Post on 12-Jul-2020
NIEUWS 108NNOOVVEEMMBBEERR//DDEECCEEMMBBEERR 22 00 00 66
Bedrijven, overheden en culturele instellingen
worden steeds creatiever in het benutten van de
openbare ruimte voor het aanprijzen van hun
producten en diensten. Affiches, zuilen, borden,
steigerdoeken, trams en bussen schreeuwen om
de aandacht van de consument. Grote bedra-
gen gaan om in de verhuur van gevelruimte op
toplocaties en de aandacht voor artvertising is
groot. Wat betekent dit voor de stad, visueel en
financieel? Waar wordt welk reclamebeleid
gehanteerd en waar vloeien de inkomsten naar
toe? Waar liggen kansen voor verantwoorde
toepassing van nieuwe ontwikkelingen in de
reclame? En wat kan dit betekenen voor de
openbare ruimte?
ARCAM beoogt een gesprek op gang te bren-
gen tussen bewoners, bezoekers en professio-
nals. In de tentoonstelling geven gerenommeer-
de media- en reclamebureaus hun visie op de
(gewenste) rol van reclame in de stad. Welstand
licht de spelregels toe.
De expositie staat niet op zichzelf.
Tijdens de tentoonstelling vinden aanverwante
initiatieven plaats die voor een deel op elkaar
inspelen, zoals een door het Sandberg Instituut
georganiseerd symposium over de toekomst van
de omgeving als informatiedrager (zie p.2) en
een onderzoek van DRO naar het beleid inzake
megareclame in Amsterdam. De expositie bij
ARCAM is te zien van 24 november 2006 tot en
met 27 januari 2007.
AARRCCAAMM,, PPrriinnss HHeennddrriikkkkaaddee 660000,, ddii..--zzaa..
1133--1177uu.. TT 002200 66220044887788
((zzaatteerrddaagg 3300 ddeecceemmbbeerr ggeessllootteenn))
REDACTIONEELIn een tijd waarin waarin overal ter wereld oorlog
wordt gevoerd, nieuwe kernoorlogen worden gean-
nonceerd en Al Gore de ondergang van Nederland
voorspelt, is het goed om een keer The New York
Times te lezen.
In de laatste selectie van artikelen uit die krant,
zoals die wekelijks wordt gemaakt voor Le Monde,
worden meer hoopvolle signalen afgegeven. Een
biotech bedrijf in Californië blijkt poezen te kunnen
fabriceren waarvoor niemand meer bang hoeft te
zijn ('No-Sneeze Kitties For Cat Lovers With
Allergies') en nooit eerder hadden mensen die een
ledemaat moeten missen zo weinig reden om zich
zorgen te maken, want wetenschappers slagen er
steeds beter in om 'intelligente' prothesen te
maken ('An Artificial Foot That Does Everything but
Itch'). In de rubriek 'Arts & Styles' vallen meeslepen-
de verhalen op over respectievelijk de uitvoering
van een 'Concertino for Cellular Phones and
Symphony Orchestra' en een icoon waarop de baby
van Angelina Jolie en Brad Pitt is afgebeeld als een
griezel van een verlosser.
Hoe zou de wereld eruit zien wanneer dit enthousi-
asme meer algemeen verbreid zou zijn?
Laten we als voorbeeld nemen de advertentie voor
een senior beleidsadviseur voor de Dienst Wonen
(De Volkskrant van 14 oktober jl.):
'Bij de afdeling Stedelijke Vernieuwing en
Woonbeleid wordt centraal-stedelijk beleid ontwik-
keld met betrekking tot de omvang en samenstel-
ling van de woningvoorraad en de woonruimtever-
deling. Medewerkers van de afdeling werken aan
een diversiteit van producten, variërend van
beleidsnota's tot onderzoeksrapporten en van brie-
ven aan burgers tot aan de voorbereiding van
bestuurlijke besluitvorming. Wij zoeken een initia-
tief- en ideeënrijke collega die met gezag kan ope-
reren.'
Een alternatief zou kunnen zijn:
‘Luister! De Afdeling Stedelijke Vernieuwing &
Woonbeleid Ontwikkelt Centraal-Stedelijk Beleid.
Je weet wel: Samen Op Weg Naar Een Nieuwe
Samenstelling Van De Woningvoorraad en Een
Betere Woonruimteverdeling. Helpen met De
Editing Van Fantastische Producten. Beleidsnota's,
Onderzoeksrapporten. Chatten met
Amsterdammers, Echt Bijdragen Aan Besluiten. Ben
Jij Die Te Gekke, Creatieve Nieuwe Collega?’
Maarten Kloos
RUIMTE VOOR RECLAMEAARRCCAAMM wwiijjddtt eeeenn eexxppoossiittiiee aaaann hheett ffeennoommeeeenn rreeccllaammee iinn hheett ssttaaddssbbeeeelldd.. DDeetteennttoooonnsstteelllliinngg pprriikkkkeelltt ttoott hheett sstteelllleenn vvaann vvrraaggeenn:: wwaatt ddooeett rreeccllaammee mmeett ddeessttaadd eenn wwaatt ddooeett ddee ssttaadd mmeett rreeccllaammee??
Reclame-uiting 2003. Foto:Megamedium Nederland.
ARCHITECT OP DE PLANKEN 2Francine Houben van Mecanoo Architecten
en Matthijs Bouw van One Architecture te
gast in de Brakke Grond.
MUSEUMN8 BIJ ARCAM 2De Museumnacht op 4 november staat bij
ARCAM in het teken van het oprichtings-
jaar 1986. Met onder meer Cees Dam, die
zijn kant van het verhaal vertelt over de
totstandkoming van de Stopera.
DERTIG JAAR ALMERE 3Dertig jaar geleden werden de eerste
woningen in Almere opgeleverd. Daarom
wordt op 30 november een prijs uitgereikt
voor het meest aansprekende gebouw uit
dertig jaar polderarchitectuur.
KALENDER / CALENDAR 4/5
FOTO’S KIJKEN 6In het Van Gogh Museum, FOAM, Huis
Marseille en café De IJsbreker zijn foto's
te zien van veranderende straatbeelden,
een havenstad aan de Zwarte Zee, steden
in Australië en verdwijnende interieurs.
VOLG DE PADDESTOEL 7In het kader van het project OMZWERVIN-
GEN duiken opmerkelijke wegwijzerpad-
destoelen op in de stad en verscheen een
kaart met twee verschillende ‘zwerfroutes’.
OP VLINDERVISITE 8ARCAM NIEUWS tipt deze maand onder
meer het nieuwe vlinderpaviljoen in Artis.
W W W. A R C A M . N L
LIJF EN GEBOUWDe choreografe Krisztina de Châtel is voor de
periode 2006-2007 aangesteld als artist in resi-
dence aan de Academie van Bouwkunst. In die
positie zal zij aandacht vragen voor de samen-
hang tussen lichaam, ruimte en architectuur,
onder meer in de capita selecta lezingenreeks
van dit najaar. De eerste spreker in deze reeks is
kunsthistoricus Johan Deumens, die op 9 novem-
ber een lezing geeft over het werk van De
Châtel. Op 16 november spreekt architect
Herman Hertzberger over de afwezigheid van
het lichaam in de architectuur en op 23 novem-
ber geeft kunsthistoricus Edwin Beckers een
lezing getiteld 'Art's escape in space'. De
Hongaarse landschapsarchitect Kinga Szilágyi
spreekt op 30 november over de esthetische en
politieke betekenissen van pleinen in Boedapest,
op 7 december gevolgd door een lezing van
Petra Blaisse getiteld 'Playing on space'. Filosoof
Fons Elders sluit de reeks op 14 december met
een lezing getiteld 'Fluid thinking', waarin hij
probeert te ontsnappen aan het dualisme van
lichaam en geest. Alle lezingen zijn Engelstalig
en beginnen om 20.00 uur. De toegang is gratis,
reserveren is niet mogelijk.
Van 3 november tot en met 2 december is in de
Zuiderkerk actueel afstudeerwerk te zien van stu-
denten van de Academie van Bouwkunst.
Modellen, maquettes en informatiepanelen met
tekst en beeld tonen eindprojecten uit de studie-
richtingen architectuur, stedebouw en land-
schapsarchitectuur. Op 3 november wordt
bekend gemaakt welke van de getoonde projec-
ten worden genomineerd voor de jaarlijkse
Archiprix, een prijs voor de beste afstudeerpro-
jecten van de Nederlandse ontwerpopleidingen
(uitreiking medio 2007).
