSTVAARDERSPLASSENZaterdag9april2011tussen9u30en17u(ookdedagtevoren,maarwieisdanvrij?)houdtGrasduineneenRoofvogeldaginhetOostvaardersplassengebied.BijeengekomenwordtinhetBezoekerscentrumvan

Staatsbosbeheer,Kitsweg1,8218AALelystad.ErzijnexcursiesomdezeearendenendeandereroofvogelsteobserverenenNederlandsetopvogelaarsgevenlezingenoverhetherkennenvanroofvogelsoortenenoverdespectaculaireroofvogel‐nazomertreklangsdeZwarteZeekustvanGeorgië...Gratis,maartijdigaanmeldenviainfo@grasduinen.nl.Meerinfo:www.grasduinen.nl16.04.2011VLEERMUIZENDAGDeNederlandsejaarlijkseZoogdierdagstaatin2011helemaalinhettekenvandevleermuizen(2011ishetInternationaalJaarvandeVleermuis).Dedaggaatdooropzaterdag16aprilvan10tot16uinExpeditieEcodrome,Willemsvaart19,8019ABZwolle.Om12u15wordthetnieuwegrotevleermuizenboekoverallesoortenvanEuropaenNoordwest‐Afrika(Dietz/vonHelversen)voorgesteld.Info:www.zoogdiervereniging.nl16‐24.04.201121eFESTIVALDEL'OISEAUVan16tot24april2011vindtopverschillendelokatiesindeFranseSommebaaihet21steVogelfestivalplaats,meteenfilm‐enfotowedstrijd,tentoonstellingen,excursies(tevoet,metdefiets,tepaard,metdekayak)enz.Ziewww.festival‐oiseau‐nature.com,meerinfoviacontact@festival‐oiseau‐nature.com07‐08.05.2011MINERANT2011Tentoonstellingvanmineralen,

fossielen,schelpeninAntwerpExpo,JanVanRijswijcklaan191,Antwerpen,georganiseerddoordeAntwerpseMineralogischeKringMKA.Ziewww.minerant.org/MKA/minerantnl.html10.07.2011BIGJUMP2011DeBigJumpiseenEuropeesinitiatief(vanhetEuropeanRiversNetwork,ERN),in2002gestartaandeElbeinDuitsland.Natuurorganisatieswilleneraandachtmeevragenvoordewaterkwalieitvanonzewaterlopenenwaterplassen.Opzondag10juli2011gaanom15uinheelEuropaweerduizendenmilieubewustelingeninhetwaterspringenomhunwiltetonendaterwerkwordtgemaaktvandeEuropeseKaderrichtlijnWater:tegen2015zoudenalleEuropesewaterlopenterugineenacceptabeletoiestandmoetenverkeren.Eendoelstellingdiemaarwatkanwordenmetdesteunvaneenbreedpubliek...N2'ersdiewillenmeedoengeventijdigeenfoon‐ofmailkreetaanhetsecretariaat.Afspraakom14u30inFortOelegem,Goorstraat18,2520Oelegem!Zieookwww.bigjump.orgenwww.bigjump.be/nl

59

AGENDA

12.08.2011PERSEIDENVrijdag12augustus2011zoudenwehetpiekmomentmoetenmeemakenvandedoortochtvandeaardedoorheendePerseïden‐meteorenzwerm:eenwolkvanstofdeeltjesdieafkomstiglijkentezijnuithetsterrenbeeldPerseusdatinhetnoordoostenopklimt,maardieinfeiteachtergelatenwerdendoordekomeetSwift‐Tuttle.Diestofdeeltjeskomenmethogesnelheidindedampkringvandeaardeenbrengendaardeluchtmoleculentotgloeien.Datgeefteenkortstondigelichtstreepoftezgn.vallendester.Opeenpiekmomentals11‐12‐13augustuszoudenindetweedehelftvandenachtzo'n100à120meteorenperuurtezienmoetenzijn.Storendefactorkanditjaarechterhetlichtvandevollemaanworden!P.S.Kijkop16augustusrond23unogeensnaardeoostelijkehemel.Linksbovendemaanziejedannormaaleengroot,gekanteldvierkantvansterren:hetHerfstvierkant...20&27.08.2011VLEERMUIZENAVONDFORTOELEGEMOM21UBriefingoveronzevleermuizen,rondleiding,observatienachtelijkeinsektenjachtmethulpbatdetector.Meebrengen:waterdichtschoeisel,zak‐ofkoplamp.GratisvoorN2‐leden,welvoorafinschrijven.02.09.2011