AAccaaddeemmiiee vvaann BBoouuwwkkuunnsstt,, ttiijjddeelliijjkkee llookkaattiiee::
RReeiinnwwaarrddtt AAccaaddeemmiiee,, DDaappppeerrssttrraaaatt 331155,, TT
002200 55331188221188;; ZZuuiiddeerrkkeerrkk,, ZZuuiiddeerrkkeerrkkhhooff 7722,,
mmaa..--vvrr.. 99--1166uu..,, zzaa.. 1122--1166uu..,, TT 002200 55552277998877
ISTANBUL AAN DE DAMVan 16 december 2006 tot en met 15 april 2007
is in de Nieuwe Kerk de tentoonstelling 'Istanbul.
De stad en de sultan' te zien, met bijna driehon-
derd schatten van de Ottomaanse sultans,
afkomstig uit vele musea in Istanbul. De tentoon-
stelling is ingericht als een wandeling langs een
tiental oosterse gebouwen (onder meer een kof-
fiehuis, hamam, tekke, yali, bazaar, harem en
moskee), die door architectenbureau Kossman &
De Jong in de middeleeuwse kerk zijn geplaatst.
Yali's zijn houten villa's met botenhuis en aanleg-
steiger, die in de Ottomaanse tijd buiten de
muren van de uitdijende en voller wordende
stad werden gebouwd in opdracht van de stede-
lijke elite. Van buiten onopvallend, van binnen
weelderig, werden ze gebruikt als zomerhuis,
voor feestelijke bijeenkomsten, huwelijken en
jachtpartijen. Onder invloed van de westerse
mode veranderde in de 19e eeuw ook het uiter-
lijk van deze villa's. Vele van deze yali's zijn nu
nog te bewonderen langs de Bosporus.
DDee NNiieeuuwwee KKeerrkk,, DDaamm,, mmaa..--zzoo.. 1100--1188uu..,, ddoo..
1100--2222uu..,, TT 002200 66338866990099
GEBOUW TE GRABBELOp 2 december wordt vanaf 16.00 uur bij het
Sandberg Instituut het project Artvertising ont-
huld. De gevels van het gebouw waarin het insti-
tuut is gehuisvest, zijn voor dit project als recla-
meoppervlak in de verkoop gedaan. Het gebouw
wordt bekleed met 16.000 tegels die zijn voorzien
van boodschappen, aangebracht op kosten van
adverteerders. Artvertising thematiseert verban-
den tussen kunst, commercie en architectuur. Op
14 december organiseert het Sandberg Instituut
in verband met Artvertising een symposium over
de toekomst van onze omgeving als informatie-
drager. Als deelnemer aan het debat zal onder
anderen ARCAM-directeur Maarten Kloos aanwe-
zig zijn; bij ARCAM is op dat moment de tentoon-
stelling ‘Reclame voor de stad’ te zien (zie p.1). Bij
het ter perse gaan van ARCAM NIEUWS was het
volledige programma nog niet bekend. Het sym-
posium vindt plaats in het gebouw van de
Rietveld Academie, en begint om 20.00 uur (deu-
ren open 19.30 uur).
SSaannddbbeerrgg IInnssttiittuuuutt,, FFrreedd.. RRooeesskkeessttrraaaatt 9988,, TT
002200 55888822440000;; RRiieettvveelldd AAccaaddeemmiiee,, FFrreedd..
RRooeesskkeessttrraaaatt 9966,, TT 002200 55771111660000
ARCAM PANORAMADe Museumnacht op 4 november staat bij
ARCAM in het teken van het voelbaar maken
van de realiteit, dromen en trauma’s van het jaar
1986 – het oprichtingsjaar van ARCAM. De deur
gaat open om 19.00 uur en het programma
begint om 20.00 uur, met architect Cees Dam
2
Op 7 november treedt Francine Houben
(Mecanoo Architecten) op in de Brakke
Grond. Houben studeerde in Delft en richtte
in 1984 Mecanoo Architecten op. Het bureau
heeft talloze projecten gerealiseerd en is
werkzaam in een groot aantal landen.
Recentelijk won Mecanoo de competitie voor
een theater- en congrescentrum in Spanje. In
Amsterdam zijn onlangs het Marnixbad,
wooncomplex Oeverpad III en het finishge-
bouw aan de Bosbaan opgeleverd. Francine
Houben introduceerde begrippen als mobili-
teitsesthetiek en 'A Room with a View' om de
ruimtelijke ordening van de Randstad aan de
orde te stellen.
Op 11 december geeft Matthijs Bouw van
One Architecture een lezing. Bouw (1967) stu-
deerde in Delft. Al tijdens zijn studie was hij
actief in het onderwijs en schreef hij voor
diverse tijdschriften (o.m. De Architect en
Wiederhall). In 1995 richtte hij het architecten-
bureau One Architecture op, dat zich bezig-
houdt met een breed scala aan opgaven.
Recent deed One Architecture mee aan de
competitie voor de Hallen in Parijs (i.s.m.
OMA, XDGA). Het bureau staat een integrale
ontwerphouding voor en werkt bijna altijd
samen met andere bureaus en externe des-
kundigen. Naast zijn werkzaamheden als
directeur geeft Matthijs Bouw les aan diverse
onderwijsinstituten. Momenteel werkt Bouw
aan de publicatie How to be an Architect in
North Pacific America or Anywhere Around
the World.
De lezingen starten om 20.15 uur. Kaarten à €
10,- (studenten € 7,50) zijn verkrijgbaar op de
avond zelf (indien voorradig!) vanaf 19.30 uur
aan de kassa van de Brakke Grond, of in de
voorverkoop bij ARCAM, tijdens kantooruren
en op zaterdag tussen 13.00 en 17.00 uur.
Reserveren of telefonisch bestellen van kaar-
ten is niet mogelijk.
CASLa organiseert op 28 november om
19.30 uur onder de titel 'Scherp Zicht' een
filmavond over Francine Houben, ingeleid
door Allard Joffers van Mecanoo
Architecten. Na afloop is er gelegenheid
voor discussie. Lokatie is de filmzaal van de
dienst Stadscentrum, Bleekerstraat 4 te
Almere Stad. Toegangsprijs € 5,-.
AARRCCAAMM iinn ddee BBrraakkkkee GGrroonndd,, NNeess 4455,, TT
002200 66220044887788,, wwwwww..aarrccaamm..nnll;; CCAASSLLaa,,
MMaarrkktt 111100,, AAllmmeerree HHaavveenn,,
TT 003366 55338866884422
ARCHITECTEN OP DE BUHNE
Ontwerp stadskantoor en station Delft. Beeld: Mecanoo Architecten.
die zijn kant van het verhaal vertelt over de tot-
standkoming van de Stopera. Om 21.00 uur
leest Martin Bril voor uit de debuutroman waar-
aan hij in die tijd de laatste hand legde.
Oldskool breakdancer Master-break vertelt rond
22.00 uur over de achtergronden van de muziek
en dans van de jaren tachtig en leert het publiek
vette moves van twintig jaar geleden. Rond
23.00 uur presenteert Jord den Hollander 'De
Grote 1986 Quiz’, waaraan het publiek kan mee-
doen. Daarna kan er worden gedanst op typi-
sche jaren tachtig-muziek.
De evenementen bij ARCAM zijn onderdeel van
de Amsterdamse Museumnacht. Entree is alleen
mogelijk op vertoon van een passe-partout, te
verkrijgen bij Amsterdams Historisch Museum,
Amsterdams Uit Buro, Scheepvaartmuseum,
Artis, Rederij Lovers, Rijksmuseum,
Theatermuseum en Tropenmuseum. Zie
www.n8.nl voor meer informatie.
'Bouwjaar '86', de jubileumtentoonstelling bij
ARCAM, is verlengd en loopt nog tot en met 11
november.Vanaf begin november is bij ARCAM
het ARCAM PANORAMA te zien, een theatrale
en informatieve collage die met veel foto's en
kaartmateriaal een beeld geeft van de stede-
bouwkundige en architectonische geschiedenis
van Amsterdam. Het geheel bestrijkt een wand
van bijna 26mÇ op de onderste verdieping van
het ARCAM-gebouw.
AARRCCAAMM,, PPrriinnss HHeennddrriikkkkaaddee 660000,, 11001111 VVXX,,
ddii..--zzaa.. 1133--1177uu..,, TT 002200 66220044887788.. AARRCCAAMM iiss
ggeessllootteenn oopp 3300 ddeecceemmbbeerr..