VLEERMUIS‐ZWERMONDERZOEKFORTOELEGEMBijeenkomstvoorhetfortom19u.10‐12.09.2011OPENDEURDAGENVOLKSSTERRENWACHTURANIA(GRATIS)JozefMattheessensstraat60,HoveZiewww.urania.be11.09.2011MONUMENTDAGFORTOELEGEM(GRATIS)Rondleidingenomhetuur,van10utot18u.Geefjeopalsjewilkomenhelpen:fortoelegem@hotmail.com15.09.2011PADDESTOELEN(GRATIS)Teorie19u30‐22u30,Praktijk24/914uen01/1009uOokteorie6/1019u30‐22u30,Praktijk15/1009u,22/1009u,29/1009uTeorieKasteeld'Ursel,W.d'Urselstraat9,2880Bornem.Praktijkdiv.plaatsen.16.09.2011VLEERMUIZENENNACHTVLINDERS(GRATIS)ExcursieProvinciaalGroendomeinPrinsenpark,Kastelsedijk5,2470Retie:20u30‐22u3017&24.09.2011VLEERMUIZENAVONDFORTOELEGEMOM20U

Briefingoveronzevleermuizen,rondleiding,observatienachtelijkeinsektenjachtmethulpbatdetector.Meebrengen:waterdichtschoeisel,zak‐ofkoplamp.GratisvoorN2‐leden,welvoorafinschrijven.09‐16.10.2011WEEKVANHETBOSDitjaarishetnietalleenhetJaarvandeVleermuismaarookhetWereldjaarvanhetBos.Ziewww.weekevanhetbos.beNatuur2000doetuitstappenop8(Kalmthout)en22/10(Meerdaalwoud).14‐23.10.2011FESTIVALNATURENAMURNatuurfoto'sennatuurfilms,natuurexcursiesAcinapolis,RuedelaGareFleurie,JambesInfo:www.festivalnaturenamur.be15.10.2011GOSTRANGEINFOBEURS10U‐17U(GRATIS)Vooraljebeestigebuitenlandplannen:JINTmaaktjewegwijsinhetaanbodaanniet‐toeristischebuitenlandmogelijkheden.Antwerpen,lokalenZoo,Astridpleinwww.gostrange2011.be

60

AGENDA

15.10.2011STERRENKIJKWANDELINGBRECHTSEHEIDE(GRATIS)Bijeenkomst19uingangKooldries‐Hoofsweer,Brecht:Boudewijnstraat/PaepestraatnaastdeCuveehoeve15.10.2011NACHTVANDEDUISTERNISHetisvannachtookmeteende(zoveelste)nachtvandeduisternis...www.nachtvandeduisternis.be30.10.2011ZEELAND&NOORD‐BRABANT10uNatuurmonumentenexcursieSlotbosHaamstede&Zeepeduinen(Haamstede,Schouwen),16uidemOudeBuisseHeide(Roosendaalsebaan19,Achtmaal‐Zundert)www.natuurmonumenten.nl/activiteiten03.12.2011KLIMAATBETOGINGVoorde3dekeertrekkenwemeenaarBrussel.Bijeenkomsttegen13u45aanhetNoordstation.Bel0475/290487alsjeonsnietdirectvindt.14.12.2011HOEEENNIEUWSBRIEFMAKENMETGRATISPROGRAMMA'SAntwerpen,09U30‐16U30vraagnaar

terugbetalingsregelingwww.jeugdwerknet.be/vorming02.01.2012VLEERMUIZENTELLINGFORTOELEGEM(1)Bijeenkomstvoorhetfort,09uCheckeffevantevoren:0475/29048711.02.201215deNATUURSTUDIEDAGANKONA(GRATIS)O.m.lezingenoverhoeomgaanmetnatuurstudie‐waarnemingenenhoeeennatuurartikelschrijven.UniversiteitAntwerpen,CampusGroenenborger26.02.2012VLEERMUIZENTELLINGFORTOELEGEM(2)Bijeenkomstvoorhetfort,09uCheckeffevantevoren:0475/290487EXPO'SGROUPSHOW"WATER"FiftyOneFineArtPhotography,Zirkstraat20,2000Antwerpen28.01.2011‐26.03.2011Water,vastgelegdopdegevoeligeplaat.Opwelkemanierook.VandestillewatersvanMasaoYamamotototdewatervallenvanSimonChaput.Elkefotogtaafbenaderthetthemaopzijnmanier.Nognooitwaswaterzo