AUTONOMIE EN DIENSTBAARHEIDOp 2 november zal dr. Koos Bosma zijn ambt
van hoogleraar Erfgoedstudies /
Architectuurgeschiedenis aan de Vrije
Universiteit van Amsterdam aanvaarden met de
oratie ‘De verbeelding van tent en piramide.
Architectuurgeschiedenis tussen autonomie en
dienstbaarheid’. Bosma gaat hierbij in op de
grote verschillen tussen de stand van het vak in
het begin van de jaren zeventig en de situatie
nu. De oratie vindt plaats om 15.45 uur precies,
in zaal 14A-00 op de veertiende verdieping van
het universiteitsgebouw aan de Boelelaan 1105.
DERTIG JAAR ALMEREOp 30 november vanaf 20.00 uur wordt in de
Burgerzaal van het Stadhuis van Almere aan het
Stadhuisplein 1 de Architectuurprijs 30 jaar
Almere uitgereikt. De Architectuurprijs Almere is
een tweejaarlijkse prijs; omdat het dit jaar dertig
jaar geleden is dat de eerste woningen in
Almere Haven werden opgeleverd, wordt nu een
prijs uitgereikt voor het meest aansprekende
gebouw uit dertig jaar Almeerse polderarchitec-
tuur. Na een voorselectie door een commissie
van deskundige liefhebbers zal een vakjury
onder voorzitterschap van architectuurhistoricus
Jaap Huisman een winnaar aanwijzen. De prijs
bestaat uit een kunstobject voor architect en
opdrachtgever. Daarnaast is er een publieksprijs
in de vorm van een gevelplaquette. Op 19
december om 19.30 uur organiseert CASLa een
filmavond rond Fritz Langs 'Metropolis' uit 1927.
De film wordt ingeleid door een deskundige en
na afloop is er gelegenheid voor discussie. De
lokatie is Cinescope, Schrijverstraat 2 te Almere,
de toegang kost € 5,-.
CCAASSLLaa,, MMaarrkktt 111100,, AAllmmeerree HHaavveenn,, TT 003366
55338866884422
INTERACTIEF SPOORZOEKEN INHAARLEMOp 19 oktober opende de burgermeester van
Haarlem de permanente educatieve presentatie
in het ABC Architectuurcentrum in Haarlem.
Deze interactieve presentatie geeft inzicht in de
geschiedenis van de bebouwde omgeving in
Haarlem. De bezoeker kan gebeurtenissen uit
het verleden opvragen, maar ook toekomstige
ontwikkelingen die het stadsgezicht kunnen gaan
bepalen. Het accent ligt op architectuur, stede-
bouw en landschap. Met speciale 3D-animatie-
technieken komen platte foto’s en afbeeldingen
op een kijkdoosachtige manier tot leven. Op 4
november openen de exposities ‘Ontwerpen.
Nu’ en een expositie van Ivo Vrouwe.
Meubelontwerpers laten zien hoe zij ontwerpen:
niet op het platte vlak van het beeldscherm maar
met tastbaar materiaal. Ivo Vrouwe ontwerpt
gevels die veranderen en daardoor meer zijn dan
platte vlakken. Beide exposities zijn te zien tot
en met 17 december. Van 3 december tot en
met 30 januari 2007 zijn de exposities ‘Het ver-
ander(en)de landschap’ en ‘Autarkie’ van Atelier
Park te zien. Gastconservator MEMAR DUTCH
richt van 10 december tot eind januari 2007 een
expositie in over wonen in woonwagens.
AABBCC AArrcchhiitteeccttuuuurrcceennttrruumm,, GGrroooott HHeeiilliiggllaanndd
4477,, HHaaaarrlleemm,, ddii..--zzaa.. 1122--1177uu..,, zzoo..1133--1177uu..,, TT
002233 55334400558844
HAANSTRA EN HOLLANDTijdens het symposium 'Haanstra en Holland' op
17 november in het Filmmuseum, wordt vanuit
verschillende invalshoeken het beeld van
Nederland in de films van regisseur Bert
Haanstra (1916-1997) bezien. Sprekers Rob van
Ginkel (antropoloog), Hans Schoots (biograaf van
Bert Haanstra), Kees Schuyt (hoogleraar sociolo-
gie) en Ed Taverne (emeritus hoogleraar geschie-
denis van het landschap) plaatsen Haanstra's
werk in een historische context. Dagvoorzitter en
leider van het slotdebat is Frank van Vree, hoog-
leraar media en cultuur aan de Universiteit van
Amsterdam. Als onderdeel van het symposium
wordt een uitgebreid filmprogramma vertoond.
Te zien zijn 'Spiegel van Holland' (1950),
'Dijkbouw' (1950), 'En de zee was niet meer ...'
(1956), 'Delta Phase 1' (1962) en een fragment
uit 'Alleman' (1963). Deelname kost € 10,-, aan-
melden via hschoots@wxs.nl.
FFiillmmmmuusseeuumm,, VVoonnddeellppaarrkk 33,, mmaa..--vvrr.. 99--
2222..1155uu..,, zzaa..--zzoo.. vvaannaaff eeeenn uuuurr vvoooorr ddee eeeerr--
ssttee vvoooorrsstteelllliinngg ttoott 2222..1155uu..,, TT 002200 55889911440000
3
Eind oktober opende de nieuwe huisvesting
van het Nederlands Instituut voor Beeld en
Geluid van Neutelings Riedijk architecten en
Jaap Drupsteen, die de gevel ontwierp, haar
deuren. Reden voor museum Hilversum om in
de nieuwe tentoonstelling ‘Over Beeld en
Geluid’ aandacht te besteden aan de ontwikke-
ling van dit gebouw, aan de hand van diverse
schetsontwerpen, maquettes, foto’s en films.
Ook een keuze uit het recente oeuvre van de
ontwerpers wordt getoond. Van Neutelings
Riedijk Architecten zijn vijftien maquettes te
zien, van onder meer de Y-toren op Borneo
Sporenburg in Amsterdam en het Scheepvaart
en Transport College in Rotterdam, die de visie
van deze architecten weerspiegelen. De expo-
sitie is te zien van 25 november tot en met 6
mei 2007. Tot en met 5 november is in
Museum Hilversum nog de expositie ‘Het
Geluk van de Tuin’, over tuinarchitectuur, te
zien. Hierbij zijn in november diverse activitei-
ten georganiseerd. Op 1 november geeft tuin-
deskundige drs. Carla Oldenburger om 20.00
uur een lezing over de ontwikkeling van de
Nederlandse tuinarchitectuur en op 5 novem-
ber is er een slotmanifestatie van 12.30 tot
16.30 uur, waarbij gratis tuinadvies gegeven
wordt en diverse workshops en lezingen te vol-
gen zijn. De activiteiten in december staan in
het teken van de nieuwe expositie maar waren
bij het ter perse gaan van ARCAM NIEUWS
nog niet bekend. Zie www.museumhilversum.nl
voor meer informatie. Het programma is ook
op te vragen via T 035 6292826.
MMuusseeuumm HHiillvveerrssuumm,, KKeerrkkbbrriinnkk 66,, ddii..--zzaa..
1111--1177uu..,, zzoo.. 1122--1177uu..,,TT 003355 66229922882266
HILVERSUMS BEELD EN GELUIDInstituut voor Beeld enGeluid, Hilversum. Foto: Jan Derwig.
T E N T O O N S T E L L I N G E N /E X H I B I T I O N S
HH EE TT GG EE LL UU KK VVAANN DDEE TTUUIINN Gardens explored
t/m 05/11 | Museum Hilversum, Kerkbrink 6,
Hilversum, di.-za. 11-17 u., zo. 12-17 u.,
T 035 6292826
AAIIRRWWOORRLLDD--VVOORRMMGGEEVV IINNGG IINN DDEE VVLL IIEEGG --
TTUUIIGGWWEERREELLDD Design in Airworld t/m 05/11
| Stedelijk Museum, Oosterdokseiland 5, dag.
11-18 u., T 020 5732911
FFLLYY MMEE TTOO TTHHEE MMOOOONN Around a moonstone
t/m 19/11 | Rijksmuseum, Jan Luijkenstraat 1,
ma.-zo. 9-18 u., vr. 9-22 u., T 020 6747000
DDOOCCKKIINNGG SSTTAATTIIOONN Art of Daria Martin t/m
26/11 | Stedelijk Museum, Oosterdokseiland
5, dag. 11-18 u., T 020 5732911
OODDEESSSSAA Photography by Jeroen Lok t/m 26/11
| Café de IJsbreker, Weesperzijde 23, dag.