mooi.Info:www.galery51.comINSLOOTENPLASOnderwijsmuseum,Nieuwemarkt1A,3011HPRotterdam21.03.2011‐08.01.2012Deschoolplaat'InSlootenPlas'vannatuurtekenaar/schilderMarinusAdrianusKoekkoek(1873‐1944)hinggeneratieslanginveleschoollokalen.Koekkoektekende36educatievenatuurplatenvoorhetonderwijs,maarookdeillustratievande5delenvandeOrnithologicaNeerlandicavanVanOort(407vogels)isvanzijnhand.DezeillustratieswerdenbovendiengekopieerdinhetberoemdeHandbookofBritishBirdsvanWitherby.HijwerkteverdervoorhetnunogbestaandetijdschriftDeLevendeNatuur,datonderhetimpulsvandeonderwijzersHeijmans(1861‐1914)enThijsse(1865‐1945)denatuurdichterbijdemensenwildebrengen.DeplatenvanKoekkoekzijninmiddelsechtecollectorsitemsgeworden.DetentoonstellinginhetOnderwijsmuseumlaatviazijnorigineleolieverfschilderijen,aquarellen,tekeningenenschetsenzienhoeKoekkoek(overgeërfd)schilderstalentwisttecombinerenmeteenscherpobservatievermogennaarplantenendierentoe.Info:www onderwijsmuseum nl

61

AGENDA

TROPISCHVLINDERFESTIVAL2011:BLUEBEAUTYFortHoofddijk,Budapestlaan17,Utrecht11.06.2011‐12.09.2011InUtrechtzettendebotanischetuinenvandeuniversiteit(°1639!)dezezomervooralZuid‐Amerikaansevlindersoortentekijk,elkedagvan10utot16u30.Op19augustusisereenspecialenachtvlinderavond.www.uu.nl/botanischetuinenLANDSCHAPSSCHILDERCLAUDELORRAIN(1604‐1682)TeylersMuseum(i.s.m.MuséeduLouvre),Spaarne16,2011CHHaarlem29.09.2011‐08.01.2012Lorrainwasinde17deeeuwEuropa'smeestgeliefdeschilder.Zijngoudenlichtwerdwereldberoemd.InEngeland,waarmenuitgekekenwasopdeformeleFransetuinen,werdeninde18deeeuwlandschapstuinennaarhetvoorbeeldvanzijnschilderijenaangelegd,compleetmetklassiekebouwwerken.DatwasbvbhetgevalinStourhead(Wiltshire,meteendoorLorraingeïnspireerdePalladiaansebrug),Stowe(Buckinghamshire:CapabilityBrownhadhierzijneerstebaan)enRousham(Oxfordshire).Almetaltonen78tekeningen,13schilderijenen4etsenzijnuitzonderlijkmeesterschap.Info:www.teylersmuseum.eu

PRIKKELS:DEEXPODIEJEZINTUIGENPRIKKELTMuseumvoorNatuurwetenschappen,Vautierstraat29,Brussel06.10.2011‐02.09.2012Info:www.natuurwetenschappen.beCURSUSSENDeAntwerpseKoepelvoorNatuurstudie(ANKONA)organiseertinhetvoor‐ennajaarvan2011eenhelereeksgratis(!)natuurcursussen:voorjaarsbloeiers,bosvogels,paddenstoelen,zoogdiereneninsecteninhetbos,nachtdieren.Deelnemersaantalwelbeperkt...Infooverhetvormingsaanbod:www.ankona.beInseptember2011starthetCentrumvoorNatuur‐enMilieu‐educatie(CVN)voorde46stekeermetzijnnatuurgidsencursussen.HetCVNheeftooknogveelanderenatuur‐enmilieu‐educatieveprojecten.N2'ersdieeendiplomahalenenzichdaarmeewilleninzettenoponzeexcursieskrijgenvandebondeentussenkomstindecursuskosten.Ziewww.c‐v‐n.beInverde,p/aKasteelGroenendaal,Duboislaan1b,1560Hoeilaart(www.inverde.be)isgespecialiseerdinopleidingenbos‐,groen‐ennatuurbeheer.Decursussenvanhetvoorjaarvan2011gaano.m.overknotten,

natuurvriendelijkestadstuinen,werkenmetdekettingzaag,werkenmetdezeis.NogalwatcursuslokatiesbevindenzichindebuurtvanAntwerpen,Zoerselbvb.Laterinhetjaarzijnercursussenovero.m.hetherkennenvanbomenenstruiken,Natura2000,natuurbeheer,ziekebomenetc.

62

BONDSBERICHTEN

OPROEPOponzewebsitewww.natuur2000.bevindjeenkeleoproepen.Omjee‐mailadresdoortespelen,omN2000tevolgenopFacebook,omtehelpenbijdeorganisatievanexcursies,bijhetvleermuizen‐engidswerkinFortOelegem,bijdebruikbaarmakingvanonzenatuur‐enmilieudocumentatie.Laateensietsvanjehoren?KALENDERS,AGENDASInzakemuurkalendersheeftNatuur2000al44jaareenaccoordmethettweemaandelijkseNederlandsevogeltijdschriftHetVogeljaar(datin2011zijn59stejaarganghad).Ledenkunnendattijdschrifttegeneengereduceerdtariefontvangen.HetVogeljaargeeftelkjaarookeensteengoedevogelkalenderuit,formaat22cmx30cmmetfoto'svanevengoeievogelfotografen.Jekanhemelkjaarvanbeginseptemberafbestellenviaonsbondssecretariaat:hijkost9€zonderverzendkosten.ViadatbondssecretariaatkanjeookaanonzeeigenNatuur2000‐tafelkalendersgeraken,formaat21cmx11cm,kost5€.Voordagagenda'swildenwijverwijzennaardeSolidariteitsagendavanOxfam,kost15€

WETENSCHAPPELIJKESCHEURKALENDERZoekjengoeiescheurkalender,danbenjezekergeholpenmetdeNWT‐kalenderWetenschap:366intrigerendeberichtenm.b.t.alledisciplines,vandebiologietotdekwntummechanica,door50NederlandseenVlaamsewetenschappers.Motto:Uwdagelijkseportiefeiten!Kost15,95€.Zieookwww.nwtonline.nl.MICHetdocumentatiecentrumvanNatuur2000vindjesedert2010opdeeersteverdiepingvanhetNatuur‐enLandschapshuisvandeProvincieAntwerpen(NALAH),datopzijnbeurtgevestigdisinhetkasteelHallehof,Kasteeldreef55te2980Halle‐Zoersel.OphetzelfdeadresisookhetsecretariaatvandeWerkgroepFortOelegem.Erisdaarnogveelwerkmethetbruikbaarmakenvandedocumentatie,overgekomenuitAntwerpen.Wietijdenzinheeftiswelkomomopaftesprekenmomentenmeedehandenuitdemouwentesteken!REISTIPS:RÜGEN,DUITSLANDEenbijonsminderbekendnatuurgebiedishetNationalparkJasmundaandeOostzeekustopRügeninhetN.O.vanhethuidigeDuitsland.HetheeftkilometersgrilligekrijtrotsendieaandeNoordfranseenEngelsekustdoen

denkenenhetstaatookbekendomzijnfossielen.OphetKönigstuhl‐klif(118m)isereenpopulairnatuurinfocentrum.Erzijnookde"feuersteinfelder"indeSchmaleHeidetussenMukranenProraenz.Logerenkanjebvbindelangstejeugdherbergterwereld,aaneencoolstrandgehuisvestinhetlegendarischeKraftdurchFreude‐complexteProra:een4,5km‐langstrandhoteluitHitlersNSDAP‐tijd.(www.ruegen.de,www.prora‐jugendherbergen‐mv.de)GIOGioKhokhonisviliwerdop9december21!Dooreenraartoeval(?)belanddedezeinMerksemwonendetelgvaneenoudGeorgischgeslachtvorigjaarmiddeninNatuur2000.Sindsdanbewijsthijonschatbaredienstenalsweb‐enfacebookmaster.Hijheeftookeenscherpfoto‐oogeninzijnvrijetijdishijopgoedwegomTijsTiëstovandienstroontestoten:alsjevooreenvolgendepartyofzoeentop‐djzoektofraadwilvooreenspannendeGeorgischevogeltripin2012...

63

BONDSBERICHTEN

REISTIPS:VELUWE,NEDERLANDDeNederlandseVerenigingtotBehoudvanNatuurmonumentenwerdin1905opgerichtomtebelettendatAmsterdamhetNaardermeerzougaangebruikenalsvuilnisbelt.HetNaardermeerwasdanookdeeersteaankoopvanNatuurmonumenten.Latervolgdenveleanderenatuurgebieden,devereniging(750.000leden!)isvandaagzowatdegrootstegrootgrondbezitterbijdenoorderburen.ExacthonderdjaargeledenwashetdebeurtaandeVeluwezoomindeprovincieGelderland.Datheuvelgebiedwerdin1930heteersteNederlandseNationalePark.Momenteelishet5000hagroot.CentraalinhetparkligthetuitzichtspuntdePosbank.Aandezuidelijkerand,bijhetdorpRheden,bevindtzicheenbezoekerscentrumvanwaaruitverschillenderouteshetparkinlopen.OpdeElsbergiseenwildobservatiepost,vanwaaruitjeeenpanoramahebtoverdeRheder‐enWorthrhederheide.IndezelfdeVeluweregio,indegemeenteEde,ligtdanweerhetNationaleParkDeHogeVeluwe,hettweedeoudsteNederlandseNationalePark.Datis5400hagroot(origineel6800ha,maarhetlegerpikteeenstukweg)eninhetcentrumvindjehetwereldberoemdeKröller‐MüllermuseumenhetJachthuisSint‐HubertusvanarchitectBerlage.OmindeHogeVeluwebinnentegerakenmoetjewelbetalen:8€.(www.natuurmonumenten.nl,www.hogeveluwe.nl)