9-1 u., T 020 4681808
DDEE SSTTRRAAAATT Streetphotography t/m 03/12
| Van Gogh Museum, Paulus Potterstraat 7,
ma.-zo. 10-18 u., T 020 5705200
TTRREENNTT PPAA RR KK EE Streetphotography t/m 10/12
| Foam, Fotografiemuseum Amsterdam,
Keizersgracht 609, ma.-zo. 10-17 u., do., vr.
10-21 u. , T 020 5516500
WW EE RR KK VVAANN JJOONNGGEE FFRRAANNSSEE OONNTTWWEERRPPEERRSS
Work by young French designers t/m 10/12 |
droog@home, Staalstraat 7a/b, di.-zo.
12-18 u., www.droogdesign.nl
DDEE SSCCHHRREEEEUUWW Monument for Theo van Gogh
t/m 10/12 | Rijksmuseum, aanwinstenzaal, Jan
Luijkenstraat 1, ma.-zo. 9-18 u., vr. 9-22 u.,
T 020 6747000
WWOOOONNWWAAGGEENNWWOONNEENN Living in trailers t/m
17/12 | ABC Architectuurcentrum, Groot
Heiligland 47, Haarlem, di.-za. 12-17 u.,
zo. 13-17 u., T 023 5340584
BBOOUUWWEENN BBOOVVEENN HHEETT SSPPOOOORR Building above
the railroad t/m 31/12 | Informatiecentrum voor
de Noord/Zuidlijn en het Stationseiland,
Stationsplein 7, di.-vr. 10-17 u., zo. 11-16 u.,
T 020 3445070
BBRROOEERRSSMMAA && VV II SSSSEERR ,, EEVVEERRSS PPAARRTTNNEERRSS 50
years Stadsherstel t/m 31/12 | Amstelkerk,
Amstelveld 10, ma.-vr. 9-17 u., T 020 5200060
BBAARRCCEELLOONNAA 1900 t/m 20/01 | Van Gogh
Museum, Paulus Potterstraat 7, ma.-zo.
10-18 u., T 020 5705200
IINNTTRRAANNSS IITT Transition space 12/ t/m 12/11 | Arti
et Amicitiae, Rokin 112, di.-zo 13-18 u.,
T 020 6233508
AAFFSSTTUUDDEEEERRWWEERRKK AACCAADDEEMMIIEE VVAANN BBOOUUWWKKUUNNSSTT
Graduation projects 03/11 - 02/12 | Zuiderkerk,
Zuiderkerkhof 72, ma. 11-16 u., di., wo. en vr.
9-16 u., do. 9-20 u., za. 13-16 u., T 020
5231523
TTRRAANNSSFFOORRMMAATTOORRHHUUIIZZEENN Transformation of a
neighbourhood 03/11 - 16/12 | 66 East -
Centre for Urban Culture, Sumatrastraat 66,
vr. 14-20 u., za. 12-18 u., T 020 4191837
OONNTTWWEERRPPEENN..NNUU Design methods 04/11 -
17/12 | ABC Architectuurcentrum, Groot
Heiligland 47, Haarlem, di.-za. 12-17 u., zo.
13-17 u., T 023 5340584
GG EE VV EE LL SS VVAANN II VVOO VVRROOUUWWEE Façades by Ivo
Vrouwe 04/11 - 17/12 | ABC
Architectuurcentrum, Groot Heiligland 47,
Haarlem, di.-za. 12-17 u., zo. 13-17 u.,
T 023 5340584
KKRR II JJNN DDEE KKOONNIINNGG An artist about space 10/11
- 03/12 | Platform 21, Prinses Irenestraat 19-A,
do.-zo. 12-18 u., T 020 3018000
DDEETTOOXX Photography by David Blackmore 11/11 -
09/12 | Gallery Vassie, Eerste Tuindwarsstraat
16, di.-za. 12-18 u., T 020 4894042
WWOORRLLDDWWIIDDEE AA IIRRPPOORRTTSS Architecture and
growth of airports 20/11 - 17/12 | locatie nog
onbekend, Luchthaven Schiphol,
T 035 6292826 (Podium voor Architectuur
Haarlemmermeer)
RRUUIIMMTTEE VVOOOORR RREECCLLAAMMEE Advertisement in the
city 24/11 - 27/01 | ARCAM, Prins
Hendrikkade 600, di.-za. 13-17 u.,
T 020 6204878
OOVVEERR BBEEEELLDD EENN GGEELLUUIIDD Building for the
media 25/11 - 06/05 | Museum Hilversum,
Kerkbrink 6, Hilversum, di.-za. 11-17 u., zo.
12-17 u., T 035 6292826
AAUUGGUUSSTT SSAANNDDEERR People of the 20th century
12 - 21/03 | Foam, Fotografiemuseum
Amsterdam, Keizersgracht 609, ma.-zo.
10-17 u., do., vr. 10-21 u. , T 020 5516500
JJUUSSTT IINN TT IIMMEE.. GGEEMMEEEENNTTEELL II JJKKEE KKUUNNSSTT --
AAAANNKKOOPPEENN New art bought by the government
01/12 - 11/03 | Stedelijk Museum,
Oosterdokseiland 5, dag. 11-18 u.,
T 020 5732911
DDOOMMEESSTT IICC LLAANNDDSSCCAAPPEESS Photography by Bert
Theunissen 02/12 - 04/03 | Huis Marseille,
Keizersgracht 401, di.-zo. 11-17 u.,
T 020 5318989
HHEETT VVEERRAANNDDEERR ((EENN))DDEE LLAANNDDSSCCHHAAPP
Landscape changed and changing 03/12 - 30/01
| ABC Architectuurcentrum, Groot Heiligland
47, Haarlem, di.-za. 12-17 u., zo. 13-17 u.,
T 023 5340584
AAUUTTAARRCCHHIIEE DDOOOORR AATTEELL IIEERR PPAA RR KK Autarchy
03/12 - 30/01 | ABC Architectuurcentrum,
Groot Heiligland 47, Haarlem, di.-za. 12-17 u.,
zo. 13-17 u., T 023 5340584
SSCCHHRRAAAALL Photography on hidden poverty by
Geert van Kesteren 09/12 - 25/02 | Huis
Marseille, Keizersgracht 401, di.-zo. 11-17 u.,
T 020 5318989
IISSTTAANNBBUULL .. DDEE SSTTAADD EENN DDEE SSUULLTTAANN
Treasures from Istanbul 16/12 - 15/04 | Nieuwe
Kerk, Dam, ma.-zo. 10-18 u., do. 10-22 u.,
T 020 6386909
L E Z I N G E N / L E C T U R E S In general lectures are held in Dutch, but there
are exceptions (*)
CCAARRLLAA OOLLDDEENNBBUURRGGEERR OOVVEERR TTUUIINNAARRCCHHII --
TTEECCTTUUUURR 01/11, 20:00 u. | Museum
Hilversum, Kerkbrink 6, Hilversum,
T 035 6292826
KKOOOOSS BBOOSSMMAA OORRAATTIIEE 02/11, 15:45 u. | Vrije
Universiteit zaal 14A-00, De Boelelaan 1105,
Amsterdam, T 020 5989898
CCEEEESS DDAAMM OOVVEERR DDEE SSTTOOPPEERRAA
Museumnacht 04/11, 20:00 u. | ARCAM,
Prins Hendrikkade 600, T 020 6204878
FFRRAANNCCIINNEE HHOOUUBBEENN 07/11, 20:15 u. | ARCAM
in de Brakke Grond, Nes 45,
T 020 6204878
JJOOHHAANN DDEEUUMMEENNSS** Capita Selecta 09/11,
20:00 u. | Academie van Bouwkunst, tijdelijke
locatie Dapperstraat 315, T 020 5318218
HHEERRMMAANN HHEERRTTZZBBEERRGGEERR** Capita Selecta
16/11, 20:00 u. | Academie van Bouwkunst,
tijdelijke locatie Dapperstraat 315,
T 020 5318218
OOPPEENNIINNGGSSLLEEZZ IINNGG WWOORRLLDDWWIIDDEE AA IIRRPPOORRTTSS
Architectuur en groei van vliegvelden 20/11,
20:00 u. | Theater Het Oude Raadhuis,
Hoofdweg 675, Hoofddorp, T 023 5669589
(Podium voor Architectuur Haarlemmermeer)
RROOMMEE 21/11, 19:30 u. | Volksuniversiteit,
Rapenburgerstraat 73, T 020 6261626
EEDDWWIINN BBEECCKKEERRSS** Capita Selecta 23/11, 20:00
u. | Academie van Bouwkunst, tijdelijke locatie
Dapperstraat 315, T 020 5318218
AANNTTOOIINNEETTTTEE VVAANN DDOORRSSEENN OOVVEERR EEEENN
CCOOLLLLEECCTT IIEE VVEERRHHUUIIZZEENN 26/11, 15:00 u. |
Infocentrum Rijksmuseum, Jan Luijkenstraat 1,
T 020 6747221
FFLLOORREENNCCEE 28/11, 19:30 u. | Volksuniversiteit,
Rapenburgerstraat 73, T 020 6261626
KK IINNGGAA SSZZ II LLÁÁGGYY II ** Capita Selecta 30/11, 20:00
u. | Academie van Bouwkunst, tijdelijke locatie
Dapperstraat 315, T 020 5318218
44
K A L E N D E R / C A L E N D A RN O V E M B E R / D E C E M B E R 2 0 0 6
NIEUWS 108
5
Vlinderpaviljoen Artis. Zie ‘TIPS’, achterpagina.