LUCVANSCHOORStondin1967meeaandewiegvandeWJA‐clubdielaterzouuitgroeientotNatuur2000.Op26augustus2011vierdehijteHobokenzijn65steverjaardagen50jaarvogelen.Westuurdenhemonzegemeendefelicitaties.YEE=YOUTHANDENVIRONMENTEUROPEVoorclubsalsNatuur2000bestaateraltientallenjareneenEuropesefederatie.Oorspronkelijk(1956)heettedieIYFofInternationalYouthFederationfortheStudyandConservationofNature,laterwerddatInternationalYouthFederationforEnvironmentalStudiesansConservation.Indejaren1970organiseerdeNatuur2000voordeIYFverschillendebijeenkomsten:eenGeneralAssemblyin1974,regionaleenbestuursvergaderingenetc.Onzebondleverdedefederatieookmeerderebestuursleden.Anno1983washetdebedoelingomwereldwijdtegaanwerkenenwerddeIYFopgesplitstin"continentale"federaties.InEuropawerddatYouthandEnvironmentEuropeoftedeYEE.DeanderefederatiesendeIYFzelfgingenvandatmomenteigenlijkalmeteendemistin,deYEEbleefbestaan.HetsecretariaatwaslangetijdgevestigdinSkanderborg,Denemarken‐nuzithetinPraag,Tsjechië(Kubatova1/32,CZPraha,e‐mailyee@yeenet.eu,websitewww.yeenet.eu).Natuur2000wasbijdeIYFaangeslotensedert1969,bijdeYEEsedert

1983.WatdeYEEzoaluitsteektkanjelezenopdewebsite:eenjaarlijkseAlgemeneVergadering(waaropookledenvanNatuur2000welkomzijn,erbestaateenreiskostenvergoeding),zgn.Trainingscursussen,diversecampagnesenprojectenenpublicaties.Eenrecentepublicatie(2010)is"EnvironmentalManagementSystems"doormilieuconsultantJürgenPaeger.Ditboekjevan50blzleertkleineorganisatieshoezeoptimaalmilieuvriendelijkkunnenfunctionerenviaecomappingenaudits.Wiedoetmeeomditookeenstoetepassenoponzeeigenbond?Eenanderepublicatieis"DiscoverNature.ToolsforEnvironmentalEducation",eenfollow‐ipprojectvaneenuitwisseling'Learingfromeachother‐methodsofenvironmentaleducation'(april2011).Eenboekjevan56blzmetmethodesomzinvoornatuurbelevingenmilieubewustheidaantewakkerenonderjongerenvanrondbvbde15.Vraageenex.aanhetYEE‐secretariaat!

64

ACTIVITEITEN

NATUUR2000‐ACTIVITEITEN2011NBDeééndagsexcursieszelfzijngratisvoorleden,voordeverplaatsingenbestaaterzogewensteenkostendeling.Zondag2januari2011VLEERMUIZENTELLING1Zaterdag15januari2011WILGENKNOTTENZondag30januari2011GANZENEXCURSIEZaterdag5februari2011VOGELTELWWEEKENDZaterdag12februari2011NATUURSTUDIEDAGANKONAZaterdag‐Zondag12‐13februari2011KRAANVOGELWEEKENDLACDUDERZondag20februari2011VLEERMUIZENTELLING2Zondag27februari2011NESTKASTENACTIEZaterdag6maartVLINDERSTUDIEDAGZaterdag12maart2011NATUURMUSEUMEXCURSIEZaterdag9april2011ROOFVOGELDAGOOSTVAARDERSPLASSENZaterdag16april2011EXCURSIEVOERSTREEK

Zaterdag23april2011FORTGIDSCURSUSZondag24april2011OPENDEURDAGFORTOELEGEMZondag1meiEXCURSIEKALMTHOUTSEHEIDEZaterdag7mei2011EXCURSIEZWINZaterdag21mei2011EXCURSIENAARDERMEERZONDAG22mei2011FIETSERSDAGFORTOELEGEMZaterdag28mei2011VLEERMUIZENAVONDZondag29mei2011PARKDAGFORTOELEGEMZondag5juni2011KASTELENEXCURSIEPROVINCIELUIKZaterdag25juni2011ROEFELDAGFORTOELEGEMZondag26juni2011EXCURSIEVIROINVALLEIZaterdag‐Zondag2‐3juli2011NACHTZWALUWENWEEKENDKALMTHOUTMaandag1‐Vrijdag5augustus2011WERKWEEKFORTOELEGEMZaterdag20augustus2011VLEERMUIZENAVONDZaterdag27‐Zondag28augustus2011