PPEETTRRAA BBLLAAIISSSSEE** Capita Selecta 07/12, 20:00 u.
| Academie van Bouwkunst, tijdelijke locatie
Dapperstraat 315, T 020 5318218
MMAATTTTHHII JJSS BBOOUUWW 11/12, 20:15 u. | ARCAM in
de Brakke Grond, Nes 45, T 020 6204878
VVEENNEETT IIËË 12/12, 19:30 u. | Volksuniversiteit,
Rapenburgerstraat 73, T 020 6261626
FFOONNSS EELLDDEERRSS** Capita Selecta 14/12, 20:00 u. |
Academie van Bouwkunst, tijdelijke locatie
Dapperstraat 315, T 020 5318218
EELLLL IINNOOOORR BBEERRGGVVEELLTT OOVVEERR MMOODDEERRNNEE
MMUUSSEEAA 17/12, 15:00 u. | Infocentrum
Rijksmuseum, Jan Luijkenstraat 1,
T 020 6747221
OOVVEERRWWIINNTTEERREENN IINN HHEETT ZZUUIIDDEENN Kerstlezing
18/12, 20:00 u. | Theater Het Oude Raadhuis,
Hoofdweg 675, Hoofddorp,
T 023 5669589 (Podium voor Architectuur
Haarlemmermeer)
NNAAPPEELLSS 19/12, 19:30 u. | Volksuniversiteit,
Rapenburgerstraat 73, T 020 6261626
D I S C U S S I E S , S Y M P O S I A /D I S C U S S I O N S , S Y M P O S I A In general discussions are held in Dutch, but
there are exceptions (*)
NNEEGGEENNTTIIGG JJAAAARR SSCCHHIIPPHHOOLL 02/11, 20:00 u.
| Stedelijk Museum, 11e verdieping,
Oosterdokseiland 5, T 020 5732911
HHAAAANNSSTTRRAA EENN HHOOLLLLAANNDD 17/11 |
Filmmuseum, Vondelpark 3, T 020 5891444
AARRTT VV EE RRTT IISS IINNGG 14/12, 20:00 u. | Rietveld
Academie, Fred. Roeskestraat 96, T 020 5711600
DDAAGG VVAANN HHEETT OONNDDEERRGGRROONNDDSS BBOOUUWWEENN
14/12 | via Centrum Ondergronds Bouwen, adres
nog onbekend, www.cob.nl
C U R S U S S E N / C O U R S E SIn general courses are held in Dutch, but there
are exceptions (*)
BBEEGGEELLEE IIDDIINNGG UU IITTVVOOEERR IINNGG RREESSTTAAUURRAATTIIEESS
06/11 - 20/11 | NRC (Nationaal Restauratie
Centrum), T 020 6237791
MMEETTSSEELL -- EENN VVOOEEGGWWEERRKK 14/11 - 28/11 | NRC
(Nationaal Restauratie Centrum), T 020 6237791
R O N D L E I D I N G E N / G U I D E D T O U R S
VVOOOORRMMAALLIIGGEE GGVVBB--WWEERRKKPPLLAAAATTSS DDEE HHAALLLLEENN
02/11 | Projectsecretariaat De Hallen, T 020
5893676
FF IIEETTSSTTOOCCHHTT JJUUGGEENNDDSSTT II LL 04/11 |
Volksuniversiteit, T 020 6261626
DDUUDDOOKK OOPP EEEENN RR II JJTTJJEE 05/11 | NRC
(Nationaal Restauratie Centrum), T 020 6237791
SSTTAAAATTSSLL IIEEDDEENNBBUUUURRTT 05/11 | Welgemoed op
Stap, T 020 6202105
KKLLAASSSS IIEEKKEE OOUUDDHHEE IIDD 05/11 | Amsterdam City
Walks, T 06 18257014
FF IIEETTSSTTOOCCHHTT AAMMSSTTEERRDDAAMMSSEE SSCCHHOOOOLL 11/11 |
Volksuniversiteit, T 020 6261626
SSOOEETTEERRSS VVAANN EELLDDOONNKK PPOONNEECC 11/11 |
Artifex, T 020 6208112
VVAANN DDAAMM NNAAAARR MMUUNNTT 12/11 | Welgemoed op
Stap, T 020 6202105
IINNGG--BBAANNKK ((VVOOOORRHHEEEENN NNMMBB)) IINN ZZUUIIDDOOOOSSTT
17/11 | Archivisie, T 020 6258908
FF IIEETTSSTTOOCCHHTT NNIIEEUUWWEE ZZAAKKEELL II JJKKHHEE IIDD 18/11 |
Volksuniversiteit, T 020 6261626
VVAA NN OO UU DD EE KK EE RR KK NN AA AA RR NN OO OO RR DD EE RR KK EE RR KK
19/11 | Welgemoed op Stap, T 020 6202105
DDEE JJOORRDDAAAANN 26/11 | Welgemoed op Stap,
T 020 6202105
VVAARREENN OOPP DDEE OOOOSSTT + AHM 26/11 |
Amsterdam City Walks, T 06 18257014
SS IINNTT NNIICCOOLLAAAASS 03/12 | Amsterdam City Walks,
T 06 18257014
KK EE RR KK EE NN ,, KK LL OO OO SS TT EE RR EE NN KK AA PP EE LL LL EE NN 17/12 |
Amsterdam City Walks, T 06 18257014
KK OO PP SS TT UU KK KK EE NN ++ AA HH MM 31/12 | Amsterdam City
Walks, T 06 18257014
D I V E R S E N / M I S C E L L A N E O U S
SSLLOOTTMMAANNIIFFEESSTTAATT IIEE HHEETT GGEELLUUKK VVAANN DDEE
TTUUIINN Workshops and lectures about gardens 05/11
| Museum Hilversum, Kerkbrink 6, Hilversum,
T 035 6292826
SSCCHHEERRPP ZZ IICCHHTT CCAASS La-filmavond over Francine
Houben 28/11, 19:30 u. | Filmzaal Dienst
Stadscentrum, Bleekerstraat 4, Almere-Stad,
T 035 5386842 (CASLa)
OOMMZZWWEERRVV IINNGGEENN Two rambles in Amsterdam t/m
30/11 | 66 East - Centre for Urban Culture,
Sumatrastraat 66, T 020 4191837
WWEE GGAAAANN DDEE DDIIEEPPTTEE IINN Thema-avond 27/12,
17:30 u. | Informatiecentrum voor de
Noord/Zuidlijn en het Stationseiland,
Stationsplein 7, T 020 3445070
BBAAUUCC IINN DDEE MMEETTRROO Art in the metro t/m 02/02
| Metrohalte Waterlooplein
IIDDFFAA International Documentary Festival
Amsterdam 23/11 - 03/12 | Diverse locaties,
www.idfa.nl
OOPPEENN DDAAGGEENN RR II JJKKSSAACCAADDEEMMIIEE Open ateliers
of young artists 25/11 - 26/11 | Rijksacademie,
Sarphatistraat 470, www.rijksacademie.nl
R O N D L E I D I N G E N O P A A N -V R A A G / G U I D E D T O U R SO N D E M A N D ZIE / SEE:WWW.ARCAM.NL
MEER FOTO’SVan 2 december 2006 tot en met 4 maart 2007 is
in Huis Marseille de tentoonstelling 'Domestic
Landscapes' te zien, met foto's van Bert
Theunissen. Theunissen fotografeerde in verschil-
lende Europese landen interieurs waarin de sfeer
en het gebruik nog overwegend door daglicht
worden bepaald. Hij bezocht woningen van lang
voor de introductie van het electrische licht en
documenteerde een manier van leven die ver-
dwijnt onder druk van modernisering en
Europese regelgeving. Ook in Huis Marseille zijn
vanaf 9 december 2006 tot en met 25 februari
2007 in de tentoonstelling 'Schraal' foto's te zien
die Geert van Kesteren maakte in het kader van
de jaarlijkse opdracht Document Nederland. De
foto's tonen een beeld van verborgen armoede
in Nederland, door Van Kesteren onder meer
vastgelegd in Amsterdam Zuidoost en andere
wijken van grote steden.