WADVOGELWEEKENDSCHOUWENZaterdag27augustus2011EUROPEANBATNIGHTZondag11september2011MONUMENTDAGFORTOELEGEMZaterdag17september2011VLEERMUIZENAVONDZondag18september2011HOGEVENENEXCURSIEZaterdag24september2011VLEERMUIZENAVONDZaterdag8oktober2011EXCURSIEKALMTHOUTSEHEIDEZaterdag22oktober2011EXCURSIEMEERDAALWOUDZaterdag19november2011HERFSTEXCURSIEZEELANDWoensdag28DECEMBER2011EINDEJAARSBIJEENKOMSTZondag8januari2012VLEERMUIZENTELLINGVergaderingen:Zaterdagen29januari,26maart,25juni,19augustus,29oktober,27november.

65

FORTNIEUWS

02.01.2011VLEERTELLING1Erwerden810vleermuizengeteld,waarbij66ingekorvenvleermuizen.Vooralindehoofdwatergangzatenermindervlerendangewoonlijk:slechts200,normaalisdat450.Hetwaserongewoonkoudenerstondextreemveelwater.Erwerdookeenruigedwergvleermuisgeteld.Daarnaastveelroesjes,blindebijenenkamperfoeliebloesemmotjes.20.02.2011VLEERTELLING2Relatiefnormaleresultatenvoorfebruari:724vleermuizen,waarvan69ingekorven.Valtdebeduidendeterugvalvandefranjestaarten(50%)tekaderenineenalgemeneafnameoverheelEuropa,tewijtenaandevroege,plotsingevallenenlangekou?Ookweerveelroesjes,kamperfoeliebloesemmotjesenverderdagpauwogen,hopsnuituilen.29.03.2011 VOORSTELLING RESULTATEN VLEERMUIZENONDERZOEK IN DE ANTWERPSE FORTENGORDELS Een WGFO-delegatie woonde deze lezing in Europa Direct, Antwerpen, bij. Commenaar werd gegeven bij de resultaten van 25 jaar wintertellingen en bij het recente zwermonderzoek.

23.04.2011 FORTGIDSCURSUS Opfrissen van de fort- en vleerkennis met het oog op het 28ste bezoeksseizoen... 24.04.2011 OPENDEURDAG De 27ste, voor het 28ste bezoeksseizoen... Uitgebreide rondleidingen om 10 u, 11u30, 14u en 15u30. De vernieuwde tentonostellingspanelen bewezen ook terug hun diensten. Belangstelling uit tot Nederland toe (dankzij Grasduinen). We hielden er 2 gemotiveerde nieuwe gidsen aan over. 14.05.2011 GIDSBRIEFING Met het oog op het komende fietsersbezoek. 22.05.2011 FIETSERSDAG Weer een zonnige fortengordelfietseling rond Antwerpen. Een 600 fietsbezoekers werden tussen 10 en 17 u een kwartiertje rondgeleid : geïnteresseerde lui ... 28.05.2011 INFO-AVOND FORT & VLEERMUIZEN Een voorjaarsversie voor de vertrouwde educatieve avonden. We hadden geluk met de ongewoon warme lente...

29.05.2011 PARKDAG Een initiatief van het Vlaams Agentschap Natuur en Bos (ANB). Zelfde systeem als bij de Opendeurdag. Een paar leden van de werkgroep hadden tevoren het binnenplein en het natuurpad onder handen genomen... 17.06 & 24.08.2011 VERGADERINGEN PROJECT POORT Het Antwerps provinciebestuur heeft een projectbureau gevraagd om een vooral toeristisch 'poortproject' (Poort Vrieselhof/Fort Oelegem) om de forten langs de Antitankgracht Oelegem-Stabroek meer in de kijker te werken. Van de kant van de WGFO hebben we daar benadrukt dat het door ons beheerde fortdomein omwille van de vleermuizen maar een beperkte carrying capacity heeft qua bezoekersaantallen tussen mei en september en dat onze oogmerken naar het publiek toe sedert 1984 altijd op de eerste plaats natuureducatief zijn geweest. De aanwezige vertegenwoordiger van de dienst Natuur en Bos (Vlaamse administratie) beaamde dat. Afwachten wat er uiteindelijk van komt...