Tot 26 november exposeert fotograaf Jeroen Lok
in café De IJsbreker met ‘Odessa’: hedendaagse
foto’s van de legendarische havenstad aan de
Zwarte Zee.
In het fotografiemuseum FOAM is tot en met 10
december werk te zien van de Australische foto-
graaf Trent Parke uit de series ‘Coming Soon’ en
‘Minutes to Midnight’. De thematiek wordt
onder meer gevormd door de stedelijke omge-
ving van Australië. Van 22 december 2006 tot en
met 21 maart 2007 presenteert FOAM een
selectie vintage prints uit het project ‘Mensen
van de 20ste eeuw’ van August Sander, die in
deze portretserie ook de categorie ‘De Grote
Stad’ hanteert.
Van 11 november tot en met 9 december toont
gallery Vassie onder de titel 'Detox' fotowerk
van de Ier David Blackmore. Blackmore fotogra-
feert semi-openbare ruimtes die, om drugsge-
bruik tegen te gaan, blauw zijn verlicht. Er ont-
staat een vreemde spanning tussen de schoon-
heid van het blauwe licht en de thematiek van
onze omgang met drugsverslaafden.
HHuuiiss MMaarrsseeiillllee,, KKeeiizzeerrssggrraacchhtt 440011,, ddii..--zzoo..
1111--1188uu..,, TT 002200 55331188998899;; CCaafféé DDee IIJJssbbrreekkeerr,,
WWeeeessppeerrzziijjddee 2233,, ddaagg.. 99--11uu..,, TT 002200
44668811880088;; FFOOAAMM,, KKeeiizzeerrssggrraacchhtt 660099,, mmaa..--zzoo..
1100--1177uu..,, ddoo.. 1100--2211uu,, TT 002200 55551166550000,,
wwwwww..ffooaamm..nnll;; GGaalllleerryy VVaassssiiee,, EEeerrssttee
TTuuiinnddwwaarrssssttrraaaatt 1166,, mmaa.. oopp aaffsspprraaaakk,, ddii..--zzaa..
1122--1188uu..,, TT 002200 44889944004422
JONG TALENT OPENT DEURENDe Rijksacademie van Beeldende Kunsten in
Amsterdam is een onderzoeks-en productieplat-
form voor jong internationaal kunsttalent. Vijftig
jonge, professionele kunstenaars werken maxi-
maal twee jaar in een eigen atelier aan onder-
zoek, experiment, projecten en productie. Op 25
en 26 november, van 11.00 tot 19.00 uur, opent
dit internationale toptalent zijn ateliers voor
publiek. Niet alleen een jaarlijks terugkerende
gelegenheid om kennis te maken met nieuw
werk maar ook om een kijkje te nemen in het
gebouw van de Rijksacademie. De toegangsprijs
bedraagt ? 3,- per persoon, inclusief een publica-
tie met werk van de deelnemende kunstenaars.
Zie www.rijksacademie.nl voor meer informatie.
Bij droog@home is nog tot en met 10 december
een tentoonstelling met werk van jonge Franse
ontwerpers te zien (zie ARCAM NIEUWS 107).
RRiijjkkssaaccaaddeemmiiee vvaann BBeeeellddeennddee KKuunnsstteenn,,
SSaarrpphhaattiissttrraaaatt 447700,, TT 002200 55227700330000;;
ddrroooogg@@hhoommee,, SSttaaaallssttrraaaatt 77aa//bb,, ddii..--zzoo.. 1122--
1188uu..,, wwwwww..ddrrooooggddeessiiggnn..nnll
DE RUIMTE ANDERSVan 10 november tot en met 3 december is bij
Platform 21 een tentoonstelling geprogram-
meerd van beeldend kunstenaar Krijn de Koning.
De Koning heeft in de ronde bovenzaal van de
nieuwe Amsterdamse tentoonstellingsruimte een
installatie gebouwd die de architectonische bele-
ving volledig verandert. Het Virtueel Museum
Zuidas heeft aan De Koning ook opdracht gege-
ven om als kunstenaar mee te denken met de
stedenbouwkundige ontwikkeling van Vivaldi,
een deelgebied tussen de buitenring A10 en de
Boelelaan. Op de tentoonstelling worden tevens
De Konings plannen, tekeningen en maquettes
voor dit gebied gepresenteerd.
In Arti et Amicitiae is tot en met 12 november
‘InTransit’ te zien, een tentoonstelling waarvoor
kunstenaars expositieruimte hebben omge-
6
Tot en met 3 december is de expositie 'De
straat. Pioniers van de 20ste-eeuwse fotogra-
fie' te zien in het Van Gogh Museum. Het is
de tweede expositie in een reeks die wordt
georganiseerd door het verbouwende
Rijksmuseum - een goede buur van het Van
Gogh. Dit jaar is het thema straatfotografie.
Hoe keken fotografen in de late negentiende
eeuw naar het leven en de mensen op straat
en hoe veranderde deze visie in de loop van
de twintigste eeuw? Veel grote namen uit de
fotocollectie van het Rijksmuseum komen in
de tentoonstelling voorbij: Thomas Annan,
John Thomson, George Breitner, Andre
Kertész, Henri Cartier-Bresson, Diane Arbus,
William Klein, Weegee en Emmy Andriesse.
In het Van Gogh Museum is tot en met 20
januari 2008 de tentoonstelling 'Barcelona
1900' te zien, die onder meer de fysieke ver-
andering van de stad tussen 1880 en 1909
tot thema heeft. Op basis van een ontwerp
van civiel ingenieur Ildefonso Cerdà vond
een ingrijpende stadsuitbreiding plaats, die
geldt als één van de meest vooruitstrevende
stedebouwkundige vernieuwingen van
destijds en ook nu nog steeds een belangrij-
ke referentie is voor architecten en stede-
bouwers. De fantastische architectuur van
Antoni Gaudí en Lluís Domènech i Montaner
gaf Barcelona nieuwe beeldbepalende
gebouwen.
VVaann GGoogghh MMuusseeuumm,, PPaauulluuss PPootttteerrssttrraaaatt 77,,
mmaa..--zzoo.. 1100--1188uu..,, vvrr.. 1100--2222uu..,, TT 002200 55770055220000
DE STRAAT, EEN STAD
…en herfst aan de Seine. Foto: Cas Oorthuys, ca. 1951, collectie Rijksmuseum.
7
bouwd tot tussenruimte. Reizigers komen onder-
weg terecht in ‘toevallige ruimtes’, zoals wacht-
ruimtes op vliegvelden, stationshallen en hotel-
lobby’s, waarin zij noodgedwongen enige tijd
moeten verblijven. Deze transitruimtes vormen
het uitgangspunt voor de betrokken kunste-
naars. DOCKING STATION is een nieuwe exposi-
tieruimte op de derde verdieping van Stedelijk
Museum CS. Tot en met 26 november zijn daar
twee werken te zien van de in Londen
woonachtige Californische kunstenaar Daria
Martin. Martins meest recente film
'Wintergarden' (dertien minuten) werd in 2005
opgenomen in het De La Warr Pavillion, een pas
gerestaureerd modernistisch bouwwerk aan de
Engelse kust. Metroreizigers die in metrostation
Waterlooplein met de trap het perron verlaten,
worden tot en met 2 februari 2007 verrast door
een kunstwerk van veertien meter breed en ruim
twee meter hoog. De installatie van Baukje
Spaltro laat de bouwhekken van de
Noord/Zuidlijn zien en is een ode aan de voort-
durend veranderende stad.
PPllaattffoorrmm 2211,, PPrriinnsseess IIrreenneessttrraaaatt 1199AA,, ddoo..--
zzoo.. 1122--1188uu..,, TT 002200 33001188000000;; AArrttii eett
AAmmiicciittiiaaee,, RRookkiinn 111122,, ddii..--zzoo.. 1133--1188uu..,, TT 002200
66223333550088;; SStteeddeelliijjkk MMuusseeuumm CCSS,,
OOoosstteerrddookksskkaaddee 55 IIII--IIIIII,, mmaa..--zzoo.. 1100--1188uu..,, ddoo..
1100--2211uu..,, TT 002200 55773322991111
LUCHTHAVENSNog tot en met 5 november presenteert het
Stedelijk Museum CS de expositie ‘Airworld.
Design en Architectuur voor de Luchtvaart’. In
deze expositie wordt het thema luchtvaart vanuit
een design- en architectuurperspectief bekeken.
In verband met de tentoonstelling vindt op 2
november om 20.00 uur in SMCS op 11 (op de
elfde verdieping van het gebouw waarin ook het
Stedelijk Museum CS is gehuisvest) een symposi-
um plaats getiteld 'Negentig jaar Schiphol: archi-
tectuur, inrichting, bewegwijzering'. Deelnemer
Michael Güller van het bureau Güller Güller
Architecture Urbanism, zal in een voordracht de
recente ontwikkelingen op en rond Schiphol in
een internationale context plaatsen. Güller doet
al jaren onderzoek naar de ontwikkeling van
luchthavens tot airport cities. Architect Hubert-
Jan Henket, die sinds 1996 als supervisor van
Schiphol de uitgangspunten van het luchthaven-
ontwerp bewaakt, gaat in op de toenemende
spanning tussen de belangen van de passagier
en die van de luchthaven.
Bewegwijzeringsspecialist Paul Mijksenaar
spreekt over zijn streven naar een gestan-
daardiseerde bewegwijzering zonder ongewen-
ste eenvormigheid. De voertalen zijn Nederlands
en Engels (de lezing van Michael Güller is
Engelstalig). Deelname aan het symposium is
gratis. Reserveren is gewenst, mail naar
smcsop11@stedelijk.nl.
Het Podium voor Architectuur Haarlemmermeer
organiseert een tentoonstelling getiteld
‘Worldwide Airports’, waarin twaalf vliegvelden
worden geportretteerd. Speciale aandacht is er
voor de architectuur en de wijze van groei van de
luchthavens. De tentoonstelling is te zien van 20
november tot en met 17 december. De precieze
locatie was bij het ter perse gaan van ARCAM
NIEUWS nog niet bekend. Op 20 november
wordt ter gelegenheid van de opening van de
tentoonstelling ‘Worldwide Airports’ om 20.00
uur een openingslezing uitgesproken in theater
Het Oude Raadhuis, Hoofdweg 675 te
Hoofddorp. Meer informatie over tentoonstelling
en lezing via het Podium voor Architectuur
Haarlemmermeer, T 023 5669589.
SStteeddeelliijjkk MMuusseeuumm CCSS,, OOoosstteerrddookksskkaaddee 55 IIII--IIIIII,,
mmaa..--zzoo.. 1100--1188uu..,, ddoo.. 1100--2211uu..,, TT 002200 55773322991111
In Amsterdam zijn op verschillende locaties ‘ANWB Paddestoel-
aanwijzers’ verrezen, die een locatie duiden, de weg wijzen en voorzien
zijn van opvallende uitspraken. In het kader van de manifestatie
‘Groepsportretten ‘06’, met het thema STAD-SPEEL-RUIMTE, die deze
zomer te zien was in 66 East, presenteerde één van de drie deelnemen-
de groepen, bestaande uit Sander Bos, René van Engelenburg, Petra
Hulst en Marte Kappert, het project OMZWERVINGEN. Hiertoe zijn een
groot aantal ‘hypermobielen’ - de postmoderne zwervers die met koffer,
laptop en mobiele telefoon over de wereld reizen - en klassieke zwervers
geïnterviewd. Uit hun verhalen zijn locaties en anekdotes gedestilleerd
die verwerkt zijn tot twee bijzondere zwerftochten door Amsterdam. De
routekaarten hiervoor zijn gratis verkrijgbaar bij het ATCB, de plekken
op de route of via www.omzwervingen.com. De paddestoelen zijn nog
tot en met 30 november in de stad te vinden.
Van 3 november tot en met 16 december presenteert 66 East in de ten-
toonstellingsruimte aan de Sumatrastraat en verspreid over de Indische
Buurt de resultaten van het project 'Transformatorhuizen, stedelijke ver-
nieuwingen in de Indische Buurt'.
De Indische Buurt in Amsterdam ondergaat de komende jaren een ingrij-
pende vernieuwing. Huizen worden gerenoveerd, bedrijfsruimtes voor
de creatieve sector gerealiseerd, nieuwe voorzieningen toegevoegd en
de openbare ruimte opgeknapt. Het idee achter het project
‘Transformatorhuizen’ is het stimuleren van het debat over de manier
waarop de stedelijke vernieuwing in Nederland en die in de Indische
Buurt in het bijzonder tot stand komt. Doel is om dat op onafhankelijke,
interdisciplinaire en onconventionele wijze te doen en alternatieve vor-
men van stedelijke vernieuwing uit te vinden. In het project
‘Transformatorhuizen’ combineert 66 East nadrukkelijk onderzoek en
ontwerp. De ontwerpers en kunstenaars Matthijs de Bruijne, de
Architekten Cie., Bik van der Pol, Wim Cuyvers, 12PM-Architecture en
Dennis Kaspori (i.s.m. Jeanne van Heeswijk) zullen in de laatste twee
maanden van het jaar hun suggesties voor en gedachten over de ontwik-
kelingen in de Indische Buurt delen met het publiek.
6666 EEaasstt,, SSuummaattrraassttrraaaatt 6666,, vvrr..--zzoo.. 1144--1188 uu..,, TT 002200 44119911883377,,
wwwwww..6666eeaasstt..oorrgg
OOST WIJST DE WEG
Paddestoel aan de zwerf. Foto: East 66.
KOPIJ ARCAM NIEUWS 109Het volgende nummer van ARCAM NIEUWS (nummer 109)
beslaat de maanden januari en februari. Kopij kan tot uiterlijk
28 november bij de redactie worden ingeleverd.
AARRCCAAMM
tt..aa..vv.. rreeddaaccttiiee AARRCCAAMM NNIIEEUUWWSS
PPrriinnss HHeennddrriikkkkaaddee 660000
11001111 VVXX AAmmsstteerrddaamm
TT 002200 66220044887788
FF 002200 66338855559988
ee--mmaaiill:: aarrccaamm@@aarrccaamm..nnll
wwwwww..aarrccaamm..nnll
8
TIPSIn het desolate niemandsland langs de A10 bij
Amsterdam-Westpoort bevindt zich een elemen-
tair kunstenaarsverblijf dat onderdeel is van het
project 'Militant Bourgeois: An existentialist retre-
at' van de Britse kunstenaar Chris Evans. De maat-
schappelijke context van de kunstproductie staat
in dit project centraal. De portacabin biedt kun-
stenaars een uitweg uit de overgereguleerde
Nederlandse kunstwereld. Meer informatie via
www.smba.nl.
Op het terrein van woonzorgcomplex De Drie
Hoven (Herman Hertzberger, 1964-74) aan de
Louis Bouwmeesterstraat 377 staat 'de slimste
woning van Nederland'. Deze modelwoning op
het gebied van woningautomatisering, gebouwd
op initiatief van de stichting Smart Homes, is op
afspraak te bezoeken. Aanmelden via
k.nijst@smart-homes.nl.
In Artis is een nieuw paviljoen voor vlinders geo-
pend. Het overdekte Vlinderpaviljoen is de nieu-
we thuishaven van meer dan duizend vlinders van
twintig verschillende soorten, waaronder de spec-
taculaire Blauwe Morpho en de razendsnelle
Pijlstaartvlinder. Het 1000 m2 grote paviljoen, ont-
worpen door architect Helmut Sprenger, is over-
dekt met een transparant dak dat bestaat uit drie
lagen folie gevuld met lucht.
De steigers hebben plaatsgemaakt voor volle glo-
rie: de Agnietenkapel van de Universiteit van
Amsterdam aan de Oudezijds Voorburgwal 231 is
in ere hersteld. Yske Braaksma van het Haagse
bureau Braaksma en Roos tekende voor het ont-
werp, waarbij de oorspronkelijke stedenbouwkun-
dige situatie en de ruimtelijke gebouwstructuur
hersteld werden en glazen kappen zijn toege-
voegd. Bij het Anton de Komplein in Amsterdam
Zuidoost zijn een enorm brede trap en een fiet-
senstalling in gebruik genomen naar ontwerp van
Verburg Hoogendijk Architekten. De trap is 's
nachts verlicht met lampen die door de stalen
roosters schijnen waarmee grote delen van de
trap zijn gebouwd.