66

FORTNIEUWS

17.06&24.08.2011VERGADERINGENPROJECTPOORTHetAntwerpsprovinciebestuurheefteenprojectbureaugevraagdomeenvooraltoeristisch'poortproject'(PoortVrieselhof/FortOelegem)omdefortenlangsdeAntitankgrachtOelegem‐Stabroekmeerindekijkertewerken.VandekantvandeWGFOhebbenwedaarbenadruktdathetdooronsbeheerdefortdomeinomwillevandevleermuizenmaareenbeperktecarryingcapacityheeftquabezoekersaantallentussenmeienseptemberendatonzeoogmerkennaarhetpubliektoesedert1984altijdopdeeersteplaatsnatuureducatiefzijngeweest.DeaanwezigevertegenwoordigervandedienstNatuurenBos(Vlaamseadministratie)beaamdedat.Afwachtenwateruiteindelijkvankomt...25.06.2011ROEFELDAGTweegroepenkinderenuitdeomgeving.01‐05.08.2011WERKDAGENDankzijdeinzetvanMutsenGlennkondeneralvastwatkleineremaarbelangrijkeaanpassingengebeuren(o.a.dedichtingvaneenonveiligeput‐opening).Daarnaastgeraaktenhetbinnenpleinenhetnatuurpadnogeensgemaaidenwerddetopvandeoudelinkerhoofdkanonnentorenterug'blootgelegd'...20&27.08.2011INFO‐AVONDENFORT&VLEERMUIZEN

DankaanHans,dieeennieuwsysteemvanenergievoorzieningbedachtvoordedia‐projectieendeverlichting.Deavondvan27augustusdedenwedusmeemetdeEuropeanBatNight.02.09.2011VLEERMUIZEN‐ZWERMONDERZOEKBijideaalzwermweerenmetbehulpvanmistnetten(opgesteldbijdetoegangtothetlinker‐binnenpleinenbijdeingang)geraaktentussen20uen01ueen80‐talzwermendevleermuizengedetermineerdenbeschreven:inhetbeginvooralwatervleermuizen,laterveelfranjestaarten,maarookdwergvleermuizen,grootoorvleermuizen,ingekorvenvleermuizenenbaardvleermuizen.Zo'nzwermonderzoekgeeftgeïnteresseerdeneigenlijkdeallerbestegelegenheidomdevleermuizendieindezomerrondhetfortlevenendieerindewinteroverwinteren"indehand"telerenkennen.Indeloopvanseptemberenhopelijkbijidentiekweerkomterallichtnogeensessie,wiezichdankanvrijmakenwordtechtaangeradenomookeenstekomenkijken...11.09.2011OPENMONUMENTENDAGDezekeereen'officiële'versie,i.s.m.hetgemeentelijkecomité.Hettemaditjaarwas'Conflict',vandaar...Tussen10uen18ukwamentegende600geïnteresseerdebezoekers,w.o.ookburen,pers,deburgemeestervanRanstennpaarschepenen.Alsditna28jaarnueenseindelijkkonleidentotwaterkenningvangemeentewegeen

wat tegemoetkominginonzekosten?VeeldankaanGlennenHansenMutsenSaiddienheledagbelanglooshunnikkelafdraaidenenaanJokeBungeneersvoordecoördinatie.12‐14.09.2011OMD‐JUNIOROp3dagenpasseerdennogeens5scholenuitRanst,goedvooreen190leerlingen.O.m.Glenndraaideeropnieuwvoorop,invollearmydress:o)13&15.09.2011WATERONDERZOEK(1)Elkjaarkomtonsoud‐bestuurslidAnneDeVos,echtgenotevanHugoWaeterschoot,metdeSt.AloysiusschoolvanLieroponderzoekvandewaterkwaliteitmetbehulpvandebiotischeindex.Voordefortgrachtgafdatditjaareenindex7(Kokerjuffer,Watervlo,Zoetwaterpissebed,Bloedzuiger,Eenoogkreeftje,Duikerwants,Poelslak,Schaatsenrijder,Haftenlarve,Platworm,Schijfhoornslak,Libellelarven,Slingerworm).VoorhetSchijnvoorhetAntitankkanaalindex6(Waterschorpioen,Haftenlarve,Vlokreeft,Schijfhoornslak,Schrijvertje,Slingerworm,Bloedzuiger,Schaatsenrijder,Zoetwaterpissebed,Muggenlarven,Waterkever).VoorhetSchijnnahetAntitankkanaalindex7(Bloedzuiger,Vlokreeft,Kokerjuffer2x,Haftenlarve,Onbekendeworm,Muggenlarven,Duijerwants,Schrijvertje).DankaanDianeVanNerumvoorhetdoorspelenvandegegevens!