In de wijk Liebergen in Hilversum zijn veel origine-
le Dudokwoningen verdwenen. Hans Venhuizen
tekende een aantal woningplattegronden van de
oorspronkelijke woning uit op het Van ‘t Hoffplein.
Het resulterende speelplein is overdag open voor
ouders met kinderen tot acht jaar.
TV EN FILMDe Amsterdamse televisiezender AT5 zendt het
architectuur- en stedebouwprogramma Aanbouw
uit, met om de week bij toerbeurt een nieuw pro-
gramma en een herhaling. Op 11 november
wordt een nieuwe aflevering uitgezonden over
verschillende manieren om vorm te geven aan
nieuwbouw in een historische context.
Historiserende nieuwbouw lijkt soms minder te
harmoniëren met gebouwen in de omgeving dan
een modernistisch geïnspireerde oplossing. Het
programma van 25 november toont enkele nieuw
opgeleverde gebouwen met huurwoningen voor
de middeninkomens, en gaat in op de manieren
waarop in Amsterdam wordt geprobeerd om het
tekort aan zulke woningen te bestrijden. In de
maand december worden alleen herhalingen uit-
gezonden. Van 23 november tot en met 3 decem-
ber vindt het jaarlijks terugkerende International
Documentary Festival Amsterdam, de IDFA,
plaats. Zie www.idfa.nl voor alle details over het
programma.
AATT55 AAaannbboouuww,, uuiittzzeennddttiijjddeenn zzaa.. 2200..4455 uu.. ((pprreemmiièèrreess)),,
zzoo.. 1199..3300 uu..,, ddoo.. 2211..3300 uu..,, TT 002200 55555511111111
PUBLICATIESIn Bouwmeesters met draagvlak beschrijft auteur
Eisse Kalk meer dan twintig gebouwen of gebou-
wencomplexen die het architectenbureau Van
Stigt en Van Rossum Raadgevende ingenieurs in
de afgelopen 25 jaar restaureerde of geschikt
maakte voor hergebruik. Bekende Amsterdamse
voorbeelden zijn het Entrepotdok, de Oranje
Nassaukazerne, de Graansilo’s en het Olympisch
Stadion. Het boek belicht de oorspronkelijke kwa-
liteiten van deze gebouwen en verduidelijkt hoe
daarmee werd omgegaan tijdens de restauratie.
Ook worden voorstellen gedaan voor herwaarde-
ring van de rol van de bouwmeester bij herge-
bruik van bestaande gebouwen. Het boek ver-
scheen bij stichting Agora Europa en is bij de
gespecialiseerde boekhandel te koop voor € 22,-.
Het werk van architectenbureau Van Stigt figu-
reert ook prominent in de eveneens door Agora
Europa uitgegeven gids Nieuw leven voor oude
gebouwen, die vijf wandel- en fietsroutes en drie
vaarroutes bevat langs gerestaureerde en herge-
bruikte gebouwen in Amsterdam. De gebouwen -
behalve van Van Stigt ook van vele andere restau-
ratie-architecten - zijn zo gekozen dat een over-
zicht ontstaat van alle bouwstijlen die de afge-
lopen zeven eeuwen in Amsterdam zijn toege-
past. De gids, geschreven door architectuurhisto-
rica Annemarie Wijn, is te koop voor € 7,50.
De Alliantie Ontwikkeling, bouwbedrijf J.M.
Deurwaarder BV en Geusebroek Stefanova
Architectenbureau hebben een publicatie
gemaakt over het onlangs opgeleverde nieuw-
bouwproject ‘De Weerbare Man’ in de Govert
Flinckstraat nrs. 257-261. Bij het ontwerp van het
gebouw, dat negen woningen telt, zijn kenmerken
van de naburige 19e-eeuwse bebouwing op een
eigentijdse manier nieuw geïnterpreteerd. De
straatdeuren zijn ontworpen door Piet Hein Eek.
Geïnteresseerden kunnen het boekje schriftelijk
bestellen bij Dirk Kuus, Postbus 95, 1270 AB te
Huizen.
COLOFON
ARCAM NIEUWS, tweemaandelijks informatiebulletin over architec-
tuur, stedebouw en vormgeving in Amsterdam en omstreken, is een
uitgave van de Stichting Architectuurcentrum Amsterdam, Prins
Hendrikkade 600, 1011 VX Amsterdam, T 020 6204878, F 020
6385598, email arcam@arcam.nl.
ARCAM NIEUWS verschijnt in een oplage van 5500 zes maal per
jaar - in de eerste week van de maanden januari, maart, mei, juli,
september en november.
Redactie: Dave Wendt (eindredactie), Else Wissink. Ontwerp: Opera
Ontwerpers, Breda; druk: Drukkerij robstolk®, Amsterdam
ABONNEMENT
ARCAM NIEUWS kan gratis afgehaald worden op een groot
aantal verspreidingspunten in Amsterdam (ARCAM, Academie
van Bouwkunst, de academies voor beeldende kunst, de grote
musea, gespecialiseerde boekwinkels, diverse galeries). Wie
het blad thuis wil ontvangen dient minimaal € 15,- (voor het
buitenland minimaal € 25,-) over te maken op
Postbankrekening 4634479 ten name van Stichting ARCAM
onder vermelding van ‘Abonnement ARCAM NIEUWS’.
Men ontvangt het blad dan gedurende een jaar (6 nummers).
HET WERK VAN ARCAM WORDT MOGELIJK GEMAAKT
DOOR: Gemeente Amsterdam: Dienst Wonen, Dienst
Ruimtelijke Ordening, sector Ruimtelijke Ontwikkeling,
Infrastructuur en Beheer; Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling
Amsterdam, afdeling Kunst en Cultuur; Amsterdams Fonds voor
de Kunst; Stimuleringsfonds voor Architectuur, Rotterdam.
SPONSORS 2006
A+D+P architectuur design en planning BV, Amsterdam;
Aannemingsbedrijf H.J. Jurriëns, Utrecht; Algemene
Woningbouwvereniging, Amsterdam; AM, Amsterdam; AMVEST,
Amsterdam; ARCADIS, Hoofddorp; de Architekten Cie., Amsterdam;
Architectuurcentrale Thijs Asselbergs, Haarlem; Atelier Zeinstra van
der Pol, Amsterdam; b | n | b architecten, Amsterdam; Benthem
Crouwel Architekten, Amsterdam; Boer & Croon Ruimtelijke
Investeringen BV, Amsterdam; Boer Hartog Hooft, Amsterdam;
Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zn BV, Warmenhuizen; Bouwfonds MAB
Ontwikkeling BV, Hoevelaken; BPF Bouwinvest, Amsterdam; Claus
en Kaan Architecten BNA BV, Amsterdam; Corio Nederland Retail
BV, Utrecht; De Alliantie Amsterdam, Amsterdam; Delta Forte,
Amsterdam; Dick van Gameren architecten BV, Amsterdam; Duinker
Van der Torre, samenwerkende architecten, Amsterdam; Dura
Vermeer Bouw Amsterdam BV, Amsterdam; Eigen Haard,
Amsterdam; ERA Bouw BV, Zoetermeer; G&S Vastgoed, Amsterdam;
Geraldine Hallie Groep, Amsterdam; Gerard W. Bakker & Partners
BV, Amsterdam; Hans van Heeswijk architecten, Amsterdam;
Heijmans IBC Vastgoed Ontwikkeling, Almere; Het Oosten
Woningcorporatie, Amsterdam; Hillen en Roosen b.v., Amsterdam;
Inbo Adviseurs Stedenbouwkundigen Architecten, Amsterdam; ING
Real Estate Development, Den Haag; Ingenieursbureau Amsterdam
(IBA), Amsterdam; Johan Matser Projectontwikkeling, Hilversum;
Koninklijke BAM Groep NV, Bunnik; Köther & Salman Architecten,
Amsterdam; Kristal BV, Amsterdam; MAB Groep BV, Den Haag;
Moes Bouwgroep, Almere; Rabo Vastgoed, Utrecht; Rijnja-Repro,
Amsterdam; Rodamco Europe, Amsterdam; Rudy Uytenhaak
Architectenbureau BV, Amsterdam; Beverwijk; Soeters Van Eldonk
Ponec Architecten, Amsterdam; Ymere, Amsterdam; SV
Interieurgroep, Rotterdam; Van Gool Elburg Vastgoedspecialisten,
Amsterdam; Vesteda Management BV, Maastricht; De
Woonmaatschappij, Hoofddorp; Woonstichting De Key/De Principaal
BV, Amsterdam; Zwarts & Jansma Architecten, Amsterdam.
Trappartij Anton de Komplein. Ontwerp: Verburg Hoogendijk.