67

FORTNIEUWS

17.09.2011VLEERMUIZEN‐ZWERMONDERZOEK(2)Tervervolledigingvandegegevenseentweede(eigenlijkderde)onderzoek,metmistnettenaandeingang,dezgncinemazaalendetoegangtotdelinkerbinnenplaats.26.09.2011FOTOSHOOTGiomaaktevanhetmooieweergebruikomdebuitenkantvandegebouwenopdegevoeligeplaatvastteleggen,tenbehoevevandewebsite.Erikhaddatvroegeraleensgedaanwathetinterieurbetreft.OokvanMarcverwachtenwewat...01.10.2011WATERONDERZOEK(2)DoordeconchyliologischeverenigingGloriaMariswerddefortgrachtgemonsterdopzoetwaterschelpen.DieverenigingonderzoektalenkelejarenhetwatervandeAntitankgrachtenvandeaangrenzendeforten.06.10.2011RESTAURATIEDankzijdebemiddelingvanJokeBungeneerskonspecialisteMarjanBuyleuitBrusselnaarhetfortgehaaldwordenvoorderestauratievandewegtanendepotloodkribbelsdieAmerikaansesoldateninoktober1945aanbrachtenopdenoordelijkemuurvandevm.telefoniekamerindehoofdkazerne,toenzijdaarblijkbaaraanhetluisterenwarennaareenradioreportagevaneenbaseballmatch.Doordezerestauratiekunnendekomendejarenhopelijknogvelebezoekersditstukjekleinegeschiedenisbekijken,innavolgingvanhunca.60.000voorgangerssedert1984...

04.11.2011ALG.VERGADERINGDeeerstealg.vergaderingvandeWerkgroepFortOelegeminonslokaalopdeeersteverdiepingvanhetProvinciaalNatuurhuisHallehofteHalle‐Zoersel...Wesprakenoverhetprogramma2012endeaankondiging/verzorgingdaarvan(dediapresentatie),hetaantrekkenvanmeerfortgidsenenanderefortgeïnteresseerden,hetbeheervanhetdomein/degebouwen/devleermuizen‐winterkolonie,onzefinancies,onzefacebookaanwezigheid(Glenn),enz....27‐29.11.2011REPARATIEWERKVoordezoveelstekeerwerdhetpoortslotgeforceerd.Ditmaalookdepoortzelf,blijkbaarmetmeegebrachtzwaarmateriaal.JorneenGlennzorgdenvoordeeerstereparatie,metdehulpvanTomenzijndinghygeraaktedepoortterugopenop28/11.Leokwamkijkennaardemogelijkhedenvanherlassingvandebeschadigdeplaat.Allesbijeenzalhet"grapje"onsmin.150€gekosthebben...Aangiftewerdgedaanbijdepolitie.05.12.2011EVALUATIEOPENMONUMENTENDAG&OMDJUNIOR2011VertegenwoordigingdoorJorneenGlenn.Allepartijenwarenmeerdantevredenoverdeprestatiesop11t/m14september.Volgendjaarishetthemamindergeschiktvoorons.Wemakenerdusmaareen"gewone"bezoeksactiviteitvan.In2013zijner25OMD'sachterderug,danduswelterugeen"officiële"deelname.J&GsprakenmetdeRanstseCultuurschepen.Ondanksontelbareherhaaldebeloftenblijktonsnatuur‐

encultuureducatiefwerkna28jaarinzetvoordeRanstsegemeenschap(o.m.zowatallescholen)nogaltijdgeenofficiëleerkenningvanwegehetgemeentebestuurwaard...27.12.2011COMMUNICATIEPROJECTVergaderingmet4UA‐masterstudentenovereeninfebruari‐april2012uittevoerencommunicatieprojectm.b.t.onzefortwerking,dato.m.zouinhouden:eenwebsite,eenbrochure,eenmediacampagne.28.12.2011LEERPAD‐UPDATEVergaderingmetKdG‐studentHansVanHeesovereeninhetvoorjaarvan2012uittevoerenupdatingsprojectm.b.t.hetnatuurleerpad(destopplaatsen,dedocimentatievoorbezoekendeleerkrachtenenstudenten).29.12.2011 REPARATIEWERK 2 Jorne en Glenn constateerden opnieuw inbraak. De grote poort werd verder beschadigd, in het rechter straatgebouw werd de toegangsdeur geforceerd en werd er materiaal gestolen. De adjunct-conservators legdenpoort en deur met kettingen vast, op 2 januari probeert Danny meer afdoend te repareren. Jorne legde klacht neer bij de politie. De buren signaleerden dat er de laatste tijd meer vandalisme en diefstal is in de buurt, politietoezicht is er nauwelijks. P.S. VLEERMUISTELLINGEN 2012 De vleermuistellingen voor de winter 2011-2012 vinden plaats op zondag 8 januari en op zondag 26 februari 2012.

68